ИПС "Әділет"

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз.

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. 2003 жылғы 20 маусымдағы Қазақстан Республикасының Жер кодексіне:

1) 13-бап мынадай мазмұндағы 4-3) тармақшамен толықтырылсын:

"4-3) астананың жергілікті атқарушы органының ұсынысы бойынша астананың орманды саябақ аймағының шекарасын белгілеу және өзгерту;";

2) 26-бапта:

1-тармақ "елді мекендер" деген сөздерден кейін ", астананың орманды саябақ аймағы" деген сөздермен толықтырылсын;

2-тармақтың бірінші бөлігі мынадай мазмұндағы бесінші абзацпен толықтырылсын:

"астананың орманды саябақ аймағы;";

3) 84-баптың 2-тармағының 4) тармақшасы "электр тарату желілері," деген сөздерден кейін "гидроэлектр станциялары," деген сөздермен толықтырылсын;

4) 90-баптағы "жолдарды, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін," деген сөздер "стратегиялық су шаруашылығы құрылысжайлары мен гидротехникалық құрылысжайларды, сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салумен және олардың жұмыс істеуімен және сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейтумен, жолдарды, жаңартылатын энергия көздерін пайдалану объектілерін (орман қорының жерлерін қоспағанда)," деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 122-бапта:

2-тармақта:

бесінші бөлікте:

2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"2) ықтимал орналастырудың басқа жолдары болмаған кезде стратегиялық су шаруашылығы құрылысжайлары мен гидротехникалық құрылысжайларды, сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу және олардың жұмыс істеуі, сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту үшін және шаруашылық қызметтің шектеулі режимі белгіленген жер учаскелерін ғана;";

3) тармақшадағы "осы" деген сөз "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабы 2-тармағының 1), 2), 3), 4), 5), 6) және 7) тармақшаларында және 3-тармағының 1), 2), 4) және 5) тармақшаларында көрсетілген ерекше қорғалатын табиғи аумақтар орналасқан жер учаскелерін қоспағанда, осы" деген сөздермен ауыстырылсын;

4) тармақша алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 5) тармақшамен толықтырылсын:

"5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың шекарасында орналасқан және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылғанға және кеңейтілгенге дейін жұмыс істеген денсаулық сақтау және білім беру ұйымдары, қолданыстағы зираттар, кәріздік тазарту құрылысжайлары, электр беру желілері объектілерінің нысаналы мақсатын өзгертпей, оларды пайдалану үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша босалқы жерге ауыстыру жағдайларын қоспағанда, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерін ауыстыруға жол берілмейді.";

алтыншы және жетінші бөліктердегі "төртінші" деген сөз "бесінші" деген сөзбен ауыстырылсын;

3-тармақ мынадай мазмұндағы екінші, үшінші және төртінші бөліктермен толықтырылсын:

"Шаруашылық қызметі шектеулі аймақтағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелері жеке және заңды тұлғаларға ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері босалқы жерлерге ауыстырылмай, жануарлардың өріс аудару жолдары ескеріле отырып, туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін табиғат қорғау ұйымымен жасалған, туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарттың негізінде беріледі.

Туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шартта жүргізілетін жұмыстардың атауы, олардың орындалу мерзімдері мен талаптары, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар, бүлінген жерлерді рекультивациялау жөніндегі іс-шаралар және оларды жүргізу мерзімдері көрсетіледі.";

мынадай мазмұндағы 4-тармақпен толықтырылсын:

"4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерінде азаматтық қорғау іс-шараларын қоспағанда, олардың нысаналы мақсатына сәйкес келмейтін кез келген қызметке тыйым салынады.

Республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерінде құрылысжайлар салуды, қауіпті геологиялық процестерден инженерлік қорғауды көздейтін іс-шараларды жүргізу табиғат қорғау ұйымы және (немесе) мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар арасында жасалған, сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту, гидротехникалық құрылысжайларды және сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтар учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарттың негізінде жүзеге асырылады.

Сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту, гидротехникалық құрылысжайларды және сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтар учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шартта жүргізілетін жұмыстардың атауы, олардың орындалу мерзімдері мен талаптары, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар, бүлінген жерлерді рекультивациялау жөніндегі іс-шаралар және оларды жүргізу мерзімдері көрсетіледі.";

6) 123-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың күзет аймағы белгіленгенге дейін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың шекарасы бойынша екі километр болатын аумақта қала құрылысы жобаларын түзетуге, жер учаскелерінің нысаналы мақсатын өзгертуге, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және соларда орналасқан мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнің экологиялық жүйелерінің жай-күйіне және қалпына келтірілуіне теріс әсерін тигізетін құрылыс салуға арналған бастапқы және рұқсат беру құжаттарын келісуге тыйым салынады.";

7) 126-баптың 2-тармағындағы "санитариялық-қорғау жасыл аймағының" деген сөздер "орманды саябақ аймағының" деген сөздермен ауыстырылсын;

8) 138-бап мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерінің құрамына бұрын кірген, денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарының, қолданыстағы зираттардың, кәріздік тазарту құрылысжайларының, электр беру желілерінің объектілері жұмыс істеп тұрған босалқы жерлерді басқа санаттағы жерлерге кейіннен ауыстыру кезінде жер учаскесінің нысаналы және іс жүзінде пайдаланылуына сәйкес келмейтін нысаналы мақсатын өзгертуге жол берілмейді.";

9) 171-бапта:

төртінші бөліктегі "төртінші, бесінші, алтыншы және жетінші" деген сөздер "бесінші, алтыншы, жетінші және сегізінші" деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы бесінші бөлікпен толықтырылсын:

"Осы Кодекстің 122-бабы 2-тармағының бесінші бөлігі 5) тармақшасының ережелері ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылғанға және кеңейтілгенге дейін жұмыс істеген денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарының, қолданыстағы зираттардың, кәріздік тазарту құрылысжайларының, электр беру желілерінің объектілері орналасқан ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерін ауыстыру үшін қолданылады. Босалқы жерлерді кейіннен басқа санаттағы жерлерге ауыстыру кезінде жер учаскесінің нысаналы және іс жүзінде пайдаланылуына сәйкес келмейтін нысаналы мақсатын өзгертуге жол берілмейді.".

2. 2003 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан Республикасының Орман кодексіне:

1) 1-баптың 2-тармағындағы "Өсімдіктер" деген сөз "Жаңа орман екпелерін отырғызу мен тозған және бүлінген жерлерді қалпына келтіру арқылы парниктік газдарды сіңіруге бағытталған мемлекеттік орман қоры жерлерінде іске асырылатын көміртегі офсеттерін қоспағанда, өсімдіктер" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 2-бап мынадай мазмұндағы 3-тармақпен толықтырылсын:

"3. Егер Қазақстан Республикасының Экология кодексінде өзгеше көзделмесе, осы Кодекстің күші жаңа орман екпелерін отырғызу мен тозған және бүлінген жерлерді қалпына келтіру арқылы парниктік газдарды сіңіруге бағытталған, мемлекеттік орман қорының жерлерінде іске асырылатын көміртегі офсеттері бойынша қоғамдық қатынастарға қолданылады.";

3) 3-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"3-бап. Қазақстан Республикасы орман заңнамасының мақсаттары, міндеттері мен қағидаттары

1. Қазақстан Республикасы орман заңнамасының мақсаттары мыналар болып табылады:

1) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеуді қамтамасыз ету;

2) ормандардың, мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң, мәдени және табиғи мұраның биологиялық әралуандығын сақтау, оларды ұтымды пайдалану үшін құқықтық негіздер жасау.

