Әділет
Әділет

Ақпараттық технологиялар саласындағы кәсіптік стандарттарды бекіту туралы

Жаңа

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Жасанды интеллект және цифрлық даму министрінің 2025 жылғы 10 қарашадағы № 569/НҚ бұйрығы

      "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасының Заңының 5-бабы 5-тармағына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2025 жылғы 9 қазандағы № 846 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі туралы ереженің 15-тармағы 73) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

      1. Бекітілсін:

      1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес "Бағдарламалық жасақтама сәулетшілері" кәсіптік стандарты;

      2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару" кәсіптік стандарты;

      3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес "Графикалық және мультимедиялық дизайнды әзірлеу" кәсіптік стандарты;

      4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес "Бағдарламалық жасақтаманы тестілеу" кәсіптік стандарты;

      5) осы бұйрыққа 5-қосымшаға сәйкес "Деректер базасын басқару" кәсіптік стандарты;

      6) осы бұйрыққа 6-қосымшаға сәйкес "Операциялық жүйелерді басқару" кәсіптік стандарты;

      7) осы бұйрыққа 7-қосымшаға сәйкес "Техникалық құжаттаманы әзірлеу" кәсіптік стандарты;

      8) осы бұйрыққа 8-қосымшаға сәйкес "Web әкімшілендіру және сүйемелдеу" кәсіптік стандарты.

      2. Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті:

      1) осы бұйрықты қол қойылғаннан күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде мемлекеттік және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ресми жариялау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;

      2) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму бірінші вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің орынбасары –
Жасанды интеллект және цифрлық даму министрі 		Ж. Мәдиев

      "КЕЛІСІЛГЕН"

      Қазақстан Республикасының

      Еңбек және халықты әлеуметтік

      қорғау министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
1-қосымша

Кәсіптік стандарт "Бағдарламалық жасақтама сәулетшілері"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: жүйелерді бағалау және талдау, жүйелік шешімдерді әзірлеу, АТ-стратегияларын, АЖ тұжырымдамалары мен архитектурасын әзірлеу, бизнес-процестерге инновацияларды енгізу, кәсіпорынның АТ стратегиясы, максималды пайдасы бар АТ және АЖ-ға инвестициялар пайдалану тұрғысынан оңтайлы жүйелерді таңдау және енгізу кезінде кеңес беру.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер, анықтамалар мен қысқартулар қолданылады:

      1) ақпараттық жүйе (АЖ) – ақпараттық өзара іс-қимыл арқылы белгілі бір технологиялық әрекеттерді жүзеге асыратын және нақты функционалдық міндеттерді шешуге арналған ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың, қызмет көрсететін персоналдың және техникалық құжаттаманың ұйымдастырылып ретке келтірілген жиынтығы.

      2) ақпараттық технологиялар (АТ, IT) – объектінің, процестің немесе құбылыстың жай-күйі туралы жаңа сапалы ақпарат алу үшін деректерді жинау, өңдеу және беру құралдары мен әдістерінің жиынтығын пайдаланатын процесс.

      3) ақпараттық технологиялар (АҚ, ағылшын тілінен Information Technology, IT) – есептеу техниканы пайдалана отырып, ақпараттың ауқымды ағынын басқару және өңдеу технологияларымен байланысты қызмет салаларының класы.

      4) АЖ сүйемелдеу – өнеркәсіптік пайдалануға енгізілген АЖ-ны оған жаңғыртуды жүргізбестен және қосымша функционалдық талаптарды іске асырмастан және оның тұтастығы сақталған жағдайда, бағдарламалық қамтылымға түзету, түрлендіру жүргізу және оның ақауларын жою жөніндегі іс-шараларды қамтитын, мақсатына сәйкес пайдалануды қамтамасыз ету.

      5) ақпараттық жүйенің архитектурасы – ақпараттық жүйе құрамдастарының моделін, құрылымын, орындалатын функцияларын және өзара байланысын айқындайтын тұжырымдама.

      6) деректер базасы – осы деректердің сипаттамаларын, сондай-ақ олардың объектілері арасындағы өзара байланыстарды сипаттайтын тұжырымдамалық құрылымға сәйкес ұйымдастырылған мәліметтер жиынтығы.

      7) редизайн – бұрыннан бар сайттың немесе бағдарламалық өнімнің графикалық және/немесе құрылымдық-функционалдық компоненттерін модификациялау.

      8) пайдаланушының графикалық интерфейсі (graphical user interface - GUI) – пайдаланушы интерфейсінің элементтерін графикалық нысандар түрінде пайдалануға мүмкіндік беретін белгілі бір бағдарлама.

      9) пайдаланушыға бағытталған дизайн (UserCenteredDesign) – жүйеге эргономикалық, эстетикалық, көркемдік талаптардың үйлесімін көздейді.

      10) пайдаланушы интерфейсі – пайдаланушы жүйеде жұмыс істеген кезде (мәзір, түймелер, диалогтық терезелер) түс гаммасы, өлшемі, стилі және басқа графикалық мүмкіндіктері ескерілетін нысандар ретінде пайдаланатын жүйе интерфейсінің элементтері.

      11) білім берудің халықаралық стандарттық жіктелімі (БХСЖ) – білім беру жүйесінде халықаралық деңгейде салыстыратын статистикалық деректерді жітеуге және ұсынуға арналған құжат.

      12) бағдарламаларды әзірлеуді автоматтандыру жүйелері (case– құралдар) – бағдарламалардың жоғары сапасын, қателердің болмауын және бағдарламалық өнімдерге қызмет көрсетудің қарапайымдылығын қамтамасыз етуге көмектесетін бағдарламалық қамтылымды жобалауға арналған бағдарламалық инженерия құралдары мен әдістерінің жиынтығы.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады

      1) UI – user interface (пайдаланушы интерфейсі);

      2) GUI – Graphical user interface (графикалық пайдаланушы интерфейсі);

      3) TCP/IP – Transmission control Protocol/Internet Protocol ( тасымалдауды басқару хаттамасы / Интернет-хаттама);

      4) KPI – Key performance Indicator (Тиімділіктің негізгі көрсеткіштері);

      5) MVP – minimum viable product (минималды өміршең өнім);

      6) HSV – Hue, Saturation, Value (түс реңі, қанықтылық, түс мәні);

      7) CASE – computer-aided software engineering (компьютерлік бағдарламалық қамтылымды жобалау);

      8) АКТ – ақпараттық-коммуникациялық технологиялар;

      9) АТ (IT) – ақпараттық технологиялар;

      10) АЖ – Ақпараттық жүйелер;

      11) БҚ – бағдарламалық қамтылым;

      12) ПИ – пайдаланушы интерфейсі;

      13) СБШ – салалық біліктілік шеңбері;

      14) КС – кәсіптік стандарт;

      15) БТБА немесе БА – жұмыстардың және жұмысшы кәсіптерінің Бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы немесе басшылар, мамандар және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығы;

      16) ЭҚЖЖ – экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші;

      17) ДБ – деректер базасы;

      18) БХСЖ – білім берудің халықаралық стандарттық жіктелімі.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Бағдарламалық жасақтама сәулетшілері.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J62011053.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      62 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.0 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.01 Компьютерлік бағдарламалау саласындағы қызмет.

      62.01.1 Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: "Бағдарламалық жасақтама сәулетшілері" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдар мен кәсіпорындарда персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізбесі:

      1) IT-дизайнер - 5 СБШ-нің деңгейі;

      2) IT-дизайнер - 6 СБШ-нің деңгейі;

      3) Жүйелік сәулетші - 6 СБШ-нің деңгейі;

      4) Жүйелік сәулетші - 5 СБШ-нің деңгейі;

      5) Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі - 6 СБШ-нің деңгейі;

      6) Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі - 7 СБШ-нің деңгейі;

      7) IT-дизайнер - 4 СБШ-нің деңгейі;

      8) Жүйелік сәулетші - 7 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "IT-дизайнер":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-005

Кәсіптің атауы:

IT-дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

-
-

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейінді білімі бар болса кемінде 1 жыл, бейінді білімі болмаса бейіні бойынша кемінде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Дизайнды әзірлеудің әртүрлі әдістері мен принциптерін қолдана отырып, өнімнің жалпы дизайнын жасау

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. БҚ прототиптері бар пайдаланушы сынақтарын өткізу
2. Өнімнің дизайнын әзірлеу

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
БҚ прототиптері бар пайдаланушы сынақтарын өткізу



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымды әзірлеуді ұйымдастыру

Машықтар:
1. Пайдаланушы талаптарын талдау.
2. Тапсырмалар мен жұмыс құжаттары нәтижелерінің архивін ұйымдастыру және ретке келтіру, сақтау.
3. Авторлық құқықты сақтау.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылымды жобалау мен әзірлеуді құжаттау тәртібі.
2. Әлеуметтік факторлар, физикалық және психологиялық эргономика принциптері.
3. Авторлық құқық.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Графикалық макеттерді әзірлеу

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымды ыңғайлы, функционалды және эстетикалық тартымды интерфейсінің графикалық макеттерін жасау.
2. Түс гаммасын, бағдарламалық қамтылымда пайдаланушы интерфейсінің элементтерін құру ережелерін анықтау.
3. Жаңашыл графикалық пакеттермен жұмыс жасау.

Білімдер:
1. Пайдаланушы интерфейстерін жобалауға арналған заманауи бағдарламалық қосымшалар
2. Пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар.
3. түстану, типография.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Өнімнің дизайнын әзірлеу



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымның дизайнын жасауға арналған тапсырманы талдау және қою

Машықтар:
1. Қосымша логикасын жасау.
2. Тұжырымдамалық модель жасау.
3. Салыстырмалы талдау жүргізу.

Білімдер:
1. Модельдеу тұжырымдамалары.
2. Тәуекел ұсыну.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Өніммен өзара іс-қимылда пайдаланушы сценарийін жобалау

Машықтар:
1. Интерфейс дизайнының негізгі компоненттерімен жұмыс.
2. Интерактивті дизайнды жобалау.
3. Тапсырыс берушінің қажеттілігін және мақсатты аудиторияны анықтау.

Білімдер:
1. Digital - дизайндағы заманауи үрдістер.
2. Жобалау және дизайн бойынша аспаптық құралдарды, орналасу негіздерін түсіну.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Нәтижеге бағдарлау;
Орындаушылық;
Логикалық ойлау;
Ойлаудың икемділігі;
Ұйымдастырушылық.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

IT - дизайнер

6

IT - дизайнер

6

Жүйелік сәулетші

6

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

10. Кәсіптің карточкасы "IT-дизайнер":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-005

Кәсіптің атауы:

IT-дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Дизайнды әзірлеудің әртүрлі әдістері мен принциптерін қолдана отырып, өнімнің жалпы дизайнын жасау

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Жобаланған ДБ моделін зерттеу және талдау және ДБ дизайнын жоспарлау.
2. ДБ дизайнын жүзеге асыру.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Жобаланған зерттеу және талдау ДБ және модельдері ДБ дизайнын жоспарлау



Дағды 1:
Прототиптеу, GUI бағдарламалық қамтылымның сапасын талдау

Машықтар:
1. Пайдалану принциптерін қолдану.
2. Жылдам прототиптеу құралдарын қолдану.
3. Талаптардың басымдықтарын анықтау.

Білімдер:
1. Веб-ресурстардың дизайны мен ыңғайлылығының жаңашыл тенденциялары.
2. Арнайы әдебиеттер.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Жобалық құжаттаманы және тапсырыс берушінің БҚ-ға қойылатын талаптарын зерделеу

Машықтар:
1. Дизайн бойынша ұсыныстарды енгізу.
2. БҚ дизайны үшін техникалық құжаттаманы әзірлеу.
3. БҚ дизайнның тұжырымдамалық және логикалық модельдерін әзірлеу.

Білімдер:
1. Интерфейс дизайны саласындағы Якоб Нильсен (JakobNielsen) және Рольф Молич (RolfMolich) эвристикалық қағидалары.
2. Интерфейсті құру принциптері (Алтын қатынас, Миллер әмияны).
3. Дизайндағы заманауи тенденциялар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Деректер базасының дизайнын жүзеге асыру



Дағды 1:
БҚ дизайнің моделін әзірлеу

Машықтар:
1. Итерация, метрика, конверсия, иірім, KPI, Roadmap, MVP әдістерін қолдану.
2. Түс үйлесімін, икемділікті қолдану.
3. БҚ объектілерін орналастыру.
4. Ыңғайлылықты жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Білімдер:
1. HSB жүйесі.
2. Бірлік және контраст принциптері.
3. Түстер шекарасын көбейту тәсілдері.
4. Графиканы оңтайландыру ережелері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Тұтас өнімді жасау

Машықтар:
1. Стратегияларды құру және дизайнды юзабилити-тестілеу жүргізу.
2. Пайдаланушы қателерін жіктеу.
3. Үшінші тарап есептерін зерттеу және талдау.
4. БҚ пайдаланудың ыңғайлылығы мен тиімділігін арттыру үшін ұсынымдар кешені түрінде есептік құжаттама жасау.

Білімдер:
1. Инженерлік және көркем графика негіздері.
2. Дизайн элементтерін және юзабилити талаптарын техникалық іске асыру әдістемесі.
3. Сәулет дизайны бағдарламалық қамтамасыз ету.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жүйелік ойлау;
Аналитикалық ойлау;
Сыни талдау;
Нәтижеге бағдарлану;
Ұйымдастырушылық;
Құзыреттілік шеңберінде өз бетінше шешім қабылдау;
Командада жұмыс істей білу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

IT - дизайнер

5

Жүйелік сәулетші

6

Жүйелік сәулетші

7

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

6

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

11. Кәсіптің карточкасы "Жүйелік сәулетші":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-003

Кәсіптің атауы:

Жүйелік сәулетші

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық қауіпсіздік

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Кем дегенде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Әзірленген тұжырымдама негізінде жүйенің архитектурасын жасау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Сипаттамалар бойынша бағдарламалық бұйым жүйесін іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу.
2. Жүйенің архитектурасын әзірлеу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ерекшеліктер бойынша бағдарламалық бұйым жүйесін іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу



Дағды 1:
Әзірленетін құрамдас бөлікке қойылатын талаптарды жинау мен талдауды үйлестіру

Машықтар:
1. Талдау және жобалау әдістері мен құралдарын қолдану.
2. Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды әзірлеу.
3. Ресми ерекшеліктердің тексеру әдістері мен технологияларын қолдану.

Білімдер:
1. Талаптар мен ерекшеліктерді әзірлеу әдістері мен құралдары.
2. Талаптарды жинау әдістері мен құралдары.
3. Компоненттің талаптарын талдау әдістері.
4. Жүйелік талдау мен жобалаудың негізгі әдістері мен құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Орындылығын бағалау және оларды орындау өлшемшарттарын әзірлеу, тұжырымдаманы әзірлеу

Машықтар:
1. Талаптардың орындылығын бағалауды жүргізу.
2. Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды әзірлеу.
3. Әзірленетін құрамдас бөліктердің орындалу өлшемшарттарын әзірлеу.
4. Тұжырымдаманы дамытудың интеграцияланған орталарын меңгеру.
5. Объектіге бағытталған дизайн мен жүйелік талдау әдістерін меңгеру және қолдану.

Білімдер:
1. Өнімнің тапсырыс берілген функционалдығы мен сапасын бақылау үшін орындалатын кодты құру үшін формальды талаптар мен сипаттамаларды әзірлеу әдістері мен технологиялары.
2. Жүйелердің архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Ерекшеліктердің және модельдеудің тілі.
4. Объектіге бағытталған жобалау және жүйелік талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Жүйенің архитектурасын әзірлеу



Дағды 1:
Үлкен жобалардың ішкі жүйелері деңгейінде архитектураны, талаптарды және ерекшеліктерді әзірлеу

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымның әртүрлі типтерінің талаптарын әзірлеу.
2. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістерін меңгеру.
3. Жүйенің архитектурасын сипаттау, жүйенің ең оңтайлы құрылымын анықтау.
4. Бағдарламалық қамтылымның барабар, толық және дәйекті архитектурасын құру үшін қажетті және жеткілікті ақпараттың құрамы мен көлемін анықтау.
5. Бағдарламалық жүйелер архитектурасын құру үшін мамандандырылған әдістемелерді қолдану.

Білімдер:
1. Архитектуралық стильдер, тактика және шаблондар.
2. Жүйелердің архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Бағдарламалық қамтылымның архитектуралық дизайн принциптері.
4. Өзгеретін талаптарға сәйкес жоба құрамдас бөліктерін қайта бағалау және қайта жобалау принциптері.
5. Сипаттама және модельдеу тілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Жоба архитектурасының дұрыстығы мен оңтайлылығын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Архитектураларға салыстырмалы талдау жүргізу.
2. Рәсімделген әзірлеу әдістері мен технологияларын пайдалану өнімнің тапсырыс берілген функционалдығы мен сапасын бақылауға арналған талаптар мен сипаттамалар.
3. Жобалаудың тиімді әдістерін қолдану.

Білімдер:
1. Архитектуралық стильдер, тактика және шаблондар.
2. Объектіге бағытталған дизайн және талдау.
3. Жобалаудың заманауи әдістемелері.
4. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жүйелік ойлау;
Аналитикалық ойлау;
Ойлаудың икемділігі;
Сыни талдау;
Нәтижеге бағдарлау;
Ұйымдастырушылық;
Командада жұмыс істей білу;
Қарым-қатынас дағдылары және іскерлік хат алмасуды жүргізу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

IT - дизайнер

7

Жүйелік сәулетші

12. Кәсіптің карточкасы "Жүйелік сәулетші":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-003

Кәсіптің атауы:

Жүйелік сәулетші

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрі бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрі бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіндік білім болған жағдайда тәжірибесі жоқ

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Әзірленген тұжырымдама негізінде жүйенің архитектурасын құруға қатысу

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Бағдарламалық өнім жүйесін спецификациялар бойынша іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу.
2. Жүйенің архитектурасын әзірлеуге қатысу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Сипаттамалар бойынша бағдарламалық бұйым жүйесін іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу



Дағды 1:
Әзірленетін құрамдас бөлікке қойылатын талаптарды жинау мен талдауды үйлестіру

Машықтар:
1. Талдау және жобалау әдістері мен құралдарын қолдану.
2. Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды әзірлеу.
3. Ресми ерекшеліктерды тексеру әдістері мен технологияларын қолдану.

Білімдер:
1. Талаптар мен ерекшеліктерды әзірлеу әдістері мен құралдары.
2. Талаптарды жинау әдістері мен құралдары.
3. Құрамдас бөлік талаптарын талдау әдістері.
4. Жүйелік талдау мен жобалаудың негізгі әдістері мен құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Орындылығын бағалау және оларды орындау өлшемшарттарын әзірлеу, тұжырымдаманы әзірлеу

Машықтар:
1. Талаптардың орындылығын бағалауды жүргізу.
2. Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды әзірлеу.
3. Әзірленетін құрамдас бөліктің орындалу өлшемшарттарын әзірлеу.
4. Тұжырымдаманы дамытудың интеграцияланған орталарын меңгеру.
5. Объектіге бағытталған дизайн мен жүйелік талдау әдістерін меңгеру және қолдану.

Білімдер:
1. Өнімнің тапсырыс берілген функционалдығы мен сапасын бақылау үшін орындалатын кодты құру үшін формальды талаптар мен ерекшеліктерды әзірлеу әдістері мен технологиялары.
2. Жүйелердің архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Сипаттама және модельдеу тілдері.
4. Объектіге бағытталған дизайн және жүйелік талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Жүйенің архитектурасын әзірлеуге қатысу



Дағды 1:
Үлкен жобалардың ішкі жүйелері деңгейінде архитектураны, талаптар мен ерекшеліктерді әзірлеуге қатысу

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымның әртүрлі типтерінің талаптарын әзірлеу.
2. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістерін меңгеру.
3. Бағдарламалық қамтылымынң барабар, толық және дәйекті архитектурасын құру үшін қажетті және жеткілікті ақпараттың құрамы мен көлемін анықтау.
4. Бағдарламалық жүйелер архитектурасын құру үшін мамандандырылған әдістемелерді қолдану.

Білімдер:
1. Архитектуралық стильдер, тактика және шаблондар.
2. Жүйелердің архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Бағдарламалық қамтылымның архитектуралық дизайн принциптері.
4. Сипаттама және модельдеу тілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Жоба архитектурасының дұрыстығы мен оңтайлылығын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Архитектураларға салыстырмалы талдау жүргізуге қатысу.
2. Тапсырыс берілген өнімнің функционалдылығы пен сапасын бақылау үшін формальды талаптар мен сипаттамаларды әзірлеу әдістері мен технологияларын қолдану.
3. Жобалаудың тиімді әдістерін қолдану.

Білімдер:
1. Архитектуралық стильдер, тактика және шаблондар.
2. Объектіге бағытталған дизайн және талдау.
3. Жобалаудың заманауи әдістемелері.
4. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жүйелік ойлау;
Аналитикалық ойлау;
Нәтижеге бағдарлау;
Ұйымдастырушылық;
Командада жұмыс істей білу;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

IT - дизайнер

5

IT - дизайнер

6

IT - дизайнер

6

Жүйелік сәулетші

13. Кәсіптің карточкасы "Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі":

Топтың коды:

2511-3

Қызмет атауының коды:

2511-3-001

Кәсіптің атауы:

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

бейіні бойынша кемінде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Бағдарламалық қамтылым архитектурасын әзірлеу

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқаларын жасау.
2. БҚ-ға қойылатын талаптарды бағалау және бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқасын таңдау.
3. Бағдарламалық құралдардың архитектурасын құжаттау және бағдарламалық құралдарды іске асыру.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқаларын жасау



Дағды 1:
Әр компоненттер үшін мүмкін болатын типтер мен орналастыру архитектураларының тізбесін анықтау

Машықтар:
1. Архитектуралық шаблондар/парадигмаларды анықтау.
2. Техникалық ішкі жүйелерге/қабаттарға/құрамдас бөліктерге/ модульдерге бөлу.
3. Құрамдас бөліктер типтерінің тізбеін талдау және бағалау.
4. Бағдарламалық қамтылым компоненттерінің мүмкін қабаттарының тізбесін анықтау.
5. Әр қабат немесе құрамдас бөлік үшін мүмкін болатын жобалау шаблондарының (стильдерінің) тізбеін анықтау.
6. Олардың әрқайсысы үшін тілдік парадигманы анықтау.
7. Орындау құралдарын таңдау.
8. Әрбір құрамдас бөілк қолданылатын пайдалану, физикалық сипаттамалар мен қоршаған орта жағдайларын қоса алғанда, функционалдық сипаттамалар мен мүмкіндіктерді анықтау.

Білімдер:
1. Архитектуралық құрамдас бөлік типтері.
2. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу, талдау және жобалау әдістері.
3. Құрамдас бөлік типтерінің технологиялық және техникалық-пайдалану сипаттамалары.
4. Архитектуралық стильдер, орналастыру схемалары.
5. Құрамдас бөліктерді орналастыру архитектурасының технологиялық және техникалық-пайдалану сипаттамалары.
6. Бағдарламалық қамтылым компоненттерінің қабаттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Компоненттердің өзара әрекеттесуінің негізгі техникалық сценарийлерін әзірлеу

Машықтар:
1. Құрамдас бөліктердің өзара әрекеттесу хаттамаларының тізбесін, мүмкін болатын авторизацияның, аутентификацияның, сеансты қолдаудың, деректерге қол жеткізу технологияларының тетігін анықтау.
2. Мүмкін болатын кэштеу схемаларының тізбесін анықтау.
3. Әрбір құрамдас бөліктің және жалпы бағдарламалық құралдың кірісі мен шығысын анықтау.
4. Әрбір құрамдас бөліктің және жалпы бағдарламалық құралдың деректер құрылымын анықтау.
5. Параллельді өңдеу мәселелерін қоса алғанда, бағдарламалық қамтылымда пайдалану мүмкіндігі үшін деректерді өңдеу технологияларын сипаттау, деректерді сақтау және беру форматтарын анықтау.
6. Ішкі жүйелерді іске асыру үшін техникалық құралдар мен шаблондарды таңдау.
7. Құрамдас бөліктердің алгоритмдерін, соның ішінде әдістер мен схемаларды сипаттау.
8. Құрамдас бөліктердің өзара әрекеттесу хаттамаларын сипаттау және бағалау.

Білімдер:
1. Құрамдас бөліктердің өзара әрекеттесу хаттамалары.
2. Аутентификация механизмдері, сеансты қолдау.
3. Кэштеу схемалары.
4. Құрамдас бөілктер мен бағдарламалық құралдардың кіріс-шығыс деректері.
5. Құрамдас бөліктердің өзара әрекеттесу хаттамаларының технологиялық және техникалық-пайдалану сипаттамалары.
6. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу, талдау және жобалау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды бағалау және бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқасын таңдау



Дағды 1:
Бағдарламалық құралға қойылатын талаптарды бағалау

Машықтар:
1. Әрбір құрамдас бөліктің сапалық сипаттамаларын анықтау, құрамдас бөліктерді орналастыру архитектурасының типтерін таңдау.
2. Авторизация тетігі мен кэштеу схемаларын бағалау және таңдау.
3. Кодты жазу мәнерін және деректерге қол жеткізу технологиясын бағалау және таңдау.

Білімдер:
1. Бағдарламалық өнімге қойылатын талаптар.
2. Құрамдас бөліктердің және бағдарламалық блоктардың типтері.
3. Құрамдас бөліктердің сипаттамалары.
4. Құрамдас бөліктердің типтері.
5. БҚ өмірлік цикл процестеріне бағытталған физикалық сипаттамалар.
6. Бағдарламалық қамтылымды қолданудың функционалдық сипаттамалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Бағдарламалық құралдардың архитектурасын құжаттау және бағдарламалық құралдарды іске асыру



Дағды 1:
Бағдарламалық құралдардың архитектурасын құжаттау

Машықтар:
1. Бағдарламалық құралдың архитектурасын құжаттау.
2. Құжаттамадағы өзгерістерді қолдау.
3. Регламенттеуші құжаттарға өзгерістер, ескертулер, түзетулер енгізу.

Білімдер:
1. Құжаттаманы жазуға қойылатын талаптар.
2. Техникалық стандарттар.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Реализация программных средств

Машықтар:
1. Код сапасын талдау (тәуелділікті талдау, статикалық кодты талдау).
2. Жасалып жатқан бағдарламалық құралдар мен оның құрамдас бөліктерін сынау.
3. Құрылатын бағдарламалық құралға техникалық және басқарушылық тексеру жүргізу.

Білімдер:
1. Бағдарламалық құралдарға қойылатын талаптар.
2. Кодқа тәуелділік типтері.
3. Құрамдас бөліктердің типтері.
4. Бағдармалық қамтылымды әзірлеу, талдау және жобалау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жүйелік ойлау;
Аналитикалық ойлау;
Оқиғалардың даму нұсқаларын бірнеше қадам алға есептей білу;
Құзыреттілік шеңберінде дербес шешімдер қабылдау;
Командада жұмыс істей білу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

IT - дизайнер

6

Жүйелік сәулетші

7

Жүйелік сәулетші

7

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

14. Кәсіптің карточкасы "Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі":

Топтың коды:

2511-3

Қызмет атауының коды:

2511-3-001

Кәсіптің атауы:

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

7

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары оқу орнынан кейінгі білім (магистратура, резидентура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

БҚ архитектурасының дамуын басқару және бақылау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын және негізгі сценарийлерді құру мүмкіндіктерін талдау.
2. Бағдарламалық құралды өзара әрекеттесу және модернизациялау әдістері мен тәсілдерін басқару.
3. Бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқасын таңдауды және бағдарламалық құралдарды іске асыруды және қолдауды бақылау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Бағдарламалық қамтылым архитектурасын және негізгі сценарийлерді құру мүмкіндіктерін талдау



Дағды 1:
Жоба архитектурасын құру мүмкіндігін бағалау және негізгі сценарийлерді анықтау

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылым жобасының архитектурасын құру мүмкіндіктерін бағалау.
2. Бағдарламалық құрал жобасының архитектурасының экономикалық моделін жасау.
3. Бағдарламалық қамтылым жобасының архитектурасының талаптарын анықтау.
4. Сапа атрибуттары мәніне архитектураны талдау және бағалау.
5. БҚ архитектурасын жобалау.
6. Бағдарламалық құрал архитектурасының мақсатын анықтау.
7. Бағдарламалық құрал архитектурасының негізгі сценарийлерін анықтау.
8. Тәуекелдерді бағалау.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылым архитектурасының модельдері.
2. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу, талдау және жобалау әдістері.
3. Бағдарламалық құрал архитектурасының талаптары.
4. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Бағдарламалық құралдың өзара әрекеттесу және модернизациялау әдістері мен тәсілдерін басқару



Дағды 1:
Адами-машиналық өзара әрекеттесу әдістері мен тәсілдерін басқару

Машықтар:
1. Бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқаларын тапсырыс берушімен келісу.
2. Архитектура құрамдас бөліктерінің ықтимал нұсқаларын, соның ішінде нұсқалардың сипаттамасын және таңдалған нұсқаның техникалық-экономикалық негіздемесін зерттеу.
3. Таңдау модельдер жүктемені теңестіру мәселелерін қоса алғанда, құрамдас бөліктердің қажетті өнімділік деңгейін қамтамасыз ету.
4. Құрамдас бөліктердің өзара әрекеттесу хаттамаларын таңдау.
5. Бағдарламалық қамтылымды, бастапқы кодты басқару жүйелерін қоса алғанда, әзірлеу технологиясы мен құралдарын таңдау.

