Тереңкөл аудандық мәслихатының 2024 жылғы 23 желтоқсандағы "2025 - 2027 жылдарға арналған Тереңкөл аудандық бюджеті туралы" № 1/25 шешіміне өзгерістер енгізу туралы

Жаңа

Павлодар облысы Тереңкөл аудандық мәслихатының 2025 жылғы 10 шілдедегі № 1/32 шешімі

      Тереңкөл аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Аудандық мәслихаттың 2024 жылғы 23 желтоқсандағы "2025 - 2027 жылдарға арналған Тереңкөл аудандық бюджеті туралы" № 1/25 шешіміне (Нормативтик құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 204438 болып тіркелген) келесі өзгерістер енгізілсін:

      көрсетілген шешімнің 1-тармағы жаңа редакцияда жазылсын:

      "1. 2025 - 2027 жылдарға арналған Тереңкөл аудандық бюджеті 1, 2, 3- қосымшаларға сәйкес, оның ішінде 2025 жылға келесі көлемдерде бекітілсін:

      кірістер – 5 473 590 мың теңге, соның ішінде:

      салықтық түсімдер – 1 778 795 мың теңге;

      салықтық емес түсімдер – 376 397 мың теңге;

      негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер – 7 396 мың теңге;

      трансферттер түсімі – 3 311 002 мың теңге;

      2) шығындар – 5 477 275 мың теңге;

      3) таза бюджеттік кредиттеу – 849 мың теңге, оның ішінде:

      бюджеттік кредиттер – 70 776 мың теңге;

      бюджеттік кредиттерді өтеу – 69 927 мың теңге;

      4) қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо – нөлге тең;

      5) бюджет тапшылығы (профициті) – - 4 534 мың теңге;

      6) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) – 4 534 мың теңге.";

      көрсетілген шешімнің 4-тармағы жаңа редакцияда жазылсын:

      "4. 2025 жылға арналған ауданның жергілікті атқарушы орган резерві 43 251 мың теңге сомасында бекітілсін.";

      көрсетілген шешімнің 5-тармағы жаңа редакцияда жазылсын:

      "5. 2025 жылға арналған Тереңкөл аудандық бюджетінде ауылдық округтердің бюджеттеріне берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер келесі мөлшерлерде көзделсін:

      335 466 мың теңге – "Ауыл – Ел бесігі" жобасының шеңберінде ауылдық елді мекендердің инженерлік инфрақұрылымы бойынша іс-шараларды іске асыруға;

      93 274 мың теңге – елді мекендердің автомобиль жолдарына, көшелеріне күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу жүргізуге;

      1 354 мың теңге – азаматтық қызметшілердің жекелеген санаттарының, мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдар қызметкерлерінің, қазыналық кәсіпорындар қызметкерлерінің жалақысын көтеруге;

      15 933 мың теңге – ауылдық елді мекендердің көшелерін жарықтандыруға;

      10 445 мың теңге – мемлекеттік органдардың ағымдағы шығыстарына;

      1 942 мың теңге – ауылдық елді мекендердің санитариясын қамтамасыз етуге;

      162 027 мың теңге – ауылдық елді мекендерді абаттандыру бойынша жұмыстар жүргізуге;

      17 800 мың теңге – жерлеу орындарын күтіп ұстауға және туыстары жоқ адамдарды жерлеуге;

      16 000 мың теңге – ауылдық елді мекендердегі автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз етуге.";

      көрсетілген шешімнің 1-қосымшасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. Осы шешім 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      Тереңкөл аудандық мәслихатының төрағасы Р. Габидулин

  Тереңкөл аудандық
мәслихатының 2025 жылғы
10 шілдедегі № 1/32 шешіміне
қосымша
  Тереңкөл аудандық
мәслихатының 2024
жылғы 23 желтоқсандағы
№ 1/25 шешіміне
1-қосымша

2025 жылға арналған Тереңкөл аудандық бюджеті

Санаты

Сомасы
(мың теңге)


Сыныбы



Кіші сыныбы




Атауы

1

2

3

4

5




1. Кірістер

5 473 590

1



Салықтық түсімдер

1 778 795


01


Табыс салығы

1 045 671



1

Корпоративтік табыс салығы

144 292



2

Жеке табыс салығы

901 379


03


Әлеуметтік салық

558 317



1

Әлеуметтік салық

558 317


04


Меншікке салынатын салықтар

143 466



1

Мүлікке салынатын салықтар

143 466


05


Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын ішкі салықтар

13 316



2

Акциздер

3 165



3

Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер

2 059



4

Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті жүргізгені үшін алынатын алымдар

8 092


08


Заңдық маңызы бар әрекеттерді жасағаны және (немесе) оған уәкілеттігі бар мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар құжаттар бергені үшін алынатын міндетті төлемдер

18 025



1

Мемлекеттік баж

18 025

2



Салықтық емес түсімдер

376 397


01


Мемлекеттік меншіктен түсетін кірістер

12 046



5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

11 984



7

Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар

62


03


Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

18



1

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері

18

1

2

3

4

5


06


Басқа да салықтық емес түсімдер

364 333



1

Басқа да салықтық емес түсімдер

364 333

3



Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер

7 396


01


Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

7 396



1

Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату

7 396

4



Трансферттер түсімі

3 311 002


02


Мемлекеттік басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетін трансферттер

3 311 002



2

Облыстық бюджеттен түсетін трансферттер

3 311 002


Функционалдық топ

Сомасы
(мың теңге)


Кіші функция



Бюджеттік бағдарламалардың әкiмшiсi




Бағдарлама





Атауы

1

2

3

4

5

6





2. Шығындар

5 477 275

01




Жалпы сипаттағы мемлекеттiк көрсетілетін қызметтер

1 204 991


1



Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар

274 346



112


Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының аппараты

44 983




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

44 983



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

229 363




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер

202 909




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

26 454


2



Қаржылық қызмет

156 648



452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

156 648




001

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджетін орындау және коммуналдық меншігін басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

46 135




003

Салық салу мақсатында мүлікті бағалауды жүргізу

968




010

Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу

145




018

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1 070




028

Коммуналдық меншікке мүлікті сатып алу

96 757




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

11 573


5



Жоспарлау және статистикалық қызмет

44 205



453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

44 205




001

Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру және дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

42 983




004

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

1 222


9



Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер

729 792



454


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) кәсіпкерлік және ауыл шаруашылығы бөлімі

60 996




001

Жергілікті деңгейде кәсіпкерлікті және ауыл шаруашылығын дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

60 996



458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй- коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

668 796




001

Жергілікті деңгейде тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

26 354

1

2

3

4

5

6




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

642 442

02




Қорғаныс

54 061


1



Әскери мұқтаждар

18 267



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

18 267




005

Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

18 267


2



Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру

35 794



122


Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің аппараты

35 794




006

Аудан (облыстық маңызы бар қала) ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою

5 252




007

Аудандық (қалалық) ауқымдағы дала өрттерінің, сондай-ақ мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары құрылмаған елдi мекендерде өрттердің алдын алу және оларды сөндіру жөніндегі іс-шаралар

30 542

06




Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

612 218


1



Әлеуметтiк қамсыздандыру

180 760



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

180 760




005

Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек

180 760


2



Әлеуметтiк көмек

311 559



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

311 559




004

Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, мәдениет, спорт және ветеринар мамандарына отын сатып алуға Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік көмек көрсету

14 383




007

Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша мұқтаж азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек

127 307




010

Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедектігі бар балаларды материалдық қамтамасыз ету

1 890




014

Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтiк көмек көрсету

143 329




017

Мүгедектігі бар адамды абилитациялаудың және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес мұқтаж мүгедектігі бар адамдарды протездік-ортопедиялық көмекпен, сурдотехникалық және тифлотехникалық құралдармен, мiндеттi гигиеналық құралдармен, арнаулы жүріп-тұру құралдарымен қамтамасыз ету, сондай-ақ санаторий-курорттық емдеу,жеке көмекшінің және ымдау тілі маманының қызметтерімен қамтамасыз ету

24 650


9



Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету салаларындағы өзге де қызметтер

119 899



451


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі

119 899




001

Жергілікті деңгейде халық үшін әлеуметтік бағдарламаларды жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді іске асыру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

59 550

1

2

3

4

5

6




011

Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен жеткізу бойынша қызметтерге ақы төлеу

2 307




028

Күш көрсету немесе күш көрсету қаупі салдарынан қиын жағдайларға тап болған тәуекелдер тобындағы адамдарға қызметтер

3 937




050

Қазақстан Республикасында мүгедектігі бар адамдардың құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту

52 308




054

Үкіметтік емес ұйымдарда мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты орналастыру

802




067

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

995

07




Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

529 396


1



Тұрғын үй шаруашылығы

114 991



458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй- коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

17 920




003

Мемлекеттік тұрғын үй қорын сақтауды ұйымдастыру

14 420




004

Азаматтардың жекелеген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету

3 500



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

97 071




098

Коммуналдық тұрғын үй қорының тұрғын үйлерін сатып алу

97 071


2



Коммуналдық шаруашылық

414 405



458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй- коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

90 747




012

Сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің жұмыс істеуі

63 343




026

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) коммуналдық меншігіндегі жылу жүйелерін қолдануды ұйымдастыру

27 404



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

323 658




058

Елді мекендердегі сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту

323 658

08




Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк

713 003


1



Мәдениет саласындағы қызмет

430 610



802


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі

430 610




005

Мәдени-демалыс жұмысын қолдау

430 610


2



Спорт

25 322



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

12 000




008

Cпорт объектілерін дамыту

12 000



802


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі

13 322




007

Аудандық (облыстық маңызы бар қалалық) деңгейде спорттық жарыстар өткiзу

7 911

1

2

3

4

5

6




008

Әртүрлi спорт түрлерi бойынша аудан (облыстық маңызы бар қала) құрама командаларының мүшелерiн дайындау және олардың облыстық спорт жарыстарына қатысуы

5 411


3



Ақпараттық кеңiстiк

162 398



470


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат және тілдерді дамыту бөлімі

34 007




005

Мемлекеттік ақпараттық саясат жүргізу жөніндегі қызметтер

33 480




008

Мемлекеттiк тiлдi және Қазақстан халқының басқа да тiлдерін дамыту

527



802


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі

128 391




004

Аудандық (қалалық) кiтапханалардың жұмыс iстеуi

128 391


9



Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңiстiктi ұйымдастыру жөнiндегi өзге де қызметтер

94 673



470


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) ішкі саясат және тілдерді дамыту бөлімі

62 351




001

Жергiлiктi деңгейде ақпарат, мемлекеттілікті нығайту және азаматтардың әлеуметтік оптимизімін қалыптастыру, тілдерді дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

27 180




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

400




004

Жастар саясаты саласында іс-шараларды іске асыру

34 771



802


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі

32 322




001

Жергілікті деңгейде мәдениет, дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

27 756




003

Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

400




032

Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары

3 940




113

Төменгі тұрған бюджеттерге берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер

226

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

73 493


6



Жер қатынастары

41 761



463


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жер қатынастары бөлімі

41 761




001

Аудан (облыстық маңызы бар қала) аумағында жер қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

23 268




006

Аудандардың, облыстық маңызы бар, аудандық маңызы бар қалалардың, кенттердiң, ауылдардың, ауылдық округтердiң шекарасын белгiлеу кезiнде жүргiзiлетiн жерге орналастыру

18 493


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

31 732



453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

31 732

1

2

3

4

5

6




099

Мамандарға әлеуметтік қолдау көрсету жөніндегі шараларды іске асыру

31 732

11




Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

381 053


2



Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі

381 053



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

381 053




001

Жергілікті деңгейде құрылыс, сәулет және қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер

380 060




013

Аудан аумағында қала құрылысын дамытудың кешенді схемаларын, аудандық (облыстық) маңызы бар қалалардың, кенттердің және өзге де ауылдық елді мекендердің бас жоспарларын әзірлеу

993

12




Көлiк және коммуникация

246 045


1



Автомобиль көлiгi

220 181



458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

220 181




023

Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

79 733




045

Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу

140 448


9



Көлiк және коммуникациялар саласындағы өзге де қызметтер

25 864



458


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) тұрғын үй- коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі автомобиль жолдары бөлімі

25 864




037

Әлеуметтік маңызы бар қалалық (ауылдық), қала маңындағы және ауданішілік қатынастар бойынша жолаушылар тасымалдарын субсидиялау

25 864

13




Басқалар

1 046 439


9



Басқалар

1 046 439



452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

43 251




012

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының резерві

43 251



472


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөлімі

708 903




079

"Ауыл-Ел бесігі" жобасы шеңберінде ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымдарды дамыту

708 903



802


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі

294 285




052

"Ауыл-Ел бесігі" жобасы шеңберінде ауылдық елді мекендердегі әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылым бойынша іс-шараларды іске асыру

294 285

14




Борышқа қызмет көрсету

78 253


1



Борышқа қызмет көрсету

78 253



452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

78 253




013

Жергілікті атқарушы органдардың облыстық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдерді төлеу бойынша борышына қызмет көрсету

78 253

1

2

3

4

5

6

15




Трансферттер

538 323


1



Трансферттер

538 323



452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

538 323




006

Пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді қайтару

1 206




024

Заңнаманы өзгертуге байланысты жоғары тұрған бюджеттің шығындарын өтеуге төменгі тұрған бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер

82 625




038

Субвенциялар

454 491




054

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферт есебінен республикалық бюджеттен бөлінген пайдаланылмаған (түгел пайдаланылмаған) нысаналы трансферттердің сомасын қайтару

1





3. Таза бюджеттік кредиттеу

849





Бюджеттік кредиттер

70 776

10




Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

70 776


9



Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер

70 776



453


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі

70 776




006

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын іске асыру үшін бюджеттік кредиттер

70 776

5




Бюджеттік кредиттерді өтеу

69 927


01



Бюджеттік кредиттерді өтеу

69 927



1


Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу

69 927





4. Қаржы активтерімен операциялар бойынша сальдо

0





5. Бюджет тапшылығы (профициті)

-4 534





6. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

4 534

7




Қарыздар түсімдері

70 776


01



Мемлекеттік ішкі қарыздар

70 776



2


Қарыз алу келісім-шарттары

70 776




03

Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органы алатын қарыздар

70 776

16




Қарыздарды өтеу

69 927


01



Қарыздарды өтеу

69 927



452


Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) қаржы бөлімі

69 927




008

Жергілікті атқарушы органның жоғары тұрған бюджет алдындағы борышын өтеу

69 927

     

Егер Сіз беттен қате тапсаңыз, тінтуірмен сөзді немесе фразаны белгілеңіз және Ctrl+Enter пернелер тіркесін басыңыз

 

бет бойынша іздеу

Іздеу үшін жолды енгізіңіз

Кеңес: браузерде бет бойынша енгізілген іздеу бар, ол жылдамырақ жұмыс істейді. Көбінесе, ctrl-F пернелері қолданылады