2. Қазақстан Республикасы орман заңнамасының міндеттері мыналар болып табылады:

1) орман қорын күзету, қорғау және пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру жөніндегі қызметті мемлекеттік реттеу;

2) орман қорын күзету, қорғау және пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру жөніндегі қызметті ғылыми тұрғыдан қамтамасыз ету;

3) қоғамдық бақылауды қамтамасыз ету;

4) халықаралық ынтымақтастықты дамыту.

3. Қазақстан Республикасы орман заңнамасының қағидаттары мыналар болып табылады:

1) ормандардың климатты реттейтiн, орта түзетiн, егiс-топырақ қорғау, су қорғау және санитариялық-гигиеналық функцияларды орындайтын жалпымемлекеттiк мәнiн мойындау;

2) ормандарды тұрақты дамыту (Қазақстан Республикасының орманды аумақтарын тұрақты ұлғайту);

3) ормандарды көп мақсатқа пайдалану;

4) орман ресурстарын ұтымды, үздiксiз, сарқылмайтындай етiп пайдалану;

5) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау;

6) орман пайдалануды реттеу функциялары мен басты мақсатта пайдалану үшін ағаш кесуді және алынған сүректі қайта өңдеуді жүзеге асыру функцияларының аражігін ажырату;

7) Қазақстан Республикасының орман заңнамасын бұзудан келтiрiлген залалды өтеу;

8) орман ресурстарын ақылы пайдалану;

9) орман қорының жай-күйi туралы ақпараттың қолжетiмдiлiгi;

10) халықтың және қоғамдық бiрлестiктердiң орман қорын күзетуге және қорғауға қатысуы.";

4) 8-баптың 2-тармағы "бюджет қаражаты есебінен" деген сөздерден кейін ", парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды іске асыру шеңберінде бюджеттен тыс қаражат есебінен" деген сөздермен толықтырылсын;

5) мынадай мазмұндағы 9-1-баппен толықтырылсын:

"9-1-бап. Мемлекеттік орман қоры жерлерінде көміртегі бірліктерін құқықтық иелену ерекшеліктері

1. Мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асырудан алынған көміртегі бірліктері қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктерді беру қағидаларына сәйкес жобаны қаржыландырған жеке немесе заңды тұлғаларға тиесілі болады.

2. Мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыру кезінде мемлекеттік орман қорының жер учаскелерінде отырғызылған орман екпелері мемлекеттің меншігінде болады.

3. Мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыру мерзімін уәкілетті орган айқындайды.

4. Мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыру мерзімі өткеннен кейін көміртегі бірліктеріне меншік құқығы мемлекетке өтеді.

5. Мемлекеттік орман қоры аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыру Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.";

6) 13-баптың 1-тармағы бірінші бөлігінің 8), 10), 11), 17), 18-3), 18-5), 18-6), 18-7), 18-8), 18-9), 18-10), 18-11), 18-14), 18-15), 18-16), 18-17), 18-18), 18-19), 18-21), 18-23), 18-24), 18-25), 18-26), 18-27), 18-28), 18-30), 18-36), 18-38), 18-39), 18-41), 18-44), 18-45), 18-46), 18-48), 18-51), 18-54) және 18-56) тармақшалары алып тасталсын;

7) 15-баптың 6) тармақшасындағы "мемлекеттiк орман қоры аумағында өрттердi сөндiру үшiн жанар-жағар май материалдарының резервiн" деген сөздер "табиғи өрттердi сөндiру үшiн жанар-жағар май материалдарының резервiн, сондай-ақ мемлекеттiк орман қорының аумағында орман өрттерін сөндіру үшін әуе кемелерін тартқан жағдайда авиациялық отын резервін" деген сөздермен ауыстырылсын;

8) 18-бап мынадай мазмұндағы 8-1) тармақшамен толықтырылсын:

"8-1) уәкілетті органмен келісу бойынша мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыруға қатысады;";

9) 51-баптың 1-1-тармағында:

бірінші бөліктің 4) тармақшасы "теміржолдарды," деген сөзден кейін "белгіленген қуаты қоса алғанда 100 МВт-қа дейінгі гидроэлектр станцияларын," деген сөздермен толықтырылсын;

екінші бөліктегі "3) және 4) тармақшаларында" деген сөздер "3), 4) және 7) тармақшаларында" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) 112-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:

"1-1) мемлекеттік орман қорының аумағында парниктік газдарды сіңіруге бағытталған жобаларды бюджеттен тыс қаражат есебінен іске асыруға қатысу;";

11) 117-1-бапта:

2-тармақтағы "Азаматтық қызметшілер болып табылатын және ауылдық" деген сөздер "Ауылдық" деген сөзбен ауыстырылсын;

3-тармақ "Орман шаруашылығының" деген сөздерден кейін "және осы Кодекстің 18-1-бабында көрсетілген кәсіпорындардың" деген сөздермен толықтырылсын.

3. 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне:

1) мынадай мазмұндағы 95-1-баппен толықтырылсын:

"95-1-бап. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі

1. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі арнайы қор іске асыратын жеке кәсіпкерлікті қаржылық қолдау құралы болып табылады.

2. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесінің мақсаты екінші деңгейдегі банктерден кредиттер алу үшін кепілмен қамтамасыз ету жеткіліксіз болған кезде қаржыландырудың қажетті көлемінің қолжетімділігін қамтамасыз ету болып табылады.

3. Арнайы қор, жеке кәсіпкерлік субъектілері, сондай-ақ екінші деңгейдегі банктер, микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйымдар және жеке кәсіпкерлік субъектілердің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесінің қатысушылары болып табылатын екінші деңгейдегі банктермен келісу бойынша ол бекіткен тәртіппен арнайы қорға қосылу шартын жасасу арқылы оған қосылған өзге де заңды тұлғалар жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесінің қатысушылары болып табылады.

Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесіне қатысу жеке кәсіпкерлік субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын екінші деңгейдегі банктер үшін міндетті болып табылады.

4. Қызметін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі шеңберінде жүзеге асыру үшін арнайы қор кепілдік қорының қаражатын:

1) екінші деңгейдегі банктердің жарналарының;

2) микроқаржы қызметін жүзеге асыратын ұйымдардың, өзге де заңды тұлғалардың ерікті жарналарының;

3) бюджет қаражатының;

4) арнайы қордың ішкі құжаттарында және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен шығыстар мен аударымдар сомасына азайтылған кепілдік қорының қаражатын орналастырудан түсетін кірістің;

5) арнайы қордың басқару органының шешімімен және Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалатын тәртіппен шығыстар мен аударымдар сомасына азайтылған кепілдікті шығарғаны үшін жеке кәсіпкерлік субъектілері төлейтін комиссиялардың шегінде және есебінен қалыптастырады.

Екінші деңгейдегі банктердің кепілдік қорына төлейтін жарналарының мөлшері мен есептеу тәртібін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органмен келісу бойынша кәсіпкерлік жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

Кепілдік қорының қаражатын орналастыру тәртібін арнайы қордың басқару органы айқындайды.

5. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі шеңберінде туындаған жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелері бойынша төлемдерді жүзеге асыру жағдайларын қоспағанда, жарналардан, комиссиялардан, кепілдік қорына бюджет қаражатының түсімдерінен, сондай-ақ кепілдік қорының қаражатын орналастыру нәтижесінде алынған кірістерден арнайы қордың акциялары бойынша дивидендтер есепке жазылмайды және төленбейді, сондай-ақ арнайы қордың міндеттемелерін өтеу жүзеге асырылмайды.

6. Жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелері бойынша төлем жасау үшін кепілдік қорының қаражаты жеткіліксіз болған кезде айырма арнайы қордың меншікті капиталы және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де көздер есебінен жабылады.

7. Арнайы қор кепілдік қорының қаражаты мен меншікті активтердің бөлек бухгалтерлік есебін жүргізуге міндетті.

8. Арнайы қордың кепілдік беруі үшін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің кредиттік скорингін есептеу әдістемесін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесіне қатысушылар болып табылатын екінші деңгейдегі банктермен келісу бойынша арнайы қор айқындайды.

9. Арнайы қор беретін кепілдік Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделмеген негіздер бойынша тоқтатылмайды.

10. Кепілдік қорының қаражаты кепілдік қорын қалыптастырғанға дейін туындаған, сондай-ақ жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесімен байланысты емес арнайы қор міндеттемелерін орындау үшін пайдаланылмайды.";

2) 324-баптың 14-1-тармағындағы "2025 жылғы 1 шілдеге" деген сөздер "2026 жылғы 1 қаңтарға" деген сөздермен ауыстырылсын.

4. 2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне:

1) 132-баптың 1-тармағының бірінші абзацындағы "іздестіру ұйымдарының" деген сөздер "іздестіру, мемлекеттік орман орналастыру және табиғат қорғау ұйымдарының, сондай-ақ орман мекемелерінің" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) мынадай мазмұндағы 139-1-баппен толықтырылсын:

"139-1-бап. Азаматтық қызметшілер қатарына жатпайтын, табиғат қорғау қызметі мен ормандарды қорғау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жұмыскерлердің еңбегін реттеу

Азаматтық қызметшілер қатарына жатпайтын және табиғат қорғау қызметі мен ормандарды қорғау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жұмыскерлердің еңбегі Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген ерекшеліктерімен осы Кодексте реттеледі.

Ауылдық жерде жұмыс істейтін, табиғат қорғау қызметі мен ормандарды қорғау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жұмыскерлерге, егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгіленбесе, қызметтiң осы түрлерiмен қалалық жағдайда айналысатын жұмыскерлердің айлықақыларымен және мөлшерлемелерімен салыстырғанда кемiнде жиырма бес пайызға жоғарылатылған лауазымдық айлықақылар мен тарифтiк мөлшерлемелер белгiленедi.

Ауылдық жерде жұмыс істейтін, орман шаруашылығы мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы азаматтық қызметшілер қатарына жатпайтын жұмыскерлер лауазымдарының тізбесін бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісу бойынша еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган, орман шаруашылығы мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті орган айқындайды.".

5. 2025 жылғы 15 наурыздағы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне:

1) 31-баптың 1-тармағының 7) тармақшасы мынадай мазмұндағы он жетінші абзацпен толықтырылсын:

"республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туризм объектілеріне, сондай-ақ елді мекендерден тыс жердегі туризм объектілеріне және туристерді орналастыру орындарына дейін инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалау, салу және оларға қызмет көрсету;";

2) 32-баптың 1-тармағының 7) тармақшасы мынадай мазмұндағы он алтыншы абзацпен толықтырылсын:

"республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туризм объектілеріне, сондай-ақ елді мекендерден тыс жердегі туризм объектілеріне және туристерді орналастыру орындарына дейін инженерлік инфрақұрылым объектілерін (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалау, салу және оларға қызмет көрсету;".

6. "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы"1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 30-бап мынадай мазмұндағы 13-1-тармақпен толықтырылсын:

"13-1. Жеке кәсіпкерлік субъектілеріне кредит беруді жүзеге асыратын банктер үшін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесіне қатысу міндетті болып табылады.";

2) 35-бап мынадай мазмұндағы 7-тармақпен толықтырылсын:

"7. Банк Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған, акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қорының кепілдігін банктік қарыз шарты бойынша қарыз алушының (жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесіне қатысушының) міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ету ретінде қабылдаған кезде мұндай кепілдіктің кепіл құнын банк берілетін кредиттің кепілдік берілетін сомасы бойынша айқындауға тиіс.".

7. "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына:

27-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 7-7) және 19-3) тармақшалармен толықтырылсын:

"7-7) жер пайдалану құқығын не жеке меншік құқығын бермей, жануарлардың өріс аудару жолдары ескеріле отырып, республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туризм объектілеріне, сондай-ақ елді мекендерден тыс жердегі туризм объектілеріне және туристерді орналастыру орындарына дейін инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалауды, салуды және оларға қызмет көрсетуді ұйымдастырады;";

"19-3) орман ресурстары сауықтыру, рекреациялық, тарихи-мәдени, туристік және спорттық мақсаттар, аңшылық шаруашылығының мұқтаждары, жанама орман пайдалану үшін ұзақ мерзімді орман пайдалануға берілген өздерінің функционалдық қарамағындағы мемлекеттік орман қоры жерлерінде объектілер құрылысының эскиздік жобасын келіседі;".

8. "Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы" 2001 жылғы 13 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

12-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 13-14) тармақшамен толықтырылсын:

"13-14) жер пайдалану құқығын не жеке меншік құқығын бермей, жануарлардың өріс аудару жолдары ескеріле отырып, республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туризм объектілеріне, сондай-ақ елді мекендерден тыс жердегі туризм объектілеріне және туристерді орналастыру орындарына дейін инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалауды, салуды және оларға қызмет көрсетуді ұйымдастырады;".

9. "Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы" 2001 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

68-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы төртінші, бесінші және алтыншы бөліктермен толықтырылсын:

"Жер пайдалану құқығы не жеке меншік құқығы берілмей, жануарлардың өріс аудару жолдары ескеріле отырып, республикалық және жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туризм объектілеріне, сондай-ақ елді мекендерден тыс жердегі туризм объектілеріне және туристерді орналастыру орындарына дейін инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалауға, салуға және оларға қызмет көрсетуге табиғат қорғау ұйымымен жасалған, туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарттың негізінде жол беріледі.

10. "Қызметкер еңбек (қызметтік) міндеттерін атқарған кезде оны жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру туралы" 2005 жылғы 7 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына:

2-баптың 1-тармағы "Заң" деген сөзден кейін "Қазақстан Республикасының мемлекеттік орман күзеті қызметкерлерін және табиғат қорғау ұйымдарының мемлекеттік инспекторларын қоспағанда," деген сөздермен толықтырылсын.

11. "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" 2006 жылғы 7 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1) мынадай мазмұндағы 2-1-баппен толықтырылсын:

"2-1-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мақсат және міндеттер

1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мақсат мемлекеттік табиғи-қорық қорын және табиғи экологиялық жүйелерді сақтау болып табылады.

2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы міндеттер мыналар болып табылады:

1) ғылым мен экоағартушылықты дамыту үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану;

2) орнықты туризм мен экотуризмді дамыту;

3) аумақтардың табиғи құндылығын ескере отырып, оларды аймақтарға бөлу.";

2) 3-баптың 3) және 4) тармақшалары алып тасталсын;

3) 8-баптың бірінші бөлігінде:

3), 4), 4-1), 4-2), 4-3) және 4-4) тармақшалар алып тасталсын;

5) тармақшадағы "ерекше" деген сөз "осы Заңның мақсатына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, ерекше" деген сөздермен ауыстырылсын;

5-4) және 6) тармақшалар алып тасталсын;

6-1) тармақша он үшінші абзацындағы "әзірлеу және бекіту" деген сөздер алып тасталып, мынадай мазмұндағы он бесінші абзацпен толықтырылсын:

"осы Заңның 43-1-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда, жергілікті халықтың мұқтаждары үшін рұқсат етілетін шөп шабу қағидаларын әзірлеу және бекіту;";

9), 10), 11), 12), 13), 14), 16), 16-6), 18) және 18-1) тармақшалар алып тасталсын;

4) 18-баптың 2-тармағы мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

"Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың күзет аймағы белгіленгенге дейін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың шекарасы бойынша екі километр болатын аумақта қала құрылысы жобаларын түзетуге, жер учаскелерінің нысаналы мақсатын өзгертуге, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және соларда орналасқан мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнің экологиялық жүйелерінің жай-күйіне және қалпына келтірілуіне теріс әсерін тигізетін объектілер салуға арналған бастапқы және рұқсат беру құжаттарын келісуге тыйым салынады.";

5) 23-бапта:

2-тармақтың екінші бөлігінде:

2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"2) ықтимал орналастырудың басқа жолдары болмаған кезде стратегиялық су шаруашылығы құрылысжайлары мен гидротехникалық құрылысжайларды, сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу және олардың жұмыс істеуі және сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту үшін және шаруашылық қызметтің шектеулі режимі белгіленген жер учаскелерін ғана;";

4) тармақша алып тасталсын;

мынадай мазмұндағы 5) тармақшамен толықтырылсын;

"5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар шекарасында орналасқан және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылғанға және кеңейтілгенге дейін жұмыс істеген, денсаулық сақтау және білім беру ұйымдары, қолданыстағы зираттар, кәріздік тазарту құрылысжайлары, электр беру желілері объектілерінің нысаналы мақсатын өзгертпей, оларды пайдалану үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша босалқы жерге ауыстыру жағдайларын қоспағанда, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерін ауыстыруға жол берілмейді.";

мынадай мазмұндағы 2-3-тармақпен толықтырылсын:

"2-3. Шаруашылық қызметі шектеулі аймақтағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелері жеке және заңды тұлғаларға ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері босалқы жерлерге ауыстырылмай, жануарлардың өріс аудару жолдары ескеріле отырып, туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды (жолдарды, көпірлерді, электр беру желілерін және басқа да коммуникацияларды) жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін табиғат қорғау ұйымымен жасалған, туризм объектілеріне инженерлік инфрақұрылымды жобалау, салу және оларға қызмет көрсету үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарттың негізінде беріледі.

3-тармақтағы "Ерекше" деген сөз "Азаматтық қорғау іс-шараларын қоспағанда, ерекше" деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 4-тармақпен толықтырылсын:

"4. Республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерінде құрылысжайлар салуды, қауіпті геологиялық процестерден инженерлік қорғауды көздейтін іс-шараларды жүргізу табиғат қорғау ұйымымен және (немесе) мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдармен жасалған, сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту, гидротехникалық құрылысжайларды және сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарттың негізінде жүзеге асырылады.

Сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту, гидротехникалық құрылысжайларды және сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шарт Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін үлгілік шарттың негізінде жасалады.

Сейсмологиялық станциялар желілерін кеңейту, гидротехникалық құрылысжайларды және сел ағындарынан, қар көшкіндерінен, көшкіндерден қорғайтын өзге де қорғаныш құрылысжайларын салу үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың учаскелерін ұзақ мерзімді пайдалануға беру туралы шартта жүргізілетін жұмыстардың атауы, олардың орындалу мерзімдері мен талаптары, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар, бүлінген жерлерді рекультивациялау жөніндегі іс-шаралар және оларды жүргізу мерзімдері көрсетіледі.";

6) 25-баптың 3-тармағы мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Осы тармақтың бірінші және екінші бөліктерінде көрсетілген паспорттар уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылады.";

7) 43-1-бап мынадай мазмұндағы 3-тармақпен толықтырылсын:

"3. Алакөл мемлекеттік табиғи қорығының аумағында уәкілетті орган айқындаған тәртіппен арнайы бөлінген учаскелерде жергілікті халықтың мұқтаждары үшін шөп шабуға жол беріледі.";

8) 69-бап мынадай мазмұндағы 1-3-тармақпен толықтырылсын:

"1-3. Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және мемлекеттік табиғи қаумалдарда қоршаған ортаға зиян келтіруді болғызбау мақсатында мемлекеттік табиғи қаумалдардың аумақтарында орналасқан магистральдық құбыржолдарды реконструкциялау, күрделі жөндеу, жою жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыруға рұқсат етіледі.";

9) 84-1-баптың 2-тармағындағы "табиғат қорғау функцияларын жүзеге асыратын табиғат қорғау мекемелерінің лауазымды адамдары мен мамандарына" деген сөздер "қызметін жүзеге асыратын табиғат қорғау мекемелерінің лауазымды адамдарына, мамандары мен жұмыскерлеріне" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) 84-2-бап мынадай мазмұндағы 3-тармақпен толықтырылсын:

"3. Осы Заңның 23-бабы 2-тармағының екінші бөлігі 5) тармақшасының ережелері ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылғанға және кеңейтілгенге дейін жұмыс істеген денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарының, қолданыстағы зираттардың, кәріздік тазарту құрылысжайларының, электр беру желілерінің объектілері орналасқан ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерін ауыстыру үшін қолданылады. Босалқы жерлерді басқа санаттағы жерлерге кейіннен ауыстыру кезінде жер учаскесінің нысаналы және іс жүзінде пайдаланылуына сәйкес келмейтін нысаналы мақсатын өзгертуге жол берілмейді.".

12. "Қазақстан Республикасы астанасының мәртебесі туралы" 2007 жылғы 21 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 8-баптың 3) тармақшасының жетінші абзацындағы "астананың санитариялық-қорғау жасыл аймағын" деген сөздер "астананың орманды саябақ аймағын" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 9-бапта:

43) тармақшадағы "астананың санитариялық-қорғау жасыл аймағын" деген сөздер "астананың орманды саябақ аймағын" деген сөздермен ауыстырылсын;

44) тармақшадағы "астананың санитариялық-қорғау жасыл аймағын" деген сөздер "астананың орманды саябақ аймағын" деген сөздермен ауыстырылсын;

3) 12-2-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"12-2-бап. Астананың орманды саябақ аймағы режимінің ерекшеліктері

1. Астананың орманды саябақ аймағы деп астана аумағы шегіндегі қорғау, сауықтыру функцияларына және рекреациялық функцияларға арналған және соларды орындайтын жерлер танылады.

2. Астананың орманды саябақ аймағының шекараларын белгілеу және өзгерту туралы шешімді астананың жергілікті атқарушы органының ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.

3. Астананың орманды саябақ аймағының жерлерінде экологиялық жүйенің, өсімдіктердің, жануарлар мен басқа да организмдердің жай-күйіне және қалпына келтірілуіне теріс әсер ететін кез келген қызметті жүзеге асыруға, оның ішінде ауыл шаруашылығы жануарларын жаюға және айдауға, қоқысты жинап қоюға, топырақ қабатын бұзуға, аң аулауға, жануарларды заңсыз аулауға, алып қоюға және жансыздандыруға, олардың мекендеу ортасы мен жағдайларын бұзуға, табиғи келбетінің өзгеруіне немесе экологиялық жүйелер орнықтылығының бұзылуына алып келуі мүмкін өзге де қызметке тыйым салынады.".

13. "Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы" 2010 жылғы 2 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 58-баптың 2-тармағының екінші бөлігі мынадай мазмұндағы 6-3) тармақшамен толықтырылсын:

"6-3) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі шеңберінде туындаған, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған, акцияларының бақылау пакеті ұлттық басқарушы холдингке тиесілі жеке кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қорының (бұдан әрі – жеке кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қоры) екінші деңгейдегі банктер алдындағы міндеттемелері бойынша өндіріп алуды қолдану жағдайларын қоспағанда, кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қоры қалыптастырған кепілдік қорының банктік шоттардағы активтеріне;";

2) 98-баптың бірінші бөлігі мынадай мазмұндағы 17-1) тармақшамен толықтырылсын:

"17-1) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің міндеттемелеріне кепілдік беру жүйесі шеңберінде туындаған, жеке кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қорының екінші деңгейдегі банктер алдындағы міндеттемелері бойынша өндіріп алуды қолдану жағдайларын қоспағанда, жеке кәсіпкерлікті дамытудың арнайы қоры қалыптастырған кепілдік қорының активтерінен;".

14. "Магистральдық құбыр туралы" 2012 жылғы 22 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына:

4-баптың 4) тармақшасындағы "және оларды" деген сөздер ", оларды реконструкциялау, күрделі жөндеу және" деген сөздермен ауыстырылсын.

2-бап. Осы Заң:

1) 2025 жылғы 30 маусымнан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 3-тармағының 2) тармақшасын;

2) алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізілетін 1-баптың 1-тармағының 6) және 8) тармақшаларын, 3-тармағының 1) тармақшасын, 6-тармағын, 11-тармағының 4) тармақшасын, 13-тармағын;

3) 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларын, 5) тармақшасының төртінші және бесінші абзацтарын, 7) тармақшасын, 11-тармағы 5) тармақшасының үшінші және төртінші абзацтарын, 12-тармағын;

4) 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 4 және 10-тармақтарын, 11-тармағының 9) тармақшасын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст. 2.

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Земельный кодекс Республики Казахстан от 20 июня 2003 года:

1) статью 13 дополнить подпунктом 4-3) следующего содержания:

"4-3) установление и изменение границы лесопарковой зоны столицы по предложению местного исполнительного органа столицы;";

2) в статье 26:

пункт 1 после слова "пунктов," дополнить словами "лесопарковой зоны столицы,";

часть первую пункта 2 дополнить абзацем пятым следующего содержания:

"лесопарковой зоной столицы;";

3) подпункт 4) пункта 2 статьи 84 после слов "линий электропередачи," дополнить словом "гидроэлектростанций,";

4) в статье 90 слова "строительством дорог, объектов по использованию возобновляемых источников энергии," заменить словами "строительством и функционированием стратегических водохозяйственных и гидротехнических сооружений, иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней и расширением сети сейсмологических станций, строительством дорог, объектов по использованию возобновляемых источников энергии (за исключением земель лесного фонда),";

5) в статье 122:

в пункте 2:

в части пятой:

подпункт 2) изложить в следующей редакции:

"2) для строительства и функционирования стратегических водохозяйственных и гидротехнических сооружений, иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней и расширения сети сейсмологических станций при отсутствии других вариантов возможного их размещения и только тех земельных участков, на которых установлен режим ограниченной хозяйственной деятельности;";

подпункт 3) дополнить словами ", за исключением земельных участков, на которых расположены особо охраняемые природные территории, указанные в подпунктах 1), 2), 3), 4), 5), 6) и 7) пункта 2 и подпунктах 1), 2), 4) и 5) пункта 3 статьи 14 Закона Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях";

подпункт 4) исключить;

дополнить подпунктом 5) следующего содержания:

"5) для эксплуатации объектов организаций здравоохранения и образования, действующих кладбищ, канализационных очистных сооружений, линий электропередачи, расположенных в границах особо охраняемых природных территорий и функционировавших до создания и расширения особо охраняемых природных территорий, без изменения их целевого назначения.";

в частях шестой и седьмой слово "четвертой" заменить словом "пятой";

пункт 3 дополнить частями второй, третьей и четвертой следующего содержания:

"Участки особо охраняемых природных территорий в зоне ограниченной хозяйственной деятельности предоставляются физическим и юридическим лицам для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма с учетом путей миграции животных без перевода земель особо охраняемых природных территорий в земли запаса на основании договора о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры к объектам туризма, заключенного с природоохранной организацией.

Договор о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма заключается на основании типового договора, утверждаемого Правительством Республики Казахстан.

В договоре о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма указываются наименование проводимых работ, сроки и условия их выполнения, экологические требования по охране окружающей среды, мероприятия по рекультивации нарушенных земель и сроки их проведения.";

дополнить пунктом 4 следующего содержания:

"4. На землях особо охраняемых природных территорий запрещается любая деятельность, не соответствующая их целевому назначению, за исключением мероприятий гражданской защиты.

Проведение на землях особо охраняемых природных территорий республиканского значения мероприятий, предусматривающих строительство сооружений, инженерной защиты от опасных геологических процессов, осуществляется на основании договора о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для расширения сети сейсмологических станций, строительства гидротехнических и иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней, заключенного между природоохранными организациями и (или) государственными и местными исполнительными органами.

Договор о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для расширения сети сейсмологических станций, строительства гидротехнических и иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней заключается на основании типового договора, утверждаемого Правительством Республики Казахстан.

В договоре о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для расширения сети сейсмологических станций, строительства гидротехнических сооружений и иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней указываются наименование проводимых работ, сроки и условия их выполнения, экологические требования по охране окружающей среды, мероприятия по рекультивации нарушенных земель и сроки их проведения.";

6) пункт 2 статьи 123 дополнить частью третьей следующего содержания:

"До установления охранной зоны особо охраняемых природных территорий на двухкилометровой территории по границам особо охраняемых природных территорий запрещаются корректировки градостроительных проектов, изменение целевого назначения земельных участков, согласование исходных и разрешительных документов на строительство, оказывающих негативное воздействие на состояние и восстановление экологических систем особо охраняемых природных территорий и находящихся на них объектов государственного природно-заповедного фонда.";

7) в пункте 2 статьи 126 слова "санитарно-защитной зеленой зоны столицы" заменить словами "лесопарковой зоны столицы";

8) статью 138 дополнить частью третьей следующего содержания:

"При последующем переводе земель запаса, ранее входивших в состав земель особо охраняемых природных территорий, на которых функционируют объекты организаций здравоохранения и образования, действующих кладбищ, канализационных очистных сооружений, линий электропередачи, в другие категории земель не допускается изменение целевого назначения земельного участка, не соответствующего его целевому и фактическому использованию.";

9) в статье 171:

в части четвертой слова "четвертой, пятой, шестой и седьмой" заменить словами "пятой, шестой, седьмой и восьмой";

дополнить частью пятой следующего содержания:

"Положения подпункта 5) части пятой пункта 2 статьи 122 настоящего Кодекса применяются для перевода земель особо охраняемых природных территорий, на которых расположены объекты организаций здравоохранения и образования, действующих кладбищ, канализационных очистных сооружений, линий электропередачи, функционировавшие до создания и расширения особо охраняемых природных территорий. При последующем переводе земель запаса в земли других категорий не допускается изменение целевого назначения земельного участка, не соответствующего его целевому и фактическому использованию.".

2. В Лесной кодекс Республики Казахстан от 8 июля 2003 года:

1) пункт 2 статьи 1 после слова "территорий" дополнить словами ", за исключением углеродных офсетов, реализуемых на землях государственного лесного фонда, направленных на поглощение парниковых газов путем посадки новых лесных насаждений и восстановления деградированных и нарушенных земель,";

2) статью 2 дополнить пунктом 3 следующего содержания:

"3. Действие настоящего Кодекса распространяется на общественные отношения по углеродным офсетам, реализуемым на землях государственного лесного фонда, направленным на поглощение парниковых газов путем посадки новых лесных насаждений и восстановления деградированных и нарушенных земель, если иное не предусмотрено Экологическим кодексом Республики Казахстан.";

3) статью 3 изложить в следующей редакции:

"Статья 3. Цели, задачи и принципы лесного законодательства Республики Казахстан

1. Целями лесного законодательства Республики Казахстан являются:

1) обеспечение регулирования общественных отношений в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения;

2) создание правовых основ для сохранения биологического разнообразия лесов, объектов государственного природно-заповедного фонда, культурного и природного наследия, их рационального использования.

2. Задачами лесного законодательства Республики Казахстан являются:

1) государственное регулирование деятельности по охране, защите лесного фонда и пользованию им, воспроизводству лесов и лесоразведению;

2) научное обеспечение деятельности по охране, защите лесного фонда и пользованию им, воспроизводству лесов и лесоразведению;

3) обеспечение общественного контроля;

4) развитие международного сотрудничества.

3. Принципами лесного законодательства Республики Казахстан являются:

1) признание общегосударственного значения лесов, выполняющих климаторегулирующие, средообразующие, поле- и почвозащитные, водоохранные и санитарно-гигиенические функции;

2) устойчивое развитие лесов (постоянное увеличение лесистости территории Республики Казахстан);

3) многоцелевое использование лесов;

4) рациональное, непрерывное, неистощительное пользование лесными ресурсами;

5) государственный контроль и надзор в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения;

6) разграничение функций регулирования лесопользования и функций осуществления рубок главного пользования и переработка полученной древесины;

7) возмещение ущерба, причиненного нарушением лесного законодательства Республики Казахстан;

8) платность пользования лесными ресурсами;

9) доступность информации о состоянии лесного фонда;

10) участие населения и общественных объединений в охране и защите лесного фонда.";

4) пункт 2 статьи 8 после слов "за счет бюджетных средств," дополнить словами "внебюджетных средств в рамках реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов,";

5) дополнить статьей 9-1 следующего содержания:

"Статья 9-1. Особенности правообладания углеродными единицами на землях государственного лесного фонда

1. Углеродные единицы, полученные от реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств, принадлежат физическим или юридическим лицам, профинансировавшим проект согласно правилам одобрения углеродного офсета и предоставления офсетных единиц, утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

2. При реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств посаженные лесные насаждения на земельных участках государственного лесного фонда находятся в собственности государства.

3. Срок реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств определяется уполномоченным органом.

4. По истечении срока реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств право собственности на углеродные единицы переходит государству.

5. Реализация проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств осуществляется в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан.";

6) подпункты 8), 10), 11), 17), 18-3), 18-5), 18-6), 18-7), 18-8), 18-9), 18-10), 18-11), 18-14), 18-15), 18-16), 18-17), 18-18), 18-19), 18-21), 18-23), 18-24), 18-25), 18-26), 18-27), 18-28), 18-30), 18-36), 18-38), 18-39), 18-41), 18-44), 18-45), 18-46), 18-48), 18-51), 18-54) и 18-56) части первой пункта 1 статьи 13 исключить;

7) подпункт 6) статьи 15 после слова "тушения" дополнить словами "природного пожара, а также резерв авиационного топлива на случай привлечения воздушных судов для тушения лесных";

8) статью 18 дополнить подпунктом 8-1) следующего содержания:

"8-1) по согласованию с уполномоченным органом участвует в реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств;";

9) в пункте 1-1 статьи 51:

в подпункте 4) части первой после слова "значения," дополнить словами "гидроэлектростанций установленной мощностью до 100 МВт включительно,";

в части второй слова "3) и 4)" заменить словами "3), 4) и 7)";

10) пункт 1 статьи 112 дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:

"1-1) участие в реализации проектов, направленных на поглощение парниковых газов на территории государственного лесного фонда, за счет внебюджетных средств;";

11) в статье 117-1:

в пункте 2 слова "являющимся гражданскими служащими и" исключить;

пункт 3 после слова "хозяйства" дополнить словами "и предприятий, указанных в статье 18-1 настоящего Кодекса,".

3. В Предпринимательский кодекс Республики Казахстан от 29 октября 2015 года:

1) дополнить статьей 95-1 следующего содержания:

"Статья 95-1. Система гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства

1. Система гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства является инструментом финансовой поддержки частного предпринимательства, реализуемым специальным фондом.

2. Целью системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства является обеспечение доступности необходимого объема финансирования при недостаточности залогового обеспечения для получения кредитов в банках второго уровня.

3. Участниками системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства являются специальный фонд, субъекты частного предпринимательства, а также банки второго уровня, организации, осуществляющие микрофинансовую деятельность, и иные юридические лица, присоединившиеся к ней путем заключения договора присоединения со специальным фондом в порядке, утвержденном им по согласованию с банками второго уровня, являющимися участниками системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства.

Участие в системе гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства является обязательным для банков второго уровня, осуществляющих кредитование субъектов частного предпринимательства.

4. Для осуществления деятельности в рамках системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства специальный фонд формирует средства гарантийного фонда в пределах и за счет:

1) взносов банков второго уровня;

2) добровольных взносов организаций, осуществляющих микрофинансовую деятельность, иных юридических лиц;

3) бюджетных средств;

4) дохода от размещения средств гарантийного фонда, уменьшенного на сумму расходов и отчислений в порядке, предусмотренном внутренними документами специального фонда и законодательством Республики Казахстан;

5) комиссии, уплачиваемой субъектами частного предпринимательства за выпуск гарантии, уменьшенной на сумму расходов и отчислений в порядке, определяемом решением органа управления специального фонда и законодательством Республики Казахстан.

Размер и порядок расчета взносов банков второго уровня, уплачиваемых в гарантийный фонд, определяются уполномоченным органом по предпринимательству по согласованию с уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

Порядок размещения средств гарантийного фонда определяется органом управления специального фонда.

5. Со взносов, комиссий, поступлений бюджетных средств в гарантийный фонд, а также доходов, полученных в результате размещения средств гарантийного фонда, не могут начисляться и выплачиваться дивиденды по акциям специального фонда, а также осуществляться погашение обязательств специального фонда, за исключением случаев осуществления выплат по обязательствам субъектов частного предпринимательства, возникшим в рамках системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства.

6. При недостаточности средств гарантийного фонда для выплат по обязательствам субъектов частного предпринимательства разница покрывается за счет собственного капитала специального фонда и иных источников, не противоречащих законодательству Республики Казахстан.

7. Специальный фонд обязан вести раздельный бухгалтерский учет средств гарантийного фонда и собственных активов.

8. Методика расчета кредитного скоринга субъектов частного предпринимательства для предоставления гарантии специальным фондом определяется специальным фондом по согласованию с банками второго уровня, являющимися участниками системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства.

9. Гарантия, предоставляемая специальным фондом, не может быть прекращена по основаниям, не предусмотренным Гражданским кодексом Республики Казахстан.

10. Средства гарантийного фонда не могут быть использованы для исполнения обязательств специального фонда, возникших до формирования гарантийного фонда, а также не связанных с системой гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства.";

2) в пункте 14-1 статьи 324 слова "1 июля 2025" заменить словами "1 января 2026".

4. В Трудовой кодекс Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года:

1) в абзаце первом пункта 1 статьи 132 слова "изыскательских организаций" заменить словами "изыскательских, государственных лесоустроительных и природоохранных организаций, а также лесных учреждений";

2) дополнить статьей 139-1 следующего содержания:

"Статья 139-1. Регулирование труда работников, не относящихся к гражданским служащим, осуществляющих природоохранную деятельность и деятельность по охране лесов

Труд работников, не относящихся к гражданским служащим и осуществляющих природоохранную деятельность и деятельность по охране лесов, регулируется настоящим Кодексом с особенностями, предусмотренными законодательством Республики Казахстан.

Работникам, осуществляющим природоохранную деятельность и деятельность по охране лесов, работающим в сельской местности, устанавливаются повышенные не менее чем на двадцать пять процентов должностные оклады и тарифные ставки по сравнению с окладами и ставками работников, занимающихся этими видами деятельности в городских условиях, если иное не установлено законами Республики Казахстан.

Перечень должностей работников, не относящихся к гражданским служащим в области лесного хозяйства и особо охраняемых природных территорий, работающих в сельской местности, определяется уполномоченным государственным органом по труду, уполномоченным органом в области лесного хозяйства и особо охраняемых природных территорий по согласованию с центральным уполномоченным органом по бюджетному планированию.".

5. В Бюджетный кодекс Республики Казахстан от 15 марта 2025 года:

1) подпункт 7) пункта 1 статьи 31 дополнить абзацем семнадцатым следующего содержания:

"проектирование, строительство и обслуживание инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма, находящимся на особо охраняемых природных территориях республиканского и местного значения, а также к объектам туризма и до мест размещения туристов, которые находятся вне населенных пунктов;";

2) подпункт 7) пункта 1 статьи 32 дополнить абзацем шестнадцатым следующего содержания:

"проектирование, строительство и обслуживание объектов инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма, находящимся на особо охраняемых природных территориях республиканского и местного значения, а также к объектам туризма и до мест размещения туристов, которые находятся вне населенных пунктов;".

6. В Закон Республики Казахстан от 31 августа 1995 года "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан":

1) статью 30 дополнить пунктом 13-1 следующего содержания:

"13-1. Для банков, осуществляющих кредитование субъектов частного предпринимательства, участие в системе гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства является обязательным.";

2) статью 35 дополнить пунктом 7 следующего содержания:

"7. При принятии банком гарантии специального фонда развития предпринимательства, созданного по решению Правительства Республики Казахстан, контрольный пакет акций которого принадлежит национальному управляющему холдингу, в качестве обеспечения исполнения обязательств заемщика (участника системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства) по договору банковского займа залоговая стоимость такой гарантии должна определяться банком по гарантируемой сумме выдаваемого кредита.".

7. В Закон Республики Казахстан от 23 января 2001 года "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан":

пункт 1 статьи 27 дополнить подпунктами 7-7) и 19-3) следующего содержания:

"7-7) организует проектирование, строительство и обслуживание инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма, находящимся на особо охраняемых природных территориях республиканского и местного значения, а также к объектам туризма и до мест размещения туристов, которые находятся вне населенных пунктов, с учетом путей миграции животных без предоставления права землепользования либо права частной собственности;";

"19-3) согласовывает эскизный проект строительства объектов на землях государственного лесного фонда, находящихся в их функциональном ведении, в котором лесные ресурсы предоставлены в долгосрочное лесопользование для оздоровительных, рекреационных, историко-культурных, туристских и спортивных целей, нужд охотничьего хозяйства, побочного лесного пользования;".

8. В Закон Республики Казахстан от 13 июня 2001 года "О туристской деятельности в Республике Казахстан":

пункт 1 статьи 12 дополнить подпунктом 13-14) следующего содержания:

"13-14) организует проектирование, строительство и обслуживание инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма, находящимся на особо охраняемых природных территориях республиканского и местного значения, а также к объектам туризма и до мест размещения туристов, которые находятся вне населенных пунктов, с учетом путей миграции животных без предоставления права землепользования либо права частной собственности;".

9. В Закон Республики Казахстан от 16 июля 2001 года "Об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности в Республике Казахстан":

пункт 2 статьи 68 дополнить частями четвертой, пятой и шестой следующего содержания:

"Допускаются проектирование, строительство и обслуживание инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма, находящимся на особо охраняемых природных территориях республиканского и местного значения, а также к объектам туризма и до мест размещения туристов, которые находятся вне населенных пунктов, с учетом путей миграции животных без предоставления права землепользования либо права частной собственности на основании договора о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры к объектам туризма, заключенного с природоохранной организацией.

10. В Закон Республики Казахстан от 7 февраля 2005 года "Об обязательном страховании работника от несчастных случаев при исполнении им трудовых (служебных) обязанностей":

пункт 1 статьи 2 дополнить словами ", за исключением работников государственной лесной охраны Республики Казахстан и государственных инспекторов природоохранных организаций".

11. В Закон Республики Казахстан от 7 июля 2006 года "Об особо охраняемых природных территориях":

1) дополнить статьей 2-1 следующего содержания:

"Статья 2-1. Цель и задачи в области особо охраняемых природных территорий

1. Целью в области особо охраняемых природных территорий является сохранение государственного природно-заповедного фонда и естественных экологических систем.

2. Задачами в области особо охраняемых природных территорий являются:

1) использование особо охраняемых природных территорий для развития науки и экопросвещения;

2) развитие устойчивого туризма и экотуризма;

3) зонирование территорий с учетом их природной ценности.";

2) подпункты 3) и 4) статьи 3 исключить;

3) в части первой статьи 8:

подпункты 3), 4), 4-1), 4-2), 4-3) и 4-4) исключить;

подпункт 5) дополнить словами "в соответствии с целью настоящего Закона и законодательством Республики Казахстан";

подпункты 5-4) и 6) исключить;

подпункт 6-1) дополнить абзацем пятнадцатым следующего содержания:

"правил сенокошения, разрешаемого для нужд местного населения в случае, предусмотренном пунктом 3 статьи 43-1 настоящего Закона;";

подпункты 9), 10), 11), 12), 13), 14), 16), 16-6), 18) и 18-1) исключить;

4) пункт 2 статьи 18 дополнить частью второй следующего содержания:

"До установления охранной зоны особо охраняемых природных территорий на двухкилометровой территории по границам особо охраняемых природных территорий запрещаются корректировки градостроительных проектов, изменение целевого назначения земельных участков, согласование исходных и разрешительных документов на строительство объектов, оказывающих негативное воздействие на состояние и восстановление экологических систем особо охраняемых природных территорий и находящихся на них объектов государственного природно-заповедного фонда.";

5) в статье 23:

в части второй пункта 2:

подпункт 2) изложить в следующей редакции:

подпункт 4) исключить;

дополнить подпунктом 5) следующего содержания:

дополнить пунктом 2-3 следующего содержания:

"2-3. Участки особо охраняемых природных территорий в зоне ограниченной хозяйственной деятельности предоставляются физическим и юридическим лицам для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры (дорог, мостов, линий электропередачи и других коммуникаций) к объектам туризма с учетом путей миграции животных без перевода земель особо охраняемых природных территорий в земли запаса на основании договора о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для проектирования, строительства и обслуживания инженерной инфраструктуры к объектам туризма, заключенного с природоохранной организацией.

пункт 3 дополнить словами ", за исключением мероприятий гражданской защиты";

дополнить пунктом 4 следующего содержания:

"4. Проведение на землях особо охраняемых природных территорий республиканского значения мероприятий, предусматривающих строительство сооружений, инженерной защиты от опасных геологических процессов, осуществляется на основании договора о предоставлении в долгосрочное пользование участков особо охраняемых природных территорий для расширения сети сейсмологических станций, строительства гидротехнических и иных защитных сооружений от селевых потоков, снежных лавин, оползней, заключенного между природоохранными организациями и (или) государственными и местными исполнительными органами.

6) пункт 3 статьи 25 дополнить частью третьей следующего содержания:

"Паспорта, указанные в частях первой и второй настоящего пункта, размещаются на интернет-ресурсе уполномоченного органа.";

7) статью 43-1 дополнить пунктом 3 следующего содержания:

"3. На территории Алакольского государственного природного заповедника допускается сенокошение для нужд местного населения на специально выделенных участках в порядке, определенном уполномоченным органом.";

8) статью 69 дополнить пунктом 1-3 следующего содержания:

"1-3. В целях обеспечения безопасности населения и предотвращения причинения вреда окружающей среде в государственных природных заказниках разрешается осуществление работ по реконструкции, капитальному ремонту, ликвидации магистральных трубопроводов, расположенных на территориях государственных природных заказников.";

9) в пункте 2 статьи 84-1 слова "и специалистам природоохранных учреждений, осуществляющим природоохранные функции" заменить словами ", специалистам и работникам природоохранных учреждений, осуществляющим деятельность";

10) статью 84-2 дополнить пунктом 3 следующего содержания:

"3. Положения подпункта 5) части второй пункта 2 статьи 23 настоящего Закона применяются для перевода земель особо охраняемых природных территорий, на которых расположены объекты организаций здравоохранения и образования, действующих кладбищ, канализационных очистных сооружений, линий электропередачи, функционировавшие до создания и расширения особо охраняемых природных территорий. При последующем переводе земель запаса в земли других категорий не допускается изменение целевого назначения земельного участка, не соответствующего его целевому и фактическому использованию.".

12. В Закон Республики Казахстан от 21 июля 2007 года "О статусе столицы Республики Казахстан":

1) в абзаце седьмом подпункта 3) статьи 8 слова "санитарно-защитной зеленой зоной столицы" заменить словами "лесопарковой зоной столицы";

2) в статье 9:

в подпункте 43) слова "санитарно-защитной зеленой зоны столицы" заменить словами "лесопарковой зоны столицы";

в подпункте 44) слова "санитарно-защитной зеленой зоной столицы" заменить словами "лесопарковой зоной столицы";

3) статью 12-2 изложить в следующей редакции:

"Статья 12-2. Особенности режима лесопарковой зоны столицы

1. Под лесопарковой зоной столицы признаются земли в пределах территории столицы, предназначенные и выполняющие защитные, оздоровительные и рекреационные функции.

2. Решение об установлении и изменении границ лесопарковой зоны столицы принимается Правительством Республики Казахстан по представлению местного исполнительного органа столицы.

3. На землях лесопарковой зоны столицы запрещаются осуществление любой деятельности, отрицательно влияющей на состояние и восстановление экологической системы, растений, животных и других организмов, в том числе выпас и прогон сельскохозяйственных животных, складирование мусора, нарушение почвенного покрова, охота, незаконный отлов, изъятие и умерщвление животных, нарушение среды и условий их обитания, иная деятельность, которая может повлечь изменение ее естественного облика или нарушение устойчивости экологических систем.".

13. В Закон Республики Казахстан от 2 апреля 2010 года "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей":

1) часть вторую пункта 2 статьи 58 дополнить подпунктом 6-3) следующего содержания:

"6-3) находящиеся на банковских счетах активы гарантийного фонда, сформированного специальным фондом развития предпринимательства, созданного по решению Правительства Республики Казахстан, контрольный пакет акций которого принадлежит национальному управляющему холдингу (далее – специальный фонд развития частного предпринимательства), за исключением случаев обращения взыскания по обязательствам специального фонда развития частного предпринимательства перед банками второго уровня, возникшим в рамках системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства;";

2) часть первую статьи 98 дополнить подпунктом 17-1) следующего содержания:

"17-1) активы гарантийного фонда, сформированного специальным фондом развития частного предпринимательства, за исключением случаев обращения взыскания по обязательствам специального фонда развития частного предпринимательства перед банками второго уровня, возникшим в рамках системы гарантирования обязательств субъектов частного предпринимательства;".

14. В Закон Республики Казахстан от 22 июня 2012 года "О магистральном трубопроводе":

подпункт 4) статьи 4 после слова "функционировании" дополнить словами ", реконструкции, капитальном ремонте".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) подпункта 2) пункта 3 статьи 1, который вводится в действие с 30 июня 2025 года;

2) подпунктов 6) и 8) пункта 1, подпункта 1) пункта 3, пункта 6, подпункта 4) пункта 11, пункта 13 статьи 1, которые вводятся в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования;

3) подпунктов 1) и 2), абзацев четвертого и пятого подпункта 5), подпункта 7) пункта 1, абзацев третьего и четвертого подпункта 5) пункта 11, пункта 12 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 января 2026 года;

4) пунктов 4 и 10, подпункта 9) пункта 11 статьи 1, которые вводятся в действие с 1 января 2027 года.

Президент
Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