Білімдер:
1. Матрицалар мен желілердің әдістері.
2. Архитектура құрамдас бөліктерінің нұсқаларының техникалық-экономикалық негіздемелері.
3. Компоненттердің қажетті өнімділік деңгейін қамтамасыз ету модельдері.
4. Жүктемені теңестіру әдістері.
5. Компоненттердің өзара әрекеттесу хаттамалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Адами- машиналық өзара іс-қимылды жаңғырту

Машықтар:
1. Бағдарламалық өнімді, пайдаланушы интерфейсін жаңарту жоспарларын жасау.
2. Бағдарламалық өнімнің ортасын өзгерту.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Білімдер:
1. БҚ өмірлік цикл процестеріне бағытталған физикалық сипаттамалар (жобаны басқару, талаптарды басқару, конфигурация мен өзгерістерді басқару, бағдарламалық қамтылымды талдау және жобалау).
2. Бағдарламалық қамтылымды қолданудың функционалдық сипаттамалары.
3. Бағдарламалық қамтылым сапасының негізгі тұжырымдамалары мен атрибуттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Бағдарламалық құрал архитектурасының нұсқасын таңдауды және бағдарламалық құралдарды іске асыруды және сүйемелдеуді бақылау



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымның архитектуралық нұсқасын таңдауды бақылау

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымның архитектуралық нұсқасын бағалауды және таңдауды бақылау.
2. Әр компоненттің сапалық сипаттамаларының анықтамаларын үйлестіру.
3. Әр компоненттің орналасу түрі мен архитектурасын бағалау мен таңдауды үйлестіру.
4. Бағдарламалық қамтылым компоненттерінің қабаттарын, әр қабат немесе компонент үшін дизайн үлгілерін (стильдерін) бағалауды және таңдауды бақылау.
5. Бағдарламалық қамтылым архитектурасының нұсқасын таңдау процесін үйлестіру.

Білімдер:
1. Бағдарламалық өнімге қойылатын талаптар.
2. Компоненттер мен бағдарламалық блоктардың түрлері.
3. Компоненттердің сипаттамасы.
4. Компоненттердің түрлері.
5. Өмірлік цикл процестеріне бағытталған физикалық сипаттамалар.
6. Бағдарламалық қамтылымды қолданудың функционалдық сипаттамалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Бағдарламалық құралдардың іске асырылуын және сүйемелденуін бақылау

Машықтар:
1. Бағдарламалық құралдардың іске асырылуын және сүйемелденуін бақылау.
2. Бағдарламалық қамтылым компоненттерін іске асырудың егжей-тегжейіне байланысты мүмкін мәселелерді анықтау және тіркеу.
3. Компоненттерден бағдарламалық құралды құру және құрастыру процесін үйлестіру.
4. Бағдарламалық құралдарды сүйемелдеу кезеңінде ықтимал мәселелерді, оларды шешу жолдарын анықтау.
5. Компоненттерді қайта пайдалану шешімдерін әзірлеу.

Білімдер:
1. Бағдарламалық құралдарға қойылатын талаптар.
2. Код тәуелділіктерінің типтері.
3. Компоненттердің типтері.
4. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу, талдау және жобалау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жүйелік ойлау;
Аналитикалық ойлау;
Стресске төзімділік және жауапкершілік
Командада жұмыс істей білу;
Қарым-қатынас дағдылары және іскерлік хат алмасу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

IT - дизайнер

6

Жүйелік сәулетші

7

Жүйелік сәулетші

7

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

15. Кәсіптің карточкасы "IT-дизайнер":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-005

Кәсіптің атауы:

IT-дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

4

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

-
-

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейінді білімі бар болса, тәжірибессіз, бейінді білімі болмаса салада кемінде 1 жыл (не жұмыс портфолиосының болуы)

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Дизайнды әзірлеудің әртүрлі әдістері мен принциптерін қолдана отырып, өнімнің жалпы дизайнын әзірлеу

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Пайдаланушы интерфейсінің дизайны үшін макетті дайындау
2. Пайдаланушы интерфейсінің дизайнын әзірлеу

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Пайдаланушы интерфейсінің дизайны үшін орналасуды дайындау



Дағды 1:
Жоба дизайнын әзірлеу міндеттерін талдау

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымның пайдаланушы интерфейсі үшін қажетті дизайнды анықтау.
2. Дизайнның соңғы тенденцияларын түсіну.
3. Өзара әрекеттесу үлгілерін, пайдаланушы тапсырмаларының ағындарын және UI-сипаттамаларын анықтау.
4. Сценарийлерді әзірлеу, барлық кезеңдерде пайдаланушы тәжірибесін, өзара әрекеттесу үлгілерін және әр экранның дизайнын қарастыру.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылым дизайнын жасауға арналған ең жаңа графикалық бағдарламалық қамтылым.
2. Пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар, UI дизайнын жобалау әдістері.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Өнімдегі ауысулардың қисындылығы мен дәйектілігін қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылымның ыңғайлы, функционалды және эстетикалық тартымды интерфейсінің графикалық макеттерін жасау.
2. Nbording әзірлеу-бұл жаңа пайдаланушыға арналған процесс.
3. Соңғы жаңа графикалық пакеттермен жұмыс жасау.

Білімдер:
1. Пайдаланушы интерфейстерін жобалауға арналған заманауи бағдарламалық қосымшалар.
2. Пайдаланушы интерфейсіне қойылатын талаптар.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Пайдаланушы интерфейсінің дизайнын жасау



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымның функционалдығына қатысты пайдаланушы интерфейсінің дизайн стратегиясын анықтау

Машықтар:
1. ПИ негізгі элементтерін анықтау.
2. БҚ қойылатын талаптарға қатысты юзабилити стилін айқындау.
3. БҚ-да ПИ-ге қойылатын талаптарды ескеру.

Білімдер:
1. БҚ дизайнын құжаттау және сүйемелдеу.
2. Юзабилити әдістерінің әлеуметтік факторлары, физикалық және психологиялық эргономика принциптері.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Пайдаланушы интерфейсінің макеттерін әзірлеу

Машықтар:
1. Пайдаланушы интерфейсі дизайнының негізгі компоненттерімен жұмыс жасау.
2. Әрбір бағдарламалық құрал функциясында дизайнды визуалды сәйкестендіруді іске қосыңыз.
3. Қажет болған жағдайда фреймдерді, макеттерді және техникалық ерекшеліктерді әзірлеу және қолдау.

Білімдер:
1.Digital – дизайнда заманауи үрдістер.
2.2. Аспаптық жобалау және дизайн құралдары, орналасу негіздері.
3.3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
нәтижеге бағдарлану;
орындаушылық;
логикалық ойлау;
ойлаудың икемділігі;
ұйымдастырушылық.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

IT - дизайнер

6

IT - дизайнер

6

Жүйелік сәулетші

7

Бағдарламалық жасақтама сәулетшісі

16. Кәсіптің карточкасы "Жүйелік сәулетші":

Топтың коды:

2511-1

Қызмет атауының коды:

2511-1-003

Кәсіптің атауы:

Жүйелік сәулетші

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

7

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары оқу орнынан кейінгі білім (магистратура, резидентура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Жүйе архитектурасының дамуын басқару

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Ерекшеліктер бойынша бағдарламалық бұйым жүйесін іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу.
2. Жүйенің архитектурасын дамытуды басқару.
3. Жүйені іске асыруда архитектуралық шешімдердің орындалуын бақылау, жобаны іске асыру процесін талдау және жетілдіру.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ерекшеліктер бойынша бағдарламалық бұйым жүйесін іске асыру тұжырымдамасын әзірлеу



Дағды 1:
Ерекшеліктер бойынша бағдарламалық бұйымдарды іске асыру тұжырымдамасын әзірлеуге қатысу және бақылау

Машықтар:
1. Интеграцияланған даму орталарына ие болу.
2. Бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптарды әзірлеу.
3. Талаптардың ерекшеліктері бойынша тест сценарийлерін әзірлеу.
4. Құзыреттілік шеңберінде шешімдер қабылдау.
5. Әзірлеушілер тобын басқару.

Білімдер:
1. Өнімнің тапсырыс берілген функционалдығы мен сапасын бақылау үшін формальды талаптар мен ерекшеліктерді әзірлеу әдістері мен технологиялары.
2. Жүйелер архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Объектіге бағытталған жобалау және талдау әдістері.
4. Тиімді талдаудың негізгі әдістері мен құралдары және жобалау.
5. Заманауи CASE жүйелерінің ерекшеліктерінің және модельдеу тілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Жоба архитектурасының дұрыстығы мен оңтайлылығының өлшемшарттарын бақылау

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістерін меңгеру.
2. Бағдарламалық кодтың компьютерлік жүйенің архитектурасына сәйкестігін бағалау.
3. Ресми ерекшеліктерді тексеру әдістері мен технологияларды қолдану.

Білімдер:
1. Өнімнің тапсырыс берілген функционалдығы мен сапасын бақылау үшін орындалатын кодты құру үшін формальды талаптар мен ерекшеліктерді әзірлеу әдістері мен технологиялары.
2. Жүйелер архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
3. Ерекшелік және модельдеу тілдері.
4. Объектіге бағытталған дизайн және жүйелік талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Жүйенің архитектурасын дамытуды басқару



Дағды 1:
Жүйенің архитектурасын дамытуды үйлестіру

Машықтар:
1. Бағдарламалық қамтылым архитектурасын талдау әдістерін меңгеру.
2. Жүйенің архитектурасын сипаттау.
3. Бағдарламалық қамтылымның барабар, толық және дәйекті архитектурасын құру үшін қажетті және жеткілікті ақпараттың құрамы мен көлемін айқындау.
4. Бағдарламалық жүйелер архитектурасын құру үшін мамандандырылған әдістемелерді қолдану.
5. Құзыреттілік шеңберінде шешімдер қабылдау.
6. Персоналды басқару.

Білімдер:
1. Жүйелердің архитектурасын жобалау және талдау әдістері.
2. Өзгеретін талаптарға сәйкес жоба компонентін қайта бағалау және редизайн принциптері.
3. Психология және конфликтология негіздері.
4. Персоналды басқару негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Жобалау және техникалық құжаттаманы бақылау

Машықтар:
1. Арнайы ресімделген тілдер мен белгілердің көмегімен сипатталған модельдерді оқып, түсіну.
2. Графикалық ерекшелік тілдерін қолдана отырып жасалған жобалық құжаттаманы оқу.
3. Ерекшеліктердің графикалық тілдерін пайдалана отырып әзірленген жобалық құжаттамаға өзгерістер енгізу.

Білімдер:
1. . Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу әдістемесі.
2. АТ саласындағы жобалау және техникалық құжаттаманы ресімдеуге қойылатын талаптар.
3. Бағдарламалық қамтылымның архитектуралық дизайн принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Жүйені іске асыруда архитектуралық шешімдердің орындалуын бақылау, жобаны іске асыру процесін талдау және жетілдіру



Дағды 1:
Жүйені іске асыруда архитектуралық шешімдердің орындалуын бақылау

Машықтар:
1. БҚ архитектурасын талдау әдістерін меңгеру.
2. БҚ талдау және жобалау әдістері мен құралдарын меңгеру.
4. Тапсырыс берілген функционалдылық пен өнімнің сапасын бақылау үшін формальды талаптар мен ерекшеліктерді әзірлеу әдістері мен технологияларын қолдану.
5. Сараптама жүргізуді ұйымдастыру.
6. Бағдарламалық кодтың компьютерлік жүйенің архитектурасына сәйкестігін бағалау.
7. Жүйелік қателерді анықтау және оларды жою әдістерін меңгеру.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу әдістемесі.
2. Берілген функционалдығы мен сапа дәрежесі бар кодты алу үшін әзірлеу құралдарын пайдалану әдістері мен технологиялары
3. Тиімді дамудың негізгі әдістері мен құралдары.
4. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу процесінің негізгі принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Жобаны іске асыру процесін талдау және жетілдіру

Машықтар:
1. Талдау және жобалау әдістері мен құралдарын меңгеру.
2. Негізгі жобалық шешімдерді сипаттау.
3. Бағдарламалық қамтылымның барабар, толық және дәйекті архитектурасын құру үшін қажетті және жеткілікті ақпараттың құрамы мен көлемін айқындау.
4. Жұмыстың орындалуын жоспарлау.
5. Жобаны басқару құралдарын қолдану.

Білімдер:
1. Өнімнің сапасын басқарудың, жобаларды бағалаудың негізгі принциптері.
2. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу процесінің негізгі принциптері.
3. Бағдарламалық қамтылым саласындағы сапа стандарттары.
4. Әзірлеу процесінің сапа стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Нәтижеге бағдарлау;
Ұйымдастырушылық;
Құзыреттілік шеңберінде дербес шешімдер қабылдау;
Командада жұмыс істей білу;
Жүйелік және аналитикалық ойлау.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

IT - дизайнер

5

Жүйелік сәулетші

6

Жүйелік сәулетші

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      17. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі

      18. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасы Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушылар:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      19. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      20. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 27.12.2024 ж.

      21. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      22. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 3, 2024 ж.

      23. Болжамды қайта қарау күні: 30.12.2027 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
2-қосымша

Кәсіптік стандарт "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдардағы және кәсіпорындардағы персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) метадеректер – пайдаланылатын деректер туралы субканалдық ақпарат;

      2) копирайтинг – жарнамалық және презентациялық мәтіндер жазу жөніндегі кәсіби қызмет;

      3) рерайтинг – бастапқы мәтіндік материалдарды одан әрі пайдалану мақсатында өңдеу.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) СБШ – Салалық біліктілік шеңбері;

      2) КС – кәсіптік стандарт;

      3) БА – басшылар, мамандар және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығы;

      4) АT – Ақпараттық технологиялар;

      5) БҚ – бағдарламалық қамтылым;

      6) АЖ – ақпараттық жүйе;

      7) АҚ – ақпараттық қауіпсіздік;

      8) ДБ – деректер базасы;

      9) АР – ақпараттық ресурстар;

      10) ОЖ – операциялық жүйе;

      11) HTML – интернеттегі құжаттарды белгілеудің стандартты тілі.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Ақпараттық ресурстарды құру және басқару.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J63999054.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      63 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы қызмет.

      63.9 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы өзге қызмет.

      63.99 Басқа топтамаларға енгізілмеген, ақпараттық қызмет саласындағы өзге қызмет.

      63.99.9 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы қызметтің өзге түрлері.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Кәсіптік стандарт мамандардың веб-контент құру, ұйымдардың бизнес-процестерін ақпараттық қолдау жөніндегі қызметін сипаттайды.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізбесі:

      1) Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент - менеджер) - СБШ-нің 4-деңгейі;

      2) Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер) - СБШ-нің 5-деңгейі;

      3) Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер) - СБШ-нің 6-деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент - менеджер)":

Топтың коды:

2529-0

Қызмет атауының коды:

2529-0-003

Кәсіптің атауы:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент - менеджер)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

4

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер)
6

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтамасыз ету (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейінді білімі бар болса, тәжірибесіз, бейінді білімі болмаса, салада кемінде 6 ай (не жұмыс портфолиосының болуы)

Формалды емес және информалды біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Мәтіндік деректерді енгізу және өңдеу, ұйымның интернет-ресурстарының мазмұнын құру және өңдеу.
2. Графикалық ақпаратты сканерлеу және өңдеу.
3. Ұйымның интернет-ресурстарында ақпаратты орналастыру.
4. Ұйымның ақпараттық ДБ жүргізу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Мәтіндік
терді енгізу және өңдеу, ұйымның интернет-ресурстарының контентін құру және өңдеу



Дағды 1:
Контентті өңдеу

Машықтар:
1. Мәтіндік құжаттарды теру және өңдеу.
2. Құжаттарды белгілеу және пішімдеу.
3. Құжаттарды сақтау, көшіру және резервтеу.
4. Құжаттарды ресімдеуге қойылатын құрылымның, нысандардың және талаптардың өзгеруіне байланысты деректерді түрлендіру.
5. Компьютерлік техникамен және енгізу және шығару құралдарымен жұмыс істеу.
6. Мәтіндік редакторлармен жұмыс және көптеген құжаттармен, стильдермен, кестелермен, тізімдермен, тақырыптармен және басқа пішімдеу элементтерімен жұмыс істеу дағдылары.

Білімдер:
1. Ақпаратты жинау, беру және өңдеудің техникалық құралдары
2. Есептеу техникасы құралдарының техникалық-пайдалану сипаттамалары мен техникалық пайдалану қағидалары.
3. Қазақ, орыс және шет тілдерінің бірінің стилистикасы мен грамматикасы.
4. Құжаттаудың үлгілік қағидалары.
5. Түзету түзетулерінің негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Графикалық ақпаратты сканерлеу және өңдеу



Дағды 1:
Контентті өңдеу

Машықтар:
1. Жабдықтар мен бағдарламалық қамтылымды теңшеу.
2. Құжаттарды сканерлеу, суреттері бар файлдарды сақтау, көшіру және резервтеу.
3. Мамандандырылған бағдарламалық қамтылыммен жұмыс істеу.
4. Графикалық редакторлармен жұмыс істеу және растрлық және векторлық кескіндерді өңдеу.

Білімдер:
1. Сканерлердің әртүрлі типтерінің негізгі сипаттамалары, жұмыс принциптері және мүмкіндіктері.
2. Компьютерлік графика негіздері, компьютерде графикалық ақпаратты ұсыну және өңдеу әдісі.
3. Сипаттамалар және жалпы графикалық файлдардың форматтары.
4. Интернет-ресурстарға орналастыру кезінде суреттердің сипаттамаларына қойылатын талаптар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Ұйымның интернет-ресурстарында ақпаратты орналастыру



Дағды 1:
Контентті жариялау

Машықтар:
1. Контентті басқару жүйесі арқылы ақпараттық материалдарды орналастыру және жаңарту.
2. Веб-парақшалардың кескінндерін пішімдеу және теңшеу.
3. Контентті басқару жүйесіндегі ақпараттық блоктар/парақшалар арасындағы ішкі байланыстарды орнату.
4. Қарау және жүктеу үшін кіру құқықтарын және веб-парақшалардың, ІР басқа сипаттамаларын орнату.
5. Материалдарды интернетте қолдануға бейімдеу.
6. Интернеттегі интернет-ресурстарды ілгерілетуге және танымал етуге ықпал ету.
7. Интернет-ресурстарды толтыру және ақпараттық материалдармен жаңартуларды қолдау.

Білімдер:
1. Веб-парақшаның құрылымы, кодталуы және белгілеу тілдері туралы жалпы түсініктер.
2. Операциялық жүйенің жұмыс принциптері мен функционалдығы.
3. Интернет - ресурстарда қолданылатын статикалық және динамикалық веб-парақшаларды, негізгі веб - технологияларды көрсетудің жалпы принциптері.
4. Интернет-ресурстардағы ақпаратқа қол жеткізу құқықтарының аражігін ажыратудың жалпы принциптері.
5. Ақпараттық қауіпсіздік туралы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 4:
Ұйымның ақпараттық ДБ жүргізу



Дағды 1:
ДБ әкімшілендіру

Машықтар:
1. ДБ-дағы ақпаратты жаңарту (өзектендіру).
2. Электрондық кестелермен, көптеген мәтіндік құжаттармен жұмыс істеу әдістерін меңгеру.
3. Ақпараттық ДБ-мен жұмыс істеу әдістерін меңгеру.

Білімдер:
1. Ақпараттық ДБ-ны ұйымдастыру принциптері;
2. ДБ-ға сұрау салу тілдері;
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ұйымдастырушылық;
Бастамашылдық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Нәтижеге бағдарлану.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

10. Кәсіптің карточкасы "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер)":

Топтың коды:

2529-0

Қызмет атауының коды:

2529-0-003

Кәсіптің атауы:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейінді білім бар болса кемінде 1 жыл, бейінді білім болмаса бейіні бойынша кемінде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Ұйымның интернет-ресурстарында ақпаратты орналастыру, редакциялау және өзектендіру.
2. Интернет-ресурс контентін құру.
3. Ақпараттық материалдарды жазу және ұйымның интернет-ресурстарының толтырылуын бақылау.
4. Интернет-ресурстарда, форумдарда және әлеуметтік желілерде талқылауларды модерациялау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ұйымның интернет-ресурстарында ақпаратты орналастыру, редакциялау және өзектендіру



Дағды 1:
Ұйымның интернет-ресурстарында ақпаратты басқару

Машықтар:
1. Интернет-ресурстарда авторлармен тексерілген және келісілген ақпаратты орналастыру, қажет болған жағдайда түзетулер енгізу және дәлсіздіктерді жою.
2. Веб-шеберлермен бірлесіп ұйымның интернет-ресурстарында орналастырылатын ақпаратты ресімдеуге қатысу.
3. Интернет-ресурстардың метадеректерін (атрибуттарын) басқару.
4. Ұйымның интернет-ресурстарына кіріп қарауларды талдау.
5. Материалдарды редакциялау және түзету және олардың құрылымын, соның ішінде дизайн мен сәндеуді орындау.

Білімдер:
1. Веб - парақшалардың құрылымы, кодталуы және белгілеу тілдері.
2. Статикалық және динамикалық веб-парақшаларда, интернет-ресурстарда қолданылатын негізгі веб - технологияларды көрсетудің жалпы принциптері.
3. Интернет-ресурстарда ұсыну үшін АР әртүрлі типтеріне қойылатын талаптар.
4. Метадеректердің жіктелімі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Интернет-ресурстары контентін құру



Дағды 1:
Ұйымның интернет-ресурстары тақырыбы бойынша ақпарат іздеу

Машықтар:
1. Жаңалықтар агрегаторларымен, электрондық жазылымдармен, әлеуметтік желілермен, форумдармен жұмыс істеу.
2. АР (мемлекеттік органдардың интернет-ресурстары) әлеуетті өнім берушілерінің жұмысын қадағалау .
3. Берілген тақырып бойынша халықаралық интернет-ресурстарға мониторинг жүргізу.

Білімдер:
1. Интернеттен ақпарат іздеудің әртүрлі әдістері.
2. Іздеу жүйелерінің принциптері мен механизмдері, танымал іздеу қызметтерінің функционалдығы
3. Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік саласындағы заңнамасы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Ақпараттық материалдарды жазу және ұйымның интернет-ресурстарының толтырылуын бақылау



Дағды 1:
Контентті толтыру

Машықтар:
1. Берілген тақырып бойынша мақалалар, шолулар және басқа мәтіндер жазу.
2. Мәтіндерді рефераттау, аннотациялау және модификация жүргізу.
3. Ұйымның интернет-ресурстарына кірушілердің қажеттіліктері мен сұраныстарын талдау.
4. Ұйымның интернет-ресурстарында орналастыру үшін ақпарат беру мәселелері бойынша мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасау.

Білімдер:
1. Копирайтинг және рерайтинг принциптері.
2. Іздеу жүйесін оңтайландыру
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.
4. Жасалатын контент тілі грамматикасының принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 4:
Интернет-ресурстарда, форумдарда және әлеуметтік желілерде талқылауларды модерациялау



Дағды 1:
Контентті модерациялау

Машықтар:
1. Ұйымның интернет-ресурсына келіп түскен өтініштер, мәселелер және / немесе шағымдар бойынша ДБ және есептер жүргізу.
2. Пайдаланушылардың хабарламалары мен пікірлерін модерациялау.
3. Әлеуметтік желілерде бірнеше қауымдастықтарды басқару.
4. Қауымдастық мүшелерімен пікірталастарды басқару.

Білімдер:
1. Спам және қажетсіз контент түрлері, олармен күресудің әдістері мен құралдары.
2. Арнайы терминология және веб-этикет.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ұйымшылдық;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Ойлау икемділігі;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқу қабілеті;
Іскерлік қарым-қатынас дағдылары;
Шығармашылық.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

6

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

11. Кәсіптің карточкасы "Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер)":

Топтың коды:

2529-0

Қызмет атауының коды:

2529-0-003

Кәсіптің атауы:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Жоғары білімі бар болса кемінде 2 жыл, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімі бар болса кемінде 3 жыл.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Интернет-ресурстардың мазмұнын мониторингілеу.
2. Ұйымның ақпараттық ресурстарын басқару.
3. Ұйымның интернет-ресурстарын жаңғырту және ілгерілету процестерін қолдау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Интернет-ресурстардың мазмұнын мониторингілеу



Дағды 1:
Интернет-ресурстардың мазмұнын бақылау

Машықтар:
1. Ұйымның интернет-ресурстарында зияткерлік меншік құқықтарының бұзылуын бақылау.
2. Дербес деректердің орналастырылуын бақылау.
3. Мүмкіндігі шектеулі жандар үшін интернет-ресурстардың қолжетімділігіне қойылатын талаптардың сақталуын бақылау.
4. Жарияланатын материалдарды ресімдеуде авторларға көмек көрсету.
5. Жұмыс нәтижелері бойынша есепті құжаттаманы қалыптастыру.

Білімдер:
1. Бұқаралық ақпарат құралдарын реттейтін заңнамалар, материалдарды Интернетте орналастыру, дербес деректерді және зияткерлік меншікті қорғау.
2. АТ саласындағы стандарттар.
3. Нормативтік және заңнамалық құжаттармен жұмыс істеуге арналған мамандандырылған БҚ.
4. Танымал әлеуметтік желілердің функционалдық ерекшеліктері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Ұйымның ақпараттық ресурстарын басқару



Дағды 1:
Ұйымның ақпараттық ресурстарын жоспарлау және мониторингілеу

Машықтар:
1. Ұйымның интернет-ресурстарын толтыру бойынша жұмыстарды жоспарлау.
2. Ұйымның интернет-ресурстарында жаңа немесе қажетті ақпараттың пайда болуын бақылау.
3. Ұқсас тақырыптары, тұжырымдамасы және мазмұны бар басқа интернет-ресурстарды талдау.
4. АР басқару жөніндегі жұмыстарды құжаттау.
5. Жұмыс нәтижелері бойынша есепті құжаттаманы қалыптастыру.

Білімдер:
1. Жобаларды басқару негіздері.
2. Контентті құру және редакциялау мәселелерін шешудің мазмұны мен әдістері.
3. Менеджмент негіздері.
4. Ақпараттық қауіпсіздік әдістері мен принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Ұйымның интернет-ресурстарын жаңғырту және ілгерілету процестерін қолдау



Дағды 1:
Интернет-ресурстарды ілгерілету

Машықтар:
1. Интернет-ресурстарды жобалау процестерін қолдау және пайдаланушылардың талаптарын, бизнес талаптарын, ұйымның қолданыстағы құрылымы мен интернет-ресурстарының мазмұнын талдау.
2. Ұйымның интернет-ресурстарының функционалдығын әзірлеу және тестілеу процестерін қолдау.
3. Ұйымның интернет-ресурстарының құрылымы мен қызметтеріне қойылатын талаптарды тұжырымдау.
4. Бизнес-процестерді модельдеу
5. Ұйымның интернет-ресурстарының функционалдығын тексеру.

Білімдер:
1. Интернет-ресурстарды дамытудың негізгі процестері мен әдістері.
2. Іздеу жүйесін оңтайландырудың негізгі түсініктері мен әдістері.
3. Бизнес-процестердің моделдері

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ұйымшылдық;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Аналитикалық ойлау;
Нәтижеге бағдарлану;
Шығармашылық;
Командада жұмыс істеу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

5

Ақпараттық ресурстарды құру және басқару жөніндегі маман (контент-менеджер).

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      12. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      13. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      14. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      15. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 27.12.2024 ж.

      16. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      17. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 3, 2024 ж.

      18. Болжамды қайта қарау күні: 05.12.2027 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
3-қосымша

Кәсіптік стандарт "Графикалық және мультимедиялық дизайнды әзірлеу"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Графикалық және мультимедиялық дизайнды әзірлеу" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдардағы және кәсіпорындардағы персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер және анықтамалар қолданылады:

      1) ақпараттық жүйе (АЖ) – ақпараттық өзара іс-қимыл арқылы белгілі бір технологиялық әрекеттерді жүзеге асыратын және нақты функционалдық міндеттерді шешуге арналған ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың, қызмет көрсететін персоналдың және техникалық құжаттаманың ұйымдастырылып ретке келтірілген жиынтығы.

      2) ақпараттық жүйенің архитектурасы – ақпараттық жүйе құрамдастарының моделін, құрылымын, орындалатын функцияларын және өзара байланысын айқындайтын тұжырымдама.

      3) АЖ техникалық қызмет көрсету – өнеркәсіптік пайдалануға берілген АЖ-ны оның мақсатына сәйкес, қосымша функционалдық талаптарды жаңартуды және іске асыруды жүргізбей және оның тұтастығын сақтау шартымен бағдарламалық қамтылымды түзетуді, түрлендіруді және ақауларды жоюды жүргізу бойынша іс-шараларды қамтитын жұмысқа қабілеттілікті қамтамасыз ету.

      4) графикалық дизайн – әртүрлі құралдар – иллюстрациялар, типография, анимация, цифрлық ақпарат құралдары арқылы көрнекі байланыс.

      5) пайдаланушының графикалық интерфейсі (Graphical User Interface - GUI) – пайдаланушы интерфейсінің элементтерін графикалық объектілер түрінде пайдалануға мүмкіндік беретін белгілі бір бағдарлама.

      6) деректер базасы (ДБ) – осы деректердің сипаттамаларын, сондай-ақ олардың объектілері арасындағы өзара байланыстарды сипаттайтын тұжырымдамалық құрылымға сәйкес ұйымдастырылған деректер жиынтығы.

      7) дизайн – қолданыстағы веб-сайттың немесе бағдарламалық өнімнің графикалық және/немесе құрылымдық-функционалдық модификациясы.

      8) интерактивті дизайн – адам-машиналық өзара іс-қимылдың көрінісі.

      9) пайдаланушыға бағытталған дизайн (User Centered Design) – жүйеге эргономикалық, эстетикалық, көркемдік талаптардың үйлесімін көздейді.

      10) пайдаланушы интерфейсі (ПИ) – жүйеде жұмыс істеу кезінде (мәзірлер, түймелер, диалогтық терезелер) түс гаммасы, өлшемі, стилі және басқа да графикалық мүмкіндіктері ескерілетін пайдаланушы пайдаланатын жүйе интерфейсінің элементтері.

      11) бағдарламаларды әзірлеуді автоматтандыру жүйелері (CASE – құралдар) - бағдарламалардың жоғары сапасын, қателердің болмауын және бағдарламалық өнімдерге қызмет көрсетудің қарапайымдылығын қамтамасыз етуге көмектесетін бағдарламалық қамтылымды жобалауға арналған бағдарламалық инженерия құралдары мен әдістерінің жиынтығы.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады

      1) ОББ – Объектіге бағытталған бағдарламалау;

      2) TCP/IP – Трансмиссияны Басқару Протоколы/Интернет Протоколы;

      3) VR – виртуалды шындық;

      4) UI – пайдаланушы интерфейсі.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Графикалық және мультимедиялық дизайнды әзірлеу.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J058.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      62 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.0 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.01 Компьютерлік бағдарламалау саласындағы қызмет.

      62.01.1 Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Кәсіптік стандарт компьютерлік ойындарда, фильмдерде, музыкалық бейнелерде, бейне роликтерде, БАҚ және жарнамаларда қолдануға арналған графикалық объектілерді, арнайы эффектілерді, анимацияларды, аудио сүйемелдеуді немесе басқа визуалды кескіндерді жасау бойынша мамандардың қызметін сипаттайды. Дизайн тұжырымдамаларын, күрделі графика мен анимацияларды, аудио және бейне файлдарды жобаға, екі өлшемді және үш өлшемді кескіндерге функционалды, эстетикалық және шығармашылық талаптарды қанағаттандыру үшін ұсыну үшін эскиздер, диаграммалар, иллюстрациялар мен макеттер жасау.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Графикалық дизайнер - 5 СБШ-нің деңгейі

      2) Графикалық дизайнер - 6 СБШ-нің деңгейі

      3) Мультимедиялық дизайнер - 5 СБШ-нің деңгейі

      4) Интерактивтік дизайнер - 5 СБШ-нің деңгейі

      5) Графикалық интерфейсті түптеу жөніндегі маман - 5 СБШ-нің деңгейі

      6) Графикалық интерфейсті түптеу жөніндегі маманы - 6 СБШ-нің деңгейі

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Графикалық дизайнер":

Топтың коды:

2166-1

Қызмет атауының коды:

2166-1-002

Кәсіптің атауы:

Графикалық жұмыс дизайнері

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

формалды білімі бар болса тәжірибесіз; негізгі орта білім беру кезінде, жұмыс портфолиосының болуы

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Графикалық ақпарат объектілерінің дизайнын жасау.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Жоба дизайнын жобалау.
2. Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу және орналастыру.
3. Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу жөніндегі қызметті басқару.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Жоба дизайнын жобалау



Дағды 1:
Дизайн тұжырымдамаларын ұсыну үшін эскиздерді, диаграммаларды, иллюстрациялар мен макеттерді дайындау

Машықтар:
1. Жобаның міндеттерін анықтау және тұжырымдау.
2. Эскиздерді дайындауға арналған жобалық тапсырманы түсіну.
3. Жоба дизайны үшін эскиздер, диаграммалар, иллюстрациялар, макеттер жасау үшін тиісті компьютерлік бағдарламаларды таңдау.
4. Графиканың әртүрлі түрлерімен жұмыс істеу әдістерін қолдану.

Білімдер:
1. Көркемдік-графикалық жұмыстарды орындау әдістері.
2. Көркемдік жобалау және техникалық модельдеу негіздері.
3. Компьютерлік дизайн дизайнында қолданылатын заманауи бағдарламалар және олардың мүмкіндіктері.
4. Дизайн саласындағы халықаралық және республикалық стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Жобаға қойылатын функционалдық, эстетикалық және шығармашылық талаптарды қанағаттандыру үшін Графиктер мен анимациялар әзірлеу

Машықтар:
1. Мәтіндермен, қаріптермен, сүзгілермен, эффектілермен, маскалармен және қабаттармен жұмыс жасау.
2. Техниканың әртүрлі түрлерін меңгеру; веб пен иллюстрацияларды қолмен жылдам салу, эскиз жасау дағдылау.
3. Компьютерлік бағдарламаларды қолдана отырып веб және полиграфия үшін векторлық иллюстрациялар жасау.

Білімдер:
1. Академиялық сурет, графика техникасы, компьютерлік графика негіздері.
2. Типографиктер, түстерді бөлу, түстерді түзету.
3. Репродуктивті жабдықтың сипаттамаларына сәйкес кескіндерді көркемдік ретуштеу.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу және орналастыру



Дағды 1:
Екі өлшемді және үш өлшемді кескіндерді жасау

Машықтар:
1. Қозғалыстағы объектілерді бейнелеу немесе компьютерлік анимацияны немесе модельдеу бағдарламаларын қолдана отырып процесті суреттеу.
2. Көп өлшемді кескіндерді салу техникасын қолдану.
3. Көпөлшемді кескіндерді әзірлеу үшін компьютерлік бағдарламаның барлық мүмкіндіктерін қолдану.

Білімдер:
1. Компьютерлік анимация әдістері, дизайнды жобалауы.
2. Көп өлшемді кескіндерді салу әдісі.
3. Дәл графикалық сызбалар мен модельдер жасау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Дизайн-жобаны көркемдік-техникалық өңдеу

Машықтар:
1. Тапсырыс берушінің талаптары бойынша графикалық объектінің барлық бөлшектерін беттеу.
2. Мазмұны мен сипатына байланысты жобаның композициясын жасау.
3. Жобаның прототипін жасау үшін графикалық жүйелерді пайдалану.

Білімдер:
1. Дизайнда қолданылатын заманауи компьютерлік бағдарламалық қамтылым.
2. Компьютерлік графика, 3D жарықтандыру, 3D модельдеуі
3. Композиция теориясы, түстану және колористика, типография, фотография, мультфипликация.
4. Көркемдік жобалау және техникалық модельдеу.
5. Мультимедиялық ақпаратты өндіру және тарату әдістері

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу жөніндегі қызметті басқару



Дағды 1:
Әзірленген көрнекі ақпарат объектілерінің сапасына бағалау жүргізу

Машықтар:
1. Жобаны іске асырудағы тәуекелдерді анықтау және жою.
2. Жобадағы дизайндық жұмыстардың сапасын бағалау.
3. Жобаланатын көрнекі ақпарат объектісінің дайындалу сапасын тексеруді құжаттау.
4. Көрнекі ақпарат, сәйкестендіру және коммуникация объектілерінің сапасына қойылатын талаптарды қамтитын нормативтік құжаттармен жұмыс істеу.

Білімдер:
1. Тәуекелдерді бағалау және тәуекелдерді басқару әдістері.
2. Дизайн-жобалардың сапасын бағалауды орындаудың технологиялық процестерін білуі.
3. Көрнекі ақпарат объектілерін жобалаудың үлгілік кезеңдері мен мерзімдерін орындау реттілігі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Көрнекі ақпарат объектілерін өндірісте дайындау жөніндегі жұмыстардың орындалуына бақылау жүргізу

Машықтар:
1. Жобалық шешімдерді келісу, өндіріс үшін таңдалған дизайнды егжей-тегжейлі қарау және құжаттау.
2. Жобаланатын көрнекі ақпарат объектісінің ойнату сапасын бақылау құралдарын таңдау.
3. Жобаланатын көрнекі ақпарат объектісінің дайындалу сапасын тексеру нәтижелері бойынша қорытынды жасау.

Білімдер:
1. Көрнекі ақпараттың сапасын бақылау бойынша тексерудің заманауи құралдары, аспаптары мен әдістері.
2. Ғылыми-техникалық мәтінді ресімдеу және жазу ережелері және іскерлік хат негіздері.
3. Еңбекті қорғау нормалары мен өрт қауіпсіздігі қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік
Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Логикалық ойлау;
Креативті;
Оқу қабілеттілігі;
Зейінділік;
Өз бетінше шешім қабылдай білу;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5-6

Мультимедиялық дизайнер

5-6

Интерактивті дизайнер

10. Кәсіптің карточкасы "Графикалық дизайнер":

Топтың коды:

2166-1

Қызмет атауының коды:

2166-1

Кәсіптің атауы:

Графикалық дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Өнер

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейін бойынша кемінде 1 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Графикалық ақпарат объектілерінің дизайнын жасау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Жоба дизайнын жобалау.
2. Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу және орналастыру.
3. Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу жөніндегі қызметті басқару.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Жоба дизайнын жобалау



Дағды 1:
Дизайн тұжырымдамаларын ұсыну үшін эскиздерді, диаграммаларды, иллюстрациялар мен макеттерді дайындау

Машықтар:
1. Жобаның талаптарын айқындау бойынша тапсырыс берушімен келіссөздер ұйымдастыру.
2. Жобалық тапсырманы, орындалу жоспарын (орындалу мерзімдерін) жасау және басшымен жобалық тапсырманы, дизайн тұжырымдамасын келісу.
3. Өндіріс үшін таңдалған дизайнды егжей-тегжейлі қарау және құжаттау.
4. Түсті көрсету, нысан кескіндерін визуализациялауды параметрлерін бағалау.
5.Жобаның эскизін дайындау туралы есеп жасау.
6.Таныстырылым өткізу және қабылданған дизайн шешімдерінің дұрыстығын негіздеу.
7. Графикалық объектілерді әзірлеу бойынша күрделі міндеттерді шешу үшін компьютерде жұмыс істеу техникасын меңгеру.

Білімдер:
1.Көрнекі ақпарат объектілерін құруға арналған жобалық тапсырмалардың үлгілік нысандары.
2.2. Әр түрлі күрделіліктегі көрнекі ақпарат объектілерін жобалаудың негізгі кезеңдері.
3.Авторлық құқық.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Жобаның функционалдық, эстетикалық және шығармашылық талаптарын қанағаттандыру үшін графика мен анимацияны әзірлеу

Машықтар:
1. Әзірленген графикалық объектілерге талдау жүргізу және тапсырыс берушінің талабына сәйкессіздіктерді анықтау.
2. Жоба дизайнын жасау кезінде моушн-графика техникасын қолдау.
3. Мәтін, аудио және бейнені үйлесімді түрде қосу.
4. Компьютерлік бағдарламалардың көмегімен күрделі графикалық модельдер жасау.

Білімдер:
1. Көрнекі ақпарат объектілерін түпнұсқаға сәйкестігін дизайнерлік тексеру әдістемесі.
2. Көркемдік жобалау мен техникалық модельдеудің теориялық негізі, жарнамалық технологиялардың негіздері.
3. Баспа және орау өндірісіне арналған материалтану.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу және беттеу



Дағды 1:
Екі өлшемді және үш өлшемді кескіндерді жасау

Машықтар:
1. Компьютерлік бағдарламалардың көмегімен көпөлшемді объектінің дизайн-макетін жасау.
2. Көп өлшемді кескіндерді жобалау мәселелерінің дизайн шешімдерін табу.
3. Өлшемді төмендетудің сызықтық әдістерін, сызықтық емес карталарды, көп өлшемді масштабтауды және кеңістікті толтыратын қисықтарды қолдану.

Білімдер:
1. Кино және ойын индустриясындағы 3D модельдерін құру мен визуализациялаудың негізгі кезеңдері.
2. Модельдеу әдістері
3. Композитингке арналған кәсіптік бағдарламалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Дизайн жобасын көркемдік-техникалық әзірлеу

Машықтар:
1. Жобаланған объектінің композициялық әдістері мен стилистикалық ерекшеліктерін анықтау.
2. Функционалдылық, эстетика жаңалық элементі дизайн талаптарын анықтау.
3. Дайын өнімнің авторлық құқығын алу үшін құжаттаманы әзірлеу.

Білімдер:
1. Жарнамалық технологиялардың, полиграфия, орау, кино және теледидар саласындағы өндірістің технологиялық процестерінің негіздері.
2. Заманауи жобалық дизайн шығармашылығының негізгі түрлері.
3. Дизайн, кескіндеме, сурет және перспектива, композиция негіздері,техникалық сурет, компьютерлік дизайн, құрастыру және ыдыс дизайн, полиграфия негіздері.
4. Жобаны сүйемелдеу және авторлық құқық алу жөніндегі нормативтік-құқықтық актілері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Көрнекі ақпарат объектілерін әзірлеу бойынша қызметті басқару



Дағды 1:
Әзірленген көрнекі ақпарат объектілерінің сапасына бағалау жүргізу

Машықтар:
1. Көрнекі ақпарат объектілері мен жүйелерінің дайындалуына мониторинг жүргізу.
2. Дизайн-жобаларларды орындау бойынша қажетті түзету шараларын анықтау және қолдану.
3. Көрнекі ақпарат объектілерінің сапасын бағалауды жүргізу үшін құралдар мен әдістерді таңдау және қолдану.

Білімдер:
1. Жоба дизайнының сапасына мониторинг жүргізу және бағалау әдістері мен құралдары.
2. Жоба дизайнының сапасын бағалауды жүргізу жөніндегі нұсқаулығы.
3. Сапаны бағалау жөніндегі халықаралық және республикалық стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Көрнекі ақпарат объектілерін өндірісте дайындау жөніндегі жұмыстардың орындалуына бақылау жүргізу

Машықтар:
1. Көрнекі ақпарат объектілерінің дизайн-макетінің сәйкестігін бақылау рәсімдері мен әдістерін әзірлеу.
2. Көрнекі ақпаратты өнімін дайындауға және пайдалануға беруге арналған шарттардың орындалуын бақылау.
3. Дизайн-жобасының орындалған жұмысына авторлық құқықты іске асыру және алу үшін қажетті құжаттарды ресімдеу.
4. Дизайн-жобасын тапсырыс берушіге таныстыру.

Білімдер:
1. Графикалық ақпарат объектілерінің сапасы саласындағы нормативтік құжаттары.
2. Шарттар жасау, авторлық құқық алу жөніндегі нормативтік-құқықтық актілер және т. б.
3. Көрнекі ақпарат объектілері мен жүйелерінің макеттерін жобалау бойынша жұмыстардың орындалуын мониторингілеу әдістері.
4. Таныстырылымды әзірлеу технологиялары.
5. Еңбекті қорғау нормалары мен өрт қауіпсіздігі қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Логикалық ойлау;
Шығармашылық;
Зейінділік;
Өз бетінше шешім қабылдай білу;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5-6

Мультимедиялық дизайнер

5-6

Интерактивті дизайнер

11. Кәсіптің карточкасы "Мультимедиялық дизайнер":

Топтың коды:

2166-2

Қызмет атауының коды:

2166-2-002

Кәсіптің атауы:

Мультимедиялық дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Формалды білім бар болса, тәжірибесіз; негізгі орта білім беру кезінде, жұмыс портфолиосының болуы

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Жобаның мультимедиялық дизайнын жасау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Мультимедиялық элементтері бар жоба құрылымын әзірлеу.
2. Мультимедиялық жоба үшін аудио және бейне контент әзірлеу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Мультимедиялық элементтері бар жоба құрылымын әзірлеу



Дағды 1:
Мультимедиялық элементтермен жоба құрылымын жасау

Машықтар:
1. Құрылымды құру үшін UML диаграммаларын қолдану.
2. Ақпарат ағынын және объектілердің өзара іс-қимылын айқындау.
3. Көрнекі ақпарат объектісінің әрбір мультимедиялық элементі дизайнының эскизін салу.
4. Берілетін субъектілердің дизайн тұжырымдамасын айқындау.

Білімдер:
1. Бірыңғай модельдеу тілімен және диаграмма құрау құралдарымен жұмыс істеу техникасы.
2. Кешенді дизайнерлік зерттеулерді жүргізу әдістері.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Әзірленген құрылымды құжаттау

Машықтар:
1. Ақпараттың мультимедиялық элементтері бар жобаның техникалық тапсырмасын әзірлеу.
2. Әрбір әзірленетін мультимедиялық элементті, оның визуалды ақпарат объектісінің басқа элементтерімен өзара іс-қимылын сипаттау.
3. Жоба дизайнын ұсыну бойынша презентациялар әзірлеу.

Білімдер:
1. Көрнекі ақпарат объектілерінің мультимедиялық элементтерін әзірлеу жөніндегі нормативтік құжаттар мен стандарттары.
2. Жобаның өмірлік циклі.
3. Жобаны бизнес-процестерге бөлуі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Мультимедиялық жоба үшін аудио және бейне мазмұнын әзірлеу



Дағды 1:
Мультимедиялық эскиз дизайнын дайындау

Машықтар:
1. Талап етілген аудио, бейне, графикалық ақпаратты табу және таңдау және оларды жобаға біріктіру.
2. Жоба контентінде мультимедианы дұрыс қолдана білу.
3. Мультимедиялық элементтерді қолдана отырып, CD презентацияларын, өнім каталогтарын, фотогалереялар мен портфолиоларды әзірлеу.
4. Мультимедианы әзірлеу үшін компьютерлік бағдарламалардың мүмкіндіктерін қолдау, бағдарламалық өнімге графика, анимация арналған кітапханаларды біріктіру.

Білімдер:
1. Графика, компьютерлік және көркем графика техникасының негіздері.
2. Композиция, түстану және колористика, типографиктер, фотографиктер, мультипликация теориялары.
3. Көркемдік жобалау және техникалық модельдеу негіздері.
4. Жарнамалық технологияның негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Медиа файлдарға немесе басқа визуалды кескіндерге арнайы эффектілерді жасау, қосу және құрастыру

Машықтар:
1. Медиа файлдарды жасау, өңдеу үшін дайын арнайы эффектілердің жеткілікті саны бар кітапханалармен бағдарламалық құралдарды табу және пайдалану.
2. Қарапайым аудио және бейне файл өңдеулерін жасау.
3. Бейне фрагменттер арасындағы сүзгілер мен ауысу әсерлерін салу.
4. Файлдарды кесу-біріктіру, әртүрлі форматтарға түрлендіру.

Білімдер:
1. Дыбыспен және анимациямен жұмыс істеуге арналған бағдарламалық өнімдер, құралдар, құралдары.
2. Арнайы эффектілердің интеграцияланған кітапханалары және оларды құруға арналған құрылымдары.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Мультимедиялық жобаны жаңғырту

Машықтар:
1. Арнайы эффектілерді қосу – жою, түсін, стилін және басқа бөліктерін өзгерту арқылы мультимедиялық элементтердің функционалдығын кеңейту, өзгертулер мен түзетулер енгізу.
2. Жобаның құрылымын, оның негізгі компоненттері-байланыстыру, шарықтау шегі және ажыратуды түсіну, мультимедиялық құжат (элемент) ішіндегі гипермәтіндік байланыстарды, пайдаланушы сценарийлерін (мультимедианы қолданудың барлық салаларында) ойластыру.
3. Құқықтық нормаларды сақтау.

Білімдер:
1. Графика, компьютерлік және көркем графика техникасының негіздері.
2. Мультимедиялық құрылғылар мен бағдарламалық қамтылымның заманауи сипаттамалары.
3. Жобаның мультимедиялық элементтерін жаңғыртуға арналған заманауи бағдарламалық құралдар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Логикалық ойлау;
Орындаушылық;
Креативтілік;
Эстетикалық сезім;
Нәтижеге жетуге бағдарлану;
Аналитикалық қабілет;
Өзіне сын көзбен қараушылық;
Берілген тапсырмаларды орындау әдістерін іздеуге шығармашылық көзқарас;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5-6

Графикалық жұмыс дизайнері

5-6

Интерактивті дизайнер

5-6

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман

12. Кәсіптің карточкасы "Интерактивтік дизайнер":

Топтың коды:

2166-3

Қызмет атауының коды:

2166-3-002

Кәсіптің атауы:

Интерактивтік дизайнер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Формалды білім бар болса, тәжірибесіз; негізгі орта білім беру кезінде, жұмыс портфолиосының болуы

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2166-1-001 - Web-сайт дизайнері

Қызметтің негізгі мақсаты:

Интерактивті пайдаланушы интерфейсінің дизайнын әзірлеу.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Веб-қосымшалар үшін интерактивті дизайнды жобалау және әзірлеу.
2. Веб-бағдарламалауда интерактивті мультимедиялық элементтерді қолдану.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Веб-қосымшалар үшін интерактивті дизайнды жобалау және әзірлеу



Дағды 1:
Жобада интерактивті дизайн әзірлеу

Машықтар:
1. Компьютерлік анимация немесе модельдеу бағдарламаларын пайдалана отырып, қозғалыстағы объектілерді бейнелейтін немесе иллюстрациялайтын кез келген процесті екі өлшемді және үш өлшемді кескіндерді жасау.
2. Интерактивтілік принциптерін кейіннен қолдану үшін негізгі графикалық объектілерді таңдау және құру.
3. Пайдаланушының өзара іс-қимылын қажет ететін графикалық элементтерді іздеу және табу.
4. Прогрессивті жақсарту тәсілдерін қолдану.

Білімдер:
1. Анимацияны құрудың негізгі құралдары.
2. Анимация, анимация түрлерін жасау технологиясы.
3. Істен шығуға төзімділік" өлшемшарты бойынша интерактивті әсерлерді құру нәтижесінде юзабилити мүмкіндігін төмендету ықтималдығын айтарлықтай төмендететін прогрессивті жақсарту тәсілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Контент, графика, көрнекі, дыбыстық әсерлерді біріктіру

Машықтар:
1. Интерактивті басқару элементтерін пайдаланушы оны пайдалану ыңғайлылығын ескере отырып және оны қолданудың маңыздылығы мен жиілігіне қарай орналастыру.
2. Интерактивті басқару элементінің өлшемін, пішінін, түсін айқындау.
3. Дизайн нұсқаулығында көрсетілген функционалдық, эстетикалық және шығармашылық талаптарға сәйкес күрделі графика мен анимацияларды әзірлеу.

Білімдер:
1. Адамның қабылдау, есте сақтау және өңдеуге байланысты психофизикалық сипаттамаларының негіздері: түсті, дыбысты, уақытты қабылдау ерекшеліктері.
2. Екі өлшемді және үш өлшемді графикамен жұмыс істеу әдістері мен технологиялары.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Веб-бағдарламалауда интерактивті мультимедиялық элементтерді қолдану



Дағды 1:
Интерактивті басқару элементтеріне анимация қосу

Машықтар:
1. Интерактивті элементке қозғалыс, аудио және бейне әсерлерді енгізу.
2. Интерактивті басқару элементінің түсін таңдау және түзету.
3. Анимациямен интерактивті элементтерді бағдарламалау.
4. Интерактивті басқару элементтерінің дизайн стилін анықтау.
5. Дизайн макеттерін визуализациялау үшін виртуалды шындық бағдарламаларын пайдалану.

Білімдер:
1. Бағдарламалауда үш өлшемді графиканы қолдану технологиялары мен әдістері.
2. 2-3 өлшемді интерактивті элементтердің элементтерін жасауға арналған компьютерлік графикалық құралдар мен аспаптар.
3. Виртуалды және толықтырылған шындық бағдарламаларының жұмыс принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Интерактивті дизайнды құжаттау

Машықтар:
1. Объектінің дизайн макетін ұсыну бойынша презентация жасау.
2. Жариялану, жеткізу немесе көрсету үшін функционалдық және эстетикалық материалдар мен медиаға қатысты ұсыныстарды таңдау, сипаттау.
3. Жобаның дизайнын және оның интерактивтілігін көрсету үшін презентациялар жасау.
4. Жасау технологиясының сипаттамасымен жобада интерактивті элементтерді пайдалану (интерактивті элементтерді бағдарламалау немесе дайын интерактивті элементтерді пайдалану) туралы есеп жасау.

Білімдер:
1. Пайдаланушы интерфейстерінің түрлері және оларды әзірлеу кезеңдері.
2. VR әзірлемесін және VR бағдарламаларын қолдану негіздері.
3. Диалогтарды жіктеу әдістері және оларды әзірлеудің жалпы принциптері.
4. Бағдарламалау тілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Ұқыптылық;
Ойлау икемділігі;
Логикалық ойлау;
Орындаушылық;
Нәтижеге бағдарлану;
Эстетикалық сезім.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5-6

Графикалық жұмыс дизайнері

5

Мультимедиялық дизайнер

5-6

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман

13. Кәсіптің карточкасы "Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

2512-2-005

Кәсіптің атауы:

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Формалды білімі бар болса, тәжірибесіз; негізгі орта білім беру кезінде жұмыс портфолиосының болуы

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Графикалық интерфейсті жобалау және әзірлеу

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Графикалық интерфейстің жеке элементтерінің беттеу.
2. Пайдаланушының графикалық интерфейсті жобалау, дизайн және эвристикалық бағалау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Графикалық интерфейстің жеке элементтерін беттеу



Дағды 1:
Графикалық интерфейс элементтерінің визуалды дизайнын жасау

Машықтар:
1. Әр түрлі экран ажыратымдылықтары үшін интерфейс графикасын оңтайландыру.
2. Растрлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық құжаттарды жасау.
3. Векторлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық құжаттарды жасау.
4. Анимациялық тізбектер мен сюжеттік тақтаны салу.
5. Әзірленіп жатқан басқару элементінің мақсатына барынша дәл сәйкес келетін графикалық метафораларды таңдау.
6. Берілген стильдің шекарасында жұмыс істеу.
7. Белгілеу тілдерін қолдану.
8. Дизайн эскиздерін салу.
9. Ерекше қажеттіліктері бар пайдаланушылар үшін жүйенің қолжетімділігін тексеру.
10. Талаптар тұжырымдамасын визуалды дизайнға аудару.
11. Пайдаланушыға бағытталған дизайн әдістемелерін қолдану.

Білімдер:
1. Перспектива, колористика, композиция, хиароскуро және көлемді бейнелеу қағидалары.
2. Мақсатты операциялық жүйелер мен платформалардың пиктограммалар мен басқару элементтеріне қойылатын талаптары.
3. Анимацияның жалпы принциптері.
4. Мәтінді типографиялық теру және беттеу қағидалары.
5. Белгілеу тілдері.
6. World Wide Web Consortium стандарттары.
7. Бағдарламалық қамтылымның пайдаланушы интерфейсін жобалау шаблондары.
8. Бағдарламалық қамтылымның өзара іс-қимылын жобалау.
9. Веб-бағдарламалау.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Графикалық интерфейске қосу үшін графикалық материалдарды дайындау

Машықтар:
1. Растрлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық материалдарды дайындау.
2. Векторлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық материалдарды дайындау.
3. Графикалық материалдарды дайындауда авторлық құқық туралы білімді қолдану.

Білімдер:
1. Белгілеу тілдерін қолдана отырып, беттеу негіздері.
2. Стильдерді сипаттау тілдерін қолдана отырып беттеу негіздері.
3. Сценарий тілдерін қолдана отырып бағдарламалау негіздері.
4. Интерфейс графикасына қойылатын техникалық талаптар.
5. Графикалық материалдарды дайындау техникалары мен әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Дизайн макеттерін дайындау және веб-ресурсты беттеу

Машықтар:
1. Ақпараттық мазмұнды өңдеудің арнайы жабдықтарымен жұмыс істеу.
2. Арнайы қолданбалы бағдарламалық қамтылыммен жұмыс жасау.
3. Белгілеу тілдерін меңгеру.
4. Қолданбалы беттеу пакеттерімен жұмыс жасау.
5. Түпнұсқа макеттерді дайындауды жүзеге асыру.
6. Графикалық редакторда жұмыс істеу.
7. Растрлық және векторлық кескіндерді өңдеу.
8. Үш өлшемді графикалық пакеттерде модельдеу.
9. Графикалық пакеттерде анимациялар жасау.
10. Ақпараттық мазмұнның жеке элементтерін жобалау.
11. Ақпаратты аналитикалық өңдеуді жүзеге асыру.
12. Мультимедиялық құралдармен жұмыс жасау.
13. Бейіндік салалардың сөздіктерін қалыптастыру және қолдау.
14. Аспаптық өңдеуді қолдау орталарын пайдалану.

Білімдер:
1. Ақпаратты жинаудың, өңдеудің, сақтаудың техникалық құралдары
2. Арнайы графикалық пакеттер.
3. Көрнекі бейнелеу принциптері
4. Растрлық және векторлық кескіндерді өңдеу әдістері.
5. Ақпараттық мазмұнды жобалау мен өңдеудің арнайы бағдарламалық қамтылымы.
6. Бағдарламалау тілдері
7. Бағдарламалық өнімдерді тестілеу әдістері.
8. Құжат айналым негіздері
9. Эргономика негіздері.
10. Пайдаланушы интерфейстеріне арналған стандарттар мен ұсыныстар.
11. Сценарий тілдері
12. Ақпарат көздерімен жұмыс істеудің компьютерлік технологиялары
13. Жоғары деңгей тілінде бағдарламалау негіздері.
14. Деректерді ұсынудың және басқарудың компьютерлік технологиялары.
15. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.
16. Компьютерлік терминология.
17. Желілік технологиялар негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 4:
Web-ресурстың ақпараттық мазмұнын визуализациялаудың графикалық бөлігін орындау

Машықтар:
1. Белгілеу тілдерін меңгеру
2. Қолданбалы беттеу пакеттерімен жұмыс істеу.
3. Растрлық және векторлық кескіндерді өңдеу.
4. Графикалық пакеттермен жұмыс істеу.
5. Үш өлшемді графикалық пакеттерде модельдеу.
6. Графикалық пакеттерде анимациялар жасау.
7. Мультимедиялық құралдармен жұмыс істеу.
8. Аспаптық өңдеуді қолдау орталарын пайдалану.
9. Сурет салу техникасын меңгеру.

Білімдер:
1. Мәтіндік деректер форматтарына арналған стандарттар.
2. Арнайы графикалық пакеттер.
3. Көрнекі бейнелеу принциптері.
4. Растрлық және векторлық кескіндерді өңдеу әдістері.
5. Ақпараттық мазмұнды жобалауға және өңдеуге арналған арнайы бағдарламалық қамтылым.
6. Веб-ресурстарды құру принциптері.
7. Ақпараттық мазмұнды жобалау мен өңдеудің технологиялық стандарттары.
8. Пайдаланушы интерфейстеріне арналған стандарттар мен ұсыныстар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Графикалық интерфейсті жобалау, дизайн және эвристикалық бағалау



Дағды 1:
Пайдаланушының графикалық интерфейсінің визуалды стилін құру

Машықтар:
1. Растрлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық құжаттарды жасау.
2. Векторлық кескіндерді дайындау бағдарламаларында графикалық құжаттарды жасау.
3. Пайдаланушының графикалық интерфейстерін эскиздеу.
4. Пайдаланушының графикалық интерфейстерінің дизайнын жасау.
5. Дизайнды тапсырыс берушімен келісу.
6. Ашық көздерден тиісті кәсіби ақпаратты алу және оны талдау.
7. Мәтінді беттеу.
8. Пайдаланушының графикалық интерфейс стилі бойынша нұсқаулықты әзірлеу және жобалау.
9. Беттеу бағдарламаларымен жұмыс істеу.
10. Белгілеу тілдерін және стильдер сипаттамасын қолдану.

Білімдер:
1. Графикалық дизайн тенденциялары.
2. Интерфейс графикасына қойылатын техникалық талаптар.
3. Адам - жүйе өзара іс-қимылының эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттары.
4. Маркетинг негіздері.
5. Психология негіздері.
6. Түс теориясы.
7. Мәтінді типографиялық теру қағидалары.
8. Мақсатты платформалар мен операциялық жүйелерге арналған басқару элементтерінің номенклатурасы.
9. Құжат айналымының негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Графикалық интерфейс деректерін визуализациялау

Машықтар:
1. Графикалық интерфейсті беттеуді орындау.
2. Кестелік деректерді түзету бағдарламаларымен жұмыс істеу.
3. Статистикалық деректерді талдау бағдарламаларымен жұмыс істеу.
4. Әр түрлі экран ажыратымдылықтары үшін интерфейс графикасын оңтайландыру.

Білімдер:
1. Статистикалық ақпаратты ұсыну әдістері.
2. Деректерді алгоритмдік визуализациялау технологиялары.
3. Индикация жүйелерін құру бөлігіндегі эргономика негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Графикалық интерфейсті тұжырымдама бойынша немесе интерфейстің жобаланып қойған бөлігінің үлгісі бойынша құру

Машықтар:
1. Пайдаланушының графикалық интерфейстің интерактивті прототиптерін жасау.
2. Пайдаланушының графикалық интерфейсіне жобалық құжаттаманы әзірлеу және рәсімдеу.
3. Пайдаланушының графикалық интерфейстерін эскиздеу.
4. Пайдаланушының графикалық интерфейсін прототиптеу бағдарламаларымен жұмыс істеу.

Білімдер:
1. Адам - жүйе өзара іс-қимылы эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттар.
2. Тиісті платформалар мен операциялық жүйелерді жобалау бойынша талаптар мен нұсқаулығы.
3. Белгілеу тілдерін қолдана отырып, беттеу негіздері.
4. Стильдер сипаттамасы тілдерін қолдана отырып беттеу негіздері.
5. Сценарий тілдерін қолдана отырып бағдарламалау негіздері
6. Интерфейс мәтіндерін жазу қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Тәртіптілік;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Орындаушылық;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқу қабылеті;
Іскерлік қарым-қатынас дағдылары;
Командада жұмыс істеу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Графикалық интерфейс архитектурасын әзірлеу жөніндегі маман

6

Графикалық интерфейс архитектурасын әзірлеу жөніндегі маман

6

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман

14. Кәсіптің карточкасы "Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

2512-2-005

Кәсіптің атауы:

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Өнер

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Графикалық және мультимедиялық дизайн

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейін бойынша кемінде 1 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Графикалық интерфейсті жобалау және дамыту

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Пайдаланушының графикалық интерфейсін жобалау, дизайн және эвристикалық бағалау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Пайдаланушының графикалық интерфейсін жобалау, дизайн және эвристикалық бағалау



Дағды 1:
Графикалық интерфейстер құрылымын жобалау бойынша жобалау құжаттамасын әзірлеу

Машықтар:
1. Ақпаратты өңдеу (мәтіндік, графикалық, бейне, аудио).
2. Нейрондық желілерді қолдану және деректерді оқыту.
3. Интерфейсті сараптамалық бағалауды жүргізу.
4. Интерфейстің күтілетін жылдамдығын есептеу.
5. Бағдарламалық қамтылым интерфейсін пайдалану сценарийлерін бағалау.
6. Пайдаланушы тәжірибесін талдау құралдарын қолдану.
7. Пайдаланушылардың интерфейспен өзара іс-қимылын жинау және талдау жүйелерін қолдану.
8. Пайдаланушы тәжірибесі туралы деректерді ашық көздерден алу.
9. Есепті құжаттаманы әзірлеу.

Білімдер:
1. Интерфейстің эргономикалық қасиеттерін бағалау жүйелері.
2. Адам – жүйе өзара іс-қимылының эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттар.
3. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу әдістері.
4. Өнімге қойылатын пайдаланушы талаптарын сипаттау әдістері.
5. Интерфейсті сараптамалық бағалау әдістері.
6. Интерфейстердің қолжетімділігін қамтамасыз ету тәсілдері.
7. Мүмкіндігі шектеулі пайдаланушылар үшін интерфейстердің қолжетімділігін қамтамасыз ету ерекшеліктері.
8. Статистикалық деректерді талдау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Пайдаланушының графикалық интерфейстері бөлігінде бағдарламалық құралдарды пайдалану кезінде пайдаланушының қажеттіліктерін анықтау

Машықтар:
1. Пайдаланушының интерфейстермен өзара іс-қимылы туралы тиісті кәсіби ақпаратты ашық көздерден алу және оны талдау.
2. Пайдаланушылармен сұхбат жүргізу.
3. Пайдаланушының графикалық интерфейстермен өзара іс-қимылы туралы алынған ақпаратты талдау.
4. Маркетингтік кейіпкерлерді (мақсатты аудиторияны көрсететін кейіпкерлер) және пайдаланушылардың өніммен өзара іс-қимылының егжей-тегжейлі жолдарын жасау.

Білімдер:
1. Ақпарат жинау әдістері.
2. Қызметті талдау әдістері.
3. Маркетингтік кейіпкерлер мен тұтынушылардың жолдарын құрастыру техникасы.
4. Бағдарламалық өнімдер мен аппараттық құралдарды пайдалану кезіндегі адамдардың мінез-құлық үлгісі.
5. Адам – жүйе өзара іс-қимылының эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттар.
6. Маркетинг негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Бағдарламалық өнімнің графикалық интерфейсімен пайдаланушының өзара әрекеттесу стильдерін жобалау

Машықтар:
1. Пайдаланушы тәжірибесін басқару тетіктерін әзірлеу.
2. Интерфейсті жобалауда психикалық модельдерді қолдану.
3. Біркелкі интерфейс шешімдерін жасау.

Білімдер:
1. Пайдаланушы тәжірибесіне әсер ететін факторлар.
2. Бағдарламалық қамтылымды, өнімдер мен аппараттық құралдарды пайдалану кезінде адамдардың мінез-құлық үлгілері.
3. Графикалық интерфейстерді жобалаудың жалпы тәжірибелері.
4. Адам - жүйе өзара әрекеттесуінің эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттар.
5. Әр түрлі өндірушілердің бағдарламалық өнімдерінің интерфейсін реттейтін стандарттар.
6. Психология негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 4:
Интерфейс прототипін әзірлеу және тестілеу

Машықтар:
1. Интерфейстерді прототиптеудің аспаптық орталарында жұмыс істеу.
2. Графикалық және/немесе пайдаланушы интерфейсін тестілеу нысандары мен әдістерін айқындау.
3. Прототиптік интерфейстерді тестілеу процесін ұйымдастыру.
4. Интерфейсті тестілеу нәтижелерін құжаттау.

Білімдер:
1. Пайдаланушы тәжірибесін тестілеу объектілері.
2. Пайдаланушы тәжірибесін тестілеудің түрлері мен типтері.
3. Бағдарламалық өнімдерді пайдалану кезіндегі адамдардың мінез-құлық үлгісі.
4. Интерфейсті жобалаудың жалпы тәжірибелері.
5. Адам - жүйе өзара әрекеттесуінің эргономикасына қойылатын талаптарды реттейтін стандарттар.
6. Әр түрлі өндірушілердің бағдарламалық өнімдерінің интерфейсін реттейтін стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Тәртіптілік;
Бастамашылық;
Жауапкершілік;
Ұйымшылдық.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5-6

Графикалық жұмыс дизайнері

5

Мультимедиялық дизайнер

5

Графикалық интерфейсті беттеу жөніндегі маманы

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      15. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      16. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      17. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес: 692/НҚ , 07.11.2024 ж.

      18. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 02.06.2025 ж.

      19. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      20. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 2, 2025 ж.

      21. Болжамды қайта қарау күні: 01.01.2028 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
4-қосымша

Кәсіптік стандарт "Бағдарламалық жасақтаманы тестілеу"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Бағдарламалық жасақтаманы тестілеу" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдардағы және кәсіпорындардағы персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) ақпараттық жүйенің архитектурасы – ақпараттық жүйе компоненттерінің моделін, құрылымын, орындалатын функцияларын және өзара байланысын айқындайтын тұжырымдама.

      2) АЖ сүйемелдеу – қосымша функционалдық талаптарды жаңғыртуды және іске асыруды жүргізбей және оның тұтастығы сақталған жағдайда, бағдарламалық қамтамасыз етуді түзетуді, модификациялауды және ақауларды жоюды жүргізу жөніндегі іс-шараларды қамтитын, өнеркәсіптік пайдалануға енгізілген АЖ-ны оның мақсатына сәйкес пайдалануды қамтамасыз ету.

      3) пайдаланушының графикалық интерфейсі (Graphical User Interface - GUI) – пайдаланушы интерфейсінің элементтерін графикалық объектілер түрінде пайдалануға мүмкіндік беретін белгілі бір бағдарлама.

      4) пайдаланушыға бағытталған дизайн (User Centered Design) – жүйеге қойылатын эргономикалық, эстетикалық, көркемдік талаптардың үйлесімін көздейді.

      5) пайдаланушы интерфейсі (ПИ) – жүйеде жұмыс істеу кезінде (мәзірлер, түймелер, диалогтық терезелер) түс гаммасы, өлшемі, стилі және басқа да графикалық мүмкіндіктері ескерілетін объектілер түрінде пайдаланушы пайдаланатын жүйе интерфейсінің элементтері.

      6) прототиптеу – пайдаланушы мен интерфейс арасындағы бағдарламалық қамтылымның соңғы өзара іс-қимылын модельдеу.

      7) жылдам прототиптеу (ЖП) – тапсырыс берушіге таныстыру немесе іске асыру мүмкіндігін тексеру үшін жылдам "макеттеу", тәжірибелі үлгілерді немесе жұмыс істеп тұрған жүйе моделін жылдам жасау технологиясы.

      8) "Аддитивті" технологиялар (АТ, Fabber-Technology) – материалды негізге қосу арқылы бұйымдар мен прототиптерді өндірудің технологиялық әдістерінің тобы.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады

      1) QA – Quality Assurance (сапа кепілдігі);

      2) ASE (computer-aided software engineering) – бағдарламалық қамтылымды жобалауға арналған бағдарламалық қамтылым құралдары мен әдістерінің жиынтығы;

      3) АКТ – ақпараттық-коммуникациялық технологиялар;

      4) БҚ – бағдарламалық қамтылым;

      5) SADT (Structured Analysis And Design Technique) – құрылымдық талдау және жобалау әдісі;

      6) DFD (Data Flow Diagrams) – деректер ағынының диаграммалары;

      7) ERD (Entity-Relationship Diagrams) – субъектінің қатынас диаграммалары;

      8) RUP (Rational Unified Process) – Rational Software компаниясы жасаған бағдарламалық қамтылым әзірлеу әдістемесі;

      9) UML – бірыңғай модельдеу тілі;

      10) PDCA – Plan-Do-Check-Act" — жоспарлау-әрекет-тексеру-түзету-сапаны басқаруда қолданылатын қайталанатын шешім әдісі;

      11) CAPA – Computer Aided Problem Analysis - мәселені компьютерлік талдау.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Бағдарламалық қамтылымды тестілеу.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J057.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      62 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.0 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.01 Компьютерлік бағдарламалау саласындағы қызмет.

      62.01.1 Бағдарламалық қамтылымды әзірлеу.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Бағдарламалық жасақтаманы тестілеу" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді және дизайнды, бағдарламалық қамтылымды дайындау мен әзірлеу, бағдарлама жасау, бағдарлама кодын жазу, ақпараттық технологиялар саласында ғылыми зерттеулер жүргізу, ғылыми еңбектер жариялау үшін маман құзыреті қамтылған.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Қосымшаларды тестілеу маманы - 4 СБШ-нің деңгейі.

      2) QA – Инженер - 6 СБШ-нің деңгейі.

      3) QA – Инженер - 7 СБШ-нің деңгейі.

      4) Қосымшаларды тестілеу маманы - 5 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

2512-2-007

Кәсіптің атауы:

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

4

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
негізгі орта білім

Мамандық:
-

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейінді техникалық және кәсіптік білімі бар болса, тәжірибесіз, бейінді білім болмаса, БҚ әзірлеу саласында жұмыс тәжірибесі кемінде 1 жыл.

Формалды емес және информалды біліммен байланыс:

Сертификаттармен және/немесе портфолиомен расталған формалды емес және / немесе информалды білім.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Тестілеу кезінде анықталған қателерді тестілеу мен тексеру.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Тест рәсімдерін орындау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Тест рәсімдерін орындау



Дағды 1:
Тест сценарийлерін дайындау және тест орталарын теңшеу

Машықтар:
1. Ұсынылған жұмыс тапсырмасының алгоритмін зерделеу мен түсіну, тестен өтетін қосымшамен танысу.
2. Жұмыс тапсырмасының алгоритмін іс-қимыл жетіспеушілігіне немес артық болуына талдау.
3. Жұмыс тапсырмасына сәйкес тест деректерін дайындау.
4. Тест платформаларын дайындау (операциялық жүйені, қосымша бағдарламалық қамтылымды және қажеттілік бойынша басқасын орнату).

Білімдер:
1. БҚ сынақтан өткізу мен тестілеу мәселелері бойынша нормативтік, әдістемелік материалдар.
2. Негізгі операциялық жүйелер мен қосымшаларда жұмыс істеу негіздері.
3. Алгоритмдер мен автоматтар теориясының негіздері.
4. Дискреттік математика негіздері.
5. Бағдарламалау қағидаттарын.
6. Тестілеу терминологиясы.
7. Бағдарламалау тілдері.
8. Тестілеудің базалық техникалары, тестілеудің негізгі режимдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Тестілеу процесін орындау

Машықтар:
1. Тестілеу деректерде тестілеу рәсімдерін орындау.
2. Тестілеуден алынған нәтижелерге талдау жүргізу.
3. Тестілеуді бастау үшін бастапқы түзу жай-күйдің болуына барлық құрал-сайман компоненттері мен тестілеуден өтетін қосымшаларды тексеру.
4. Ауытқусыз алгоритмді орындау қабілеттілігі.
5. Жұмыс тапсырмасын орындау бойынша есеп жасау.
6. Дайын тестілерді іске қосу деңгейінде автоматтандырылған тестілеу үшін (қажет болғанда) арнайы бағдарламалық қамтылымды пайдалану.

Білімдер:
1. БҚ сынақтан өткізу мен тестілеу мәселелері бойынша нормативтік, әдістемелік материалдар.
2. Тестілеу үлгілері.
3. Қосымшаларды тестілеудің өмірлік циклы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 3:
Тестілеу нәтижелерін талдау және өңдеу

Машықтар:
1. Қосымшаларды тестілеу алгоритмдерін ауытқусыз орындау.
2. Нақты және күтілетін нәтижелерді салыстыру.
3. Ақауды нақтылау және сипаттау.
4. Тестілеу қателерінің өнімділігі.

Білімдер:
1. Ақауларды бақылау жүйесі.
2. Ақаулардың өмірлік циклі.
3. Сынақтан өткізу және тестілеу мәселелері бойынша нормативтік, әдістемелік материалдар.
4. Негізгі БҚ және қосымшаларда жұмыс істеу негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 4:
Қосымшаларды тестілеу қателерін тіркеу

Машықтар:
1. Қателерді қадағалау жүйесінде қателерді белгілеу.
2. Мәтіндерді басқару жүйесіне нәтижелерді енгізу.
3. Ақаулар пайда болған жағдайлардың сипаттамасын қоса алғанда, ақаулықтарды бақылау жүйесіне (деректер базасына) ақаулар туралы ақпарат енгізу.
4. Ақауларды бақылау жүйесіне қосымшаны жақсарту туралы ақпаратты енгізу.
5. Міндеттерді жоспарлау жүйесіне орындалған жұмыс тапсырмасы туралы есепті қосу.
6. Қосымшаларды тестілеу нәтижелері бойынша есептік құжаттаманы қалыптастыру.

Білімдер:
1. Тестілеу құралдары мен оның функционалдық мүмкіндіктері.
2. Бағдарламалау тілдері.
3. Қате түрлері.
4. Есептік құжаттаманы ресімдеу қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Бейімділік;
Тәртіптілік;
Бастамашылық;
Жауапкершілік.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман

6-7

QA-инженер

10. Кәсіптің карточкасы "QA – Инженер":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

-

Кәсіптің атауы:

QA – Инженер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура).

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

БҚ әзірлеу саласында кемінде 6 ай жұмыс тәжірибесі.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Сертификаттармен және/немесе портфолиомен расталған бейіндік формалды емес және / немесе информалды білім.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2512-1-002 – Инженер-бағдарламашы.

Қызметтің негізгі мақсаты:

Бағдарламалық өнімнің сапасын анықтауға тексеру жүргізу.

Еңбек функцияларының сипаттамасы.

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Ұйымның ішкі және сыртқы стандарттары мен мәдениетіне сәйкес сапаны басқару жүйесін қолдану.
2. Сапа стандарттарына сәйкес сыртқы сертификаттауды қолдау және сапа саласында нәтижелерді болжау үшін статистиканы қадағалау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ұйымның ішкі және сыртқы стандарттары мен мәдениетіне сәйкес сапаны басқару жүйесін қолдану



Дағды 1:
Өнімді әзірлеудің әр кезеңінде сапа өлшемшарттарын сақтау бойынша іс-шараларды ұйымдастыру және басқару

Машықтар:
1. Сапаны тексеру бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеу.
2. Өнімнің сапасын анықтау үшін қолданыстағы әдістемелерді қолдану.
3. Сапа стандарттарынан, өнімнің немесе процестің ерекшеліктен ауытқуларды, сапа өлшемшарттарын қалыптастыруды әзірлеудің әр кезеңінде бағдарламалық өнімнің күтілетін нәтижесін анықтау.
4. Сапа стандарттарының сәйкестігіне сапаны бақылау бойынша өлшеу нәтижелерінің аудитін ұйымдастыру.

Білімдер:
1. PDCA, CAPA, non-conformity management және т. б. әдістемелері.
2. Өнімнің орындалу сапасына тексеру жүргізу үшін қолданылатын құралдар мен орталар.
3. Халықаралық және республикалық сапа стандарттары.
4. Бағдарламалық қамтылым сапасының модельдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Жобаның сапасын бақылау және қадағалау

Машықтар:
1. Өнімнің сапасына сәйкессіздіктер анықталған бойынша БҚ-ға түзету енгізу.
2. Бағдарламалық қамтылымды орналастыру процесін оңтайландыру.
3. БҚ анықталған сәйкессіздіктер бойынша жазба, құжаттама жүргізу.
4. Сапа стандарттарына сәйкессіздікті анықтау бойынша БҚ тестілеу жөніндегі маманмен бірлескен жұмыс жүргізу.
5. Бағдарламалық өнім аудитін жүргізу кезінде құпиялылықты сақтау.
6. Ақпараттық қауіпсіздікке және авторлық құқыққа қойылатын талаптарды сақтау.

Білімдер:
1. Өнімнің сапасын басқару бойынша ұйымының заманауи бағдарламалық қосымшаларын білу.
2. Бағдарламалық тестілеу.
3. Бағдарламалық қамтылым әзірлеу процестерін оңтайландыру әдістері.
4. Ақпараттық қауіпсіздік қағидалары және авторлық құқық туралы заңдар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Еңбек функциясы 2:
Сапа стандарттарына сәйкес сыртқы сертификаттауды қолдау және сапасының нәтижелерін болжау үшін статистиканы қадағалау



Дағды 1:
БҚ сапа және сенімділік көрсеткіштеріне сәйкестігін айқындау

Машықтар:
1. БҚ функционалдық жарамдылығын тексеру және анықтау.
2. Өнімділік пен үйлесімділік деңгейін тексеру және анықтау.
3. Пайдаланудың ыңғайлылығын (юзабилити), деректердің қорғалу дәрежесін және сенімділігін, бағдарламалық қамтылымның сапалылығын (ұтқырлығын) айқындау.
4. Жұмыс істеу циклінің барлық кезеңдерінде жобаны әзірлеушінің техникалық сүйемелдеу сапасын айқындау.

Білімдер:
1. Юзабилити әзірлеудің принциптері.
2. Ақпаратты қорғау және кодтау әдістері.
3. Өнімнің сапасын басқарудың заманауи бағдарламалық қосымшалары.
4. Тестілеу бағдарламалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Өнімнің сапасын қамтамасыз ету процесін құжаттауды басқару

Машықтар:
1. Сапа стандарттарын (СМЖ) сақтау және аудит жүргізу бойынша тренингтер өткізу.
2. Өнімнің сапасы бойынша жүргізілген аудитті бағалаудың сандық деңгейіне талдау жүргізу.
3. СМЖ бойынша мамандарға кеңес беру.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылымның сапасын қамтамасыз ету әдістемесі, құралдары және процестері.
2. Презентацияны ұсыну әдістері.
3. Іскерлік қарым-қатынастың принциптері мен әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Шығармашылық және креативтілік;
Логикалық ойлау.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

7

QA – Инженер

4-5

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман

11. Кәсіптің карточкасы "QA – Инженер":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

-

Кәсіптің атауы:

QA – Инженер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

7

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары оқу орнынан кейінгі білім (магистратура, резидентура).

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура).

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтлым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

БҚ әзірлеу саласында кемінде 1 жыл жұмыс тәжірибесі.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Сертификаттармен және/немесе портфолиомен расталған формалды және / немесе информалды білім.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2512-1-002 - Инженер-программист.

Қызметтің негізгі мақсаты:

Бағдарламалық өнімнің сапасын анықтауға тексеру жүргізу.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Ұйым деңгейінде сапаны қамтамасыз ету стратегиясын әзірлеу және енгізу.
2. Сапа стандарттарына сәйкес сыртқы сертификаттауды сақтау және сапа нәтижелерін болжау үшін статистиканы қадағалау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ұйым деңгейінде сапаны қамтамасыз ету стратегиясын әзірлеу және енгізу



Дағды 1:
Сапаны қамтамасыз ету стратегиясын әзірлеу

Машықтар:
1. Ұйымдағы сапаны қамтамасыз етудің ағымдағы процестерін талдау және қиындықтарды анықтау.
2. Бизнес мақсаттары мен технологиялық трендтерді ескере отырып, сапаны қамтамасыз етудің ұзақ мерзімді стратегиясын әзірлеу.
3. Процестер мен өнімдердің сапасын бағалау үшін негізгі тиімділік көрсеткіштерін (KPI) айқындау.
4. Өнімнің жұмыс істеу циклінің барлық кезеңдерінде сапаны жақсартуға бағытталған саясаттар мен процедураларды әзірлеу және енгізу.

Білімдер:
1. Сапаны басқару әдістемелері.
2. Agile және DevOps орталарында сапаны басқарудың заманауи тәсілдері.
3. Халықаралық сапа стандарттары.
4. Бизнесті талдау және жобаларды басқару негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Сапаны қамтамасыз ету процестеріндегі өзгерістерді басқару

Машықтар:
1. Ағымдағы процестерге аудит жүргізу және жақсарту бағыттарын анықтау.
2. Тестілеу және сапаны қамтамасыз ету процестеріне өзгерістер әзірлеу және енгізу.
3. Командаларды жаңа стандарттар мен процедураларды сақтауға үйрету және ынталандыру.
4. Енгізілген өзгерістердің тиімділігін бағалау және қажет болған жағдайда стратегияны түзету.

Білімдер:
1. Өзгерістерді басқару әдістемелері.
2. Ұйымдық даму және персоналды басқару принциптері.
3. Процестердің тиімділігін бағалау және оларды оңтайландыру әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 3:
Сапа саласындағы тәуекелдерді басқару

Машықтар:
1. Өнімнің немесе процестің сапасына байланысты ықтимал тәуекелдерді сәйкестендіру.
2. Тәуекелдерді азайту жоспарларын әзірлеу және енгізу.
3. Тәуекелдерді үнемі бақылау және бағалау.
4. Тәуекелдердің алдын алу немесе жою үшін команданың әрекеттерін үйлестіру.

