"Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің 65-бабының Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін қарау туралы
ЖаңаҚазақстан Республикасы Конституциялық Сотының 2025 жылғы 16 сәуірдегі № 70-НҚ нормативтік қаулысы
Құжаттан сілтемелер
№ |
Құжат |
Контекст |
|---|---|---|
| 1 | Азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеуді ұйымдастыру, оларға өзгерістер, түзетулер, толықтырулар енгізу, азаматтық хал актілерінің күшін жою және қалпына келтіру қағидаларын бекіту туралы | …еттік тіркеуді ұйымдастыру, оларға өзгерістер, түзетулер, толықтырулар енгізу, азаматтық хал актілерінің күшін жою және қалпына келтіру қағидаларының 176-тармағына сәйкес адамның ұлты азаматтық хал актілерінде жеке басты куәландыратын құжаты бойынша көрсетіледі. |
| 2 | Бала құқықтары туралы Конвенцияны ратификациялау туралы | …ің 1994 жылғы 8 маусымдағы қаулысымен ратификацияланған 1989 жылғы 20 қарашадағы Бала құқықтары туралы конвенцияның (бұдан әрі – Конвенция) 8-бабының 1-тармағы). |
| 3 | Бала құқықтары туралы Конвенцияны ратификациялау туралы | …ларды орналастырған кезде баланың ұлты, сол сияқты белгілі бір дінді және мәдениетті ұстанатыны, ана тілі ескеріледі. Осыған ұқсас ереже Конвенцияның 20-бабында қамтылады: отбасы ортасынан айырылған баланың күтіміне байланысты мәселелерді шешкен кезде оның этникалық тегі, діни мен мәдени ұстанымы және ана тіл… |
| 4 | Жеке басты куәландыратын құжаттар туралы | "Жеке басты куәландыратын құжаттар туралы" 2013 жылғы 29 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес қай ұлтқа жататыны жеке басты куәландыратын құжаттарда (Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі, Қазақстан Республикасы азаматының пасп… |
| 5 | Жеке басты куәландыратын құжаттарды (босқын куәлігінен басқа) дайындау үшін формулярдың нысанын және оны ресімдеу, толтыру, есепке алу, сақтау, тапсыру, жұмсау, жою қағидаларын бекіту туралы | …өшірілген Қазақстан Республикасы азаматтарының паспорттарында және жеке куәліктерінде ұлты туралы жазбаны өзгертуге рұқсат етіледі. № 583 Қағидаларға 2-қосымшада ұлт кодтарының анықтамалығы көрсетілген, ол тиісті формулярларды ресімдеу және толтыру кезінде пайдаланылады. |
| 6 | Мәдениет туралы | …і және мемлекет пен қоғам тарапынан қорғауға жатады. "Мәдениет туралы" 2006 жылғы 15 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабы 2-тармағының 11) тармақшасына сәйкес азаматтардың ұлттық және мәдени өзіндік ерекшелікті қорғау және дамыту құқықтарын іске асыруды қамтамасыз ету мемлекеттің мәдениет саласындағы… |
| 7 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | …үйектегі ашық отырысында "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – НОтК) 65-бабының Қазақстан Республикасының Конституциясына (бұдан әрі – Конституция, Негізгі Заң) сәйкестігін тексеру туралы өтінішті қарады. |
| 8 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына (бұдан әрі – Конституциялық Сот) НОтК-тің 65-бабының Конституцияның 19-бабының 1-тармағына сәйкестігін қарау туралы өтініш келіп түсті. |
| 9 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | … қолдау тапқан (Қарағанды облыстық сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2023 жылғы 21 тамыздағы қаулысы). Аталған сот актілерінде НОтК-тің 65-бабы қолданылған, онда баланың ұлты ата-анасының ұлтымен айқындалады және ол тек қана ата-анасының біреуінің ұлтына өзгертілуі мүмкін деп бекітілген. |
| 10 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Өтініш субъектісі НОтК-тің 65-бабы Конституцияның 19-бабының 1-тармағына қайшы келеді деп есептейді, аталған тармаққа сәйкес әркім өзінің қай ұлтқа жататынын айқындауға және оны көрсет… |
| 11 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | НОтК-тің 65-бабының конституциялылығын тексеру кезінде Конституциялық Сот мыналарды негізге алады. |
| 12 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Мәселен, НОтК-тің 118-бабының 1-тармағына сәйкес жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастырған кезде баланың ұлты, сол сияқты белгілі бір дінді және мәдениетті ұ… |
| 13 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | НОтК-тің 65-бабына сәйкес баланың ұлты ата-анасының ұлтымен айқындалады (1-тармақ). Егер ата-анаcының ұлты әртүрлi болса, ұлты балаға жеке куәлiк немесе паспорт берiлге… |
| 14 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | НОтК-тің 65-бабына сәйкес баланың ұлты ата-анасының ұлтымен айқындалады (1-тармақ). Егер ата-анаcының ұлты әртүрлi болса, ұлты балаға жеке куәлiк немесе паспорт берiлген кезде оның қалауы бойынша әкесiнiң немесе анасының қай ұлтқа … |
| 15 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | …лi болса, ұлты балаға жеке куәлiк немесе паспорт берiлген кезде оның қалауы бойынша әкесiнiң немесе анасының қай ұлтқа жататынына сәйкес айқындалады (2-тармақ). Одан әрi баланың ұлты оның өтiнiшi бойынша тек қана ата-анаcының біреуінің ұлтына өзгертiлуi мүмкiн (3-тармақ). Осылайша НОтК-тің аталған бабында б… |
| 16 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | … ұлтқа жататынына сәйкес айқындалады (2-тармақ). Одан әрi баланың ұлты оның өтiнiшi бойынша тек қана ата-анаcының біреуінің ұлтына өзгертiлуi мүмкiн (3-тармақ). Осылайша НОтК-тің аталған бабында баланың ұлтын айқындаудың немесе оны өзгертудің ата-анасының ұлтымен байланысты жалғыз нұсқасы қамтылады. |
| 17 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | НОтК-тің 193-бабында "Егер тууды тіркеу кезінде өтініш беруші ата-анасының қай ұлтқа жататынын көрсетуге тілек білдірсе, онда баланың туу туралы акт жазбасында ата-анасын… |
| 18 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | …Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке басын куәландыратын құжаттарда көрсетілген ұлтына сәйкес көрсетіледі" деп белгіленген. НОтК-тің 201-бабының 9) тармақшасында баланың туу туралы акт жазбасына ата-анасының ұлты туралы деректер, егер ол жеке басты куәландыратын құжаттарда көрсетілсе, енгізіледі деп бекітілген… |
| 19 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Осылайша, НОтК-те жазылған тәсіл балаға ғана қолданылмайтын өзге нормативтік құқықтық актілерде де қамтылады. Ата-анасының деректері, оның ішінде олардың ұлты туу тура… |
| 20 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | 4. НОтК-тің 65-бабында баланың ұлтын тек ата-анаcының ұлты бойынша айқындау және өзгерту туралы ереже қамтылады. Конституциялық Сот мұндай тәсіл Конституцияның 19-бабы 1-та… |
| 21 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | …ылы. Бірақ ол адамның ұлты қалай айқындалуға тиіс екенін баламасыз белгілеуге және осылайша адамның таңдау мәселесіне араласуға құқылы емес. НОтК-тің 65-бабында ұлтын тек ата-анасының ұлты бойынша айқындау көзделе отырып, басқа таңдауға жол берілмейді, осылайша Конституцияның 19-бабының 1-тармағында көрсетілг… |
| 22 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Сонымен бірге, Конституциялық Сот НОтК-тің 65-бабында баланың ұлтын тек қана ата-анаcының ұлты бойынша айқындау және өзгерту мүмкін болмайтын түрлі өмірлік жағдайлар ескерілмейтінін атап өтеді. Мәселен, … |
| 23 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Конституциялық Сот НОтК-тің 65-бабында баланың ғана ұлтына байланысты мәселелер реттелетініне назар аударады. Конституциялық іс жүргізу барысында зерттелген құқық қолдану практикасы көрсет… |
| 24 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | Конституциялық Сот НОтК-тің 65-бабының 3-тармағында көзделген ұлтын өзгерту құқығы ұлтын айқындау құқығынан туындайды, тиісінше, өз ұлтын айқындау туралы конституциялық құқық өз ұлтын өзгерту құқығын д… |
| 25 | Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы | 1. "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 65-бабы ата-анасы белгісіз болған немесе олардың ұлтын анықтау мүмкін болмайтын жағдайларда, сондай-ақ азаматтың заңды мүдделерін қозғайтын басқа да өмірлік … |
| 26 | Қазақстан Республикасы азаматының паспортын, Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін, шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхатты, азаматтығы жоқ адамның куәлігін және жол жүру құжатын ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою қағидаларын бекіту туралы | …касында тұруына ықтиярхатты, азаматтығы жоқ адамның куәлігін және жол жүру құжатын ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою қағидаларының 9 және 16-тармақтарының ережелері негізінде Қазақстан Республикасы азаматының паспортын немесе жеке куәлігін толтырған кезде ұлты оларды беруге негіз б… |
| 27 | Қазақстан Республикасы азаматының паспортын, Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігін, шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхатты, азаматтығы жоқ адамның куәлігін және жол жүру құжатын ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою қағидаларын бекіту туралы | … тұруына ықтиярхатты, азаматтығы жоқ адамның куәлігін және жол жүру құжатын ресімдеу, беру, ауыстыру, тапсыру, алып қою және жою қағидаларының 9 және 16-тармақтарының ережелері негізінде Қазақстан Республикасы азаматының паспортын немесе жеке куәлігін толтырған кезде ұлты оларды беруге негіз болған құжатқа сәйкес ж… |
| 28 | Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы | …қолданыстағы заңнамасында да бекітілген. "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" 2002 жылғы 8 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 9-бабына сәйкес әрбір баланың туылған кезінен бастап ұлты мен азаматтығына құқығы бар. |
| 29 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | …ын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын |
| 30 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | …еспубликасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын |
| 31 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | …ликасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының … |
| 32 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | …сының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялы… |
| 33 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | …ы туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты |
| 34 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | 3) тармақшасын, 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты |
| 35 | Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы | 55 – 58, 62-баптарын, 63-бабының 3-тармағын, 64-бабының 4-тармағын және 65-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты |
| 36 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …зайыптылық) және отбасы туралы" 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – НОтК) 65-бабының Қазақстан Республикасының Конституциясына (бұдан әрі – Конституция, Негізгі Заң) сәйкестігін тексеру туралы өтінішті қарады. |
| 37 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына (бұдан әрі – Конституциялық Сот) НОтК-тің 65-бабының Конституцияның 19-бабының 1-тармағына сәйкестігін қарау туралы өтініш келіп түсті. |
| 38 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Өтініш субъектісі НОтК-тің 65-бабы Конституцияның 19-бабының 1-тармағына қайшы келеді деп есептейді, аталған тармаққа сәйкес әркім өзінің қай ұлтқа жататынын айқындауға және оны көрсету-көрсетпеуге құқылы. |
| 39 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | тегіне, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына байланысты ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды (14-баптың 2-тармағы); |
| 40 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық астамшылықты насихаттауға немесе үгіттеуге жол берілмейді (20-баптың 3-тармағы); |
| 41 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | ұлтаралық және конфессияаралық татулықты бұзатын кез келген әрекет конституциялық емес деп танылады (39-баптың 2-тармағы) деген ережелер бекітілген. |
| 42 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …е дамыту құқықтарын іске асыруды қамтамасыз ету мемлекеттің мәдениет саласындағы негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Негізгі Заңның 19-бабының 2-тармағына сәйкес әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға, қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тілін еркін таңдап алуға құқығы бар. |
| 43 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Адам үшін өзін белгілі бір этноспен ұқсас көрудің құндылығы мен маңыздылығын тани отырып, Конституция 19-бабы 1-тармағының нормасымен әркімге өзінің қай ұлтқа жататынын айқындау және оны көрсету-көрсетпеу құқығын береді. Осы норманың мағынасы бойынша қай ұлтқа жататындық … |
| 44 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …Республикасының қолданыстағы заңнамасының дау айтылып отырған және өзге де нормалары, құқық қолдану практикасы азаматтардың Конституцияның 19-бабының 1-тармағында көзделген құқықтарын іске асыруда елеулі кедергілердің бар екенін көрсетеді. |
| 45 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Қай ұлтқа жататынын айқындау бөлігінде Конституцияның 19-бабының 1-тармағында әркімге өзі үшін қай ұлтқа жататынын өз еркімен және дербес айқындау құқығы беріледі. Конституцияның аталған бабының мағынасы бойынша ұлтын айқындау … |
| 46 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …кезде оларды тексеруі немесе адамның этникалық қауымдастыққа жататындығын растайтын қағидаларды белгілеуі мүмкін. Конституцияның 61-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Парламенті аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтін, жеке және заңды тұлғалардың құқық субъектілігіне, азаматтард… |
| 47 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …ында баланың ұлтын тек ата-анаcының ұлты бойынша айқындау және өзгерту туралы ереже қамтылады. Конституциялық Сот мұндай тәсіл Конституцияның 19-бабы 1-тармағының конституциялық-құқықтық мағынасына толық сәйкес келмейді деп пайымдайды, аталған тармаққа сәйкес ұлтын адамның ішкі таңдауының нәтижесі ретінде айқын… |
| 48 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …с. НОтК-тің 65-бабында ұлтын тек ата-анасының ұлты бойынша айқындау көзделе отырып, басқа таңдауға жол берілмейді, осылайша Конституцияның 19-бабының 1-тармағында көрсетілген адам құқықтарын шектейді. Конституцияның 39-бабының 3-тармағына сәйкес осы бапта көзделген құқықтар мен бостандықтар ешбір жағдайда шекте… |
| 49 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …тырып, басқа таңдауға жол берілмейді, осылайша Конституцияның 19-бабының 1-тармағында көрсетілген адам құқықтарын шектейді. Конституцияның 39-бабының 3-тармағына сәйкес осы бапта көзделген құқықтар мен бостандықтар ешбір жағдайда шектелуге жатпайды. |
| 50 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …жасау және оларды тәрбиелеу – ата-ананың етене құқығы әрі міндеті туралы конституциялық ережелермен өзара тығыз байланысты (Конституцияның 27-бабының 1 және 2-тармақтары). Мұндай айқындау әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға конституциялық құқығымен де өзара байланысты (Конституцияның 19-… |
| 51 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …әне оларды тәрбиелеу – ата-ананың етене құқығы әрі міндеті туралы конституциялық ережелермен өзара тығыз байланысты (Конституцияның 27-бабының 1 және 2-тармақтары). Мұндай айқындау әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға конституциялық құқығымен де өзара байланысты (Конституцияның 19-бабының 2-тармағы)… |
| 52 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …тармақтары). Мұндай айқындау әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға конституциялық құқығымен де өзара байланысты (Конституцияның 19-бабының 2-тармағы). |
| 53 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | …дай адамдарға қатысты осындай мәселелер шешілмеген күйінде қалатынын көрсетеді және олардың құқықтарын шектеуді болғызбау үшін Конституцияның 19-бабы 1-тармағының конституциялық-құқықтық мағынасын ескере отырып, тиісінше құқықтық реттеуді талап етеді. |
| 54 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Осы жазылғандардың негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабының 3-тармағын және 74-бабының 3-тармағын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңы… |
| 55 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Осы жазылғандардың негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабының 3-тармағын және 74-бабының 3-тармағын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты туралы" 2022 жылғы 5 қарашадағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 23-бабы 4-тармағының 3)… |
| 56 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | 3. Нормативтік құқықтық актілерге тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілгенге дейін Қазақстан Республикасы Конституциясының 19-бабының 1-тармағы және Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының осы шешімі тікелей қолданылады. |
кейбір жолдар фильтрден өткізілді. фильтрді алу
Құжатқа сілтемелер
№ |
Құжат |
Контекст |
|---|---|---|
| 1 | Қазақстан Республикасының Конституциясы | Ескертпе. ҚР Конституциялық Сотының 16.04.2025 № 70-НҚ нормативтік қаулысын қараңыз. |
кейбір жолдар фильтрден өткізілді. фильтрді алу
Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз
