Об утверждении Инструкции по организации деятельности военно-следственных органов Министерства внутренних дел Республики Казахстан

Приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 16 июня 2025 года № 440.

В соответствии с подпунктами 9), 10), 12), 17), 20), 151)-153), 163)-165) пункта 15, подпунктом 5) пункта 19 Положения о Министерстве внутренних дел Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 июня 2005 года № 607, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по организации деятельности военно-следственных органов Министерства внутренних дел Республики Казахстан.

2. Военно-следственному департаменту Министерства внутренних дел Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить направление в течение пяти рабочих дней со подписания приказа в электронном формате на государственном и русском языках в РГП на ПХВ "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением приказа возложить на курирующего заместителя Министра внутренних дел Республики Казахстан.

4. Приказ вводится в действие со дня его подписания.

Министр генерал-лейтенант полиции

Е. Саденов

Утверждена приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 16 июня 2025 года № 440

Инструкция по организации деятельности военно-следственных органов Министерства внутренних дел Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Инструкция разработана в соответствии с Уголовным кодексом Республики Казахстан (далее – УК), Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – УПК), Законами Республики Казахстан "Об органах внутренних дел Республики Казахстан", "Об оперативно-розыскной деятельности", "О профилактике правонарушений", Положением о Военно-следственном департаменте Министерства внутренних дел Республики Казахстан, другими нормативными правовыми актами и устанавливает порядок организации деятельности военно-следственных органов Министерства внутренних дел Республики Казахстан.

2. Систему военно-следственных органов образуют Военно-следственный департамент (далее – ВСД) Министерства внутренних дел Республики Казахстан (далее – МВД), региональные военно-следственные управления (далее – РВСУ), отделы и группы.

Глава 2. Организация деятельности военно-следственных органов

3. В пределах компетенции военно-следственные органы осуществляют функции профилактики правонарушений, оперативно-розыскной деятельности (далее – ОРД) и досудебного расследования.

4. Руководство за деятельностью военно-следственных органов осуществляет:

1) в центральном аппарате – заместитель министра внутренних дел Республики Казахстан, курирующий следствие, начальник ВСД и его заместители;

2) в региональных подразделениях – начальники РВСУ, их заместители и начальники отделов.

5. Основными задачами военно-следственных органов являются:

1) по профилактике правонарушений:

формирование эффективной системной профилактической работы, укрепление законности и правопорядка, сокращение уровня преступности в войсках;

укрепление воинской дисциплины, выявление и устранение причин и условий, способствующих правонарушениям, суицидальным проявлениям и лудомании, проведение профилактической и разъяснительной работы;

совершенствование традиционных и внедрение новых форм и методов профилактики;

организация и проведение информационно-имиджевой работы по профилактике правонарушений;

организация взаимодействия с уполномоченными органами по размещению в интернет ресурсах выступлений, интервью, публикаций по профилактике правонарушений в воинской среде;

2) по ОРД:

организация и осуществление работы по предупреждению, пресечению, выявлению и раскрытию уголовных правонарушений, реализация государственной политики в сфере борьбы с преступностью, в пределах своей компетенции;

защита прав и законных интересов граждан, военнослужащих, организаций и государства от преступных посягательств;

изучение, обобщение и внедрение в практику военно-следственных органов положительного отечественного и зарубежного опыта раскрытия преступлений;

3) по досудебному расследованию:

обеспечение соблюдения норм уголовно-процессуального законодательства;

повышение качества досудебного расследования, оказание методической и практической помощи в расследовании уголовных правонарушений;

выявление негативных тенденций в следственной практике, внедрение современных форм и методов организации досудебного расследования;

организация взаимодействия военно-следственных органов и других служб органов внутренних дел, в том числе с другими государственными органами, правоохранительными органами и иными организациями при досудебном расследования.

6. Основными формами и методами контроля за деятельностью военно-следственных органов являются:

1) по профилактике правонарушений:

разработка методических рекомендаций по профилактике уголовных правонарушений в воинской среде;

анализ состояния гибели военнослужащих и других правонарушений, совершенных военнослужащими;

проведение проверок по профилактической работе;

2) по ОРД:

осуществление контроля за ОРД подчиненных подразделений;

проведение проверок по ОРД;

3) по досудебному расследованию:

изучение находящихся в производстве следователей уголовных дел, дача по ним указаний о проведении следственных и иных процессуальных действий;

внесение ходатайства прокурору об отмене необоснованных процессуальных решений следователей;

мониторинг суточной оперативной сводки;

постановка уголовных дел на контроль;

подготовка методических рекомендаций, информационно-аналитических обзоров, справок и обобщений, мероприятий по повышению квалификации следователей;

проведение служебных расследований;

рассмотрение актов прокурорского реагирования и частных постановлений судов;

проведение проверок следственной деятельности.

7. Основными направлениями работы военно-следственных органов являются:

1) по профилактике правонарушений:

профилактика уголовных правонарушений в воинской среде;

общие профилактические мероприятия по укреплению воинской дисциплины и правопорядка в войсках;

профилактика гибели военнослужащих, в том числе суицидов, лудомании, рукоприкладства, коррупционных и должностных правонарушений, хищений имущества и бюджетных средств;

профилактика сохранности оружия и боеприпасов, безопасности объектов их хранения;

разработка мер, направленных на совершенствование профилактики правонарушений;

укрепление законности и обеспечение правопорядка в войсках;

сокращение уровня преступности военнослужащих;

2) по ОРД:

предупреждение, пресечение, выявление и раскрытие преступлений, а также розыск преступников;

организация и проведение в установленном законодательством порядке оперативно-розыскных мероприятий, операций по задержанию лиц, совершивших уголовные правонарушения, а также оказание содействия в их проведении и осуществлении иным правоохранительным и специальным государственным органам;

взаимообмен оперативной информацией;

организация взаимодействия с правоохранительными, специальными и другими государственными органами по вопросам раскрытия преступлений, организации розыска преступников, планирование и реализация совместных мероприятий;

оперативное сопровождение по уголовным делам;

3) по досудебному расследованию:

расследование воинских уголовных правонарушений, предусмотренных главой 18 УК, других уголовных правонарушений, совершенных военнослужащими, проходящими воинскую службу по призыву или контракту в Вооруженных Силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан (далее – ВС РК), гражданами, пребывающими в запасе, во время прохождения ими воинских сборов, лицами гражданского персонала воинских частей, соединений, учреждений в связи с исполнением ими служебных обязанностей или в расположении этих частей, соединений и учреждений, иных уголовных правонарушений, подследственных органам внутренних дел в соответствии со статьей 187 УПК, и переданных в соответствии с пунктом 12 части 1 статьи 193 УПК;

соблюдение конституционных прав и свобод участников уголовного процесса;

соблюдение учетно-регистрационной дисциплины;

соблюдение процессуальных сроков досудебного расследования и содержания лиц под стражей;

обеспечение качества досудебного расследования, в том числе при прерывании срока расследования и прекращении уголовного дела;

своевременность и полнота принятых мер по обеспечению возмещения ущерба, причиненного уголовным правонарушением;

направление уголовных дел в суд в порядке ускоренного досудебного производства;

обеспечение своевременного и качественного рассмотрения обращений граждан в ходе расследования уголовных дел;

выявление и обеспечение устранения обстоятельств, способствующих совершению уголовного правонарушения и других нарушений закона;

осуществление личного приема граждан, в том числе потерпевших и подозреваемых по уголовным делам, разрешение жалоб участников процесса на действия и бездействия лиц, осуществляющих досудебное производство.

8. Следователями военно-следственных органов расследуются воинские уголовные правонарушения, предусмотренные главой 18 УК, другие уголовные правонарушения, совершенные военнослужащими, проходящими воинскую службу по призыву или контракту в ВС РК, гражданами, пребывающими в запасе, во время прохождения ими воинских сборов, лицами гражданского персонала воинских частей, соединений, учреждений в связи с исполнением ими служебных обязанностей или в расположении этих частей, соединений и учреждений, иные уголовные правонарушения, подследственные органам внутренних дел в соответствии со статьей 187 УПК, и переданные в соответствии с пунктом 12 части 1 статьи 193 УПК.

9. Оперативными сотрудниками военно-следственных органов в пределах компетенции, осуществляется производство досудебного расследования в форме дознания, в порядке приказного производства и протокольной форме.

10. Не допускается привлекать следователей и оперативных сотрудников к выполнению задач, не связанных с профилактикой правонарушений, ОРД и расследованием уголовных дел.

11. Следователям и оперативным сотрудникам военно-следственных органов при исполнении служебных обязанностей разрешено ношение гражданской одежды.

Глава 3. Организация работы ВСД

12. Деятельность ВСД организуется по зональному и предметному принципу на основе операционных планов МВД и оперативных планов ВСД работы в тесном взаимодействии с другими службами МВД.

13. Для выполнения поставленных задач ВСД:

1) организует проведение профилактических мероприятий совместно с другими государственными органами и иными организациями;

2) координирует деятельность военно-следственных органов в сфере профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования и осуществляет организационно-методическое руководство ими;

3) разрабатывает рекомендации по совершенствованию организации и методики профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования, обобщает и распространяет положительный опыт и методику, обеспечивает их внедрение в практику.

Алгоритм осуществления методического обеспечения профилактической работы, ОРД и досудебного расследования включает в себя:

систематизированное накопление, анализ и обобщение информации о различных аспектах профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования;

изучение практики профилактики правонарушений, ОРД и расследования уголовных дел;

непосредственное изучение зарубежного положительного опыта, прогрессивных форм и методов организации профилактики правонарушений, ОРД и расследования уголовных дел, в том числе в ходе участия во внутригосударственных и международных конференциях, семинарах и иных мероприятиях, связанных с повышением квалификации, переподготовки и иными формами обмена опытом;

изучение сведений по вопросам профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования, изложенных в научно-практической литературе, периодических изданиях и иных литературных источниках;

обмен информацией с научно-педагогическими кадрами учреждений образования, в том числе в рамках совместного участия в научно-исследовательских работах;

участие в разработке и корректировке законодательных и нормативных правовых актов;

участие в рецензировании курсовых и дипломных работ, изучение и оценка диссертационных исследований, представленных учреждениями образования;

организация и координация научно-практической деятельности ВСД;

участие в итоговых учебных занятиях и учебно-организационных мероприятиях учреждений образования, в работе государственных экзаменационных комиссий с последующим обобщением результатов и внесением предложений по корректировке учебного процесса, содержания образовательных и учебных программ подготовки, переподготовки и повышения квалификации;

внедрение в практику полученных знаний в формах: разработки и распространения рекомендаций, информационных писем и иных форм методических пособий; подготовки материалов для информационного бюллетеня Следственного департамента МВД; проведения учебных занятий в учреждениях образования в рамках повышения квалификации и переподготовки кадров военно-следственных органов; организации и проведения тренингов, семинаров, конференций, в том числе международных, на базе центрального аппарата; организации и проведения научно-консультативного совета при центральном аппарате;

4) осуществляет контроль за соблюдением законности в деятельности военно-следственных органов, вносит предложения по структуре, подбору и расстановке кадров, и повышению профессионального мастерства;

5) осуществляет инспектирование и целевые проверки РВСУ, отделов и групп, по результатам которых вносит предложения руководству МВД о принятии мер по устранению выявленных недостатков, повышению эффективности работы и соблюдению законности военно-следственными органами при осуществлении профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования.

14. ВСД на основе анализа деятельности военно-следственных органов:

1) вырабатывает меры, направленные на улучшение качества профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования;

2) проводит проверку состояния профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования, принимает меры по устранению выявленных недостатков, контролирует их исполнение;

3) готовит информационные письма и обзоры о результатах профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования, рекомендации по совершенствованию деятельности;

4) рассматривает обращения граждан по вопросам деятельности военно-следственных органов;

5) проводит служебные расследования.

Глава 4. Организация работы РВСУ и отделов

15. Организация профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования в РВСУ, отделах и группах возлагается непосредственно на руководителей управлений и отделов.

16. Деятельность РВСУ организуется по зональному принципу во взаимодействии с другими службами территориальных органов внутренних дел и соответствующими правоохранительными, контролирующими ведомствами, основанном на действующем законодательстве, ведомственных нормативных правовых актах и на принципах координации борьбы с преступностью.

17. Деятельность РВСУ и отделов осуществляется на основе ежеквартальных и годовых планов работы, разрабатываемых с учетом оперативной обстановки и требований МВД. В ходе исполнения планов допускается корректировка. Решение о внесении изменений и дополнений принимается руководителем регионального подразделения, утвердившим план.

В плане предусматриваются:

комплексные мероприятия по профилактике правонарушений;

комплексные мероприятия, направленные на своевременное реагирование сообщений об уголовных правонарушениях, обеспечение выезда на места происшествий следственно-оперативных групп, укрепление взаимодействия с другими службами, обеспечение оперативно-криминалистической и иной техникой;

конкретные мероприятия, направленные на улучшение организации профилактики правонарушений, ОРД и досудебного расследования.

18. Руководители РВСУ и начальники отделов несут полную ответственность за правильную организацию профилактической, оперативной и следственной работы и взаимодействия с другими службами.

19. РВСУ и отделы совместно с другими воинскими подразделениями и службами:

1) разрабатывают согласованные мероприятия, направленные на усиление работы по профилактике правонарушений, ОРД и досудебного расследования, укрепления законности;

2) на постоянной основе проводят анализ состояния гибели и суицидов военнослужащих, их попыток, лудомании, с установлением причин и условий им способствовавших, и выработку мер по их устранению;

3) проводят лекции, семинары и беседы со всеми категориями военнослужащих по наиболее актуальным темам соблюдения законности, воинской дисциплины и уголовной ответственности за правонарушения;

4) совместно с органами военного управления и психологами посещают семьи офицеров и военнослужащих по контракту, состоящих в группе динамического наблюдения для проведения профилактических бесед;

5) проводят профилактические мероприятия на предмет выявления военнослужащих, склонных к употреблению наркотических средств и психотропных веществ, в том числе путем проведения внезапного наркотестирования;

6) выявляют военнослужащих, склонных к азартным играм, лудомании и имеющих долговые обязательства;

7) проводят анализ наличия системы видеонаблюдения в местах наиболее благоприятных к совершению правонарушений, с внесением соответствующих предложений командованию воинских подразделений;

8) еженедельно публикуют согласованные с ВСД информационно-имиджевые мероприятия в социальных сетях;

9) готовят проекты приказов, указаний и методические документы для предоставления в ВСД;

10) выезжают в отделы и группы для проверки состояния профилактической, оперативной и следственной работы и оказания практической помощи в ее организации;

11) контролируют:

взаимодействие следователей и оперативных сотрудников для быстрого и полного раскрытия уголовных правонарушений;

своевременный выезд следователей совместно с сотрудниками оперативных, криминалистических и других служб на место происшествия;

выполнение следственных действий и оперативно-розыскных мероприятий по уголовным делам;

своевременность назначения и проведения экспертиз, полноту использования полученных результатов, обмен информацией о ходе расследования уголовных правонарушений и совместное обсуждение собранных по делу доказательств;

своевременность направления уведомления лицу, в отношении которого проводились негласные следственные действия в срок не позднее шести месяцев с момента вынесения итогового решения по уголовному делу, с соблюдением требований, установленных частью 1-1 статьи 240 УПК;

принятие следователями своевременных мер по наложению ареста на имущество в соответствии со статьей 161 УПК, в целях обеспечения исполнения приговора в части гражданского иска либо других имущественных взысканий или возможной конфискации, и соблюдение сроков временного ограничения на распоряжение имуществом;

12) проверяют организацию работы по уголовным делам прошлых лет, своевременность принятия мер к установлению и розыску лиц, совершивших уголовные правонарушения;

13) контролируют расследование уголовных дел и дел, по которым объявлен розыск, скрывшихся преступников;

14) осуществляют подбор и расстановку кадров, вносят предложения об их поощрении либо наказании, перемещении по службе.

20. Целевые проверки и вызовы с отчетами начальников отделов проводятся РВСУ самостоятельно в соответствии с планами работы или в порядке реагирования на недостатки в профилактической, оперативной и следственной работе.

Проверки планируются и производятся на основе тщательного анализа состояния деятельности следственно-оперативного подразделения, особенностей региона, уровня преступности. Независимо от тематики проверки, проверяется соблюдение сотрудниками антикоррупционого законодательства.

21. РВСУ и отделы:

1) по профилактике правонарушений:

проводят на регулярной основе рабочие совещания с командованием воинских частей и иных воинских подразделений по вопросам соблюдения правопорядка, рассмотрения проблемных вопросов и путей их решения, а также выработки совместных предложений по повышению эффективности дальнейших профилактических мер;

в качестве превентивных мер вводят в практику проведение выездных судебных заседаний в отношении военнослужащих, совершивших уголовные правонарушения;

с привлечением специалистов проводят профилактические беседы, культурно-массовые мероприятия по военно-патриотическому воспитанию, пропаганде здорового образа жизни, спорта, семейных и общечеловеческих ценностей;

проводят профилактическую работу с военнослужащими, состоящими на учете у войсковых психологов: группы динамического наблюдения; группы повышенного контроля;

2) по ОРД:

осуществляют деятельность, направленную на предупреждение, пресечение, выявление и раскрытие уголовных правонарушений;

принимают, регистрируют и рассматривают заявления или сообщения о любом совершенном или готовящемся преступлении, своевременно принимают меры по их пресечению, раскрытию, задержанию лиц, их совершивших, недопущению общественно-опасных последствий, а также представляют заявителю полную и достоверную информацию о результатах рассмотрения заявления в установленные законодательством сроки;

принимают предусмотренные законодательством меры по охране жизни, здоровья, чести, достоинства и имущества участников уголовного процесса и иных лиц;

осуществляют розыск лиц, совершивших уголовные правонарушения, скрывшихся от следствия, дознания и суда, военнослужащих пропавших без вести, проводят работу по идентификации личности неопознанных трупов;

3) по досудебному расследованию:

помимо прочих уголовных дел расследуют уголовные правонарушения, вызвавшие общественный резонанс, носящие межрегиональный, транснациональный характер, а также уголовные дела, находящиеся на контроле ВСД и МВД, органов прокуратуры, Правительства и руководства страны;

на постоянной основе изучают уголовные дела:

срок досудебного расследования, по которым прерван по основаниям, предусмотренным частью 7 статьи 45 УПК. Проверяют полноту и объективность следствия, обоснованность и своевременность объявления розыска, избрания меры пресечения, наличие розыскного дела, наличие сверки с данными аппаратов розыска и органов правовой статистики региона;

о нераскрытых уголовных правонарушениях. Проверяют полноту следствия и уголовно-розыскного дела, качество расследования, принятые меры для раскрытия уголовного правонарушения, наличие и сохранность вещественных доказательств, их исследование и использование в раскрытии уголовного правонарушения;

4) проверяют объективность, законность принятого процессуального решения, готовят ходатайство прокурору об отмене принятого решения;

5) изучают уголовные дела, направляемые в суд. В целях повышения профессионального уровня следователей и оперативных сотрудников, повышения их роли в борьбе с преступностью обобщают и распространяют положительный опыт успешного раскрытия и расследования уголовных правонарушений.

22. РВСУ представляют в установленном порядке и сроки в ВСД:

1) информацию по конкретным уголовным делам и отдельным направлениям профилактической, оперативной и следственной работы, о состоянии законности и привлечении лиц к уголовной ответственности;

2) информацию по рассмотрению обращений и жалоб физических и юридических лиц;

3) информацию по каждому факту совершения сотрудниками коррупционных уголовных правонарушений, нарушений конституционных прав граждан, отмены процессуальных решений о прекращении уголовных дел, возвращении дел на дополнительное расследование;

4) спецсообщения в дежурные сутки по сводкам, в котором отражают информацию об (о):

известных обстоятельствах происшествий и преступлений;

времени прибытия на место происшествия следственно-оперативной группы и ее составе;

обнаруженных и изъятых в ходе осмотра места происшествия следах, предметах, документах и иных объектах;

изъятых вещественных доказательствах, в том числе транспортных средствах, похищенных предметах, а также денежных средствах и иных материальных ценностях, приобретенных преступным путем, и иных предметах и объектах, имеющих отношение к уголовному делу;

назначенных экспертизах либо проведенных экспресс-анализах по изъятым следам и объектам;

произведенных неотложных следственных и иных процессуальных действиях;

личности подозреваемого и примененной к нему мере процессуального принуждения или пресечения;

квалификации преступления, поручении расследования следственной группе;

23. Помимо прочего РВСУ:

1) проводят служебные расследования по всем фактам нарушений конституционных прав граждан, возвращений уголовных дел на дополнительное расследование, отмены ранее принятых решений о прекращении, результаты которых представляют в ВСД с предлагаемыми мерами;

2) информируют ВСД о проблемных вопросах;

3) предоставляют в ВСД ежемесячно к 25 числу сведения по Фонду потерпевших, закрепив за конкретным ответственным сотрудником учет и анализ выплаты компенсации потерпевшим.

24. Повышение профессионального мастерства следственно-оперативных сотрудников осуществляется по двум линиям – централизованное повышение квалификации следственных и оперативных кадров, организуемое МВД и обучение в системе служебной подготовки.

25. Руководители РВСУ и начальники отделов:

1) организуют профилактическую работу, ее качественную реализацию;

2) организуют ОРД, для пресечения, предупреждения, выявления и раскрытия уголовных правонарушений в воинской среде;

3) организуют своевременный выезд следственно-оперативных групп на место происшествия;

4) обеспечивают контроль за объективностью и достоверностью выставляемых информационно-учетных документов, в том числе в рамках расследования уголовных дел в электронном формате, в отношении лиц, совершивших уголовные правонарушения, а также сведений о квалификации уголовного правонарушения;

5) организуют своевременное и качественное рассмотрение представлений, внесенных в порядке статьи 200 УПК;

6) создают все необходимые условия для работы сотрудников, в том числе материально-техническое оснащение;

7) обеспечивают своевременное и полное рассмотрение и разрешение жалоб от участников процесса на действия или бездействия лиц, осуществляющих досудебное производство;

8) организуют размещение информации в доступных для ознакомления местах о графике приема граждан руководителями РВСУ и начальниками отделов;

9) организуют, в соответствии с частью 2 статьи 62 УПК качественное и своевременное проведение необходимых оперативно-розыскных, уголовно-процессуальных мероприятий, в том числе негласных следственных действий (далее – НСД);

10) обеспечивают хранение результатов НСД, не имеющих доказательственное значение в уголовном процессе до окончательного разрешения вопросов, предусмотренных частями 1-1 и 6 статьи 240 УПК и их последующее уничтожение;

11) до принятия окончательного процессуального решения по уголовным делам, а также направления их в суд с обвинительным актом, оказывают необходимую помощь следователю при назначении и проведении судебных экспертиз;

12) по уголовным делам, расследуемым в протокольной форме и в приказном порядке, в соответствии с полномочиями, предусмотренными УПК:

утверждают протокол об уголовном проступке и направляют уголовное дело в суд, копию протокола прокурору;

отказывают в утверждении протокола и возвращают уголовное дело для производства дознания;

13) контролируют выполнение планов работы и контрольных поручений, поступивших из вышестоящих органов;

14) координируют деятельность подразделения, его взаимодействие с иными службами органов внутренних дел, а также с другими правоохранительными органами и ведомствами;

15) создают следственно-оперативные группы для раскрытия и расследования уголовных правонарушений;

16) контролируют своевременное и качественное проведение неотложных следственных действий по установлению и закреплению следов уголовного правонарушения, с одновременным принятием мер о регистрации заявления или сообщения об уголовном правонарушении в Едином реестре досудебных расследований (далее – ЕРДР), в том числе с использованием средств связи;

17) обеспечивают реализацию прав следователей на ознакомление с материалами дел оперативного учета и НСД, контролируют своевременность передачи в установленном порядке следователям сведений и материалов, полученных в результате проведения оперативно-розыскных мероприятий для использования их при расследовании уголовных дел в качестве доказательств;

18) лично выезжают на места происшествия по тяжким или иным уголовным правонарушениям в зависимости от характера и обстоятельств их совершения, контролируют качественное производство осмотра места происшествия и сбора материала досудебного расследования, при необходимости обеспечивают выделение дополнительных сил и средств;

19) принимают меры по защите сотрудников при наличии угрозы посягательства на жизнь, здоровье и имущество в связи с их служебной деятельностью;

20) требуют соблюдения служебно-воинской дисциплины;

21) заслушивают следователей и оперативных сотрудников о результатах работы по профилактике правонарушений, ОРД и расследованию уголовных правонарушений, оказывают помощь в проведении профилактической работы, следственных действий, реализации оперативно-розыскных мероприятий и НСД;

22) контролируют своевременное направление на исследование изъятых с места происшествия следов и иных вещественных доказательств, а также организацию их хранения, полное и эффективное использование в раскрытии уголовных правонарушений;

23) проверяют обоснованность прерывания сроков досудебного расследования по основаниям, предусмотренным частью 7 статьи 45 УПК, полноту принятых мер в раскрытии уголовного правонарушения;

24) обеспечивают внедрение практики научной организации труда, современной криминалистической техники и передового опыта расследования уголовных правонарушений;

25) осуществляют подбор и расстановку кадров, исходя из их профессиональных и деловых качеств;

26) изучают прекращенные уголовные дела на предмет обоснованности и законности принятого решения;

27) обеспечивают организацию служебной подготовки сотрудников, своевременное изучение ими новых законодательных и нормативных актов.

26. При смене начальника РВСУ, его заместителя и начальника отдела осуществляется прием-передача дел, в том числе дел, с прерванным сроком расследования. Результаты сверяются с данными подразделений правовой статистики.

27. На следователя возлагается производство неотложных следственных действий по установлению и закреплению следов уголовного правонарушения с одновременным принятием мер к регистрации заявления и сообщения об уголовном правонарушении в ЕРДР, в том числе с использованием средств связи, принятие уголовного дела к своему производству, подготовка согласованного плана следственных действий с установлением конкретных сроков выполнения неотложных оперативно-розыскных мероприятий, поручений, указаний.

Согласованный план охватывает все этапы расследования уголовного правонарушения и включает:

следственные и розыскные версии;

данные, подлежащие установлению для их проверки;

перечень следственных действий;

обстоятельства, подлежащие установлению оперативным путем;

сроки и исполнителей.

План может изменяться и дополняться, инициатива его корректировки принадлежит как следователю, так и оперативным сотрудникам.

28. В соответствии с частью 3 статьи 60 УПК следователь принимает все меры к всестороннему, полному и объективному исследованию обстоятельств дела, осуществляет уголовное преследование лица, в отношении которого собраны достаточные доказательства, указывающие на совершение им уголовного правонарушения, путем квалификации деяния подозреваемого, избрания ему меры пресечения, составления обвинительного акта с изложением обстоятельств уголовного правонарушения, описания собранных доказательств и составления отчета о завершении досудебного расследования. При установлении обстоятельств, позволяющих заключить процессуальное соглашение следователь уведомляет об этом прокурора. При наличии предусмотренных оснований применяет приказное производство.

29. В целях обеспечения исполнения приговора в части гражданского иска, других имущественных взысканий или возможной конфискации имущества, следователь принимает меры к установлению имущества подозреваемого или лиц, несущих по закону материальную ответственность за его действия.

При производстве расследования по уголовным делам следователь принимает также меры к установлению имущества, добытого преступным путем либо приобретенного на средства, добытые преступным путем, переданного в собственность других лиц.

30. Следователь лично производит осмотр места происшествия и несет персональную ответственность за его качество. Указания следователя в процессе осмотра места происшествия неукоснительно исполняются сотрудниками других служб.

31. Взаимодействие следователя с другими службами органов внутренних дел при расследовании уголовных правонарушений осуществляется в соответствии с уголовно-процессуальным законодательством, на основе согласованного планирования, взаимного обмена информацией, четкого разграничения компетенции каждой службы, при организующей роли следователя.

32. В зависимости от видов уголовных правонарушений и лиц, их совершивших, следователь выявляет иные причины и условия, нарушения закона, способствовавшие совершению преступления, принимает меры по их устранению.

При этом установив при производстве по уголовному делу нарушения закона, причины и условия, способствовавшие совершению преступления, руководствуясь статьей 200 УПК, вносит в соответствующие государственные органы, иные организации или должностному лицу представление о принятии мер по их устранению.

При наличии оснований вносит представление на любом этапе производства по уголовному делу, не дожидаясь окончания досудебного расследования.

В описательно-мотивировочной части представления кратко указывает обстоятельства совершенного преступления, причины и условия, способствовавшие его совершению, установленные нарушения нормативных правовых и иных актов, должностных инструкций.

В резолютивной части представления формулирует предложения о принятии конкретных мер по устранению нарушений закона, причин и условий, способствовавших совершению преступления, привлечению должностных лиц, допустивших нарушения закона, к ответственности, указывает предусмотренный статьей 200 УПК срок и обязательность письменного уведомления о принятых мерах, а также разъясняет положение статьи 664 Кодекса об административных правонарушениях (далее – КоАП) об ответственности за оставление должностным лицом без рассмотрения представления либо непринятие мер к устранению указанных в нем нарушений, несвоевременный ответ на представление.

Принципиально и своевременно реагировать на факты непринятия мер по рассмотрению представлений, в том числе путем составления протоколов об административном правонарушении, предусмотренном статьей 664 КоАП, и информировать о таких фактах органы прокуратуры.

В резолютивной части представления предлагает информировать о дате, времени и месте рассмотрения представления с целью последующего участия в его рассмотрении. Копии представления необходимо приобщать к материалам уголовного дела и помещать в накопительное производство.

33. При освобождении лица из-под стражи по причине прекращения уголовного дела по реабилитирующим основаниям или вынесения оправдательного приговора начальник РВСУ и отдела в течение 24 часов направляет информацию в ВСД.

34. Грубые факты нарушений уголовно-процессуального законодательства подлежат рассмотрению на оперативном совещании.

35. В соответствии с частью 7 статьи 60 УПК все решения при производстве досудебного расследования следователь принимает самостоятельно, за исключением случаев, когда законом предусмотрено получение санкции прокурора, суда или решения суда, и обеспечивает их законное и своевременное исполнение. Незаконное вмешательство в деятельность следователя влечет уголовную ответственность.

Постановление по уголовному делу, вынесенное следователем в пределах своих полномочий, а также поручения и указания в ходе досудебного расследования по уголовному делу подлежат исполнению всеми организациями, должностными лицами и гражданами.

Глава 5. Организация в военно-следственных органах досудебного расследования в форме дознания, в порядке приказного производства и протокольной форме

36. Досудебное расследование уголовных правонарушений в форме дознания, в порядке приказного производства и протокольной форме осуществляется в строгом соответствии с УПК, в пределах полномочий по выявлению, установлению, закреплению совокупности обстоятельств уголовных правонарушений и привлечению к уголовной ответственности лиц, их совершивших.

37. Сотрудниками военно-следственных органов, наделенными функциями по производству дознания осуществляется досудебное расследование уголовных правонарушений, предусмотренных статьей 191 УПК, подследственных органам внутренних дел.

38. В случаях необходимости сотрудники военно-следственных органов, наделенные функциями по производству дознания, осуществляют досудебное расследование по другим составам уголовных проступков в протокольной форме.

_________________________

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі әскери-тергеу органдарының қызметін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2025 жылғы 16 маусымдағы № 440 бұйрығы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 22 маусымдағы № 607 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 9), 10), 12), 17), 20), 151)-153), 163)-165) тармақшаларына және 19-тармағының 5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса берілген Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі әскери-тергеу органдарының қызметін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Әскери-тергеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен бұйрыққа қол қойылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оны мемлекеттік және орыс тілдерінде электрондық форматта Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ресми жариялау және Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министр полиция генерал-лейтенанты

Е. Саденов

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2025 жылғы 16 маусымдағы № 440 бұйрығымен бекітілді

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің әскери-тергеу органдарының қызметін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Нұсқаулық Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне (бұдан әрі – ҚК), Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексіне (бұдан әрі – ҚПК), Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы", "Жедел-іздестіру қызметі туралы", "Құқық бұзушылық профилактикасы туралы" Заңдарына, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Әскери-тергеу департаменті туралы ережеге, басқа да нормативтік құқықтық актілерге сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің әскери-тергеу органдарының қызметін ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

2. Әскери-тергеу органдары жүйесін Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Әскери-тергеу департаменті (бұдан әрі – ӘТД), өңірлік әскери-тергеу басқармалары (бұдан әрі – ӨӘТБ), бөлімдер мен топтар құрайды.

2-тарау. Әскери-тергеу органдарының қызметін ұйымдастыру

3. Әскери-тергеу органдары өз құзыреті шегінде құқық бұзушылықтардың профилактикасы, жедел-іздестіру қызметі (бұдан әрі – ЖІҚ) және сотқа дейінгі тергеп-тексеру функцияларын жүзеге асырады.

4. Әскери-тергеу органдарының қызметін басқаруды жүзеге асырады:

1) орталық аппаратта – Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің тергеу саласына жетекшілік ететін орынбасары, ӘТД бастығы және оның орынбасарлары;

2) өңірлік бөліністерде – ӨӘТБ бастықтары, олардың орынбасарлары және бөлім бастықтары.

5. Әскери-тергеу органдарының негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) құқық бұзушылық профилактикасы бойынша:

тиімді жүйелі профилактикалық жұмысты қалыптастыру, заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайту, әскерлердегі қылмыс деңгейін төмендету;

әскери тәртіпті нығайту, құқық бұзушылықтарға, суицидтік көріністерге және лудоманияға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау және жою, профилактикалық және түсіндіру жұмыстарын жүргізу;

дәстүрлі және жаңа профилактика түрлері мен әдістерін жетілдіру;

құқық бұзушылық профилактикасы бойынша ақпараттық-имидждік жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу;

әскери ортада құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі сөз сөйлеулерді, сұхбаттарды, жарияланымдарды интернет ресурстарда орналастыру бойынша уәкілетті органдармен өзара іс-қимылды ұйымдастыру;

2) ЖІҚ бойынша:

өз құзыреті шегінде қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу, жолын кесу, анықтау және ашу жөніндегі жұмысты ұйымдастыру және жүзеге асыру, қылмыспен күрес саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру;

азаматтардың, әскери қызметшілердің, ұйымдар мен мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтардан қорғау;

қылмыстарды ашудағы отандық және шетелдік оң тәжірибені зерделеу, қорыту және оны әскери-тергеу органдарының тәжірибесіне енгізу;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру бойынша:

қылмыстық-процестік заңнаманың нормаларын сақтау;

сотқа дейінгі тергеп-тексерудің сапасын арттыру, қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеп-тексеруге әдістемелік және практикалық көмек көрсету;

тергеу тәжірибесіндегі теріс үрдістерді анықтау, сотқа дейінгі тергеп-тексеруді ұйымдастырудың заманауи түрлері мен әдістерін енгізу;

сотқа дейінгі тергеп-тексеру кезінде әскери-тергеу органдарының және ішкі істер органдарының басқа да қызметтерінің, сондай-ақ өзге мемлекеттік органдармен, құқық қорғау органдарымен және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимылын ұйымдастыру.

6) Әскери-тергеу органдары қызметін бақылаудың негізгі нысандары мен әдістері:

1) құқық бұзушылық профилактикасы бойынша:

әскери ортада қылмыстық құқық бұзушылық профилактикасы бойынша әдістемелік ұсынымдарды әзірлеу;

әскери қызметшілердің өлімі мен олар жасаған өзге де құқық бұзушылықтардың жай-күйіне талдау жүргізу;

профилактикалық жұмыс бойынша тексерулерді жүргізу;

2) ЖІҚ бойынша:

бағынысты бөліністердің ЖІҚ бақылауды жүргізу;

ЖІҚ бойынша тексерулер жүргізу;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру бойынша:

тергеушілердің өндірісіндегі қылмыстық істерді зерделеу, тергеу және өзге де процестік әрекеттерді жүргізу жөнінде нұсқауларды беру;

тергеушілердің негізсіз процестік шешімдерін жою туралы прокурорға ұсынысты енгізу;

тәуліктік жедел мәліметтерді мониторингілеу;

қылмыстық істерді бақылауға қою;

әдістемелік ұсынымдар, ақпараттық-талдамалық шолулар, анықтамалар мен қорыту материалдарын дайындау, тергеушілердің біліктілігін арттыру іс-шараларын өткізу;

қызметтік тергеп-тексеруді жүргізу;

прокурорлық ықпал ету актілері мен соттардың жеке қаулыларын қарау;

тергеу қызметіне тексеруді жүргізу.

7. Әскери-тергеу органдары қызметінің негізгі бағыттары:

1) құқық бұзушылық профилактикасы бойынша:

әскери ортадағы қылмыстық құқық бұзушылық профилактикасы;

әскерлердегі әскери тәртіп пен құқықтық тәртіпті нығайту жөніндегі жалпы профилактикалық іс-шаралар;

әскери қызметшілердің қазасын, оның ішінде суицидтердің, лудоманияның, қол көтеру, сыбайлас жемқорлық және лауазымдық құқық бұзушылықтардың, мүлік пен бюджет қаражатын жымқыру профилактикасы;

қару мен оқ-дәрілердің сақталуының, оларды сақтау объектілерінің қауіпсіздігінің профилактикасы;

құқық бұзушылық профилактикасын жетілдіруге бағытталған шараларды әзірлеу;

әскерлерде заңдылықты нығайту және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету;

әскери қызметшілердің қылмыс деңгейін төмендету;

2) ЖІҚ бойынша:

қылмыстардың алдын алу, жолын кесу, анықтау және ашу, сондай-ақ қылмыскерлерді іздестіру;

заңнамада белгіленген тәртіппен жедел-іздестіру іс-шараларын, қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарды ұстау жөніндегі операцияларды ұйымдастыру және жүргізу, сондай-ақ оларды жүргізуге және өзге де құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға жүзеге асыруға жәрдемдесу;

жедел ақпаратпен өзара алмасу;

құқық қорғау, арнайы және басқа да мемлекеттік органдармен қылмыстарды ашу, қылмыскерлерді іздестіруді ұйымдастыру, бірлескен іс-шараларды жоспарлау және іске асыру мәселелері бойынша өзара іс-қимылды ұйымдастыру;

қылмыстық істер бойынша жедел сүйемелдеу;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру бойынша:

ҚК-нің 18-тарауында көзделген әскери қылмыстық құқық бұзушылықтарды, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында (бұдан әрі-ҚР ҚК) әскерге шақыру немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер, әскери жиындардан өтіп жатқан запастағы азаматтар, әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің аумағында немесе қызметтік міндеттерін орындау кезінде әскери бөлімдердің азаматтық персоналы болып табылатын адамдар жасаған өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтарды, сондай-ақ ҚПК-нің 187-бабына сәйкес ішкі істер органдарының тергеп-тексеруіне жататын және ҚПК-нің 193-бабы 1-бөлігі 12) тармағына сәйкес берілген қылмыстық істерді тергеп-тексереді;

қылмыстық процеске қатысушылардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтау;

есепке алу-тіркеу тәртібін сақтау;

сотқа дейінгі тергеп-тексерудің және адамдарды қамауда ұстаудың процестік мерзімдерін сақтау;

сотқа дейінгі тергеп-тексеру сапасын, оның ішінде тергеп-тексеру мерзімі үзілген және қылмыстық іс тоқтатылған кезде қамтамасыз ету;

қылмыстық құқық бұзушылықтан келтірілген залалды өтеуді қамтамасыз ету бойынша қабылданған шаралардың уақтылығы мен толықтығы;

сотқа дейінгі жеделдетілген іс жүргізу тәртібімен қылмыстық істерді сотқа жіберу;

қылмыстық істерді тергеу барысында азаматтардың өтініштерін уақтылы және сапалы қарауды қамтамасыз ету;

қылмыстық құқық бұзушылық және басқа да заң бұзушылықтар жасауға ықпал ететін мән-жайларды анықтау және жоюды қамтамасыз ету;

азаматтарды, оның ішінде жәбірленушілерді және қылмыстық істер бойынша күдіктілерді жеке қабылдауды жүзеге асыру, сотқа дейінгі іс жүргізуді жүзеге асыратын адамдардың әрекеттері мен әрекетсіздігіне процеске қатысушылардың шағымдарын шешу.

8. Әскери-тергеу органдарының тергеушілері ҚК-нің 18-тарауында көзделген әскери қылмыстық құқық бұзушылықтарды, ҚР ҚК шақыру немесе келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеріп жүрген әскери қызметшілер, әскери жиындардан өтіп жатқан запастағы азаматтар, әскери бөлімдердің, құрамалардың, мекемелердің аумағында немесе қызметтік міндеттерін орындау кезінде әскери бөлімдердің азаматтық персоналы болып табылатын адамдар жасаған өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтарды, сондай-ақ ҚПК-нің 187-бабына сәйкес ішкі істер органдарының тергеп-тексеруіне жататын және ҚПК-нің 193-бабы 1-бөлігі 12) тармағына сәйкес берілген қылмыстық істерді тергеп-тексереді.

9. Әскери-тергеу органдарының жедел қызметкерлері құзыреті шегінде анықтау нысанында, бұйрықтық іс жүргізу тәртібінде және хаттамалық нысанда сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүргізеді.

10. Тергеушілер мен жедел қызметкерлерді құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және қылмыстық істерді тергеп-тексерумен байланысты емес міндеттерді орындауға тартуға жол берілмейді.

11. Әскери-тергеу органдарының тергеушілері мен жедел қызметкерлеріне қызметтік міндеттерін орындау кезінде азаматтық киім киюге рұқсат етіледі.

3-тарау. ӘТД жұмысын ұйымдастыру

12. ӘТД қызметі ІІМ операциялық жоспарлары мен ӘТД жедел жоспарлары негізінде ІІМ өзге де қызметтерімен тығыз өзара іс-қимылда аймақтық және тақырыптық қағидат бойынша ұйымдастырылады.

13. ӘТД қойылған міндеттерді орындау үшін:

1) басқа мемлекеттік органдармен және ұйымдармен бірлесіп профилактикалық іс-шаралар өткізуді ұйымдастырады;

2) құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру саласында әскери-тергеу органдарының қызметін үйлестіреді және оларды ұйымдастырушылық-әдістемелік жетекшілік етуді жүзеге асырады;

3) құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру жұмыстарын ұйымдастыру мен әдістемесін жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлейді, оң тәжірибе мен әдістемені жинақтап, таратуды және оларды тәжірибеге енгізуді қамтамасыз етеді.

Профилактикалық жұмысты, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеруге әдістемелік қамтамасыз етуді жүзеге асыру алгоритмі мыналарды қамтиды:

құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексерудің түрлі аспектілері бойынша ақпаратты жүйелі түрде жинақтау, талдау және қорытындылау;

құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және қылмыстық істерді тергеп-тексеру тәжірибесін зерделеу;

құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және қылмыстық істерді тергеп-тексеруді ұйымдастырудың шетелдік оң тәжірибесін, озық үлгілерін және әдістерін тікелей зерттеу, оның ішінде біліктілікті арттыруға, қайта даярлауға және тәжірибе алмасудың өзге де түрлеріне арналған мемлекетішілік және халықаралық конференциялар, семинарлар мен өзге де іс-шараларға қатысу;

ғылыми-практикалық әдебиетте, мерзімді басылымдарда және өзге де әдеби дереккөздерде баяндалған құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру мәселелері бойынша мәліметтерді зерделеу;

білім беру мекемелерінің ғылыми-педагогикалық кадрларымен ақпарат алмасу, оның ішінде бірлескен ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатысу шеңберінде;

заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге және түзетуге қатысу;

курстық және дипломдық жұмыстарды рецензиялауға қатысу, білім беру мекемелері ұсынған диссертациялық зерттеулерді зерделеу және бағалау;

ӘТД ғылыми-практикалық қызметін ұйымдастыру және үйлестіру;

білім беру мекемелерінің қорытынды оқу сабақтарына, оқу-ұйымдастыру іс-шараларына, мемлекеттік емтихан комиссияларының жұмысына қатысу, оның нәтижелерін қорыту және оқу процесін, даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттырудың білім беру және оқыту бағдарламаларының мазмұнын жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізу;

алынған білімді практикаға енгізу, атап айтқанда: ұсыныстар, ақпараттық хаттар мен әдістемелік құралдардың өзге нысандарын әзірлеу және тарату; ІІМ Тергеу департаментінің ақпараттық бюллетені үшін материалдар дайындау; әскери-тергеу органдарының кадрларын қайта даярлау және біліктілігін арттыру шеңберінде білім беру мекемелерінде оқу сабақтарын өткізу; орталық аппарат базасында тренингтер, семинарлар, конференциялар, соның ішінде халықаралық конференциялар ұйымдастыру және өткізу; орталық аппарат жанындағы ғылыми-консультативтік кеңесті ұйымдастыру және өткізу;

4) әскери-тергеу органдарының қызметінде заңдылықтың сақталуын бақылауды жүзеге асырады, құрылымына, кадрларды іріктеу мен орналастыруға, кәсіби шеберлікті арттыруға ұсыныстар енгізеді;

5) ӨӘТБ, бөлімдердің және топтардың қызметін инспекциялайды және нысаналы тексерістер жүргізеді, олардың нәтижелері бойынша ІІМ басшылығына анықталған кемшіліктерді жою, жұмыс тиімділігін арттыру және әскери-тергеу органдарының құқық бұзушылықтар профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру жұмыстарындағы заңдылықты сақтауын қамтамасыз ету жөнінде ұсыныстар енгізеді.

14. ӘТД әскери-тергеу органдарының қызметін талдау негізінде:

1) құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру сапасын жақсартуға бағытталған шараларды әзірлейді;

2) құқық бұзушылық профилактиасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру жағдайын тексереді, анықталған кемшіліктерді жою шараларын қабылдайды және олардың орындалуын бақылайды;

3) құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру нәтижелері туралы ақпараттық хаттар мен шолулар дайындайды, қызметті жетілдіру бойынша ұсынымдар береді;

4) әскери-тергеу органдары қызметіне қатысты азаматтардың өтініштерін қарайды;

5) қызметтік тексерулерді жүргізеді.

4-тарау. ӨӘТБ және бөлімдердің жұмысын ұйымдастыру

15. ӨӘТБ-де, бөлімдерде және топтарда құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру жұмыстарын ұйымдастыру тікелей басқарма және бөлім басшыларына жүктеледі.

16. ӨӘТБ жұмысы аймақтық қағидат бойынша аумақтық ішкі істер органдарының басқа қызметтерімен және тиісті құқық қорғау, бақылау ведомстволарымен өзара іс-қимыл жасаса отырып, қолданыстағы заңнама, ведомстволық нормативтік құқықтық актілер мен қылмыспен күресуді үйлестіру қағидаттары негізінде ұйымдастырылады.

17. ӨӘТБ және бөлімдердің жұмысы жедел жағдайды және ІІМ талаптарын ескере отырып әзірленетін тоқсан сайынғы және жылдық жұмыс жоспарлары негізінде жүзеге асырылады. Жоспарларды орындау барысында түзетулер енгізілуі мүмкін. Өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы шешімді жоспарды бекіткен өңірлік бөлініс басшысы қабылдайды.

Жоспарда мыналар көзделеді:

құқық бұзушылық профилактикасы бойынша кешенді шаралар;

қылмыстар туралы хабарламаларға уақытылы шара қолдану, оқиға орнына жедел-тергеу тобының шығуын қамтамасыз ету, басқа қызметтермен өзара іс-қимылды күшейту, жедел-криминалистикалық және өзге техникамен қамтамасыз етуге бағытталған кешенді шаралар;

құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеруді ұйымдастыру жұмысын жақсартуға бағытталған нақты іс-шаралар.

18. ӨӘТБ басшылары мен бөлім бастықтары профилактикалық, жедел және тергеу жұмыстарының дұрыс ұйымдастырылуы және басқа қызметтермен өзара іс-қимылға толық жауап береді.

19. ӨӘТБ және бөлімдер басқа әскери бөліністермен және қызметтермен бірлесіп:

1) құқық бұзушылық профилактикасы, ЖІҚ және сотқа дейінгі тергеп-тексеру, заңдылықты нығайту жөніндегі жұмысты күшейтуге бағытталған келісілген іс-шараларды әзірлейді;

2) әскери қызметшілердің қайтыс болуы және суицидтері, оқталуы, лудомания жағдайларына үнемі талдау жүргізеді, себептері мен жағдайларын анықтап, оларды жою шараларын әзірлейді;

3) барлық санаттағы әскери қызметшілермен заңдылықты сақтау, әскери тәртіп және құқық бұзушылықты жасағаны үшін қылмыстық жауапкершілік өзекті тақырыптарында дәрістер, семинарлар мен әңгімелер өткізеді;

4) әскери басқару органдарымен және психологтармен бірге динамикалық бақылау тобындағы офицерлер мен келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің отбасыларын профилактикалық әңгімелер жүргізу үшін аралайды;

5) әскери қызметшілердің есірткі және психотроптық заттарды қолдануға бейімділігін анықтау мақсатында, соның ішінде кенеттен жүргізілетін тестілеу арқылы, профилактикалық іс-шараларды өткізеді;

6) құмар ойындарға, лудоманияға бейім және қарыздық міндеттемелері бар әскери қызметшілерді анықтайды;

7) әскери бөліністердің қолбасшылығына тиісті ұсыныстар енгізе отырып, құқық бұзушылықтар жасауға неғұрлым қолайлы орындарда бейнебақылау жүйесінің болуына талдау жүргізеді;

8) апта сайын ӘТД-мен келісілген ақпараттық-имидждік іс-шараларды әлеуметтік желілерде жариялайды;

9) ӘТД-ге ұсыну үшін бұйрықтар, нұсқаулар және әдістемелік құжаттар жобаларын дайындайды;

10) профилактикалық, жедел және тергеу жұмыстарының жағдайын тексеру және ұйымдастыруға практикалық көмек көрсету үшін бөлімдер мен топтарға шығады;

11) мыналарды:

қылмыстық құқық бұзушылықтарды тез және толық ашу үшін тергеушілер мен жедел қызметкерлердің өзара іс-қимылына;

тергеушілердің жедел, криминалистік және басқа қызметтермен бірге оқиға орнына уақтылы шығуына;

қылмыстық істер бойынша тергеу және жедел-іздестіру әрекеттерінің орындалуына;

сараптамаларды тағайындау мен өткізу уақтылығына, алынған нәтижелерін толық пайдалануға, қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеу барысы туралы ақпаратпен алмасуды және іс бойынша жиналған дәлелдемелерді бірге талқылауға;

ҚПК-нің 240-бабы 1-1 бөлігінде белгіленген талаптарды сақтай отырып, қылмыстық іс бойынша түпкілікті шешімді шығарған сәттен бастап алты айдан кешіктірмей жасырын тергеу әрекеттері жүргізілген адамға уақтылы хабарлама жіберуге;

азаматтық талап қою не басқа да мүліктік өндіріп алу немесе ықтимал тәркілеу бөлігінде үкімнің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тергеушілердің ҚПК-нің 161-бабына сәйкес мүлікке тыйым салу жөнінде уақтылы шаралар қабылдауын және мүлікке билік етуге уақытша шектеу мерзімдерін сақтауын бақылайды;

12) өткен жылдардағы қылмыстық істер бойынша жұмыстың ұйымдастырылуын, қылмыс жасаған адамдарды анықтау және іздестіру шараларын уақтылы қабылдауды тексереді;

13) қылмыстық істерді және жасырынған қылмыскерлерге іздестіру жарияланған істердің тергелуін бақылайды;

14) кадрларды іріктеу мен орналастыруды жүзеге асырады, оларды көтермелеу немесе жазалау, қызметінде ауыстыру туралы ұсыныстарды енгізеді.

20. Бастықтардың есептерімен бірге нысаналы тексерістер мен шақыруларды жұмыс жоспарларына немесе профилактикалық, жедел және тергеу жұмыстарының кемшіліктеріне ден қою тәртібінде ӨӘТБ дербес жүргізеді.

Тексерулер жедел-тергеу бөліністерінің қызмет жағдайын, өңірдің ерекшеліктерін, қылмыс деңгейін мұқият талдау негізінде жоспарланады және жүзеге асырылады. Тексеру тақырыбына қарамастан қызметкерлердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы сақтауы тексеріледі.

21. ӨӘТБ мен бөлімдер:

1) құқық бұзушылық профилактикасы бойынша:

әскери бөлімдер мен өзге әскери бөліністердің басшылығымен құқықтық тәртіпті сақтау, проблемалық мәселелерді қарастыру және оларды шешу жолдары бойынша тұрақты түрде жұмыс кеңестерін өткізеді, сондай-ақ одан әрі профилактикалық шаралардың тиімділігін арттыруға бірлескен ұсыныстар әзірлейді;

алдын алу шаралары ретінде қылмыстық құқық бұзушылық жасаған әскери қызметшілерге қатысты көшпелі сот отырыстарын өткізу практикаға енгізеді;

мамандардың қатысуымен әскери-патриоттық тәрбиелеу, салауатты өмір салтын насихаттау, спорт, отбасы және жалпы адамзаттық құндылықтар туралы профилактикалық әңгімелер мен мәдени-бұқаралық іс-шараларды өткізеді;

әскери психологтардың есептерінде тұрған әскери қызметшілермен профилактикалық жұмыстар жүргізеді: динамикалық бақылау тобы; күшейтілген бақылау тобы;

2) ЖІҚ бойынша:

қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу, жолын кесу, анықтау және ашуға бағытталған қызмет атқарады;

кез келген жасалған немесе жоспарланып отырған қылмыс туралы өтініштер мен хабарламаларды қабылдап, тіркеп, қарайды, олардың жолын кесу, ашу, кінәлі адамдарды ұстау, қоғамдық қауіпті салдарлардың алдын алу шараларын уақтылы қабылдайды, сондай-ақ өтініш берушіге заңда белгіленген мерзімде өтініштің қаралу нәтижелері туралы толық әрі нақты ақпарат береді;

қылмыстық процеске қатысушылар мен өзге адамдардың өмірін, денсаулығын, абыройын, қадір-қасиеті мен мүлкін қорғау үшін заңнамада көзделген шараларды қабылдайды;

қылмыстық құқық бұзушылық жасаған, тергеуден, анықтаудан және соттан жасырынған адамдарды, із-түссіз жоғалған әскери қызметшілерді іздестіреді, белгісіз мәйіттерді анықтау жұмыстарын жүргізеді;

3) сотқа дейінгі тергеп-тексеру бойынша:

басқа қылмыстық істерден бөлек, қоғамдық резонанс туғызған, өңіраралық, трансұлттық сипаттағы қылмыстық құқық бұзушылықтарды, сондай-ақ ӘТД, ІІМ, прокуратура органдары, Үкімет және ел басшылығының бақылауында тұрған қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергейді;

тұрақты түрде мынадай қылмыстық істерді зерделейді:

сотқа дейінгі тергеп-тексеру мерзімі ҚПК-нің 45-бабының 7-бөлігінде көзделген негіздер бойынша тоқтатылған істерді. Тергеудің толықтығын және объективтілігін, іздестіру жариялануының негізділігі мен уақтылығын, бұлтартпау шарасының таңдалуын, іздестіру ісінің болуын, іздестіру аппаратының және өңірдің құқықтық статистика органдарының деректерімен салыстыра тексерудің болуын тексереді;

ашылмаған қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы. Тергеу және қылмыстық-іздестіру істерінің толықтығын, тергеу сапасын, қылмыстық құқық бұзушылықты ашуға бағытталған шараларды, заттай дәлелдемелердің бар болуы мен сақталуын, олардың зерттелуін және қылмыстық құқық бұзушылықты ашу үшін қолданылуын тексереді;

4) қабылданған процестік шешімнің объективтілігін, заңдылығын тексереді, қабылданған шешімді жою туралы прокурорға өтінішті дайындайды;

5) сотқа жіберілетін қылмыстық істерді зерделейді. Тергеушілер мен жедел қызметкерлердің кәсіби деңгейін көтеру, олардың қылмысқа қарсы күрестегі рөлін арттыру мақсатында қылмыстық құқық бұзушылықтарды сәтті ашу және тергеу тәжірибесін жинақтап, таратады.

22. ӨӘТБ белгіленген тәртіп пен мерзімде ӘТД-ге ұсынады:

1) нақты қылмыстық істер мен профилактикалық, жедел және тергеу жұмыстарының жеке бағыттары туралы, заңдылық жағдайы және адамдарды қылмыстық жауапкершілікке тарту жөнінде ақпарат ұсынады;

2) жеке және заңды тұлғалардың өтініштері мен шағымдарының қаралуы туралы ақпаратты береді;

3) қызметкерлердің сыбайлас жемқорлық қылмыстық құқық бұзушылықтары, азаматтардың конституциялық құқықтарын бұзу, қылмыстық істерді тоқтату туралы процестік шешімдерді жою, істерді қосымша тергеуге қайтару фактілері бойынша ақпаратты ұсынады;

4) кезекші тәулік бойы мәліметтер бойынша арнайы хабарламалар, онда мынадай ақпараттарды көрсетеді:

оқиғалар мен қылмыстар туралы белгілі жағдайларды;

оқиға орнына жеделтергеу тобының келу уақыты мен құрамын;

оқиға орнын тексеру барысында табылған және алынған іздер, заттар, құжаттар мен өзге объектілерді;

алынған айғақ заттар, соның ішінде көлік құралдары, ұрланған заттар, қылмыстық жолмен алынған ақшалай және басқа материалдық құндылықтар, сондай-ақ қылмыстық іске қатысы бар өзге заттар мен объектілер;

алынған іздер мен объектілер бойынша тағайындалған сараптамалар не жүргізілген экспресс-талдауларды;

жүргізілген шұғыл тергеу және өзге де процестік әрекеттер;

күдіктінің жеке басы және оған қолданылған процестік мәжбүрлеу немесе бұлтартпау шараларын;

қылмысты саралау, тергеуді тергеу тобына тапсыру;

23. Сонымен қатар ӨӘТБ:

1) азаматтардың конституциялық құқықтарының бұзылуы, қылмыстық істерді қосымша тергеуге қайтару, бұрын қабылданған тоқтату шешімдерін жою фактілері бойынша қызметтік тексерулерді жүргізеді, нәтижелерін ұсынылған шаралармен бірге ӘТД-ге ұсынады;

2) ӘТД-ге проблемалық мәселелер туралы хабарлайды;

3) ӘТД-ге әр айдың 25-не дейін Зардап шеккендер қоры туралы деректерді ұсынады, нақты жауапты қызметкерге зардап шегушілерге өтемақы төлеуді есептеу және талдау бекітіледі.

24. Жедел-тергеу қызметкерлерінің кәсіби шеберлігін арттыру екі жолмен жүзеге асырылады – ІІМ ұйымдастыратын тергеушілер мен жедел қызметкерлердің біліктілігін орталықтандырылған арттыру және қызметтік даярлау жүйесіндегі оқыту.

25. ӨӘТБ басшылары мен бөлім бастықтары:

1) профилактикалық жұмысты ұйымдастырады, оның сапалы орындалуын қамтамасыз етеді;

2) әскери ортадағы қылмыстық құқық бұзушылықтардың жолын кесу, алдын алу, анықтау және ашуға арналған ЖІҚ ұйымдастырады;

3) оқиға орнына жедел-тергеу топтардың уақтылы шығуын ұйымдастырады;

4) қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамдарға қатысты, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылықтың саралануына қатысты мәліметтерді қоса алғанда, ақпараттық-есептік құжаттардың, соның ішінде электрондық форматтағы қылмыстық істерді тергеу шеңберінде ресімделетін құжаттардың объективтілігі мен шынайылығына бақылауды қамтамасыз етеді;

5) ҚПК-нің 200-бабының тәртібінде енгізілген ұсынымдарды уақтылы және сапалы қарауды ұйымдастырады;

6) қызметкерлерге жұмыс істеуге қажетті барлық жағдайды жасайды, оның ішінде материалдық-техникалық жабдықтайды;

7) сотқа дейінгі іс жүргізуді жүзеге асыратын адамдардың әрекеттеріне немесе әрекетсіздіктеріне процеске қатысушылардан келіп түскен шағымдарды уақтылы және толық қарауды әрі шешуді қамтамасыз етеді;

8) ӨӘТБ басшылары мен бөлім бастықтарының азаматтарды қабылдау кестесі туралы ақпаратты танысуға қолжетімді жерлерде орналастыруды ұйымдастырады;

9) ҚПК-нің 62-бабы 2-бөлігіне сәйкес қажетті жедел-іздестіру және қылмыстық-процестік іс-шараларды, соның ішінде жасырын тергеу әрекеттерін (бұдан әрі – ЖТӘ) сапалы және уақтылы жүргізуді ұйымдастырады;

10) қылмыстық процестегі дәлелдік мәні жоқ ЖТӘ нәтижелерін ҚПК-нің 240-бабы 1-1 және 6-бөліктерінде көзделген мәселелер толық шешілгенге дейін сақтауды қамтамасыз етеді және кейін оларды жояды;

11) қылмыстық істер бойынша соңғы процестік шешім қабылданғанға және олар айыптау актісімен сотқа жіберілгенге дейін тергеушіге сот сараптамаларын тағайындау және өткізу барысында қажетті көмек көрсетеді;

12) ҚПК-де көзделген өкілеттіктерге сәйкес хаттамалық нысанда және бұйрықтық тәртіпте тергелетін істер бойынша:

қылмыстық теріс қылық туралы хаттаманы бекітіп, қылмыстық істі сотқа жібереді, хаттаманың көшірмесін прокурорға жолдайды;

хаттаманы бекітуден бас тартып, қылмыстық істі анықтау жүргізу үшін қайтарады;

13) жоғары тұрған органдардан келген жұмыс жоспарлары мен бақылау тапсырмаларының орындалуын бақылайды;

14) бөліністің қызметін, оның ішкі істер органдарының өзге қызметтерімен және басқа құқық қорғау органдарымен және ведомстволармен өзара іс-қимылын үйлестіреді;

15) қылмыстық құқық бұзушылықтарды ашу және тергеу үшін жедел-тергеутоптарын құрады;

16) қылмыстық құқық бұзушылықтың іздерін анықтау және бекіту мақсатында жедел тергеу әрекеттерін уақтылы және сапалы жүргізуді, қылмыстық құқық бұзушылық туралы хабарламаны немесе өтінішті Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізіліміне (әрі қарай – СДТБТ) тіркеу шараларын қатарлас, соның ішінде байланыс құралдарын қолдана отырып, біруақытта қабылдайды;

17) жедел есепке алу істері және ЖТӘ материалдарымен танысудағы тергеушілердің құқықтарының іске асырылуын қамтамасыз етеді, белгіленген тәртіппен қылмыстық істерді тергеу кезінде дәлелдемелер ретінде пайдалану үшін жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу нәтижесінде алынған мәліметтер мен материалдардың уақтылы тергеушілерге берілуін бақылайды;

18) жасалу сипаты мен себептеріне байланысты ауыр немесе басқа қылмыстық құқық бұзушылықтар бойынша оқиға орнына жеке өзі шығып, оқиға орнын сапалы қарау мен тергеп-тексеру материалдарын жинауды бақылайды, қажет болған жағдайда қосымша күштер мен құралдарды бөлуін қамтамасыз етеді;

19) қызметкерлердің қызметтік жұмысына байланысты өміріне, денсаулығына және мүлкіне қол сұғу қаупі болған кезде оларды қорғау жөнінде шаралар қабылдайды;

20) әскери-қызметтік тәртіптің сақталуын талап етеді;

21) тергеушілер мен жедел қызметкерлерден құқық бұзушылықтардың профилактикасы, ЖІҚ және қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеу жұмыстары туралы есептерін тыңдайды, профилактикалық жұмысты, тергеу әрекеттерін және жедел-іздестіру шаралары мен ЖТӘ жүзеге асыруға көмек көрсетеді;

22) оқиға орнынан алынған іздер мен өзге де заттай дәлелдемелерді зерттеуге уақтылы жіберуді, сондай-ақ оларды сақтауды ұйымдастыруды, қылмыстық құқық бұзушылықтарды ашуда толық және тиімді пайдалануды бақылайды;

23) ҚПК-нің 45-бабы 7-бөлігінде көзделген негіздер бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру мерзімдерін үзудің негізділігін, қылмыстық құқық бұзушылықты ашуда қабылданған шаралардың толықтығын тексереді;

24) еңбекті ғылыми ұйымдастыру тәжірибесін, заманауи криминалистикалық техниканы және қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеудің озық тәжірибесін енгізуді қамтамасыз етеді;

25) қызметкерлерді кәсіби және іскерлік қасиеттеріне қарай іріктеу мен орналастыруды жүзеге асырады;

26) тоқтатылған қылмыстық істерді қабылданған шешімінің негізділігі мен заңдылығы тұрғысынан зерделейді;

27) қызметкерлердің қызметтік даярлығын ұйымдастырады, олардың жаңа заңнамалық және нормативтік актілерді уақтылы зерделеуін қамтамасыз етеді.

26. ӨӘТБ бастығы, оның орынбасары және бөлім бастығы ауысқанда, тергеу мерзімі үзілген істерді қоса алғанда, істерді қабылдау мен тапсыру жүргізіледі. Нәтижелері құқықтық статистика бөліністерінің деректерімен салыстыра тексеріледі.

27. Тергеушіге қылмыстық құқық бұзушылық іздерін анықтау және бекіту бойынша жедел тергеу әрекеттерін жүргізу, сонымен қатар қылмыстық құқық бұзушылық туралы өтініш пен хабарламаны СДТБТ тіркеу шараларын қабылдау, соның ішінде байланыс құралдарын пайдалана отырып тіркеу, қылмыстық істі өзінің өндірісіне қабылдау, жедел-іздестіру іс-шараларын, тапсырмаларды, нұсқауларды орындаудың нақты мерзімдерін көрсете отырып, келісілген тергеу әрекеттері жоспарын дайындау міндеті жүктеледі.

Келісілген жоспар қылмыстық құқық бұзушылықты тергеудің барлық кезеңдерін қамтиды және мыналардан тұрады:

тергеу және іздестіру нұсқалары;

тексеруге жататын мәліметтерді анықтау;

тергеу әрекеттерінің тізбесі; жедел жолмен анықталатын жағдайлар; мерзімдер мен орындаушылар.

Жоспар өзгертіліп, толықтырылуы мүмкін, оның түзетулері тергеуші мен жедел қызметкерлердің бастамасына байланысты.

28. ҚПК-нің 60-бабы 3-бөлігіне сәйкес тергеуші істің мән-жайларын жан-жақты, толық және объективті зерттеу үшін барлық шараларды қабылдайды, сондай-ақ қылмыстық құқық бұзушылық жасағанын көрсететін жеткілікті дәлелдер жиналған адамды, күдіктінің іс-әрекетін саралау, оған бұлтартпау шараларын таңдау, қылмыстық құқық бұзушылық мән-жайлары баяндалған, жинақталған дәлелдер сипатталған сотқа дейінгі тергеп-тексерудің аяқталғаны туралы есеп жасау арқылы қылмыстық қудалауды жүзеге асырады. Процестік келісім жасауға мүмкіндік беретін мән-жайлар анықталған кезде, тергеуші бұл туралы прокурорды хабардар етеді. Заңда көзделген негіздер болған жағдайда бұйрықтық іс жүргізу тәртібін қолданады.

29. Азаматтық талап, басқа да мүлiктiк өндіріп алулар немесе мүлiктi ықтимал тәркiлеу бөлiгi бойынша үкімнің орындалуын қамтамасыз ету мақсатында тергеуші күдікті немесе оның әрекеттері үшін заң бойынша материалдық жауапкершілікті көтеретін адамдардың мүлкін анықтауға шаралар қабылдайды. Қылмыстық істерді тергеу барысында тергеуші қылмыстық жолмен алынған немесе қылмыстық жолмен алынған қаражатқа сатып алынған, басқа адамдардың меншігіне берілген мүлікті анықтау шараларын да қабылдайды.

30. Тергеуші жеке өзі оқиға орнын қарап тексеру жүргізеді және оның сапасына жеке жауапты болады. Тергеушінің оқиға орнын қарау барысында берген нұсқаулары басқа қызметтердің қызметкерлері тарапынан қатаң орындалады.

31. Қылмыстық құқық бұзушылықтарды тергеу кезінде тергеушінің ішкі істер органдарының басқа қызметтерімен өзара іс-қимылы қылмыстық-процестік заңнамаға сәйкес, келісілген жоспарлау, екі жақты ақпарат алмасу, әрбір қызметтің құзыретін нақты бөлу негізінде, тергеушінің ұйымдастырушы рөлімен жүзеге асырылады.

32. Қылмыстық құқық бұзушылықтардың түрлері мен оларды жасаған адамдарға байланысты тергеуші қылмыстың орын алуына ықпал еткен заң бұзушылықтардың басқа да себептері мен жағдайларын анықтайды және оларды жоюға шаралар қабылдайды.

Қылмыстық істі жүргізу барысында анықталған заң бұзушылықтар, қылмыс жасауға ықпал еткен себептер мен жағдайларды анықтай отырып, ҚПК-нің 200-бабын басшылыққа ала отырып, тиісті мемлекеттік органдарға, өзге ұйымдарға немесе лауазымды адамға оларды жою туралы ұсыным енгізеді.

Негіздер болған жағдайда ұсынымды қылмыстық істің кез келген кезеңінде, сотқа дейінгі тергеп-тексерудің аяқталуын күтпестен енгізеді.

Ұсынымның сипаттау-уәждеу бөлігінде жасалған қылмыстың жағдайлары, оған ықпал еткен себептер мен жағдайлар, анықталған нормативтік құқықтық және басқа актілердің, лауазымды нұсқаулықтардың бұзылуы қысқаша көрсетіледі.

Ұсынымның қарар бөлігінде заң бұзушылықтарды, қылмысқа ықпал еткен себептер мен жағдайларды жоюға, заң бұзушылық жасаған лауазымды адамдарды жауапкершілікке тартуға қатысты нақты шаралар қабылдау туралы ұсыныстар жасалады, ҚПК-нің 200-бабында көзделген мерзімі мен қабылданған шаралар туралы жазбаша хабарлау міндеттілігі көрсетіледі, сондай-ақ Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекстің (бұдан әрі – ӘҚБтК) 664-бабының лауазымды адамның ұсынымды қарамауы немесе онда көрсетілген бұзушылықтарды жою шараларын қабылдамауы, ұсынымға уақтылы жауап бермеуі жөніндегі жауапкершілігі туралы ережесі түсіндіріледі.

Ұсынымдарды қарау бойынша шаралар қабылдамау фактілеріне принципті және дер кезінде әрекет ету, оның ішінде ӘҚБтК-нің 664-бабындакөзделген әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамалар толтыру және мұндай фактілер туралы прокуратура органдарына хабарлау қажет.

Ұсынымның қарар бөлігінде қарауға қатысу үшін оны қарау күнін, уақытын және орнын хабарлау туралы ұсыныс жасалады. Ұсынымның көшірмелері қылмыстық іс материалдарына тіркеліп, жинақтау өндірісіне қойылады.

33. Қылмыстық істі ақтау негіздері бойынша тоқтатып немесе ақтайтын үкімі шығарып, адамды қамаудан босатқан кезде ӨӘТБ және бөлім бастығы 24 сағат ішінде ӘТД-ге ақпарат жолдайды.

34. Қылмыстық процестік заңнаманы бұзушылықтардың өрескел фактілері жедел кеңестерде қаралады.

35. ҚПК-нің 60-бабы 7-бөлігіне сәйкес Заңда прокурордың келісімін, соттың санкциясын немесе соттың шешімін алу көзделген жағдайларды қоспағанда, тергеуші сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүргізу кезінде барлық шешімді өзі дербес қабылдайды және олардың заңды және уақтылы орындалуы үшін толып жауапты болады. Тергеушінің қызметіне заңсыз араласу қылмыстық жауаптылыққа алып келеді.

Қылмыстық іс бойынша тергеуші өз өкілеттіктері шегінде шығарған қаулы, сондай-ақ қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында тапсырмалар мен нұсқаулар барлық ұйымдардың, лауазымды адамдардың және азаматтардың орындау үшін міндетті.

5-тарау. Әскери-тергеу органдарында анықтау нысанында, бұйрықтық іс жүргізу және хаттамалық нысанда сотқа дейінгі тергеп-тексеруді ұйымдастыру

36. Анықтау нысанында, бұйрықтық іс жүргізу тәртібімен және хаттамалық нысанда қылмыстық құқық бұзушылықтарды сотқа дейінгі тергеп-тексеру ҚПК-ге қатаң сәйкес, қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығын анықтау, белгілеу, бекіту және оларды жасаған адамдарды қылмыстық жауаптылыққа тарту бойынша өкілеттіктер шегінде жүзеге асырылады.

37. Анықтау жүргізу функциялары берілген әскери-тергеу органдарының қызметкерлері ішкі істер органдарының тергеп-тексеруіне жататын, ҚПК-нің 191-бабында көзделген қылмыстық құқық бұзушылықтар бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асырады.

38. Қажетті жағдайларда анықтау жүргізу функциялары берілген әскери-тергеу органдарының қызметкерлері өзге де қылмыстық теріс қылықтар құрамы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді хаттамалық нысанда жүзеге асырады.