Білімдер:
1. Тәуекелдерді басқару әдістемелері (мысалы, Risk Management Framework).
2. Деректерді талдау және болжау негіздері.
3. Белгісіздік жағдайында жобаларды басқару принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Еңбек функциясы 2:
Сапа стандарттарына сәйкес сыртқы сертификаттауды сақтау және сапа саласындағы нәтижелерді болжау үшін статистиканы қадағалау



Дағды 1:
БҚ сапа және сенімділік көрсеткіштеріне сәйкестігін айқындау

Машықтар:
1. Сапа менеджменті жүйесін әзірлеу процесінің өнім сапасына қойылатын талаптарға сәйкестігін әзірлеу және енгізу.
2. Өнімнің сапасын анықтау бойынша іс-шараларды өткізудің жаңа әдістерін әзірлеу.
3. Өнімнің сапасын анықтау үшін орындалған процестерді бағалау өлшемшарттарын құру.
4. Ақпараттық қауіпсіздікке және авторлық құқыққа қойылатын талаптарды сақтау.

Білімдер:
1. Жұмыс істеу циклдары және бағдарламалық қамтылымды әзірлеу процесінің модельдері.
2. БҚ ерекшелітері.
3. БҚ әзірлеу әдістері мен принциптері.
4. БҚ әзірлеу процестерін оңтайландыру әдістері.
5. Ақпараттық қауіпсіздік қағидалары.
6. Авторлық құқық туралы заңдар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Өнімнің сапасын қамтамасыз ету процесін құжаттауды басқару

Машықтар:
1. Өнімнің сапасының осы әзірлеу кезеңінің талаптарына сәйкестігін тексеру бойынша аяқталған процестерді құжаттау.
2. Жүргізілген талдау бойынша сапалы баг-репорттар жасау.
3. Әрбір процесті жобаның анықталған сәйкессіздіктері туралы есеппен сүйемелдеу.

Білімдер:
1. Тестілеу түрлерінің жіктемесі.
2. БҚ тестілеу бойынша халықаралық сапа стандарттары.
3. БҚ әзірлеу әдістемесі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Шығармашылық және креативтілік;
Логикалық ойлау.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

QA – Инженер.

4-5

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман

12. Кәсіптің карточкасы "Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман":

Топтың коды:

2512-2

Қызмет атауының коды:

2512-2-007

Кәсіптің атауы:

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман).

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша).

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

қосымшаларды тестілеу саласында жұмыс тәжірибесі кемінде 6 ай, не БҚ әзірлеу саласында жұмыс тәжірибесі кемінде 1 жыл.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Сертификаттармен және/немесе портфолиомен расталған бейіндік формалды және / немесе информалды білім.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Тест сценарийлерін жасау, тестілеу рәсімдерін орындау.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Тест сценарийлерін құру және қосымшаларды автоматтандырылған тестілеу үшін тестілерді әзірлеу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Тест сценарийлерін құру және қосымшаларды автоматтандырылған тестілеуге арналған тесттерді әзірлеу



Дағды 1:
Тестілеу сценарийлерін жасау

Машықтар:
1. Күтілетін нәтижелерді көрсете отырып, тестілеу қадамдарын нақты және анық сипаттау.
2. Жеке қосымшалар модульдеріне тест сценарийлерін жасау.
3. Тест сценарийлерін орындау үшін қажетті кіріс және шығыс сипаттамаларын анықтау.

Білімдер:
1. Бағдарламалық қамтылымды әзірлеудің жұмыс істеу циклі.
2. Қосымшаларды тестілеу әдістері.
3. Қосымшаларды тиімді тестілеуді қамтамасыз ететін кіріс және шығыс деректер мәндерін таңдау әдістері.
4. Қосымшаларды тестілеу процесін сұрыптау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Тесттерді әзірлеу

Машықтар:
1. Автоматтандырылған тесттерді жаңартып отыру.
2. Автоматтандырылған тест нәтижелерін іске қосу және талдау.
3. Қосымша тестілеуді автоматтандыру үшін бағдарламалар жасау.
4. Қосымшаларды тестілеу нәтижелерін талдау.
5. Қосымшаларды тестілеу нәтижелері бойынша есептік құжаттаманы қалыптастыру.

Білімдер:
1. Тестілеу түрлері мен типтерінің жіктелімі.
2. Жобалау технигі және тест комбинаторикасы.
3. Қосымшаларды автоматтандырылған тестілеу жүйелері.
4. Бағдарламалау тілдері.
5. Қосымшаларды тестілеу процестері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 3:
Тест процедурасына дайындық

Машықтар:
1. Тестілеу өткізілетін қосымшаны зерделеу және танысу.
2. Әрекеттердің жеткіліксіздігі немесе артықтығына жұмыс тапсырмасының алгоритмін талдау.
3. Тест деректерін жұмыс тапсырмасына сәйкес дайындау.
4. Тест платформаларын дайындау (қажет болған жағдайда операциялық жүйені, қосымша бағдарламалық қамтылымды және басқаларын орнату).
5. Тест деректерін дайындау құралдарымен жұмыс істеу.

Білімдер:
1. Қосымшаларды сынақтан өткізу және тестілеу мәселелері бойынша нормативтік, әдістемелік материалдар.
2. Негізгі операциялық жүйелер мен қосымшалардағы жұмыс негіздері.
3. Алгоритмдер мен автоматтар теориясының негіздері.
4. Дискретті математика негіздері.
5. Бағдарламалау принциптері.
6. Тестілеу терминологиясы.
7. Тестілеу техникасы, тестілеудің негізгі режимдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 4:
Тестілеу процесін орындау

Машықтар:
1. Тест деректерін тексеру рәсімдерін орындау.
2. Қосымшаларды тестілеуде алынған нәтижелерге талдау жүргізу.
3. Тестілеуді бастау үшін дұрыс бастапқы күйіне түзетуге құрал-саймандар мен тестілеу жүргізілетін қосымшаның барлық компоненттерін тексеру.
4. Жұмыс алгоритмін ауытқусыз орындау.
5. Тест орындау құралымен жұмыс жасау.
6. Жұмыс тапсырмасының орындалуы туралы есеп жасау.
7. Дайын тесттерді іске қосу деңгейінде қосымшаларды автоматтандырылған тестілеу үшін (қажет болған жағдайда) арнайы бағдарламалық қамтылымды пайдалану.

Білімдер:
1. Алгоритмдер мен автоматтар теориясының негіздері.
2. Бағдарламалау принциптері.
3. Бағдарламалау тілдері.
4. Тестілеу әдістері, негізгі тестілеу режимдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 5:
Қосымшаларды тестілеу нәтижелерін тексеру

Машықтар:
1. Қосымшаларды тестілеу алгоритмдерін ауытқусыз орындау.
2. Нақты және күтілетін нәтижелерді салыстыру.
3. Ақауды нақтылау және сипаттау.
4. Қосымшаларды тестілеу қателерінің өнімділігі.

Білімдер:
1. Қосымшаларды тестілеудің күтілетін және нақты нәтижелерін талдау.
2. Қосымшаларды тестілеу қателері өнімділігінің рәсімдері.
3. Қателерді бақылау жүйесіндегі тұрақты қателер.
4. Тесттерді басқару жүйесіне нәтижелерді енгізу рәсімдері.
5. Ақауларды бақылау жүйесіне ақау туралы ақпаратты енгізу қағидасы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 6:
Қосымшаларды тестілеу қателерін тіркеу

Машықтар:
1. Қателерді қадағалау жүйесіндегі қателерді белгілеу.
2. Тесттерді басқару жүйесіне нәтижелер енгізу.
3. Ақауларды бақылау жүйесіне (деректер базасына), оның ішінде ақау туындаған жағдайлардың сипаттамасын қоса алғанда ақау туралы ақпаратты енгізу.
4. Қосымшаны жақсарту туралы, егер мұндай ақпарат пайда болса, ақпаратты ақауларды бақылау жүйесіне енгізу.
5. Тапсырмаларды жоспарлау жүйесіне орындалған жұмыс тапсырмасы туралы есепке қосу.
6. Қосымшаларды тестілеу нәтижелері бойынша есепті құжаттаманы қалыптастыру.

Білімдер:
1. Қосымшаларды тестілеуді орындау құралдары
2. Жобалау технигі және тест комбинаторикасы.
3. Ақаулардың типтері, олардың жіктелімі және туындау статистикасы.
4. Қосымшаларды тестілеудің түрлері мен әдістері.
5. Әзірленетін қосымшаны қолдану ортасы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Бейімділік;
Ұқыптылық;
Аналитикалық ойлау;
Жауапкершілік.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

4

Қосымшаларды тестілеу жөніндегі маманы

6-7

QA-инженер

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      13. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      14. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      15. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      16. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 02.06.2025 ж.

      17. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      18. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 2, 2025 ж.

      19. Болжамды қайта қарау күні: 01.01.2028 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
5-қосымша

Кәсіптік стандарт "Деректер базасын басқару"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Деректер базасын басқару" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдардағы және кәсіпорындардағы персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді. Осы кәсіптік стандарт негізінде ұйымдар өндірісті, еңбек пен басқаруды ұйымдастырудың ерекшеліктерін, олардың жауапкершілігін ескере отырып, кәсіптік білім беру деңгейін, еңбек функцияларының, білімдері мен дағдыларының тізбесін нақтылай отырып, қызметкерлерге арналған Корпоративтік кәсіптік стандартты ішкі қолдану үшін әзірлей алады.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) Деректер базасы – осы деректердің сипаттамаларын, сондай-ақ олардың объектілері арасындағы өзара байланыстарды сипаттайтын тұжырымдамалық құрылымға сәйкес ұйымдастырылған мәліметтер жиынтығы.

      2) Бэкапы – деректердің резервтік көшірмелері.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады

      1) АТ – ақпараттық технологиялар

      2) БҚ – бағдарламалық қамтылым

      3) АЖ – ақпараттық жүйе

      4) ДББЖ – деректер базасын басқару жүйесі.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Деректер базасын басқару.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J061.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      63 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы қызмет.

      63.1 Деректерді өңдеу, қосымшаларды (қолданбалы бағдармаларды) орналастыру және осымен байланысты қызметтер; веб-порталдардың қызметі.

      63.11 Деректерді өңдеу, қосымшаларды (қолданбалы бағдарламаларды) орналастыру және осымен байланысты қызметтер.

      63.11.2 Ақпараттық жүйелер мен деректер базасын сүйемелдеумен ақпараттық-методологиялық қамтамасыз ету.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Кәсіби стандарт деректер базасын басқару жүйелерін орнату, конфигурациялау, жұмыс істеуін бақылау, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, кәсіпорынның деректер базасының резервтік көшірмесін жасауды басқару, деректер базасы серверінің ақауларға төзімділігін қамтамасыз ету бөлігінде кәсіпорын қызметінің саласын дамыту бойынша мамандарға қойылатын талаптарды анықтайды.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі) - 5 СБШ-нің деңгейі;

      2) Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер қоры әкімшісі) - 6 СБШ-нің деңгейі;

      3) Үлкен деректермен жұмыс жөніндегі маман - 7 СБШ-нің деңгейі;

      4) Деректер базасын басқару жүйесі жөніндегі маман - 6 СБШ-нің деңгейі;

      5) Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер - 6 СБШ-нің деңгейі;

      6) Деректер базасын басқару жүйесі жөніндегі маман - 5 СБШ-нің деңгейі;

      7) Үлкен деректермен жұмыс жөніндегі маман - 6 СБШ-нің деңгейі;

      8) Деректер базасының аналитигі - 5 СБШ-нің деңгейі;

      9) Деректер базасының аналитигі - 6 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-002

Кәсіптің атауы:

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

жұмыс тәжірибесі талап етілмейді

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курс дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Бағдарламалық жүйелердің тұрақты жұмысын және ақпараттың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында деректер базасын бастапқы орнату, сүйемелдеу және резервті көшіру жұмыстарын жоғары деңгейдегі маманның басшылығымен орындау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау.
2. ДБ жұмыс істеуін қамтамасыз ету.
3. ДБ резервті көшіруді басқару және мониторинг жүргізу.
4. ДББЖ өнімділігін талдау және баптау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымның параметрлерін конфигурациялау

Машықтар:
1. Деректер базасының бағдарламалық қамтылымның конфигурациялық файлдарын ашу және түзету.
2. Қосылу параметрлерін, оның ішінде порттарды, IP-мекенжайларды, логиндерді және қол жеткізу протоколдарын баптау.
3. Өнімділік параметрлерін өзгерту.
4. Қауіпсіздік параметрлерін баптау.
5. Конфигурация өзгерістерін жүйенің тұрақтылығы мен деректердің сақталуына барынша аз қауіп төндіре отырып қолдану.

Білімдер:
1. Негізгі конфигурациялық параметрлерді тағайындау.
2. Конфигурациялық файлдардың құрылымы мен форматы.
3. Әртүрлі операциялық жүйелердегі конфигурацияның айырмашылықтары.
4. Конфигурациялау кезіндегі қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Бағдарламалық қамтылымдыорнату

Машықтар:
1. ОЖ-ні алдын ала орнату конфигурациясын өткізу.
2. Жүйелік БҚ орнату.
3. БҚ орнату және баптау кезінде қателер туындаған жағдайда шара қолдану.
4. БҚ орнату және баптау жөніндегі техникалық құжаттаманы пайдалану.
5. Қауіпсіздік пен еңбек қорғау қағидаларын сақтау.

Білімдер:
1. Қолданылатын аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы.
2. Орнатылатын бағдарламалық қамтылымның құрамы.
3. Ақпараттық қауіпсіздіктің негіздері.
4. Қауіпсіз орнату қағидалары (дереккөздерді тексеру, әкімші құқықтары, зиянды бағдарламалық қамтылымнан қорғау).

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
ДБ жұмыс істеуін қамтамасыз ету



Дағды 1:
Деректер базасын басқару

Машықтар:
1. БҚ жұмысының тиімділігін бақылау.
2. Қолданушылар мен қолжетімділік құқықтарын басқару.
3. ДБ пайдалану мониторингін жүргізу.
4. ДБ бойынша эксплуатациялық құжаттаманы жүргізу.
5. ДБ жұмысы кезінде төтенше жағдайлар туындағанда шара қолдану.
6. ДБ-ға сұраулар орындау.

Білімдер:
1. Аппараттық-бағдарламалық кешендердің негіздері.
2. ДБ жұмыс істеуін мониторингтекдің негізі құралдары мен әдістері.
3. ДБ жұмысының типтік қателері.
4. ДБ сұрау салу тілдерінің негіздері
5. Резервті көшіру және қалпына келтіру тетігі.
6. Қауіпсіздік пен қолжетімділікті бақылау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
ДБ резервті көшіруді басқару және мониторинг жүргізу



Дағды 1:
Дерек базасы бэкаптарын бақылау және басқару

Машықтар:
1. Деректер базасының резервті көшірмелерін тұрақты жасауын жоспарлау және баптау.
2. ДБ-ның резервті көшіру және қалпына келтіру рәсімдерінің орындалуын бақылау.
3. ДБ-ның резервті көшіру және қалпына келтіру регламенттерін сақтау.
4. Қажет болған жағдайда резервті көшірмелерден деректерді қалпына келтіру.
5. Бэкаптау және қалпына келтіру рәсімдерін құжаттау.

Білімдер:
1. Резервті көшіру түрлері және олардың ерекшеліктері.
2. Әртүрлі ДБ-да бэкаптар жасау және қалпына келтіру құралдары мен командалары.
3. Бэкап жасау кезіндегі тәуекелдер мен қателер.
4. Резервті көшірмелердің жүйелігі мен сақталуының маңызы.
5. Резервті көшірмелермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік саясаты.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 4:
ДББЖ өнімділігін талдау және күйге келтіру



Дағды 1:
Деректер базасын қауіп-қатерлерден қорғау

Машықтар:
1. ДББЖ жұмысына мониторинг жүргізу.
2. Статистикалық ақпарат жинауды жүзеге асыру.
3. Логиндер мен өнімділік туралы есептерді талдау.
4. Өнімділіктің төмендеу себептері мен тар шектелген орындарды айқындау.
5. Жады, кэштеу және параллельді өңдеу параметрлерін баптау.
6. Жұмыс жылдамдығын арттыру үшін индекстер мен сұрауларды оңтайландыру.

Білімдер:
1. Негізгі өнімділік метрикалары.
2. Танымал ДББЖ-ның архитектурасы мен ішкі тетігі.
3. Индекстеу және сұрауларды оңтайландыру әдістері.
4. ОЖ мен жабдық конфигурациясының ДББЖ жұмысына әсері.
5. Өнімділікті бақылау және талдау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Зейінділік;
Жауапкершілік:
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Нәтижеге бағдарлану;
Командада жұмыс істеу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасының әкімшісі (Деректер базасын басқару жөніндегі маман)

5

Дерек базасы аналитигі

10. Кәсіптің карточкасы "Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-002

Кәсіптің атауы:

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл тәжірибе.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық даярлық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Корпоративтік ақпараттық ресурстардың кепілді қолжетімділігін, сақталуын, қауіпсіздігін және өнімділігін қамтамасыз ету мақсатында деректер базасын басқару жүйесінің (ДББЖ) кешенді әкімшілдігін және оңтайландырылуын қамтамасыз ету, ақпараттық қауіпсіздік талаптарына және ұйым стандарттарына сәйкес дербес шешім қабылдау, процестерді жоспарлау және бақылау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау.
2. ДБ жұмыс істеуін қамтамасыз ету.
3. Деректер базасының резервтік көшірмесін бақылау және басқару.
4. Деректер базасының ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
5. Деректер базасын басқару жүйесінің өнімділігін талдау және баптау.
6. Деректер базасын басқару жүйесінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету.
7. Деректер базасын дамыту басқаруы.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау



Дағды 1:
Бағдарламалық қамтылымның параметрлерін баптау

Машықтар:
1. Жүйенің архитектурасын, өнімділік, қауіпсіздік және сенімділік талаптарын ескере отырып, ДББЖ серверлік және клиенттік бағдарламалық қамтылымның параметрлерін конфигурациялау.
2. Конфигурациялық файлдарды өңдеу және оңтайландыру.
3. Желілік параметрлерді баптау.
4. Ресурстарды басқару параметрлерін түзету.
5. Қызметтердің қолжетімділігін бұзбай конфигурация өзгерістерін қолдану және тестілеу, оның ішінде параметрлерді шұғыл қайта жүктеу және ДББЖ қызметтерін қауіпсіз қайта іске қосу.

Білімдер:
1. Деректер базасын басқару жүйелерінің архитектурасы мен жұмыс істеу принциптері.
2. Түрлі ДББЖ конфигурациялық файлдарының мақсаты мен құрылымы.
3. Жүйе өнімділігіне параметр өзгерістерінің әсерін бағалау үшін диагностика және мониторинг құралдары.
4. ДББЖ-ні қауіпсіз баптау бойынша стандарттар мен ұсыныстар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Бағдарламалық қамтылымды инсталляциялау

Машықтар:
1. ДБ-ны болашақта пайдалану перспективаларын ескере отырып, аппараттық-бағдарламалық кешенге қойылатын талаптарды бағалау және әзірлеу.
2. ДБ орнатуға арналған аппараттық-бағдарламалық кешенді жобалау.
3. Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау үшін ең тиімді ДББЖ-ны таңдау.
4. ДБ-ны болашақта пайдалану перспективаларын ескере отырып, оның құрылымдарын жобалау.
5. Аппараттық-бағдарламалық кешенді тиімді баптау.
6. Бағдарламалық қамтылымдыорнату және баптауға арналған техникалық құжаттаманы пайдалану.
7. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау қағидаларын сақтау.

Білімдер:
1. Аппараттық-бағдарламалық кешендердің техникалық сипаттамалары.
2. Әртүрлі ДББЖ ерекшеліктері.
3. ДББЖ-ға қойылатын талаптар.
4. Жүйелік және қолданбалы бағдарламалық қамтылымға қойылатын талаптар.
5. Аппараттық-бағдарламалық кешендердің ресурстарын басқару тетігі.
6. ДБ қолданатын ақпараттық жүйелер архитектуралары.
7. ДБ жобалау.
8. Ақпараттық қауіпсіздік әдістері мен принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Деректер базасының жұмыс істеуін қамтамасыз ету



Дағды 1:
Деректер базасын әкімшілендіру

Машықтар:
1. ДББЖ жұмысында туындайтын күрделі штаттан тыс жағдайлар мен инциденттерді талдау және шешу шараларын қабылдау.
2. ДБ-ны пайдалану барысында алынған жұмыс туралы ақпаратты талдау.
3. ДБ әкімшілендіру бойынша жұмыстарды үйлестіру.
4. ДБ жұмыс істеуіне қатысты нормативтік-техникалық құжаттаманы әзірлеу.
5. ДБ пайдалану нәтижелері негізінде аппараттық-бағдарламалық кешенді жаңғырту қажеттілігін талдау.
6. ДБ жұмысындағы істен шығу тәуекелдерін болжау және бағалау.

Білімдер:
1. Пайдаланылатын аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы және оның компоненттерінің техникалық сипаттамалары.
2. ДБ-ды әкімшілеуге арналған бағдарламалық қамтылымның құрамы мен функционалдық мүмкіндіктері.
3. ДБ жұмыс істеуін мониторингтеу әдістері.
4. Ақпаратты талдау әдістері.
5. Тәуекелдерді басқару негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Деректер базасының резервті көшірмесін бақылау және басқару



Дағды 1:
Деректер базасының бэкаптарын бақылау және басқару

Машықтар:
1. ДБ резервті көшіруіне арналған нормативтік-техникалық құжаттаманы әзірлеу.
2. ДБ резервті көшіру жұмыстарын ұйымдастыру және бақылау.
3. ДБ резервті көшіруге қатысты реттеуші құжаттардың орындалуын бақылау.

Білімдер:
1. Әртүрлі ДБ резервті көшіру жүйелерінде қолданылатын аппараттық-бағдарламалық кешендер және оның компоненттерінің техникалық сипаттамаларын білу.
2. ДБ резервті көшіру және қалпына келтіру рәсімдерін орындауға арналған заманауи жүйелік және қолданбалы бағдарламалық қамтылым.
3. ДБ резервтік көшіру рәсімдерін құру әдістерін білу.
4. ДБ резервтік көшірмелерін сақтау үшін аппараттық-бағдарламалық кешендердің ерекшеліктері мен айырмашылықтарын білу.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 4:
Деректер базасының ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету



Дағды 1:
Деректер базасын қауіптерден қорғау

Машықтар:
1. ДБ қауіпсіздігіне ықтимал қауіптерді талдау.
2. ДБ ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған нормативтік-техникалық құжаттаманы әзірлеу.
3. ДБ-ға қолжетімділікті бақылау құралдары мен әдістерін қолдану.
4. Кәсіпорынның ақпараттық қауіпсіздік саясатын сақтау.

Білімдер:
1. Әртүрлі деректер базасын басқару жүйелерінің (ДББЖ) жұмысын мониторингілеу және статистикалық ақпарат жинау үшін қолданылатын құралдар.
2. ДБ басқарудың әртүрлі жүйелері.
3. ДБ пайдаланушыларының есептік жазбаларын басқару құралдары мен әдістері.
4. Қолданбалы бағдарламалық қамтылымды пайдалану кезінде ДБ қауіпсіздігін қамтамасыз етудің әртүрлі әдістері.
5. ДБ-ға қол жеткізуді бақылау құралдары мен әдістері.
6. Ақпараттық қауіпсіздік әдістері мен принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 5:
Деректер базасын басқару жүйесінің өнімділігін талдау және баптау



Дағды 1:
Деректер базасын басқару жүйесінің өнімділігін басқару

Машықтар:
1. ДБ өнімділігін бағалау үшін статистикалық ақпаратты талдау.
2. Сұранымдарды орындау кезіндегі жүктемені бағалау үшін қолжетімді басқару құралдары мен әдістерін қолдану.
3. ДБ жұмысының тиімділігін талдау және бағалау.
4.ДББЖ өнімділігін арттыру мақсатында аппараттық-бағдарламалық кешенді дамытудың перспективалық жоспарын әзірлеу.

Білімдер:
1. ДБ жұмысы туралы статистикалық ақпаратты мониторингілеу, жинау және талдау құралдары.
2. ДБ өнімділігін талдау және бағалаудың әртүрлі әдістері мен құралдары.
3. Пайдаланылатын аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы және оның компоненттерінің техникалық сипаттамалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 6:
Деректер базасын басқару жүйесінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету



Дағды 1:
Деректер базасын басқару жүйесінің үздіксіз жұмысын қолдау

Машықтар:
1. ДБ серверлерінің кластерлік архитектурасын құру және әкімшілендіру.
2. Ақпараттық жүйенің максималды қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін ДББЖ мен ДБ серверлерінің жай-күйін тексеру және алдын алу шараларын жүргізу.
3. ДББЖ жұмысындағы ақауларды талдау, себептерін анықтау және оларды жою.
4. ДББЖ жұмысымен байланысты төтенше жағдайларда, сондай-ақ ДБ қалпына келтіру кезінде әрекет ету регламенттерін әзірлеу.

Білімдер:
1. Пайдаланылатын бағдарламалық қамтылым мен аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы.
2. ДББЖ мен ДБ жұмысының тиімді қалпына келтіру әдістері.
3. Қолданыстағы ДБ көшірмелеуін баптау әдістері және ДБ репликация әдістері.
4. Пайдаланылатын бағдарламалық қамтылымды жаңарту құралдары мен механизмдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 7:
Деректер базасын дамыту басқаруы



Дағды 1:
Деректер базасының эволюциясын жоспарлау және басқару

Машықтар:
1. Аппараттық-бағдарламалық кешен нарығын талдау.
2. Ұйымдағы ДББЖ қолдануды дамыту стратегиясын әзірлеу.
3. ДБ әкімшілендіру саласындағы озық тәжірибені зерттеу.
4. Бағдарламалық қамтылымды жаңарту және/немесе деректерді миграциялау шараларын жоспарлау.
5. Жаңартуларды тестілеу ортасында алдын ала сынақтан өткізгеннен кейін ДББЖ нұсқасын жаңартуды жүзеге асыру.

Білімдер:
1. ДБ басқару жүйелерін пайдалану бойынша әлемдік тәжірибе.
2. Ұйымның деректер базасын және деректерді басқару жүйесін дамыту стратегиясы.
3 Қолданыстағы бағдарламалық қамтылымды жаңарту құралдары мен механизмдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Сындарлы талдау;
Нәтижеге бағдарлану;
Командамен жұмыс істеу;
Ұйымшылдық;
Бастамашыл;
Зейінділік;
Жауапкершілік
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Аналитикалық ойлау;
Жоспарлау;
Шешім қабылдау.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

6

Деректер базасы аналитигі

11. Кәсіптің карточкасы "Үлкен деректермен жұмыс жөніндегі маман":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-003

Кәсіптің атауы:

Үлкен деректермен жұмыс жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

7

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары оқу орнынан кейінгі білім (магистратура, резидентура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректер негізінде стратегиялық шешімдерді әзірлеу және енгізу, соның ішінде ауқымдауға болатын сақтау жүйелерін, өңдеу үдерістерін және болжау әдістерін құру.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Деректерді жинау.
2. Үлкен деректер негізінде өнімдер, қызметтер және шешімдерді әзірлеуді басқару.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Деректерді жинау



Дағды 1:
Ішкі үдерістер мен операциялық қызметтің тиімділігін талдау

Машықтар:
1 Зерттеулер мен талдау жүргізу.
2 Қызметті алгоритмдеу.
3 ОЖ мен аппараттық бөлік арасындағы өзара іс-қимыл процесін талдау.

Білімдер:
1. Орнатылған ДБ-мен жұмыс істеудің ерекшеліктері.
2. Мәліметтер базасының құрылымдары.
3. Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Күрделі жүйелердің мінез-құлқын модельдеу

Машықтар:
1 Зерттеу және талдау жүргізу.
2 Математикалық модельдерді әзірлеу.
3 Жүйенің күйлерін болжау.

Білімдер:
1 Көп өлшемді талдау мен сызықтық алгебра әдістері.
2 Деректерді талдаудың математикалық және статистикалық әдістері.
3 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Әртүрлі тәуекелдерді талдау

Машықтар:
1 Жүйенің ықтимал қауіптері мен осал тұстарын анықтау.
2 Тәуекелдерді басқару әдістері мен құралдарын қолдану.
3 Тәуекелдерді талдау, тәуекел себептерін зерттеу.

Білімдер:
1 Тәуекелдерді басқару әдістері мен құралдары.
2 Тәуекелдерді басқару үдерістерін сипаттайтын нормативтік-техникалық құжаттар (стандарттар мен регламенттер).
3 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 4:
Болжамдар мен деректер презентациясын қамтитын мерзімдік есептерді құрастыру

Машықтар:
1. Болжау деректері негізінде аналитикалық есептер жасау.
2. Талдау нәтижелерін түсінікті форматтарда көрнекілеу (графиктер, диаграммалар, дашбордтар).
3. Күрделі деректерді әртүрлі аудиторияға арналған презентацияға бейімдеу.

Білімдер:
1. Болжау аналитикасының әдістері (трендтер, регрессиялық талдау).
2. Деректерді тиімді көрнекілеу принциптері.
3. Әртүрлі мақсатты топтардың ақпаратты қабылдау ерекшеліктері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Үлкен деректер негізінде өнімдер, қызметтер және шешімдерді әзірлеуді басқару



Дағды 1:
Үлкен деректер аналитикасына негізделген сервистерді әзірлеу

Машықтар:
1. Үлкен деректерді өңдеу үшін сервистер архитектурасын жобалау.
2. Талдау және машинамен оқыту алгоритмдерін жүзеге асыру.
3. Аналитикалық модульдерді дайын IT-шешімдерге интеграциялау.

Білімдер:
1. Деректерді таратылған өңдеу әдістері (Hadoop, Spark).
2. Машинамен оқыту алгоритмдерінің жұмыс істеу принциптері.
3. Микросервистік архитектураларды әзірлеудің заманауи тәсілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Үлкен деректерді пайдаланудың жаңа әдістері мен технологияларын әзірлеу және енгізу

Машықтар:
1. Үлкен деректермен жұмыс істеуге арналған жаңа және жетілдірілген әдістерді, модельдерді, алгоритмдерді, технологияларды және құралдарды жетілдіру және әзірлеу.
2. Үлкен деректермен жұмыс істеуге арналған жетілдірілген немесе жаңа әдістерді, модельдерді, алгоритмдерді, технологияларды және құралдарды енгізу мен пайдалану бойынша сынақтар жүргізу.
3. Үлкен деректермен жұмыс істеуге арналған жетілдірілген немесе жаңа әдістерді, модельдерді, алгоритмдерді, технологияларды және құралдарды енгізу мен пайдалану бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Білімдер:
1. Үлкен деректермен жұмыс істеу әдістері мен принциптері.
2. Үлкен деректермен жұмыс істеуге арналған заманауи дистрибутивтер.
3. Машинамен оқыту негіздері және когнитивті есептеулер.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Әртүрлі технологияларға негізделген аналитикалық деректер қоймаларын әзірлеу

Машықтар:
1.Бағдарламалық қамтылымды әзірлеуде деректер қоймаларын қолдану.
2. Үлгілік және ағындық өңдеу тәсілдерін қолданып, үлкен көлемдегі деректерге аналитикалық сұрауларды нақты уақыт режимінде орындау мүмкіндігін қамтамасыз ету.
3. "Шикі деректерді" жинау технологияларын қолдану.

Білімдер:
1. Ақпараттық деректер қорларын ұйымдастыру принциптері.
2. Деректердің массивті параллельді өңдеуі.
3. Көлденең масштабталу ұғымы.
4. Құрылымдалмаған деректерді жіктеу ұғымы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 4:
Деректерді визуализациялау

Машықтар:
1. Ақпаратты инфографика түрінде ұсыну.
2. Графиктер мен диаграммаларды даярлау техникалық құралдарына ие болу.
3. Түрлі деректер массивтерінің айқын визуализацияларын жасау, бірнеше арнайы сервистерде жұмыс істеп, деректерді оларға даярлау.
4. Гетерогенді дереккөздерден алынған үлкен көлемдегі деректердің көріністерін агрегаттау және әзірлеу.

Білімдер:
1. Стандартты кәсіби құралдар: статистикалық деректерді өңдеу үшін бағдарламалау тілдері және деректер базасымен жұмыс істеуге арналған сұрау тілдері.
2. Көрнекі ойлаудың негізгі принциптері.
3. Деректердің графикалық көрінісін құжаттарға интеграциялаудың жалпы принциптері мен стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ұйымшылдық;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Ойлау икемділігі;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқуға қабілеттілігі;
Командада жұмыс істеу қабілеті.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасын басқару жүйесінің маманы

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

12. Кәсіптің карточкасы "Деректер базасын басқару жүйесінің маманы":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-004

Кәсіптің атауы:

Деректер базасын басқару жүйесінің маманы

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Техникалық және кәсіби білім негізінде бейін бойынша жұмыс тәжірибесі кемінде 3 жыл, жоғары бейінді білімі бар болса, бейіні бойынша жұмыс тәжірибесі кемінде 1 жыл.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2521-1-002 – Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректер базасын басқару жүйесінің үздіксіз және тиімді жұмысын қамтамасыз ету

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. ДББЖ-ның өнімділігі мен үздіксіз жұмысын бақылау және басқару.
2. Деректер базасын басқару жүйесін дамыту.
3. ДБ жұмысын мониторингілеу және қызметін оңтайландыру.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
ДББЖ -ның өнімділігі мен үздіксіз жұмысын бақылау және басқару



Дағды 1:
ДББЖ өнімділігін талдау және баптау

Машықтар:
1 ДБ өнімділігін бағалау үшін статистикалық ақпаратты талдау.
2 ДБ-ға сұрауларды орындау кезінде жүктемені бағалау үшін қолжетімді ДБ басқару құралдары мен әдістер спектрін пайдалану.
3 ДБ жұмысының тиімділігін талдау және бағалау.
4 ДББЖ өнімділігін арттыру мақсатында аппараттық-жұмыс кешенінің даму перспективасын әзірлеу.

Білімдер:
1 ДБ жұмысы туралы статистикалық ақпаратты бақылау, жинау және талдаудың заманауи құралдары
2 ДБ өнімділігін талдау және бағалаудың әртүрлі әдістері мен құралдары
3 Қолданылатын аппараттық-жұмыс кешендерінің құрамы және оның компоненттерінің техникалық сипаттамалары

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ДББЖ -ның үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету

Машықтар:
1 ДБ серверлерінің кластерлік архитектурасын құру және басқару.
2 АЖ-ның максималды қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында ДББЖ мен ДБ серверлерінің күйін тексеру және алдын алу шараларын жүзеге асыру.
3 ДББЖ жұмысындағы ақауларды талдау және кейіннен оларды жоя отырып, себептерін анықтау.
4 ДББЖ жұмысына байланысты төтенше жағдайларда , сондай-ақ ДБ қалпына келтіру кезінде әрекет ету регламенттерін әзірлеу.

Білімдер:
1. Қолданылатын бағдарламалық қамтылым мен аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы.
2. ДББЖ мен ДБ жұмысының тиімді қалпына келтіру әдістері
3. Қолданыстағы ДБ көшірмелеуін баптау әдістері және ДБ репликация әдістері.
4. Қолданылатын бағдарламалық қамтылымды жаңарту құралдары мен механизмдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Деректер базасын басқару жүйесін дамыту



Дағды 1:
Деректер базасын дамытуды басқару

Машықтар:
1 Аппараттық-бағдарламалық кешеннің нарығын талдау.
2 Ұйымдағы ДББЖ қолдану стратегияларын әзірлеу
3 ДБ әкімшілігіндегі озық тәжірибені зерттеу.
4 Бағдарламалық қамтылымды жаңарту және/немесе деректерді көшіру шараларын жоспарлау.
5 Тестілеу ортасында жаңартуларды алдын ала тексеруден кейін ДББЖ нұсқасын жаңарту жұмыстарын жүргізу.

Білімдер:
1 Деректер базасын басқару жүйелерін қолданудағы әлемдік тәжірибе.
2 Ұйымның ДБ және ДБ басқару жүйесін дамыту стратегиялары.
3 Қолданылып жатқан бағдарламалық қамтылымды жаңарту құралдары мен механизмдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасымен жұмыс істеудің жаңа технологияларын зерделеу, меңгеру және әкімшілік тәжірибеге енгізу

Машықтар:
1 Нарықта пайда болатын деректер базасы саласындағы жаңа ақпараттық технологияларды бақылау.
2 Деректер базасымен жұмыс істеудің жаңа технологияларын меңгеру және әкімшілік тәжірибеге енгізу.
3 Деректер базасы саласындағы жаңа ақпараттық технологияларды игеру.
4 Жаңа ақпараттық технологияларды енгізу мүмкіндіктерін талдау.
5 Деректер базасын басқару және дамыту тапсырмаларын орындау үшін қажетті ақпаратты іздеу.

Білімдер:
1 Деректер базасы саласындағы заманауи және перспективті технологиялар.
2 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Деректер базасын дамытуды басқару бойынша регламенттерді әзірлеу және бақылау

Машықтар:
1. Деректер базасы деңгейінде ақпаратты өңдеудің жүйелік мәселелерін талдап, деректер базасын болашақта дамыту жөнінде ұсыныстар дайындау.
2. Деректер базасы бағдарламалық қамтылымның нұсқаларын жаңартудың негізгі кезеңдерін талдау.
3. Деректер базасы нұсқаларын жаңарту бойынша стандартты процестерді әзірлеу және сипаттау.
4. Деректер базасы нұсқаларын жаңарту бойынша реттеуші құжаттарды дайындау
5. Бизнес-процестерді әзірлеу және сипаттау.
6. Деректер базасы бағдарламалық қамтылымның нұсқаларын жаңарту бойынша регламенттерді әзірлеу.
7. Деректер базасын жаңа платформаларға және жаңа бағдарламалық қамтылымның нұсқаларына көшіру бойынша регламенттерді әзірлеу.
8. Деректер базасымен жұмыс істеудің жаңа технологияларын зерттеу, үйрену және әкімшілендіру тәжірибесіне енгізу.
9. Деректер базасы нұсқаларының жаңартылуын бақылау.
10.Деректер базасын жаңа платформаларға және жаңа бағдарламалық қамтылымның нұсқаларына көшіруді бақылау.

Білімдер:
1. Деректер базасы саласындағы ақпараттық технологиялардың дамуының негізгі тенденциялары.
2. Ұйымда орнатылған деректер базаларының аппараттық және бағдарламалық қамтылымның жұмыс принциптері, технологиялары мен мүмкіндіктері.
3. Бизнес-процестер мен жұмыс алгоритмдерін құру негіздері.
4. Реттеуші құжаттарды дайындауға қойылатын талаптар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Деректер базасы жүйесінің жұмысын мониторингілеу және қызметін оңтайландыру



Дағды 1:
Деректер базасы жұмысының мониторингі, деректер базасы жұмысы туралы статистикалық ақпарат жинау

Машықтар:
1. Деректер базасының жұмысын, оның ішінде түрлі автоматтандырылған құралдармен бақылау.
2. Деректер базасының жұмысын бақылаудың негізгі статистикалық көрсеткіштерін таңдау.
3. Алынған статистикалық деректерді талдап, деректер базасының тиімділігі туралы қорытындылар жасау.
4. Деректер базасының күйін бақылау үшін автоматтандырылған құралдарды қолдану.
5. Статистикалық деректерді өңдеу, статистикалық есептеулер әдістерін қолдану.
6. Деректер базасын басқару бойынша кәсіби тапсырмаларды орындау үшін қажетті ақпаратты іздеу.

Білімдер:
1. ДББЖ жұмысын бағалау үшін негізгі өлшемшарттар (көрсеткіштер).
2. Статистикадағы негізгі ұғымдар.
3. Сынақ нәтижелерін статистикалық зерттеу әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасының тиімділігін және деректер базасына сұрауларды орындауды оңтайландыру

Машықтар:
1. Деректер базасының тиімділігін оңтайландыру мүмкіндіктерін басқару тәсілдерін талдау.
2. Деректер базасының тиімділігін оңтайландыру үшін өлшемшарттарды таңдау.
3. Деректер базасының тиімділігін оңтайландыру әдістерін қолдану және алынған нәтижелерді бақылау.
4. Деректер базасына сұрауларды статистикалық талдау жүргізу, оларды әртүрлі белгілері бойынша жіктеу.
5. Деректер базасына сұрауларды орындауды оңтайландыру өлшемшарттарын таңдау.
6. Статистикалық тұрғыдан маңызды деректер базасына сұрауларды орындауды оңтайландыру.
7. Сұрауларды орындауды оңтайландыру үшін деректер базасының бағдарламалау тілдері мен жүйелерін қолдану.

Білімдер:
1. Деректер базасының модельдері мен деректер құрылымдары, деректер базасының физикалық модельдері.
2. Орнатылған деректер базасындағы деректер құрылымдарын және деректерді басқарудың ерекшеліктері.
3. Деректер базасының бағдарламалау тілдері мен жүйелері.
4. Статистикалық талдаудың негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Сыни талдау;
Ұйымшылдық;
Зейінділік;
Жауаптылық;
Орындаушылық;
Ойлау икемділігі;
Жоғары оқу қабілеті;
Аналитикалық ойлау;
Нәтижеге бағдарлану;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасы әкімшісі (Деректер базасын басқару жөніндегі маман)

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

6

Деректер базасын басқару жүйесі маманы

6

Деректер базасы аналитигі

14. Кәсіптің карточкасы "Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-001

Кәсіптің атауы:

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректер базасын басқару жүйелерінің тұрақты жұмыс істеуін, уақтылы жаңартылуын, бақылауын және техникалық қолдауын қамтамасыз ету.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. ДБ-ны сүйемелдеу бойынша регламенттік жұмыстарды жүргізу.
2. Сүйемелдеу кезінде деректер базасының жұмыс істеу қабілетін қамтамасыз ету.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
ДБ-ны сүйемелдеу бойынша регламенттік жұмыстарды жүргізу



Дағды 1:
Деректер базасының резервті көшірмесі

Машықтар:
1. Резервті көшіру рәсімдерін іске қосу.
2. Резервті көшіру рәсімдерін бақылау.
3. Резервтік көшіру рәсімдерінің аяқталуын қадағалау.
4. Деректерді резервтеу бойынша регламенттік рәсімдерді орындау.
5. Деректер базасының резервті көшірмесін жасау әрекеттерін түзету.
6. Деректерді архивтеу және көшіру.

Білімдер:
1 ДБ резервті көшірмелерін жасау бойынша практикалық тапсырмаларды шешудің жалпы негіздері.
2 Орнатылған ДБ-мен жұмыс істеуге арналған арнайы білім.
3 Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасын қалпына келтіру

Машықтар:
1. Деректер базасын қалпына келтіру рәсімдерін іске қосу.
2. Деректер базасын қалпына келтіру рәсімдерін бақылау.
3. Деректер базасын қалпына келтіру рәсімінің аяқталуын қадағалау.
4. Деректерді қалпына келтіру және қалпына келтірілген деректердің дұрыстығын тексеру бойынша регламенттік рәсімдерді орындау.
5. Деректер базасын қалпына келтіру бойынша әрекеттерді дұрыстығын тексергеннен кейін түзету.
6. Деректер базасы транзакцияларымен басқару және іске қосу.

Білімдер:
1. Деректер базасын қалпына келтіру бойынша практикалық міндеттерді шешудің жалпы негіздері.
2. Қалпына келтірілген деректердің дұрыстығын тексеру әдістері мен тәсілдері.
3. Орнатылған деректер базасымен жұмыс істеу бойынша арнайы білімдер.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Деректердің сақталуын және тұтастығын, тиімділігін және функционалдылығын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Деректер базасы транзакцияларын басқару және іске қосу.
2. Деректер базасы құралдары мен қосымшаларымен жұмыс істеу.
3. Деректер базасының техникалық сүйемелдеуін қамтамасыз ету және жаңарту.
4. Деректер базасы жұмысына реттеу жүргізу (деректер базасын дефрагментациялау және т.б.).
5. Деректер базасын ұйым қажеттіліктеріне бейімдеу.

Білімдер:
1. Деректер базасыдың тұтастығын қамтамасыз ету әдістері.
2. Деректер базасы басқару жүйелері.
3. Деректер базасыдың абстракция деңгейлері.
4. Деректер базасыдың абстракция қабаттары.
5. Рұқсат етілмеген қолжетімділіктен қорғау әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Сүйемелдеу кезінде ДБ жұмыс істеу қабілетін қамтамасыз ету.



Дағды 1:
ДБ жұмысы процесін сүйемелдеу кезінде туындайтын оқиғалар мониторингі

Машықтар:
1. ДБ жұмысын бақылау.
2. ДБ-ның қалыпты режимін ДБ-ның қалыптан тыс жұмыс режимінен ажырату.
3.Сүйемелдеу процесінде деректер базасының жұмыс істеуі кезінде қалыптан тыс жағдайлар туындаған кезде шаралар қабылдау.
4. Бағдарламалық қамтылымды орнату және баптау жөніндегі техникалық құжаттаманы пайдалану.
5. Деректер базасының қалыптан тыс жұмыс режиміндегі ауытқуларды талдау және оларды жою бойынша техникалық құжаттама мен регламентті пайдалану.

Білімдер:
1. Деректер базасының мониторингі үшін заманауи бағдарламалар мен утилиталар.
2. ДБ жұмысы кезінде туындайтын типтік қателіктер мен БД жұмысы кезінде олардың туындау белгілері.
3. Деректер базасыдың күйі мен ДБ жұмысы кезінде қателіктерді көрсететін техникалық терминология.
4. Орнатылған деректер базасымен жұмыс істеу бойынша арнайы білімдер.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасын пайдалану барысында өтінімдерді қабылдау және пайдаланушыларға кеңес беру

Машықтар:
1. Пайдаланушыларға өтінімдер бойынша (пошта, телефон, ауызша қабылданған) техникалық қолдау көрсету.
2. Пайдаланушылардан өтініштерді қабылдап, олардың туындау себептерін талдап, қателер мен ақауларды анықталған регламенттер бойынша жою.
3. Деректер базасын жаңарту және қызмет көрсету бойынша регламенттік жұмыстарды жүргізу.
4. Пайдаланушыларға деректер базасы ресурстарын пайдалану қағидалары мен тәртібі туралы нұсқаулық жүргізу.
5. Пайдаланушылардың корпоративтік стандарттарға және ақпараттық қауіпсіздік саласындағы талаптарға сәйкестігін бақылау.

Білімдер:
1. Ақаулар мен қателіктерді жою жөніндегі рәсімдер.
2. Қабылданған регламент талаптары.
3. ДБ жұмысында туындайтын типтік қателіктер және олардың ДБ жұмысында көріну белгілері.
4. ДБ күйін және ДБ жұмысындағы қателіктерді сипаттайтын техникалық терминологиялар.
5. Іскерлік этиканың негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Сыни талдау;
Тәртіптілік;
Жауапкершілік;
Орындалушылық;
Ұйымшылдық;
Іскерлік қарым-қатынас дағдылары.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

6

Үлкен деректермен жұмыс істеу маманы

7

Үлкен деректермен жұмыс істеу маманы

6

Деректер базасы аналитигі

14. Кәсіптің карточкасы "Деректер базасын басқару жүйесі жөніндегі маман":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-004

Кәсіптің атауы:

Деректер базасын басқару жүйесі жөніндегі маман

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Жұмыс тәжірибесі талап етілмейді.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2521-1-002 - Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректер базасын басқару жүйесінің өнімділігі мен үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Деректер базасын басқару жүйесінің өнімділігі мен үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету
2. Деректер базасы басқару жүйесін қалыптастыру және дамыту

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
ДББЖ өнімділігі мен үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету



Дағды 1:
ДББЖ өнімділігін талдау және баптау

Машықтар:
1 ДББЖ жұмысының мониторингін жүргізу және статистикалық ақпарат жинау.
2 Жиналған статистикалық деректер негізінде ДБ мен сервер жабдығының өнімділігін талдау және бағалау.
3 ДББЖ -ны одан әрі оңтайландыру үшін ДББЖ өнімділігіне әсер ететін ең ресурс сыйымдылығы жоғары сұрауларды анықтау.
4 ДББЖ жай-күйі мен қызметі туралы есеп құжаттамасын жасау.

Білімдер:
1. Деректер базасының жұмысын бақылау, статистикалық ақпарат жинау және талдау құралдары.
2. Деректер базасының өнімділігін бағалау әдістері.
3. Қолданылатын аппараттық-бағдарламалық кешендердің құрамы мен оның компоненттерінің техникалық сипаттамалары.
4. Деректер базасына сұраныс жасау тілдері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ДББЖ -ның үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Қалыптан тыс жағдайлар туындаған кезде ДББЖ жұмыс қабілеттілігін және ДБ бүтіндігін қалпына келтіру.
2 Резервті көшірмелерден ДБ қалпына келтіру.
3 ДБ көшірмелеуді баптау және мониторинг жасау.
4 Ақпараттық қауіпсіздік қағидаларын қолдану.

Білімдер:
1 Қолданылатын БҚ құрамы.
2 ДББЖ мен ДБ жұмыс қабілеттілігін қалпына келтіру әдістері.
3 Қолданыстағы ДБ көшірмелеуін баптау әдістері және ДБ репликация әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Деректер базасын басқару жүйесін қалыптастыру және дамыту



Дағды 1:
Деректер базасының дамуын басқару

Машықтар:
1 Аппараттық-жұмыс кешені нарығын зерттеу.
2 Деректерді жаңарту немесе көшіру үшін ұйымның және аппараттық-бағдарламалық кешенінің нормативтік-техникалық құжаттамаларын пайдалану.
3 Деректер базасының құрылымын өзгерту жоспарын жасау және жүзеге асыру.

Білімдер:
1 Қолданылып жатқан бағдарламалық қамтылым құрамы.
2 Қолданылатын бағдарламалық қамтылымды жаңарту құралдары мен тетігі.
3 ДБ бағдарламалық қамтылым нұсқаларын жаңарту және ДБ-ны жаңа платформаларға көшіру регламенттері.
4 Аппараттық-бағдарламалық кешендердің ағымдағы жай-күйі туралы ақпарат алу үшін интернет-ресурстар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасын жаңғыртуды басқаруға арналған нормативтік құжаттарды әзірлеуге қатысу

Машықтар:
1. Ақпаратты өңдеудің жүйелік мәселелерін ДБ деңгейінде талдау және ДБ перспективалық дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеу.
2. Деректер базасының бағдарламалық қамтылым нұсқаларын жаңартуға арналған реттеуші құжаттарды әзірлеу.
3. Деректер базасын жаңа платформалар мен бағдарламалық қамтылымның жаңа нұсқаларына көшіруге арналған реттеуші құжаттарды әзірлеу.

Білімдер:
1. Деректер базасы саласындағы ақпараттық технологиялардың негізгі даму үрдістері
2. Ұйымда орнатылған деректер базасына арналған аппараттық және бағдарламалық қамтылымдардың жұмыс принциптері, технологиялары және мүмкіндіктері
3. Бизнес-процестер мен жұмыс алгоритмдерін құрудың негіздері
4. Реттеуші құжаттарды әзірлеуге қойылатын талаптар

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Жоғары оқу қабілеті;
Аналитикалық ойлау қабілеті.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Деректер базасының әкімшісі (Деректер базасын басқару жөніндегі маман)

5

Деректер базасының әкімшісі (Деректер базасын басқару маманы)

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

15. Кәсіптің карточкасы "Үлкен деректермен жұмыс істеу маманы":

Топтың коды:

2521-1

Қызмет атауының коды:

2521-1-003

Кәсіптің атауы:

Үлкен деректермен жұмыс істеу маманы

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Математика және статистика

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 1 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректер қоймаларындағы үлкен деректерді басқару және талдау

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Деректерді жинау.
2. Тұтынушы мінез-құлқын талдау және болжау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Деректерді жинау



Дағды 1:
Әртүрлі көздерден алынған деректердің толықтығы мен өзара байланыстылығын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. ДБ күйін бақылаудың автоматтандырылған құралдарын қолдану.
2 Деректерді біріктіру және интеграциялау.
3 Көптеген деректер арасынан қажетті деректерді алу.

Білімдер:
1 Үлкен деректерді талдаудың аналитикалық құралдары.
2 Статистикалық құралдар.
3 Терең талдау техникасы.
4 Кеңейтілген аналитика.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Ағымдағы процестерді оңтайландыру үшін шешімдерді әзірлеу

Машықтар:
1 Бизнес-процестерді әзірлеу және сипаттау.
2 ДБ-да болып жатқан әрекеттердің ықтималдығын есептеу.
3 Өнімділік метрикаларын талдау және процестердегі тар орындарды анықтау.
4 Бизнес-процестерді болжау және оңтайландыру үшін машиналық оқыту әдістерін қолдану.
5 Тесттер әзірлеу және олардың процестер тиімділігіне әсерін бағалау.
6 Уақыт шығындарын азайту үшін деректерді жинау мен өңдеуді автоматтандыру.
7 Негізгі көрсеткіштерді бақылау үшін дашбордтар құру және интерпретациялау.

Білімдер:
1 Бизнес-процестер мен жұмыс алгоритмдерін құру принциптері.
2 Ықтималдық теориясының негіздері.
3 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Деректерді жинау процесін құру

Машықтар:
1 Міндеттерді анықтау.
2 ДБ күйін бақылаудың автоматтандырылған құралдарын қолдану.
3 Деректерді релеванттылық және басқа белгілер бойынша сұрыптау.
4 Білім базаларын құру.

Білімдер:
1 Деректер базасын құру негіздері.
2 Саланың ерекшеліктері.
3 Статистиканың негізгі ұғымдары.
4 Деректерді кластерлеу ұғымы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Тұтынушы мінез-құлқын талдау және болжау



Дағды 1:
Тұтынушылардың мінез-құлқын талдау және болжау

Машықтар:
1. Деректер базасының жұмысын бақылау, бағалау және түзету әдісін таңдау.
2. Қауіп-қатер ықтималдығын есептеу.
3. Тұтынушы мінез-құлқын болжау тапсырмасын шешуді әзірлеу.

Білімдер:
1. Деректерді статистикалық және математикалық талдау әдістері, математикалық модельдерді құру туралы терең білім.
2. Деректерге санат беру және кеңейту.
3. Ақпараттық қауіпсіздіктің негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Клиенттік базаны және статистикалық көрсеткіштерді сегменттеу

Машықтар:
1 Жадтағы деректерді таратуды басқару жүйелерін баптау.
2 Клиенттік база бойынша статистикалық есеп құру.
3 Клиенттерді сегменттеу үшін кластерлеу әдістерін қолдану.
4 Мінез-құлықтық және демографиялық деректер негізінде клиенттік сегменттердің профильдерін құру және талдау.
5 Сегменттік талдау негізінде маркетингтік науқандардың тиімділігін бағалау.

Білімдер:
1 Мәліметтердің модельдері мен құрылымдары, ДБ физикалық модельдері.
2 Жадтағы деректерді тарату басқарудың заманауи әдістері мен құралдары.
3 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Ішкі үдерістер мен операциялық қызметтің тиімділігін талдау

Машықтар:
1 ДБ жұмысына бақылау, бағалау және түзету әдісін таңдау.
2 DMP-жүйелер аясында веб-логиндерді өңдеу және ұсыныс жүйелерін құру.
3 Үдерістер тиімділігін бағалау үшін метрикалар әзірлеу.
4 Логтарды жинау мен өңдеуді автоматтандыру.

Білімдер:
1 Бизнес-процестерді және жұмыс алгоритмдерін құру принциптері.
2 Машиналық оқытудың негіздері.
3 Ақпараттық қауіпсіздік негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Ойлау икемділігі;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқуға қабілеттілік;
Командада жұмыс істей білу қабілеті;
Ұйымшылдық;
Бастамашылдық;
Зейінділік;
Жауапкершілік.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасының әкімшісі (Деректер базасын басқару маманы)

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

6

Деректер базасын басқару жүйесі маманы

6

Деректер базасы аналитигі

16. Кәсіптің карточкасы "Дерекқор талдаушылары":

Топтың коды:

2521-3-001

Қызмет атауының коды:

2521-3-001

Кәсіптің атауы:

Дерекқор талдаушылары

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

-
-

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Жұмыс тәжірибесіне талаптар қойылмайды

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Компанияның операциялық қызметін қолдау үшін деректерді ұйымдастыру, талдау және көрнекілеу.

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Деректер базасылармен жұмыс.
2. Деректер массивтерімен жұмыс, деректер сапасын талдау.
3. Аналитикалық есептер мен презентацияларды құрастыру.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Деректер базасымен жұмыс



Дағды 1:
Деректерді импорттау/экспорттауды жүзеге асыру

Машықтар:
1. Импорттау/экспорттау құралдарын пайдалану.
2. Бағдарламалық қамтылымды пайдаланушыларының сұрауларын өңдеу процесін басқару.
3. Бағдарламалық қамтылымды пайдаланушыларының өтініштерін талдау.
4. Үлкен көлемдегі деректер операцияларының өнімділігін оңтайландыру.

Білімдер:
1. Деректер базасы, деректер базасыны сұрау салу тілдері.
2. Бағдарламалаудың негіздері, бағдарламалау тілдері.
3. Ақпараттық қауіпсіздіктің негіздері.
4. Үлкен көлемдегі деректермен жұмыс істеудің оңтайлы әдістері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
SQL-сұрауларды пайдалана отырып есептер мен іріктемелерді дайындау

Машықтар:
1. Деректер базасына сұраулар жасау.
2. Деректер базасы объектілері арасында байланыс орнату.
3. Нәтижелерді есептерге құрылымдау.

Білімдер:
1. SQL синтаксисі
2. Деректер базасын жобалаудың негіздері
3. Деректерді көрнекілеу принциптері

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Деректер массивтерімен жұмыс, деректер сапасын талдау



Дағды 1:
Деректер массивтерін өңдеу

Машықтар:
1. Сұраныстар, есептер, кестелік сілтемелер жасау.
2. Файлдар, кестелер және басқа деректер сияқты тиімді және ұйымдастырушылық құрылымдарды әзірлеу, енгізу және қолдау.
3. Деректерді сүзгілеу және сұрыптау жүргізу.

Білімдер:
1. Деректер базасы, деректер базасына сұраныс тілдері.
2. Бағдарламалаудың негіздері, бағдарламалау тілдері.
3. Деректер базасын ұсыну түрлері.
4. Деректер базасын жобалау кезеңдері.
5. Деректерді сақтау форматтары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер сапасын талдау

Машықтар:
1. Кіші аналитикалық топтарды басқару.
2. Әртүрлі көздерден, оның ішінде нақты уақыт режимінде деректерді алу, түрлендіру, сақтау және өңдеу үшін құралдарды пайдалану.
3. Деректерді валидациялау жүргізу.

Білімдер:
1. Деректер базасы теориясы.
2. Деректер базасы сақтау және талдау жүйелері.
3. Жүйелік талдау әдістері.
4. Деректер сапасының өлшемшарттары.
5. Талдау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Аналитикалық есептер мен презентацияларды құрастыру



Дағды 1:
Аналитикалық есептер мен презентациялар дайындау

Машықтар:
1 Техникалық құжаттамаға талаптарды қалыптастыру.
2 Техникалық құжатта ақпараттық-іздестіру аппаратын жасау.
3 Аналитикалық есептер мен презентациялар қалыптастыру.
4 Деректер талдау құралдарын пайдалану.

Білімдер:
1 Техникалық құжаттама форматтары.
2 Техникалық құжаттаманы әзірлеу және рәсімдеу стандарттары.
3 Деректерді талдау саласы.
4 Құрылымды және құрылымсыз деректерді талдау.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Орындаушылық;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқу қабілеті;
Командада жұмыс істеу қабілеті.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

5

Деректер базасын басқару жүйесі маманы

6

Дерекқор талдаушылары

17. Кәсіптің карточкасы "Дерекқор талдаушылары":

Топтың коды:

2521-3-001

Қызмет атауының коды:

2521-3-001

Кәсіптің атауы:

Дерекқор талдаушылары

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

-
-

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 3 жыл.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Деректерді терең талдау, болжау және стратегиялық басқару үшін аналитикалық модельдер әзірлеу

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Деректердің логикалық құрылымын модельдеу.
2. Логикалық құрылымды анықтау және деректердің физикалық жүзеге асырылуы.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Деректердің логикалық құрылымын модельдеу



Дағды 1:
Деректердің құрамын, құрылымын және дерек көздерін анықтау

Машықтар:
1 .Деректерге қойылатын талаптарды қалыптастыру.
2. Деректер арасындағы байланыстардың басымдылығын анықтау.
3. Мәліметтер банкі негізгі компоненттерін тағайындау.
4. Деректерді сақтау үшін белгіленген сенімділік деңгейін қамтамасыз ету.

Білімдер:
1. Мәтіндік және кестелік деректердің кең таралған форматтарының стандарттары.
2. ДБ жұмысының негізгі өлшемшарттары (көрсеткіштері).
3. Орнатылған ДБ-мен жұмыс істеуге арналған білімнің өзіндік ерекшеліктері.
4. Нормализация және деректердің артықтығы.
5. Деректер банкі ұғымы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректер базасының құрылымын жобалау

Машықтар:
1. Өз аумағында деректер дизайнын тағайындауды қолдау үшін деректер сөздігін және оның мазмұнын басқару.
2. Белгілі бір тапсырмаға қатысты физикалық деректерді жобалаудың барлық нәтижелеріне қауіпсіз жазылымды қамтамасыз ету.
3. Еңбек қауіпсіздігі техникасы мен қағидаларын сақтау.

Білімдер:
1. Деректер базасы жобалау кезеңдері.
2. Бастапқы және екінші кілттер.
3. Объектілер арасындағы қатынастар түрлері.
4. Деректер базасының құрылым түрлері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Логикалық құрылымды анықтау және деректердің физикалық жүзеге асырылуы



Дағды 1:
Мәліметтер базасының құрылымын жоспарлау және құру

Машықтар:
1 Ақпаратты сақтау және өңдеу жүйелерімен жұмыс істеу.
2 Деректердің логикалық және физикалық құрылымдары арасындағы байланыстарды анықтау.
3 Деректерді физикалық ұйымдастыруды жүргізу.

Білімдер:
1 Мәтіндік және кестелік деректердің кең таралған форматтарының стандарттары.
2 ДБ жұмысының негізгі өлшемшарттары (көрсеткіштері).
3 Орнатылған ДБ-мен жұмыс істеудің ерекшеліктері.
4 ДБ теориясының негізгі ұғымдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Деректерді есеп үшін деректер базасынан сұраулар арқылы қалыптастыру

Машықтар:
1. Ақпарат сақтау және өңдеу жүйелерімен жұмыс істеу.
2. Сақталатын деректердегі қайшылықтарды жою.
3. Сұрауларды қалыптастыруды оңтайландыру.
4. Деректерді стандарттау мүмкіндіктерін қамтамасыз ету (деректер алмасуды, бақылауды және қалпына келтіруді жеңілдету).
5. Серверлердегі процестер мен рәсімдерді талдау.

Білімдер:
1. Ең кең тараған мәтіндік және кестелік деректер. форматтарының стандарттары
2. ДБ жұмысының негізгі өлшемшарттары (көрсеткіштері).
3. Орнатылған деректер базасымен жұмыс істеудің нақты ерекшеліктері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Аналитикалық есепті дайындау

Машықтар:
1. Ақпарат сақтау және өңдеу жүйелерімен жұмыс істеу.
2. Деректер базасы аналитикасының заманауи құралдарымен жұмыс істеу.
3. Атқарылған жұмыстардың нәтижелері бойынша есептік құжаттаманы дайындау.
4. Іскерлік хат алмасуды жүргізу.

Білімдер:
1. Деректер базасы аналитикасының заманауи құралдары.
2. Бағдарламалаудың негіздері, бағдарламалау тілдері.
3. Техникалық және есептік құжаттаманы қалыптастыру және жүргізу принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ұйымшылдық;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Жауапкершілік;
Тәртіптілік;
Нәтижеге бағдарлану;
Жоғары оқуға қабілеттілік;
Командада жұмыс істей білу.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Деректер базасын әкімшілендіру жөніндегі маман (деректер базасы әкімшісі)

6

Деректер базасын сүйемелдеу жөніндегі инженер

5

Деректер базасы аналитигі

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      18. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі министрлігі.

      19. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      20. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес: 16.06.2025 ж.

      21. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 28.07.2025 ж.

      22. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      23. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 3, 2025 ж.

      24. Болжамды қайта қарау күні: 01.05.2028 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
6-қосымша

Кәсіптік стандарт "Операциялық жүйелерді басқару"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Операциялық жүйелерді басқару" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және ұйымдардағы және кәсіпорындардағы персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) ақпараттық жүйе (АЖ) – ақпараттық өзара іс-қимыл арқылы белгілі бір технологиялық әрекеттерді жүзеге асыратын және нақты функционалдық міндеттерді шешуге арналған ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың, қызмет көрсететін персоналдың және техникалық құжаттаманың ұйымдастырылып ретке келтірілген жиынтығы.

      2) АЖ сүйемелдеу – қосымша функционалдық талаптарды жаңғыртуды және іске асыруды жүргізбей және оның тұтастығы сақталған жағдайда, бағдарламалық қамтамасыз етуді түзетуді, модификациялауды және ақауларды жоюды жүргізу жөніндегі іс-шараларды қамтитын, өнеркәсіптік пайдалануға енгізілген АЖ-ны оның мақсатына сәйкес пайдалануды қамтамасыз ету.

      3) ақпараттық жүйенің архитектурасы – ақпараттық жүйе архитектурасы – ақпараттық жүйенің компоненттерінің моделін, құрылымын, орындалатын функцияларын және өзара байланысын айқындайтын тұжырымдама.

      4) деректер базасы (ДБ) – осы деректердің сипаттамаларын, сондай-ақ олардың объектілері арасындағы өзара байланыстарды сипаттайтын тұжырымдамалық құрылымға сәйкес ұйымдастырылған деректер жиынтығы.

      5) редизайн – бұрыннан бар сайттың немесе бағдарламалық өнімнің графикалық және/немесе құрылымдық-функционалдық компоненттерін модификациялау.

      6) пайдаланушының графикалық интерфейсі (Graphical User Interface - GUI) – пайдаланушы интерфейсінің элементтерін графикалық объектілер түрінде пайдалануға мүмкіндік беретін белгілі бір бағдарлама.

      7) графикалық дизайн – әртүрлі құралдар – иллюстрациялар, типография, анимация, цифрлық ақпарат құралдары арқылы көрнекі байланыс.

      8) интерактивті дизайн – адам-машиналық өзара іс-қимылдың көрінісі.

      9) пайдаланушыға бағдарланған дизайн (User Centered Design) – жүйеге қойылатын эргономикалық, эстетикалық, көркемдік талаптардың үйлесімін көздейді.

      10) пайдаланушы интерфейсі (ПИ) – жүйеде жұмыс істеу кезінде (мәзір, түймелер, диалогтық терезелер) түс гаммасы, өлшемі, стилі және басқа да графикалық мүмкіндіктері ескерілетін объектілер түрінде пайдаланушы пайдаланатын жүйе интерфейсінің элементтері.

      11) бағдарламаларды әзірлеуді автоматтандыру жүйелері (CASE – құралдар) - бағдарламалардың жоғары сапасын, қателердің болмауын және бағдарламалық өнімдерге қызмет көрсетудің қарапайымдылығын қамтамасыз етуге көмектесетін бағдарламалық қамтылымды жобалауға арналған бағдарламалық инженерия құралдары мен әдістерінің жиынтығы.

      12) графикалық жүйелер – бұл әртүрлі сыныптардың міндеттерін шешуде көрнекі бейнелер деңгейінде пайдаланушының компьютермен байланысының техникалық, бағдарламалық, тілдік құралдары мен әдістерінің жиынтығы. Автоматты жобалау жүйелерінде екі типті жүйелер қолданылады: Жалпы және арнайы мақсаттағы жүйелер.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) UI – пайдаланушы интерфейсі;

      2) TCP/IP – Transmission Control Protocol/Internet Protocol;

      3) VR – виртуалды шындық;

      4) ОББ – объектіге бағытталған бағдарламалау;

      5) АТ – Ақпараттық технологиялар;

      6) АЖ – Ақпараттық жүйелер;

      7) БҚ – бағдарламалық қамтылым;

      8) ПИ – пайдаланушы интерфейсі;

      9) ДБ – деректер базасы;

      10) КЖ – компьютерлік жүйе;

      11) ГЖ – графикалық жүйе;

      12) ОЖ – Операциялық жүйе;

      13) СБШ – салалық біліктілік шеңбері;

      14) БТБА – бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы;

      15) ТжКББ – техникалық және кәсіптік білім беру;

      16) ЭҚЖЖ – экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Операциялық жүйелерді басқару.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J62012055.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      62 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.0 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.01 Компьютерлік бағдарламалау саласындағы қызмет.

      62.01.2 Бағдарламалық қамтылымды сүйемелдеу.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Кәсіптік стандарт операциялық жүйелерді орнату және сүйемелдеу жөніндегі мамандардың қызметін сипаттайды.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Операциялық жүйелер әкімшісі - 6 СБШ-нің деңгейі;

      2) Операциялық жүйелер әкімшісі - 5 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Операциялық жүйелер әкімшісі":

Топтың коды:

2523-0

Қызмет атауының коды:

2523-0-004

Кәсіптің атауы:

Операциялық жүйелер әкімшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКББ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

кадрларды даярлаудың тиісті бағыты бойынша жоғары (немесе жоғары білімнен кейінгі) білім, жұмыс тәжірбиесі кемінде 1 жыл немесе техникалық және кәсіби, ортадан кейінгі (кәсіби-техникалық, орта кәсіби) білім тиісті мамандық (біліктілік) бойынша және мамандығы бойынша кемінде жұмыс тәжірбиесі 3 жыл .

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

ОЖ-нің сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Операциялық жүйелерді орнату және техникалық қызмет көрсету.
2. Аппараттық компоненттермен өзара әрекеттесу үшін операциялық жүйенің деректерін анықтау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Операциялық жүйелерді орнату және техникалық қызмет көрсету



Дағды 1:
Операциялық жүйенің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Операциялық жүйені перифериялық жабдықпен, желіге кіру мүмкіндігімен және қолданбалы бағдарламалық қамтылыммен байланысты орнатудағы қателерді тексеру.
2. ОЖ және перифериялық жабдықтың үйлесімділігін анықтау бойынша профилактикалық жұмыстарды жүргізу.
3. ОЖ жұмыс істеу кезінде пайда болған қателерді талдау және жою.
4. Жүйе қауіпсіздігін қамтамасыз ету құралдарын басқару.

Білімдер:
1. ОЖ құрылысының принциптері, операциялық жүйенің әртүрлі типтерінің архитектурасы.
2. Сенімділік, ақауларға төзімділік және үйлесімділік, қауіпсіздік және өнімділік принциптері.
3. Санкцияланбаған қолжетімділктен деректерді қорғау құралдары мен принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ОЖ жұмысын талдау және мониторингілеу

Машықтар:
1. Операциялық жүйені жоспарлауды орындау.
2. Процестерді талдау және бақылау нәтижелері бойынша есеп дайындау.
3. ОЖ-дағы процестерді, өзгерістерді, жаңартуларды құжаттау.

Білімдер:
1. ОЖ процестерін бақылауға арналған бағдарламалық құралдар.
2. Талдау және есеп беру әдістері мен принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Аппараттық компоненттермен өзара іс-қимылаға арналған операциялық жүйенің деректерін анықтау



Дағды 1:
Сервистік бағдарламалар мен жабдықтарды басқару

Машықтар:
1. Операциялық жүйелердің өндірісі мен сатылуын зерделеу жоспарын әзірлеу, ДК және серверлер үшін компания талап ететін ОЖ анықтау.
2. Компания жұмысында ОЖ функционалдығын барынша пайдалану үшін ОЖ әзірлеу бойынша конференциялар мен форумдарға қатысу.
3. Модификация және өзгертулерге сұрауларды жіберу.
4. Болжамды өзгерістердің салдарына бағалау жүргізу.

Білімдер:
1. Операциялық жүйелердің жіктелімі.
2. Басқару құралдары: консольді басқаруға, тізілімді өңдеуге арналған.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ОЖ мүмкіндіктерін пайдалану

Машықтар:
1. ОЖ функционалдығын кеңейту.
2. Басқа жүйелермен өзара іс-қимылға арналған интерфейстерді құру немесе толықтыру.
3. ОЖ функцияларын басқару үшін ОЖ-дағы консоль бұтағын, қосымша модульдерді пайдалану.
4. Пайдаланушылар мен пайдаланушы топтарын басқару.

Білімдер:
1. Жүйе тізілімінің мақсаты, параметрлері және тізілім кілттері.
2. Операциялық жүйені тестілеуге және операциялық жүйе жұмысы үшін консольді командалар.
3. Түбірлік тізілім кілттерінің мақсаты.
4. Командалық жолда жұмыс істеуге арналған командалар.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Логикалық ойлау.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Операциялық жүйелер әкімшісі

10. Кәсіптің карточкасы "Операциялық жүйелер әкімшісі":

Топтың коды:

2523-0

Қызмет атауының коды:

2523-0-004

Кәсіптің атауы:

Операциялық жүйелер әкімшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Есептеу техникасы және ақпараттық желілер (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Тәжірибесіз

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

ОЖ сенімді жұмысын қамтамасыз ету

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Операциялық жүйелерді орнату және сүйемелдеу.
2. Аппараттық компоненттермен өзара әрекеттесу үшін операциялық жүйенің деректерін анықтау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Операциялық жүйелерді орнату және сүйемелдеу



Дағды 1:
Операциялық жүйенің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету

Машықтар:
1. Компьютер туралы ақпаратты жинау, конфигурацияны талдау.
2. Жаңарту / жаңа нұсқаға қайта орнату / басқасымен ауыстыру және ОЖ жұмыс қабілетін қолдау.
3. Арнайы орнату опцияларын таңдау.
4. Жаңа құрылғылар үшін драйвер нұсқаларын табу және орнату, жаңарту.

Білімдер:
1 Ресурстарды пайдалану түрлері: желілік және желілік емес.
2. ОЖ разрядтылығының мүмкіндіктері.
3. Құру әдістерінің ерекшеліктері: монолитті ядролық немесе микроядролық тәсіл.
4. ОЖ жасаған жүйелік папкалар және олардың мақсаттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ОЖ жұмысын талдау және мониторингілеу

Машықтар:
1. ОЖ файлдарымен орнатушы пайдаланушыны жасау.
2. Логикалық дискіні таңдау және ОЖ орнату, файлдық жүйені дайындау, компьютердің аты мен құпия сөзін енгізу.
3. Орнату аяқталғаннан кейін барлық құрылғылардың баптауын жасау және тексеру.
4. Интернет желісіне қосылуды орнату.
5. Жергілікті пайдаланушы тіркеу жазбаларын құру.

Білімдер:
1. Заманауи операциялық жүйелер.
2. Заманауи операциялық жүйені басқарудың әдістері мен принциптері.
3. ДК операциялық жүйелерінің құрылғысы және желілік хаттамалардың жұмыс істеу принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Аппараттық компоненттермен өзара әрекеттесу үшін операциялық жүйенің деректерін анықтау



Дағды 1:
Сервистік бағдарламалар мен жабдықтарды басқару

Машықтар:
1. АТ-инфрақұрылымының жабдықтарына мониторинг жүргізу және басқару.
2. Пайдаланылатын ОЖ-ға қатысты бағдарламалық өнімдер мен жабдықтарды таңдау.
3. ОЖ қателері болған жағдайда деректердің резервті көшірмесін жасау және қалпына келтіру.
4. ОЖ-ның сервичтік бағдарламаларын толық пайдалану.

Білімдер:
1. Қызметтік бағдарламалардың, гаджеттердің және басқа ОЖ мүмкіндіктерінің функциялары (желілік және желілік емес).
2. ОЖ-ға арналған басқару бағдарламалық құралы.
3. ОЖ утилиталарының функционалдық мақсаттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
ОЖ мүмкіндіктерін пайдалану

Машықтар:
1. ОЖ фреймворктерін орнату.
2. Брандмауэрді баптауын жүргізу.
3. Қолданбалы бағдарламаларды, сервистік утилиталарды, қосымша ОЖ гаджеттерін жою және орнату, монитор драйверінің түрін, экран ажыратымдылығын және түс тереңдігін өзгерту.
4. Жабдықты тестілеу және конфигурациялау, Интернет параметрлерін өзгерту және т.б..
5. ОС тізілімін оны операциялық жүйемен конфигурациялау үшін пайдалану.

Білімдер:
1. ДК-дегі бірнеше операциялық жүйенің кезеңдері мен қағидалары.
2. ОЖ архитектуралары.
3. Қазіргі операциялық жүйелер, ОЖ утилиталары және басқа ОЖ-дағы жаңа енгізілім.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Ұқыптылық;
Логикалық ойлау;
Үйрену қабілеті;
Ұйымшылдық;
Зейінділік;
Өз бетінше шешім қабылдау қабілеті.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Операциялық жүйелер әкімшісі

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      11. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      12. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      13. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      14. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 27.02.2025 ж.

      15. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      16. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 1, 2024 ж.

      17. Болжамды қайта қарау күні: 30.12.2027 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
  орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
7-қосымша

Кәсіптік стандарт "Техникалық құжаттаманы әзірлеу"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Техникалық құжаттаманы әзірлеу" кәсіптік стандарты "кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) бизнес-кейстер – ұйымның алдында тұрған міндеттерді немесе мәселелер сипаттамасы.

      2) бенчмаркинг – жұмысты жақсарту мақсатында ұйымның тиімді жұмыс істеуінің қолда бар мысалдарын анықтау, түсіну және бейімдеу процесі.

      3) кейстер әдісі – нақты міндеттер-ахуалдарды шешу арқылы оқытуға негізделген белсенді мәселелік-ахуалдық талдау әдісі (кейстерді шешу).

      4) құжаттау жоспары – құжат жобасының қажетті элементтері баяндалатын құжат.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) БҚ – бағдарламалық қамтылым;

      2) АҚ – ақпараттық қауіпсіздік;

      3) АТ – ақпараттық технологиялар;

      4) АЖ – ақпараттық жүйе.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Техникалық құжаттаманы әзірлеу.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J062.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      62 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.0 Компьютерлік бағдарламалау, консультациялық және басқа ілеспе көрсетілетін қызметтер.

      62.01 Компьютерлік бағдарламалау саласындағы қызмет.

      62.01.1 Бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Ақпараттық технологиялар саласындағы өнімдерге техникалық құжаттаманы әзірлеу

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы) - 6 СБШ-нің деңгейі

      2) Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы) - 7 СБШ-нің деңгейі

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы)":

Топтың коды:

2529-0

Қызмет атауының коды:

2529-0-002

Кәсіптің атауы:

Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Тәжірибе талап етілмейді.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

АТ саласындағы өнімдерге техникалық құжаттаманы әзірлеу, ақпараттық-әдістемелік мақсаттағы техникалық құжаттарды әзірлеу

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Техникалық құжаттаманы әзірлеу үшін бастапқы материалдарды алу.
2. Құжаттау жоспарын әзірлеу.
3. Техникалық құжаттаманы әзірлеу.
4. Техникалық құжаттаманы қолайлыққа тестілеу.
5. Техникалық құжаттаманы тираждау және тарату.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Техникалық құжаттаманы әзірлеу үшін бастапқы материалдарды алу



Дағды 1:
Бастапқы материалдарды өңдеу және талдау.

Машықтар:
1. Техникалық құжаттаманы әзірлеу үшін алынған материалдарды талдау.
2. Техникалық құжаттаманы пайдаланушылар аудиториясын зерделеу.
3. Техникалық құжаттамаға қойылатын талаптарды құру.

Білімдер:
1. Ақпарат жинаудың әдістерін (сауалнама, сұхбат жүргізу, ғаламторда іздеу).
2. Техникалық құжаттаманың үлгілерін, олардың ерекшеліктері.
3. Техникалық құжаттаманы әзірлеу мен ресімдеу стандарттары.
4. Техникалық құжаттаманың тарауларының құрылымына қойылатын жалпы талаптары.
5. Техникалық құжаттаманың пайдаланушылар интерфейсін сипаттау үшін қолданылатын терминологиясы.
6. Еңбек қызметін орындау үшін қажетті кеңсе бағдарламалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Құжаттау жоспарын әзірлеу



Дағды 1:
Құжаттама жоспарын әзірлеуді жүзеге асыру.

Машықтар:
1. Техникалық құжаттаманы пайдаланушылар аудиториясын анықтау.
2. Техникалық құжаттаманың мазмұнын анықтау.
3. Құжаттау жоспарын әзірлеу.

Білімдер:
1. Техникалық құжаттаманы әзірлеу мен ресімдеу стандарттары.
2. Құжаттау жоспарын мазмұнының құрылымы.
3. Техникалық құжаттаманың пайдаланушылар интерфейсін сипаттау үшін қолданылатын терминологиясы.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 3:
Техникалық құжаттаманы әзірлеу



Дағды 1:
Әзірлеу және тестілеу командаларымен өзара іс-қимыл

Машықтар:
1. БҚ/жабдықтарға арналған техникалық ерекшеліктер мен талаптарды талдау.
2. Ақпарат жинау үшін әзірлеушілермен және сарапшылармен сұхбат жүргізу.
3. Agile/Scrum процесіне қатысу (тапсырмаларды бағалау, спринттер, демонстрациялар).
4. Өзгерістерді қадағалау үшін bug-трекинг құралдарын (Jira, Redmine) пайдалану.

Білімдер:
1. Жүйелік талдау және бағдарламалық БҚ жобалау негіздері.
2. Талаптарды сипаттау әдістемелері.
3. Сұхбаттасу және фасилитация әдістері.
4. Agile әдістемелерінің принциптері.
5. Scrum-ның рөлдері мен артефакттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды.

Дағды 2:
Техникалық құжаттаманы әзірлеуді жүзеге асыру.

Машықтар:
1. Құжаттау жоспарына сәйкес техникалық құжаттаманы әзірлеу.
2. Техникалық құжаттаманы оған қойылатын талаптарға сәйкестікке тексеру.
3. Ұйымда АҚ саясатын ұстану.

Білімдер:
1. Бағдарламалық құжаттаманың бірыңғай жүйе стандарттары.
2. Техникалық құжаттама әзірлеуге арналған негізгі құралдарды, бағдарламалық өнімдерді және технологиялық платформалар.
3. БҚ мен АЖ жұмыс істеу кезеңі.
4. Жобаларды басқару негіздері.
5. БҚ үлгілеу әдіснамасы және тілдері.
6. Таңбалау тілдері.
7. Редакциялық таңбаларды.
8. Еңбек қызметін орындау үшін қажетті кеңсе бағдарламалары.
9. АҚ принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 4:
Техникалық құжаттаманы қолайлыққа тестілеу



Дағды 1:
Техникалық құжаттаманы сынауды жүзеге асыру.

Машықтар:
1. Техникалық құжаттаманы қолайлыққа тексеру графигін құру.
2. Техникалық құжаттаманы қолайлыққа тестілеу.
3. Тестілеуден кейін техникалық құжаттамаға өзгерістер енгізу.

Білімдер:
1. Техникалық құжаттаманың сапасы мен тестілеуге қойылатын талаптар.
2. Тестілеу түрлері.
3. Тестілеу нәтижелерін рәсімдеу қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 5:
Техникалық құжаттаманы тираждау және тарату



Дағды 1:
Техникалық құжаттаманы тираждауды жүзеге асыру

Машықтар:
1. Негізгі электрондық құжат форматтарымен жұмыс істеу.
2. Жабдықпен жұмыс істеген кезде қауіпсіздік техникасын сақтау.
3. Құжаттаманы көп таратуға дайындау.
4. Көбейтілген материалдардың өзектілігі мен толықтығын бақылау.

Білімдер:
1. Техникалық құжаттаманың стандарттары мен форматтары.
2. Қауіпсіздік техникасы және өрт қауіпсіздігі қағидалары.
3. Тираждауды автоматтандыру құралдары.
4. Құжаттаманы таратудың құқықтық негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Жауапкершілік;
Командада жұмыс істей білу;
Тәртіптілік;
Бастамашылық;
Зейінділік;
Орындаушылық;

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

7

Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы)

10. Кәсіптің карточкасы "Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы) ":

Топтың коды:

2529-0

Қызмет атауының коды:

2529-0-002

Кәсіптің атауы:

Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

7

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары оқу орнынан кейінгі білім (магистратура, резидентура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 2 жыл

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жоқ

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

АТ саласындағы өнімге техникалық құжаттаманы әзірлеу, ақпараттық-әдістемелік тағайындалымдағы техникалық құжаттарды әзірлеу, техникалық ақпаратты басқару

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Ұсынылған материалдың негізінде пайдаланушы құжаттарын, сондай-ақ стандартты техникалық құжаттарды әзірлеу.
2. Ақпараттық технологиялар жөніндегі маманға жолданған техникалық құжаттарды әзірлеу.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Ұсынылған материалдың негізінде пайдаланушы құжаттарын, сондай-ақ стандартты техникалық құжаттарды әзірлеу



Дағды 1:
Компьютерлік жүйенің соңғы пайдаланушысына жіберілген пайдалану жөніндегі құжатты әзірлеу.

Машықтар:
1. Пайдалану құжатына қойылатын талаптарды жасау.
2. Алынған тапсырманы орындау үшін қажетті жұмыс сағаттарының санын бағалау.
3. Алынған тапсырманы орындаудың күнтізбелік жоспарын жасау.
4. Тұрмыстық техниканы пайдалану жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу.
5. Қолданбалы бағдарламалық құралды орнату бойынша нұсқаулықты әзірлеу.
6. Қолданбалы бағдарламалық құралдың пайдаланушы нұсқаулығын әзірлеу.
7. Қолданбалы бағдарламалық құрал бойынша оқу құралын әзірлеу.
8. Автоматтандырылған жүйе персоналы үшін технологиялық нұсқаулықты әзірлеу.
9. Автоматтандырылған аударма үшін бейімделген мәтін жасау.
10. Сарапшылардың ескертулерін талдау және құжатқа түзетулер енгізу.
11. Құжатты әртүрлі шығыс форматтарына түрлендіру.

Білімдер:
1. "Техникалық құрал", "бағдарламалық құрал", "кешен", "жүйе" ұғымдары, осы ұғымдардың мазмұны, олардың арасындағы айырмашылықтары.
2. Пайдаланушыларға жолданған пайдалану құжаттарының негізгі түрлері, олардың ерекшеліктері.
3. Пайдалану құжаттамасына, оның ішінде пайдаланушының құжаттамасына арналған негізгі стандарттары.
4. Техникалық құжат бөлімдерінің құрылымына қойылатын жалпы талаптары.
5. Компьютерлік жүйелердің пайдаланушы интерфейсін сипаттау үшін қолданылатын терминология.
6. Пайдаланушының құжаттамасын ұсыну әдістемесі мен стилі (техникалық құралдар, бағдарламалық құралдар).
7. Құжаттың ақпараттық-анықтамалық және іздестіру аппараты.
8. Техникалық құжаттама мәтінін авторлық белгілеудің негізгі түрлері.
9. Техникалық құжаттаманы ресімдеудің негізгі стандарттары.
10. Электрондық құжаттардың негізгі форматтары және оларды пайдалану ерекшеліктері.
11. Құралдар: мәтінді теру құралдары, экран скриншоттарды, құжаттарды шығыс форматтарына түрлендіру құралдары, тест ілік стендтер.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Ұсынылған материал негізінде берілген стандартға сәйкес техникалық құжатты әзірлеу

Машықтар:
1. Сарапшылардан сұхбат алу және алынған мәліметтерді талдау.
2. Нақты жобаның ерекшеліктерін ескере отырып стандарт талаптарын қолдану.
3. Графикалық схемаларды дайындау.
4. Берілген дереккөздер негізінде құжатты құрастыру.

Білімдер:
1. Ақпараттық технологиялар индустриясының заманауи жай-күйі, негізгі тәсілдері мен үрдістері.
2. Жүйелік және бағдарламалық инженерия әдістері.
3. Стандарттарды қолданудың нормативтік-құқықтық базасы.
4. Өнеркәсіптік өнімдерді, бағдарламалық құралдарды, жүйелерді (оның ішінде автоматтандырылған) құжаттау стандарттары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Берілген стандартты форматта электрондық анықтама жасау

Машықтар:
1. Сарапшылардан сауалнама жүргізу және алынған мәліметтерді талдау.
2. Мақсатты аудитория өкілдеріне басқа бөлімдерден бөлек түсінікті анықтамалары электрондық поштаның ақпараттық және қысқаша бөлімдерін құрастыру.
3. Оқырмандар үшін пайдалы гипермәтіндік сілтемелерді гипермәтінге орналастыру.
4. Мәтінді берілген белгілеу тілінің қағидаларына сәйкес орналастыру.
5. Бағдарламаларды күйге келтіру және жүйелерді баптау.
6. Қарапайым веб-дизайн элементтерін жасау.
7. Нұсқаларды басқару жүйесін пайдалану.
8. Қателерді бақылау жүйесін қолдану.

Білімдер:
1. Қазіргі уақытта ең көп таралған электрондық анықтама форматтарының негізгі мүмкіндіктері мен техникалық сипаттамалары.
2. Электрондық анықтаманы бағдарламалық құралдар мен жүйелерге біріктіру тәсілдері.
3. Электрондық анықтаманы әзірлеудің жетекші құралдарының тізбесі, олардың негізгі функционалдық мүмкіндіктері мен техникалық сипаттамалары.
4. Электрондық анықтаманы әзірлеу құралдары.
5. Гипермәтін, оның әдістемелік және стилистикалық ерекшеліктері.
6. Құралдар: бастапқы код жиынтығын қолдайтын мәтіндік редакторлар, HTML редакторлары, XML редакторлары, берілген форматтағы электрондық анықтаманы әзірлеу құралдары, тест стенді, нұсқаны басқару және қателерді бақылау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Ақпараттық технологиялар жөніндегі маманға жолданған техникалық құжаттарды әзірлеу



Дағды 1:
Ақпараттық және математикалық модельдердің сипаттамасы

Машықтар:
1. Ғылыми-техникалық әдебиеттерді талдау, одан қойылған міндетті шешу үшін қажетті мәліметтерді алу.
2. Құбылыстардың, процестердің жалпыланған сипаттамаларын жасау, математикалық аппаратты және арнайы терминологияны пайдаланбай басқару объектілері.
3. Құбылыстарды, процестерді, басқару объектілерін сипаттау үшін математикалық аппаратты қолдану.
4. Графикалық белгілер арқылы бизнес-процестерді сипаттау.

Білімдер:
1. Техникалық ЖОО бағдарламасы көлеміндегі жоғары математика негіздері.
2. Жүйелер теориясы және жүйелік талдау негіздері.
3. Қазіргі уақытта ең көп таралған тізімдер бизнес-процестерді сипаттау әдістемелері, осы әдістемелерге негізделген негізгі принциптері.
4. Құралдар: мәтінді теру құралдары, графикалық схемаларды дайындау құралдары, бизнес-процестерді визуалды сипаттау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Ақпараттық технологиялар маманы тұрғысынан техникалық шешімдердің сипаттамасы

Машықтар:
1. Техникалық құжаттаманы талдау, одан қойылған міндетті шешу үшін қажетті мәліметтерді алу.
2. Қарапайым бағдарламалар мен тестілеу мысалдарын жасау және түзету.
3. Техникалық тапсырмалар мен талаптардың ерекшеліктерін әзірлеу
4. Жүйелік немесе бағдарламалық архитектураның сипаттамасын әзірлеу.
5. Бағдарламашы нұсқаулығын, қолданбалы бағдарламалау интерфейстері бойынша анықтамалықтарды әзірлеу.
6. Деректер жиынының құрылымының сипаттамасын әзірлеу.
7. Бағдарламалау тілі бойынша нұсқаулық әзірлеу.
8. Техникалық құралды немесе аппараттық-бағдарламалық кешенді монтаждау, іске қосу, реттеу және іске қосу жөніндегі нұсқаулықты әзірлеу.
9. Жүйелік әкімшінің нұсқаулығын әзірлеу.

Білімдер:
1. Қазіргі уақытта ең көп таралған аппараттық платформалардың тізімі, оларды қолдану аясы, негізгі техникалық сипаттамалары.
2. Қазіргі уақытта кең таралған операциялық жүйелердің тізбесі, оларды қолдану аясы, негізгі техникалық сипаттамалары.
3. Заманауи телекоммуникациялық желілердің жұмыс істеу принциптері.
4. Бағдарламалық қамтылымды жобалау кезінде қолданылатын ең кең таралған архитектуралық шешімдері әр түрлі мақсаттағы құралдар мен компьютерлік жүйелері.
5. Қазіргі уақытта жүйелік және бағдарламалық қамтылым саласындағы ең көп қолданылатын стандарттардың тізімі, осы стандарттарға енгізілген негізгі принциптері.
6. Қазіргі уақытта ең көп таралған тізбесі, бағдарламалар мен жүйелерді әзірлеу әдістемелері, осы әдістемелердің негізін қалаған негізгі принциптері.
7. Бағдарламалау тілі (жұмыс ерекшелігіне сәйкес).
8. Ақпараттық технологиялар саласындағы өнімді әзірлеушілерге арналған құжаттардың негізгі түрлері, осы құжаттардың ерекшеліктері.
9. Заманауи әзірлеуші құжаттамасында ең көп таралған материалды ұсыну әдістері.
10. Құжаттың ақпараттық-анықтамалық және ақпараттық-іздестіру аппараты.
11. Ақпараттық технологиялар саласының мамандары арасында ең жақсы деп саналатын әзірлеушілердің құжаттамасының мысалдары.
12. Құралдар: мәтінді теру құралдары, бастапқы кодты автоматтандырылған құжаттау, бастапқы код жиынтығын қолдайтын мәтіндік редакторлар, скриншоттарды дайындау құралдары, құжаттарды шығыс форматтарына түрлендіру құралдары, тестілеу стенді

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Ақпараттық технологиялар жөнәндегі мамандары үшін анықтамалық ресурс құру және жүргізу

Машықтар:
1. Ақпараттық технологиялар саласындағы өнімді әзірлеушілер тұрғысынан техникалық шешімдерді сипаттау.
2. Тираждалған веб - сайт контентін басқару жүйелерін қолдану.
3. Вики-жүйелерді құру және қолдау үшін тираждалған бағдарламалық құралдарды қолдану.
4. Хостингтік компанияларды қолдау қызметтерімен өзара әрекеттесу.
5. Веб-ресурста сындарлы кәсіби пікірталас атмосферасын сақтау.

Білімдер:
1. Ақпараттық технологиялар бойынша анықтамалық ресурстардың үздік үлгілері.
2. Қазіргі уақытта веб-қосымшаларды жобалау кезінде қолданылатын негізгі архитектуралық шешімдері.
3. Қазіргі уақытта ең көп таралған веб-сайт контентін басқару жүйелерінің тізімі, олардың негізгі функционалдығы және техникалық сипаттамалары.
4. Вики-жүйелер ұғымдары, негізгі принциптері, Вики-жүйелерінің жұмыс істеуі;
қазіргі уақытта вики жүйелерін құруға және қолдауға арналған кең таралған бағдарламалық қамтылым, олардың негізгілері, функционалдық мүмкіндіктері және техникалық сипаттамалары.
5. Ақпараттық технологиялар бойынша анықтамалық ресурсты пайдаланушылардың қажеттіліктері.
6. Хостинг қызметтері, "software as a Service" (SaaS) қызметтері және "platform as a service" (PaaS) қызметтері.
7. Құралдар: веб-сайт контентін басқару жүйелері, вики жүйелерін құруға және қолдауға арналған бағдарламалық қамтылым.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 4:
Веб-сайтта немесе бейінді бұқаралық ақпарат құралдарында орналастыру үшін өнім немесе технология туралы техникалық мақаланы дайындау

Машықтар:
1. Берілген тақырыпты презентация көлемі мен стиліне қойылатын талаптарды сақтай отырып, белгілі бір тұрғыдан ашу.
2. Бұқаралық ақпарат құралдарында автор немесе редактор ретінде жұмыс істеу.
3. Мәтінді әдеби редакциялауды жүзеге асыру.

Білімдер:
1. Техникалық мәтіндердің жанрлық ерекшеліктері мен стилистикасы.
2. Мерзімді басылымдағы редакциялық жұмыстың негіздері.
3. Мақсатты бұқаралық ақпарат құралының аудиториясының негізгі ерекшеліктері мен редакциялық саясаты.
4. Мақсатты нарықтағы жағдай туралы негізгі мәліметтері.
5. Құралдар: мәтіндік процессорлар, графикалық схемаларды дайындау құралдары, скриншоттарды дайындау құралдары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Аналитикалық ойлау, Жауапкершілік, Ұйымшылдық, Оқу қабілеті,Командада жұмыс істей білу, Жүйелі ойлау

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Техникалық құжаттаманы әзірлеу жөніндегі маман (техникалық жазушы)

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      11. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      12. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      13. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      14. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 28.07.2025 ж.

      15. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      16. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 3, 2025 ж.

      17. Болжамды қайта қарау күні: 05.12.2028 ж.

  Қазақстан Республикасы
Премьер-Министрінің
орынбасары – Жасанды
интеллект және цифрлық
даму министрінің бұйрығына
8-қосымша

Кәсіптік стандарт "Web әкімшілендіру және сүйемелдеу"

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. 1. Кәсіптік стандарттың қолдану аясы: "Web әкімшілендіру және сүйемелдеу" кәсіптік стандарты "кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес әзірленді, білім беру бағдарламаларын қалыптастыруға, оның ішінде кәсіпорындарда персоналды оқытуға, білім беру ұйымдары қызметкерлері мен түлектерінің кәсіптік біліктілігін тануға және персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттердің шешімдеріне қойылатын талаптарды белгілейді.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) мазмұнды басқару жүйесі (ағылш. . Content management system, CMS жүйе, контентті басқару жүйесі) – мазмұнды, яғни контентті жасау, өңдеу және басқарудың бірлескен процесін қамтамасыз етуге және ұйымдастыруға арналған ақпараттық жүйе немесе компьютерлік бағдарлама.

      2) хост-трекер – сайттың жұмыс қабілеттілігін мониторингтеуге арналған сервис.

      3) әлеуметтік желілердегі маркетинг (ағылш. Social Media Marketing, SMM) – компаниялардың немесе брендтерді ілгерілету және басқа да бизнес-міндеттерді шешу үшін арна ретінде әлеуметтік медианы пайдалану жөніндегі іс-шаралар кешені.

      4) іздеу жүйесін оңтайландыру (ағылш. Search Engine Optimization, SEO) – желілік трафикті (ақпараттық ресурстар үшін) және әлеуетті клиенттерді (коммерциялық ресурстар үшін) ұлғайту және осы трафикті кейіннен монетизациялау (кіріс алу) мақсатында пайдаланушылардың белгілі бір сұраныстары бойынша іздеу жүйелерінің нәтижелерінде сайттың позициясын жоғарылату үшін ішкі және сыртқы оңтайландыру жөніндегі шаралар кешені.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) WEB (англ. World Wide Web) –интернет желісіне қосылған түрлі компьютерлерде орналасқан өзара байланысты құжаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ететін желілік жүйе.

      2) HTML (ағылш. HyperText Markup Language - "гипермәтіндік белгілеу тілі") – Әлемдік желідегі құжаттарды белгілеудің стандартталанған тілі

      3) Flash-элементтері – бұл сайт дизайнының анимациялық бөліктері. Сайт дизайнында Flash элементтерін пайдалану веб-жобаны жанды және есте қаларлық етуге мүмкіндік береді.

      4) FLASH технологиялары – интерактивті веб-анимация технологиялары, Macromedia компаниясымен әзірленген және ақпаратты мультимедиялық ұсыну саласындағы көптеген қуатты технологиялық шешімдерді біріктірді.

      5) DNS (ағылш. Domain Name System "домендік атаулар жүйесі") – домендер туралы ақпаратты алуға арналған компьютерлік таратылған жүйе. Көбінесе хосттың (компьютердің немесе құрылғының) атауы бойынша

      IP-мекенжайын алу, домендегі хаттамалар үшін түйіндерді қызмет ететін почта бағыттауышы туралы ақпаратты алу үшін қолданылады.

      6) ДБЖС (ағылш. Database Management System, қысқ. DBMS) – деректер базасын жасау және пайдалануды басқаруды қамтамасыз ететін, жалпы немесе арнайы мақсаттағы бағдарламалық және тілдік құралдар жиынтығы.

      7) HTTP – (ағылш. HyperText Transfer Protocol – гипермәтінді беру хаттамасы) – "HTML" форматындағы гипермәтіндік құжаттар түрінде бастапқыда деректерді берудің қолданба деңгейіндегі хаттамасы, қазір кезде ерікті деректерді беру үшін қолданылады.

      8) CMS - (ағылш. Мазмұнды басқару жүйесі-мазмұнды басқару жүйесі) – ақпараттық жүйе немесе мазмұнды құру, өңдеу және басқарудың бірлескен процесін қамтамасыз етуге және ұйымдастыруға арналған компьютерлік бағдарлама.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың паспорты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Web әкімшілендіру және сүйемелдеу.

      5. Кәсіптік стандарттың коды: J060.

      6. ЭҚЖЖ секциясын, бөлімін, тобын, сыныбын және кіші сыныбын көрсету:

      J Ақпарат және байланыс.

      63 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы қызмет.

      63.9 Ақпараттық қызмет көрсету саласындағы өзге қызмет.

      63.91 Ақпараттық агенттіктердің қызметі.

      63.91.0 Ақпараттық агенттіктердің қызметі.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: Кәсіптік стандарт мамандарға қойылатын талаптарды сипаттайды, веб-сайтты басқаруды және сүйемелдеуді, соның ішінде сайттың ақпараттық және оның үздіксіз жұмыс істеуі, сайт ресурстарын оңтайлы пайдалану және сақтық көшірме жасау деректер.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізімі:

      1) Веб-сайт әкімшісі - 5 СБШ-нің деңгейі;

      2) Веб-сайт әкімшісі - 4 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. Кәсіптің карточкасы "Web-сайт әкімшісі":

Топтың коды:

3513-0

Қызмет атауының коды:

3513-0-001

Кәсіптің атауы:

Web-сайт әкімшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

5

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
орта білімнен кейінгі (қолданбалы бакалавриат)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым(түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Бейіні бойынша кемінде 6 ай

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Сайттың жұмысын қолдау және желілік қауіпсіздікті қамтамасыз ету, орналастыруды басқару, мазмұнды жаңарту, модерациялау

Еңбек функцияларыныңың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Сайтты мәтіндік толтыру, ақпаратты үнемі жаңарту.
2. Сайтты техникалық қолдау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Сайтты мәтіндік толтыру, ақпаратты үнемі жаңарту



Дағды 1:
Бөлімдерді ақпаратпен толтыру, редакциялау және материалдарды түзету

Машықтар:
1. Бет құрылымының макетін жасау мүмкіндігі.
2. Иллюстрациялар мен белгішелерді әзірлеу.
3. Техникалық параметрлерді түзету.
4. Слайдерлер, веб-формаларды бағдарламалау.
5. Беттердің бейімделу беттеуін орындау.

Білімдер:
1. Интернет - беттердің жұмыс істеу принциптері.
2. Компьютерлік бағдарламалар жазу үшін қажетті бағдарламалау тілдерін білу.
3. HTML қолдану арқылы пішімдеу негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Сайтта орналастырылған ақпаратты, дизайнды ресімдеу дағдылары

Машықтар:
1. Көрнекі стиль мен графикалық дизайнды анықтай білу.
2. Дизайн стильдерін түсіну.
3. Көрнекі қатынас құралдарын қолдана білу.

Білімдер:
1 Сайттың ақпараттық құрылымы.
2 Пайдаланушының интерфейсімен және оның шамамен визуализациясының өзара әрекеттесу сипаттамасы.
3 Графикалық дизайндағы заманауи ережелер.
4 Дизайнға арналған құралдар, беттеу негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Сайтты техникалық қолдау



Дағды 1:
Сайтқа кірушілердің белсенділігі, пайдаланушылардың қызуғушылығы және қатысу аналитикасы

Машықтар:
1. Нысаналы аудиторияның қажеттіліктеріне сәйкес болашақ жарияланымдардың жоспарын әзірлеу.
2. Талдау жүргізуге арналған жаңа құралдарды іздеу, қосу және тестілеу.
3. Қадағалау кодтарын орнату және веб-талдау құралдарын баптау.
4. Деректерді өңдеу және есептер құруды орындау.

Білімдер:
1. Интернеттегі іздеу жүйесін оңтайландыру әдістері.
2. Сайтты аналитикалық қолдау тәсілдері.
3. Есептілікті автоматтандыруға арналған түрлі бағдарламалар.
4. Статистикалық деректерді жинау жүйелері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Интернет желісіндегі пайдаланушылар үшін веб-порталдың қолжетімділігін қадағалау.

Машықтар:
1. Веб-сайт немесе порталдың қолжетімділігін үздіксіз қадағалау, оның жұмыс істеуін нақты уақыт режимінде тексеру.
2. Пайдаланушы сұраныстарына портал қаншалықты жылдам жауап беретінін түсіну үшін сервердің жауап беру уақытын өлшеу және талдау.
3. Веб-порталдың қолжетімділігіне әсер ететін серверлердің, деректер базаларының және басқа компоненттердің күйін диагностикалау.
4. Веб-порталға қол жеткізуге тырысқан кезде туындайтын оқиғалар мен қателердің журналдарын тиімді жинау және талдау.
5. DNS мәселелері, желілік ақаулар, серверлердің жүктелуі, кодтағы қателер немесе брандмауэрлерді орнату сияқты веб-порталдың қолжетімсіздігінің себептерін талдау және анықтау.

Білімдер:
1. Веб-порталға сұраныстар желі бойынша қалай өтетінін және қолжетімділікке ненің әсер ететінін түсіну үшін HTTP/HTTPS, DNS, TCP/IP сияқты желілік хаттамалардың жұмыс істеу негіздері.
2. Веб-порталдардың қолжетімділігі мен өнімділігін бақылауға арналған танымал құралдар.
3. Масштабтау және қолжетімділікті бақылау үшін бұлттық платформалар мен қызметтердің жұмыс принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Сайттың техникалық жағын ұйымдастыру және қауіпсіздікті бақылау

Машықтар:
1. Сайттың резервті көшірмесін жасау.
2. Корпоративтік пошталық жәшіктерін құру.
3. Сайтты зиянды бағдарламалардан тексеруді жүзеге асыру.

Білімдер:
1. Веб-сайттарды басқаруды ұйымдастыруға арналған CMS жүйелері.
2. Сайттың кешенді қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі принциптері, әдістері мен құралдары.
3. Ақпараттық қауіпсіздік.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Клиентке бағдарлану;
Логикалық ойлау;
Жауапкершілік.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Web-сайт әкімшісі

10. Кәсіптің карточкасы "Web-сайт әкімшісі":

Топтың коды:

3513-0

Қызмет атауының коды:

3513-0-001

Кәсіптің атауы:

Web-сайт әкімшісі

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

4

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:


Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Білім деңгейі:
ТжКБ (жұмысшы кәсіптер)

Мамандық:
Бағдарламалық қамтылым (түрлері бойынша)

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Тәжірибесіз

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

курстық дайындық

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:


Қызметтің негізгі мақсаты:

Сайттың жұмыс істеуін қолдау және желілік қауіпсіздікті қамтамасыз ету, контентті орналастыру, жаңарту және жаңғыртуды басқару

Еңбек функцияларының сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Сайттың мәтіндік мазмұнын толықтыру және ақпаратты үнемі жаңарту.
2. Сайтты техникалық қолдау.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Сайтты мәтіндік мазмұнмен толықтыру және ақпаратты үнемі жаңарту



Дағды 1:
Сайтқа орналастырылатын ақпараттың рәсімдеу дизайны

Машықтар:
1. Көрнекі стиль мен графикалық дизайнды анықтау.
2. Дизайн стильдерін түсіну.
3. Көрнекі қатынас құралдарын қолдану.

Білімдер:
1. Сайттың ақпараттық құрылымы.
2. Пайдаланушы интерфейсімен өзара әрекеттесу рәсімдері және оның шамамен визуализациясы
3. Графикалық дизайндағы соңғы ережелер.
4. Дизайн бойынша аспаптық құралдар, беттеу негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Бөлімдерді ақпаратпен толықтыру, редакциялау және материалдарды түзету

Машықтар:
1 Беттер құрылымының макетін әзірлеу.
2 Иллюстрациялар мен белгішелер жасау.
3 Техникалық параметрлерді түзету.
4 Слайдерлер мен веб-формаларды бағдарламалау.
5 Беттерді адаптивті түрде беттеуді орындау.

Білімдер:
1. Интернет - беттердің жұмыс істеу принциптері.
2. Компьютерлік бағдарламалар жазу үшін қажетті бағдарламалау тілдерін білу.
3. HTML қолдану арқылы пішімдеу негіздері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Еңбек функциясы 2:
Сайтты техникалық қолдау



Дағды 1:
Сайтқа кірушілердің белсенділігі, пайдаланушының қызығушылығын және конверсияны талдау

Машықтар:
1. Мақсатты аудиторияның қажеттіліктеріне сәйкес одан әрі жарияланымдардың жоспарларын әзірлеу.
2. Талдау жүргізу үшін іздеуді, қосуды және жаңа құралдарды тестілеуді орындау.
3. Веб-талдау құралдарын қадағалау және баптау кодтарын орнатуды жүргізу.
4. Деректерді өңдеуді және есептерді құруды орындау.

Білімдер:
1.Интернеттегі іздеу жүйесін оңтайландыру әдістері
2. Сайтты аналитикалық қолдау әдістерін білу
3. Есептілікті автоматтандырудың әртүрлі бағдарламалары
4. Статистиканы жинау жүйесі

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 2:
Сайттың техникалық жағын ұйымдастыру және қауіпсіздікті бақылау

Машықтар:
1. Сайттың резервті көшірмесін жасау.
2. Корпоративтік пошталық жәшіктерін құру.
3. Сайтты зиянды бағдарламалардан тексеруді жүзеге асыру.

Білімдер:
1. Веб-сайтты басқаруды ұйымдастыруға арналған CMS жүйелері.
2. Сайттың кешенді қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі қағидаттары, әдістері мен құралдары.
3. Клиент-сервер архитектурасын, мәліметтер базасымен жұмыс істеуді, серверлік технологияларды және веб-қосымшалардың құрылымын қоса алғанда, веб-сайттардың жұмыс істеу принциптері.
4. Серверлердің операциялық жүйелері.
5. Қауіпсіздік хаттамаларымен жұмыс істеу принциптері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Дағды 3:
Желідегі пайдаланушылар үшін веб порталдың қолжетімділігін қадағалау

Машықтар:
1. Веб-сайттың немесе порталдың қолжетімділігін үздіксіз бақылау, оның өнімділігін нақты уақыт режимінде тексеру.
2. Пайдаланушылардың сұрауларына портал қаншалықты жылдам жауап беретінін түсіну үшін сервердің жауап беру уақытын өлшеу және талдау.
3. Веб-порталдың қолжетімділігіне әсер ететін серверлердің, деректер базаларының және басқа компоненттердің күйін диагностикалау.
4. Веб-порталдың қолжетімсіздігі туралы және оқиғалары туралы хабарлау жүйесін баптау.
5.Желілік және қол жеткізу мәселелерін анықтау үшін веб-порталдың әртүрлі географиялық орналасқан орындардан тестілеуді іске қосу.
6. Веб-порталға кіруге тырысқанда пайда болатын қателерді оқиғалар журналдарын тиімді жинау және талдау.
7. Nagios, UptimeRobot, Pingdom және басқалары веб-порталдың күйі мен өнімділігі бақылау үшін Zabbix сияқты бақылау құралдарымен жұмыс істеу.

Білімдер:
1. Желілік хаттамалардың жұмыс негіздері.
2. Веб-порталдардың қолжетімділігі мен өнімділігін бақылаудың танымал құралдарын білу.
3. Веб-серверлердің жұмыс істеу принциптері.
4. Қол жетімділікті масштабтау және бақылау үшін бұлтты платформалар мен қызметтердің жұмыс принциптері.
5. Желідегі диагностика және ақаулықтарды жою әдістері.
6. Қауіпсіздік және шабуылдан қорғау негіздері.
7. Веб-порталдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету принциптері.
8. Веб-сервер журналдарын, қосымшалар мен жүйелерді жинау және талдау әдістерін білу.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Ұсынылмайды

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Ойлау икемділігі;
Тәртіптілік;
Клиентке бағдарлану;
Логикалық ойлау;
Жауапкершілік.

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:


СБШ шеңберінде басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

5

Web-сайт әкімшісі

4- тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      11. Мемлекеттік органның атауы:

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі.

      12. Әзірлеуге қатысатын ұйымдар (кәсіпорындар):

      Қазақстан Республикасының Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі Жасанды интеллект және деректерді басқару комитеті

      Жоба жетекшісі:

      Байгазина А.

      E-mail: a.baigazina@mdai.gov.kz

      Телефон нөмірі: +7 (717) 264 94 55

      Орындаушы:

      Байгазина А., +7 (717) 264 94 55, a.baigazina@mdai.gov.kz.

      13. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес:

      14. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 28.07.2025 ж.

      15. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасы: -

      16. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: Нұсқа 1, 2025 ж.

      17. Болжамды қайта қарау күні: 02.12.2028 ж.

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады