Об утверждении Правил оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 22 октября 2025 года № 386. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 23 октября 2025 года № 37206

В соответствии с пунктом 5 статьи 21 Закона Республики Казахстан "Об охране, воспроизводстве и использовании животного мира" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора.

2. Комитету рыбного хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра сельского хозяйства Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр сельского хозяйства Республики Казахстан

А. Сапаров

"СОГЛАСОВАН"
Министерство здравоохранения
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство внутренних дел
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство водных ресурсов и ирригации
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство экологии и природных ресурсов
Республики Казахстан

Утверждены приказом Министр сельского хозяйства Республики Казахстан от 22 октября 2025 года № 386

Правила оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 5 статьи 21 Закона Республики Казахстан "Об охране, воспроизводстве и использовании животного мира" (далее – Закон) и определяют порядок оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора.

2. В настоящих Правилах используются следующие основные понятия:

1) замор – массовая гибель рыбных ресурсов и других водных животных, вызванная нарушением гидрохимического и иного режимов водоема и (или) участка;

2) массовая гибель рыб и других водных животных – гибель более 50 килограммов рыб в радиусе до 100 метров либо более 10 особей тюленей в радиусе до 5 километров за период до 5 календарных дней, вызванная внешними (в том числе антропогенными) воздействиями либо эпизоотиями;

3) естественная гибель рыб и других водных животных – гибель рыб и других водных животных, происходящая в результате природных биологических процессов без влияния антропогенных факторов;

4) ихтиологические наблюдения – сбор и изучение данных о состоянии ихтиофауны рыбохозяйственного водоема;

5) летние заморы – гибель рыб и других водных животных при бурном развитии сине-зеленых водорослей с высоким поглощением растворенного в воде кислорода и последующем их разложении с выделением токсичных соединений;

6) зимние заморы – гибель рыб и других водных животных при промерзании воды в водоеме до дна или при остром дефиците кислорода в воде под сплошным ледовым покровом, вызванный снижением фотосинтетической активности и разложением органики;

7) эпизоотия – массовое распространение особо опасных и других инфекционных болезней животных на территории соответствующей административно-территориальной единицы.

3. Случаи гибели рыб и других водных животных в зависимости от причин и масштабов подразделяются на:

1) естественную гибель;

2) массовую гибель;

3) гибель, вызванную антропогенными причинами;

4) гибель, вызванную природно-обусловленными факторами.

4. К признакам естественной гибели рыб и других водных животных относятся:

1) единичные случаи гибели особей;

2) отсутствие следов внешнего вмешательства (механических повреждений и загрязнений);

3) наличие признаков возрастной либо сезонной смертности.

Случаи естественной гибели рыб и других водных животных подлежат учету без применения экстренных мер реагирования по форме учета случаев естественной гибели рыб и других водных животных согласно приложению 1 настоящих Правил.

5. К признакам массовой гибели рыб и других водных животных относятся:

1) гибель более 50 килограммов рыб в радиусе до 100 метров либо более 10 особей тюленей в радиусе до 5 километров за период до 5 календарных дней;

2) наличие признаков отравления, инфекционных заболеваний или воздействия загрязняющих веществ;

3) повторяющиеся случаи гибели в одном районе в течение 30 календарных дней;

4) наличие гидрохимических аномалий или признаков механического воздействия.

6. Антропогенными причинами гибели рыб и других водных животных являются:

1) токсическое загрязнение (сбросы поверхностно-активных веществ, тяжелых металлов, нефтепродуктов, пестицидов, ядохимикатов, промышленных и сельскохозяйственных сточных вод);

2) гидрохимические аномалии (гипоксия, резкое закисление/ощелачивание, изменение солености);

3) тепловое загрязнение (нарушение температурного режима вследствие сброса подогретых вод);

4) механическое воздействие (гидротехнические аварии, перемешивание придонных слоев, приводящее к высвобождению токсичных веществ).

7. Природно-обусловленными факторами массовой гибели рыб и других водных животных являются:

1) зимние заморы;

2) летние заморы;

3) эпизоотии;

4) аномальные климатические явления (резкие перепады температуры воды, длительные засухи, штормовые ветра и осадки, грозовые молнии).

8. Источниками информации об угрозе массовой гибели рыб и других водных животных являются:

информация физических или юридических лиц, а также государственных органов;

публикации в средствах массовой информации;

сведения уполномоченного органа в области рыбного хозяйства, включая ихтиологические наблюдения;

фоновые исследования и результаты гидрохимического и биологического мониторинга водоемов.

Глава 2. Порядок оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора

Параграф 1. Оказание помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных

9. Оказание помощи в случаях массовых заболеваний рыб и других водных животных, угрозы их гибели при стихийных бедствиях и вследствие других причин в закрепленных рыбохозяйственных водоемах и (или) участках осуществляется субъектами рыбных хозяйств и местными исполнительными органами, а в рыбохозяйственных водоемах и (или) участках международного, республиканского и местного значения, рыбохозяйственных водоемах и (или) участках резервного фонда и замороопасных водоемах и (или) участках – местными исполнительными органами. В зависимости от значимости территории и происшествия помощь в указанных случаях может быть оказана Правительством Республики Казахстан и международными организациями.

10. Оказание помощи рыбам и другим водным животным в случаях разлива нефти на море и в предохранительной зоне осуществляется на основе анализа суммарной экологической пользы.

11. В целях организации мероприятий по оказанию помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора местный исполнительный орган незамедлительно информирует государственные органы и в течении 24 часов с момента поступления информации, указанной в пункте 8 настоящих Правил, создает оперативную рабочую группу (далее – рабочая группа).

12. В состав рабочей группы включаются представители уполномоченных органов в области рыбного хозяйства, охраны и использования водного фонда, охраны окружающей среды, охраны, воспроизводства и использования животного мира, в сфере гражданской защиты, санитарно-эпидемиологического благополучия населения, внутренних дел, а также представители управлений по вопросам природных ресурсов и регулирования природопользования, ветеринарии местного исполнительного органа и научной организации в области охраны, воспроизводства и использования рыбных ресурсов и других водных животных.

13. Руководство деятельностью рабочей группы осуществляет руководитель управления природных ресурсов и регулирования природопользования местного исполнительного органа либо лицо, исполняющее его обязанности.

14. Рабочая группа проводит обследование водоема; определяет масштабы угрозы, температуру воды, содержание в воде кислорода, водородного показателя, цвета, прозрачности, запахов в воде, возможные причины возникновения неблагоприятных факторов, возможное количество погибших рыб и других водных животных, видео- и фотосъемку; разрабатывает план первоочередных мероприятий.

15. Ветеринарной организацией местного исполнительного органа, на основе собранных материалов рабочей группы и результатов лабораторных исследований, в течение 5 рабочих дней выдается письменное заключение о причине гибели рыб и других водных животных в соответствии с приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 16 января 2015 года № 7-1/19 "Об утверждении Правил выдачи акта экспертизы (протокола испытаний)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 10410), с размещением данного заключения на интернет-ресурсе местного исполнительного органа.

16. Рабочей группой факт массовой гибели рыб и других водных животных фиксируется в заключении по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

17. После установления причин массовой гибели рыб и других водных животных, местным исполнительным органом, проводятся следующие мероприятия:

1) аэрация воды, установка передвижных насосно-аэрационных установок для повышения содержания кислорода;

2) подача свежей воды в водоем (при наличии технической возможности);

3) мелиоративные работы: удаление избыточной растительности, ила, разложившихся органических остатков;

4) применение при необходимости разрешенных биологических и химических препаратов, способствующих улучшению качества воды;

5) организация временного изъятия (эвакуация) рыб и других водных животных в безопасные водоемы или специальные хозяйства (при угрозе массовой гибели).

18. Управление природных ресурсов и регулирования природопользования местного исполнительного органа составляет акт о проведенных восстановительных мероприятиях по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам.

Результаты проведенных мероприятий размещаются на интернет-ресурсе местного исполнительного органа.

Параграф 2. Ликвидация последствий замора

19. Ветеринарные организации проводят осмотр погибших рыб и других водных животных на наличие внешних повреждений, язв, паразитов, источников заболеваний, признаков отравлений, проводят вскрытие с целью выявления причин гибели, определения наличия паразитов и состояния внутренних органов, обеспечивают доставку отобранных проб и проведение ветеринарных, лабораторных исследований (органолептическое, токсикологическое, паразитологическое, вирусологическое, бактериологическое) и на основании результатов ветеринарно-лабораторных исследований устанавливают причину гибели рыб и других водных животных.

20. Сбор и утилизацию погибших рыб и других водных животных на резервных рыбохозяйственных водоемах и (или) участках организуют местные исполнительные органы с участием представителей ветеринарных служб, а на закрепленных рыбохозяйственных водоемах и (или) участках субъекты рыбных хозяйств, местные исполнительные органы с участием представителей ветеринарных служб.

21. Ветеринарные службы организуют контроль за процессом утилизации собранной погибшей рыбы и других водных животных в специально оборудованных местах согласно приказу Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 29 июня 2015 года № 7-1/587 "Об утверждении Ветеринарных (ветеринарно-санитарных) правил" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 11940).

22. Местным исполнительным органом совместно с ветеринарными службами проводится очистка акватории от разложившихся органических остатков и загрязняющих веществ, а на закрепленных рыбохозяйственных водоемах и (или) участках субъектом рыбного хозяйства, местным исполнительным органом совместно с ветеринарными службами.

23. В случае, если в период обследования водоема установлено, что причиной замора является недостаток кислорода в воде, местным исполнительным органом незамедлительно принимаются меры по спасению рыб и других водных животных путем отлова и переселения в другой благополучный водоем либо участок, а также проведение аэрации с использованием технических средств (аэраторы, насосы, компрессоры, мотобуры).

24. В случаях возникновения угрозы замора, который неизбежно приведет к гибели рыб, и невозможности устранения такой угрозы путем проведения текущей рыбохозяйственной мелиорации водных объектов или их частей территориальное подразделение уполномоченного органа в области рыбного хозяйства на основании научных рекомендаций принимает решение о мелиоративном лове рыб.

25. После стабилизации условий среды проводится зарыбление водоема для восстановления численности популяции, согласно подпункту 21) статьи 9-1 Закона.

26. Территориальное подразделение уполномоченного органа в области рыбного хозяйства при необходимости осуществляет контрольный лов в целях предоставления проб живых рыб для лабораторных исследований.

27. При выявлении инфекционных заболеваний в целях предотвращения распространения болезни на другие водоемы и хозяйства, а также защиты здоровья людей, местный исполнительный орган района, города областного значения принимает решение об установлении карантина или ограничительных мероприятий по представлению главного государственного ветеринарно-санитарного инспектора соответствующей территории в случае возникновения заразных болезней животных на территории района (города областного значения).

28. Территориальное подразделение уполномоченного органа в области охраны окружающей среды организует обследование прибрежной водоохранной полосы на наличие фактов сброса загрязняющих веществ, источников загрязнения водоемов, осуществляет отбор проб воды, почвы с береговой полосы и подводного грунта на местах возможного слива сточных вод, локализацию и устранение источников загрязнения и обеспечивает проведение лабораторных исследований проб.

29. Территориальное подразделение уполномоченного органа в области охраны и использования водного фонда организует обследование на предмет изменения гидрологического режима водных объектов и соблюдения установленных требований по эксплуатации водохозяйственных сооружений.

30. При выявлении нарушений законодательств в сферах охраны, воспроизводства и использования животного мира, органы внутренних дел осуществляют оперативно-розыскные мероприятия по установлению виновных лиц и привлечению их к ответственности.

	Приложение 1 к Правилам оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора
	Форма

Форма учета случаев естественной гибели рыб и других водных животных

о регистрации случая естественной гибели рыб и (или) других водных животных
Дата составления: "_" __________ 20 г.
Место (водоем, участок, координаты):
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

1. Общие сведения
Видовой состав погибших животных: ____________________________________
Количество (ориентировочно/по выборке): ________________________________
Возрастные группы (если возможно определить): __________________________

2. Условия среды на момент обследования
Температура воды: ______ °С
Концентрация растворенного кислорода: ______ мг/л
Прозрачность воды (по диску Секки): ______ см
Наличие цветения водорослей / запаха: __________________________________
Другие наблюдаемые факторы: _________________________________________

3. Внешние признаки гибели
Состояние погибших особей (вздутие, повреждения, следы заболеваний):
Характер расположения (единично / группами / вдоль берега):

4. Предполагаемая причина
(отметить или указать):
☐ Старение особей
☐ Заболевания (естественные)
☐ Заморное явление (дефицит кислорода)
☐ Температурный стресс
☐ Конкуренция/хищничество
☐ Другое (указать): _________________________________________________

5. Дополнительные сведения

6. Ответственные лица
Фамилия, имя, отчество (при его наличии), должность, подпись
______________________________________________________
Фамилия, имя, отчество (при его наличии), должность, подпись
______________________________________________________
М.П. (при наличии)

	Приложение 2 к Правилам оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора
	Форма

Заключение о факте массовой гибели рыб и других водных животных

Место составления: __________ Дата составления: "__" _______ 20__ года
Мы, нижеподписавшиеся, в составе:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
(фамилия, имя, отчество (при его наличии), должность, место работы)
составили настоящий акт о нижеследующем:
1) место обнаружения гибели рыб и других водных животных
(название водоема, участок, координаты)
__________________________________________________________________;
2) дата и время обнаружения: ________________________________________;
3) характеристика водного объекта (тип водоема, площадь, глубина,
гидрологические условия) ___________________________________________;
4) описание факта массовой гибели рыб и других водных животных
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________;
(ориентировочное количество погибших особей, средний и общий вес по видам,
наличие внешних признаков в виде повреждений, паразитов, явные признаки
заболеваний, площадь/протяженность места обнаружения гибели, наличие
признаков загрязнения водоема, источников сброса сточных вод и мест смыва
токсичных веществ в водоем, показания очевидцев, данных, полученных
при обследовании места гибели и других сведений, имеющих отношение
к факту гибели)
5) предположительные причины гибели: ________________________________;
6) пробы воды, почвы, подводного грунта и биоматериала отобраны (да/нет, куда
направлены) ________________________________________________________;
7) дополнительно присутствовали: (представители общественных объединений,
волонтеры);
8) дополнительная информация: _______________________________________
Подписи членов комиссии: ___________________________________________
___________________________________________________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)
_________________________________________ __________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)
_________________________________ __________________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)

	Приложение 3 к Правилам оказания помощи для предотвращения угрозы массовой гибели рыб и других водных животных, а также ликвидации последствий замора
	Форма

Акт о проведенных восстановительных мероприятиях

Место составления: __________ Дата составления: "__" _______ 20__ года
Организация, проводившая мероприятия _________________________________
(наименование)
Место (водоем, участок, координаты):
_____________________________________________________________________
Информация о проведенных мероприятиях:
1) аэрация воды, установка передвижных насосно-аэрационных установок
для повышения содержания кислорода:
_____________________________________________________________________;
(количество и тип использованных установок, объем перекаченной воды,
охваченная площадь, количество задействованных сотрудников,
продолжительность мероприятия)
2) подача свежей воды в водоем:
_____________________________________________________________________;
(способ подачи воды, водоисточник, объем поданной воды)
3) мелиоративные работы: удаление избыточной растительности, ила,
разложившихся органических остатков:
____________________________________________________________________;
(способ удаления избыточной растительности, охваченная площадь, объем
проведенных дноуглубительных работ по удалению ила и органических остатков,
место утилизации)
4) применение разрешенных биологических и химических препаратов,
способствующих улучшению качества воды:
_____________________________________________________________________;
(виды примененных биологических и химических препаратов, их количество)
5) организация временного изъятия (эвакуация) рыб и других водных животных
в безопасные водоемы или специальные хозяйства:
_____________________________________________________________________;
(способ изъятия, виды примененных орудий лова, их количество, виды, количество
и вес изъятых рыб и других водных животных, количество задействованных человек,
способ транспортировки, вид автотранспорта, наименование водоема или хозяйства
куда была выпущена изъятая рыба, наличие отхода в процессе транспортировки)
6) другие мероприятия:
______________________________________________________________________;
(описание проведенных мероприятий)
Степень предотвращения ущерба:
______________________________________________________________________;
(эффективность проведенных противозаморных мероприятий, ожидаемый эффект,
возможность повторения массовой гибели рыбы, организация мониторинга водоема)
Предложения по предотвращению ущерба в будущем:
______________________________________________________________________;
(заключение, наименование необходимых для проведения мероприятий в будущем,
их тип и количество, продолжительность по времени, объем необходимых
финансовых и технических средств)
Ответственные лица: __________________________________ __________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)
_____________________________________________ __________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)
_____________________________________________ __________________________
(должность, фамилия, имя, отчество (при его наличии) (подпись)

Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2025 жылғы 22 қазандағы № 386 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 23 қазанда № 37206 болып тіркелді

"Жануарлар дүниесiн қорғау, өсiмiн молайту және пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабының 5-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Балық шаруашылығы комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі

А. Сапаров

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Ішкі істер министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Су ресурстары және ирригация министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"
Қазақстан Республикасы
Экология және табиғи ресурстар
министрлігі

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі 2025 жылғы 22 қазандағы № 386 бұйрығымен бекітілген

Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 21-бабының 5-тармағына сәйкес әзірленді және балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) балықтардың қырылуы – балық ресурстарының және басқа да су жануарларының су айдынының және (немесе) учаскесінің гидрохимиялық және өзге де режимінің бұзылуынан туындаған жаппай қырылуы;

2) балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылуы – 100 метрге дейінгі радиуста 50 килограмнан астам балықты не 5 күнтізбелік күнге дейінгі кезеңде 5 километрге дейінгі радиуста итбалықтардың 10-нан астам дарасын қырып-жоюды;

3) балықтар мен басқа да су жануарларының табиғи қырылуы – антропогендік факторлардың әсерінсіз табиғи биологиялық процестер нәтижесінде болатын балықтар мен басқа да су жануарларының қырылуы;

4) ихтиологиялық байқаулар – балық шаруашылығы су айдыны ихтиофаунасының жай-күйі туралы деректерді жинау және зерделеу;

5) жазда балықтардың қырылуы – суда еріген оттегінің жоғары сіңуі бар көк-жасыл балдырлардың қарқынды дамуы және кейіннен улы қосылыстардың бөлінуімен олардың ыдырауы кезінде балықтар мен басқа да су жануарларының қырылуы;

6) қыста балықтардың қырылуы – су айдынындағы судың түбіне дейін қатуы кезінде немесе фотосинтетикалық белсенділіктің төмендеуінен және органикалық заттардың ыдырауынан туындаған жаппай мұз жамылғысының астындағы суда оттегінің өте тапшылығы кезінде балықтар мен басқа да су жануарларының қырылуы;

7) эпизоотия – тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жануарлардың аса қауіпті және басқа да жұқпалы ауруларының жаппай таралуы.

3. Балықтар мен басқа да су жануарларының қырылу жағдайлары себептер мен ауқымына қарай мыналарға бөлінеді:

1) табиғи қырылу;

2) жаппай қырылу;

3) антропогендік себептерден туындаған қырылу;

4) табиғи факторлардан туындаған қырылу.

4. Балықтар мен басқа да су жануарларының табиғи өлімінің белгілеріне мыналар жатады:

1) дарақтар қырылуының бірлі-жарым жағдайлары;

2) сыртқы араласу (механикалық зақымдану және ластану) іздерінің болмауы;

3) жас немесе маусымдық өлім белгілерінің болуы.

Балықтар мен басқа да су жануарларының табиғи қырылу жағдайлары осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес балықтар мен басқа да су жануарларының табиғи қырылу жағдайларын есепке алу нысаны бойынша шұғыл ден қою шараларын қолданбай есепке алынуға тиіс.

5. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу белгілеріне мыналар жатады:

1) күнтізбелік 5 күніге дейінгі кезеңде 100 метрге дейінгі радиуста 50 килограмнан астам балықтың не 5 километрге дейінгі радиуста итбалықтардың 10-нан астам дарағының қырылуы;

2) улану, жұқпалы аурулар немесе ластаушы заттардың әсер ету белгілерінің болуы;

3) бір ауданда күнтізбелік 30 күн ішінде қайталанатын қырылу жағдайлары;

4) гидрохимиялық ауытқулардың немесе механикалық әсер ету белгілерінің болуы.

6. Балықтар мен басқа су жануарлары өлімінің антропогендік себептері:

1) уытты ластану (беттік-белсенді заттарды, ауыр металдарды, мұнай өнімдерін, пестицидтерді, улы химикаттарды, өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы сарқынды суларын ағызу);

2) гидрохимиялық ауытқулар (гипоксия, қатты қышқылдану/сілтілеу, тұздылықтың өзгеруі);

3) жылумен ластану (жылытылған суларды ағызу салдарынан температуралық режимнің бұзылуы);

4) механикалық әсер ету (гидротехникалық авариялар, улы заттардың бөлінуіне әкелетін су асты қабаттарын араластыру).

7. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылуының табиғи факторлары:

1) қыста балықтардың қырылуы;

2) жазда балықтардың қырылуы;

3) эпизоотиялар;

4) қалыпты емес климаттық құбылыстар (су температурасының күрт өзгеруі, ұзақ құрғақшылық, дауылды желдер мен жауын-шашын, найзағай).

8. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупі туралы ақпарат көздері:

жеке немесе заңды тұлғалардың, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ақпараты;

бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланымдар;

ихтиологиялық бақылауларды қоса алғанда, балық шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның мәліметтері;

су айдындарының гидрохимиялық және биологиялық мониторингінің фондық зерттеулері мен нәтижелері.

2-тарау. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету тәртібі

1-параграф. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау үшін көмек көрсету

9. Бекітіп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай аурулары, дүлей зілзалалар кезінде және басқа да себептер салдарынан олардың қырылу қаупі жағдайларында көмек көрсетуді балық шаруашылығы субъектілері және жергілікті атқарушы органдар, ал халықаралық, республикалық және жергілікті маңызы бар балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде, резервтік қордағы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде және қырылып қалу қаупі бар су айдындарында және (немесе) учаскелерінде – жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады. Аумақтың маңыздылығына және оқиғаға байланысты көрсетілген жағдайларда Қазақстан Республикасының Үкіметі мен халықаралық ұйымдар көмек көрсете алады.

10. Теңізге және қауіпсіздік аймағында мұнай төгілген жағдайда балықтар мен басқа да су жануарларына көмек көрсету жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде жүзеге асырылады.

11. Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ олардың қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру мақсатында жергілікті атқарушы орган мемлекеттік органдарды дереу хабардар етеді және осы Қағидалардың 8-тармағында көрсетілген ақпарат келіп түскен сәттен бастап 24 сағат ішінде жедел жұмыс тобын (бұдан әрі – жұмыс тобы) құрады.

12. Жұмыс тобының құрамына балық шаруашылығы, су қорын қорғау және пайдалану, қоршаған ортаны қорғау, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, азаматтық қорғау, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы, ішкі істер саласындағы уәкілетті органдардың өкілдері, сондай-ақ табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу, жергілікті атқарушы органның ветеринария мәселелері жөніндегі басқармаларының және балық ресурстарын және басқа да су жануарларын қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы ғылыми ұйым өкілдері кіреді.

13. Жұмыс тобының қызметіне басшылықты жергілікті атқарушы органның табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының басшысы не оның міндетін атқарушы адам жүзеге асырады.

14. Жұмыс тобы су айдынына зерттеу жүргізеді; қауіптің ауқымын, су температурасын, судағы оттегінің құрамын, сутегі көрсеткішін, түсін, мөлдірлігін, судағы иістерді, қолайсыз факторлардың туындауының ықтимал себептерін, қырылған балықтар мен басқа да су жануарларының ықтимал санын, бейне және фототүсірілімді айқындайды; бірінші кезектегі іс-шаралар жоспарын әзірлейді.

15. Жергілікті атқарушы органның ветеринариялық ұйымы жұмыс тобының жиналған материалдары мен зертханалық зерттеулердің нәтижелері негізінде 5 жұмыс күні ішінде "Сараптама актісін (сынақ хаттамасын) беру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 16 қаңтардағы № 7-1/19 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10410 болып тіркелген) сәйкес балықтар мен басқа да су жануарларының қырылу себебі туралы жазбаша қорытынды береді және оны жергілікті атқарушы органның интернет-ресурсында жариялайды.

16. Жұмыс тобы балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу фактісін осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша қорытындыда белгілейді.

17. Жергілікті атқарушы орган балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу себептерін анықтағаннан кейін мынадай іс-шаралар жүргізеді:

1) суды аэрациялау, оттегінің құрамын арттыру үшін жылжымалы сорғы-аэрация қондырғыларын орнату;

2) су айдынына таза су беру (техникалық мүмкіндік болған жағдайда);

3) мелиорациялық жұмыстар: артық өсімдіктерді, шламдарды, ыдыраған органикалық қалдықтарды жою;

4) қажет болған жағдайда су сапасын жақсартуға ықпал ететін рұқсат етілген биологиялық және химиялық препараттарды қолдану;

5) балықтар мен басқа да су жануарларын қауіпсіз су айдындарына немесе арнайы шаруашылықтарға (жаппай қырылу қаупі төнген кезде) уақытша алып қоюды (эвакуациялауды) ұйымдастыру.

18. Жергілікті атқарушы органның табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жүргізілген қалпына келтіру іс-шаралары туралы акт жасайды.

Өткізілген іс-шаралардың нәтижелері жергілікті атқарушы органның интернет-ресурсында орналастырылады.

2-параграф. Қырылып қалу салдарын жою

19. Ветеринариялық ұйымдар өлген балықтар мен басқа да су жануарларын сыртқы зақымдануларға, жараларға, паразиттерге, ауру көздеріне, улану белгілеріне қарап-тексеруді жүргізеді, өлу себептерін анықтау, паразиттердің болуын және ішкі ағзалардың жай-күйін анықтау мақсатында союды жүргізеді, алынған сынамаларды жеткізуді және ветеринариялық, зертханалық зерттеулер (органолептикалық, токсикологиялық, паразитологиялық, вирусологиялық, бактериологиялық) жүргізуді қамтамасыз етеді және ветеринариялық-зертханалық зерттеулердің нәтижелері негізінде балықтар мен басқа да су жануарларының өлімінің себебін анықтайды.

20. Резервтік балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде өлген балықтар мен басқа да су жануарларын жинауды және кәдеге жаратуды ветеринариялық қызметтер өкілдерінің қатысуымен жергілікті атқарушы органдар, ал бекітіп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде балық шаруашылығы субъектілері, ветеринариялық қызметтер өкілдерінің қатысуымен жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырады.

21. Ветеринариялық қызметтер "Ветеринариялық (ветеринариялық-санитариялық) қағидаларды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 29 маусымдағы № 7-1/587 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11940 болып тіркелген) сәйкес арнайы жабдықталған орындарда жиналған өлген балықтар мен басқа да су жануарларын кәдеге жарату процесін бақылауды ұйымдастырады.

22. Жергілікті атқарушы орган ветеринариялық қызметтермен бірлесіп, акваторияны ыдыраған органикалық қалдықтар мен ластаушы заттардан, ал бекітіп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде балық шаруашылығы субъектісі, жергілікті атқарушы орган ветеринариялық қызметтермен бірлесіп тазартуды жүргізеді.

23. Егер су айдынын тексеру кезеңінде судағы оттегінің жетіспеушілігі қырылып қалудың себебі болып табылса, жергілікті атқарушы орган балықтар мен басқа да су жануарларын аулау және басқа қолайлы су айдынына не учаскеге көшіру арқылы құтқару, сондай-ақ техникалық құралдарды (аэраторлар, сорғылар, компрессорлар, мотобурлар) пайдалана отырып, аэрация жүргізу бойынша дереу шаралар қабылдайды.

24. Балықтардың өліміне әкеп соқтыратын қырылып қалу қатері төнген және су объектілеріне немесе олардың бөліктеріне ағымдағы балық шаруашылығы мелиорациясын жүргізу арқылы мұндай қатерді жою мүмкін болмаған жағдайларда балық шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі ғылыми ұсынымдар негізінде балықтарды мелиорациялық аулау туралы шешім қабылдайды.

25. Қоршаған орта жағдайлары тұрақталғаннан кейін Заңның 9-1-бабының 21) тармақшасына сәйкес популяция санын қалпына келтіру үшін су айдынына балық жіберу жүргізіледі.

26. Балық шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі қажет болған жағдайда зертханалық зерттеулер үшін тірі балық сынамаларын беру мақсатында бақылау аулауды жүзеге асырады.

27. Жұқпалы аурулар анықталған кезде аурудың басқа су айдындары мен шаруашылықтарға таралуын болдырмау, сондай-ақ адамдардың денсаулығын қорғау мақсатында ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) аумағында жануарлардың жұқпалы аурулары туындаған жағдайда тиісті аумақтың бас мемлекеттік ветеринариялық-санитариялық инспекторының ұсынысы бойынша карантин немесе шектеу іс-шараларын белгілеу туралы шешім қабылдайды.

28. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі ластаушы заттарды, су айдындарының ластану көздерін ағызу фактілерінің болуына жағалау маңындағы су қорғау белдеуін зерттеп-қарауды ұйымдастырады, ағынды сулардың ықтимал төгілу орындарында жағалау белдеуінен және су асты топырағынан су, топырақ сынамаларын алуды, ластану көздерін оқшаулауды және жоюды жүзеге асырады және сынамаларға зертханалық зерттеулер жүргізуді қамтамасыз етеді.

29. Су қорын қорғау және пайдалану саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі су объектілерінің гидрологиялық режимінің өзгеруі және су шаруашылығы құрылыс жайларын пайдалану жөніндегі белгіленген талаптардың сақталуы тұрғысынан зерттеп-қарауды ұйымдастырады.

30. Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы заңнамаларды бұзушылықтар анықталған кезде ішкі істер органдары кінәлі адамдарды анықтау және оларды жауапқа тарту жөніндегі жедел-іздестіру іс-шараларын жүзеге асырады.

	Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидаларына 1-қосымша
	Нысан

Балықтар мен басқа да су жануарларының табиғи қырылу
жағдайларын есепке алу нысаны

балықтардың және (немесе) басқа да су жануарларының табиғи қырылу жағдайын тіркеу туралы
Жасалған күні: 20 ж "_" __________.
Орны (су айдыны, учаскесі, координаттары):
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
1. Жалпы мәліметтер
Өлген жануарлардың түрлік құрамы: ____________________________________
Саны (шамамен/іріктеме бойынша): _______________________________
Жас топтары (егер айқындау мүмкін болса): __________________________
2. Зерттеп-қарау кезіндегі қоршаған орта жағдайлары
Судың температурасы: ____________________°С
Еріген оттегінің концентрациясы: ___________________ мг/л
Судың мөлдірлігі (Секки дискісі бойынша): ___________________см
Балдырлардың гүлденуі / иісінің болуы: __________________________________
Басқа бақыланатын факторлар: _________________________________________
3. Өлімнің сыртқы белгілері
Өлген дарақтардың жағдайы (ісіну, зақымдану, аурудың іздері):
Орналасу сипаты (бірлік / топпен / жағалау бойында):
4. Болжалды себеп
(белгілеу немесе көрсету):
☐ Дарақтардың қартаюы
☐ Аурулар (табиғи)
☐ Қырылып қалу құбылысы (оттегінің жетіспеушілігі)
☐ Температуралық стресс
☐ Бәсекелестік/жыртқыштық
☐Басқа (көрсету): ________________________________________________
5. Қосымша мәліметтер
6. Жауапты тұлғалар
Аты, әкесінің аты (бар болса), тегі, лауазымы, қолы
__________________________________________
Аты, әкесінің аты (бар болса), тегі, лауазымы, қолы
__________________________________________
М. О. (бар болса)

	Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидаларына 2-қосымша
	Нысан

Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу
фактісі туралы қорытынды

Жасау орны: __________ Жасалған күні: 20__ жылғы "__" _______
Біз, төменде қол қойғандар, мынадай құрамда:
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
(аты, әкесінің аты (бар болса), тегі, лауазымы, жұмыс орны)
төмендегілер туралы осы актіні жасадық:
1) балықтар мен басқа да су жануарларының қырылғаны анықталған орын
(су айдынының атауы, учаскесі, координаттары) ____________________________ ;
2) анықталған күні мен уақыты: ____________________________________ ;
3) су объектісінің сипаттамасы (су айдынының түрі, ауданы, тереңдігі,
гидрологиялық шарттар) ___________________________________________ ;
4) балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу фактісін
сипаттау____________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________ ;
(өлген дарақтардың болжамды саны, түрлері бойынша орташа және жалпы салмағы,
зақымдану түріндегі сыртқы белгілердің, паразиттердің болуы, аурулардың айқын белгілері,
өлімді анықтау орнының ауданы/ұзындығы, су айдынының ластану белгілерінің, ағынды
суларды ағызу көздерінің және су айдынына улы заттарды ағызу орындарының болуы,
куәгерлердің көрсеткіштері, қырылу орнын тексеру кезінде алынған деректер және қырылу
фактісіне қатысы бар басқа да мәліметтер)
5) қырылудың болжамды себептері: __________________________ ;
6) су, топырақ, су асты топырағы және биоматериал сынамалары алынды
(иә / жоқ, қайда бағытталған) ___________________________________;
7) қосымша қатысты: (қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, еріктілер);
8) қосымша ақпарат: __________________________________
Комиссия мүшелерінің қолдары:
_________________________________ ________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)
_________________________________ __________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)
_________________________________ __________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)

	Балықтар мен басқа да су жануарларының жаппай қырылу қаупін болғызбау, сондай-ақ қырылып қалу салдарын жою үшін көмек көрсету қағидаларына 3-қосымша
	Нысан

Өткізілген қалпына келтіру іс-шаралары туралы акт

Жасау орны: __________ Жасалған күні: 20__ жылғы "__" _______
Іс-шараларды өткізген ұйым _________________________________
(атауы)
Орны (су айдыны, учаскесі, координаттары):
___________________________________________________________________
Өткізілген іс-шаралар туралы ақпарат:
1) суды аэрациялау, оттегінің құрамын арттыру үшін жылжымалы сорғы-аэрация
қондырғыларын орнату:
__________________________________________________________________ ;
(пайдаланылған қондырғылардың саны мен типі, айдалатын судың көлемі,
қамтылған алаң, тартылған қызметкерлер саны, іс-шараның ұзақтығы)
2) су айдынына таза су беру:
___________________________________________________________________;
(су беру тәсілі, су көзі, берілген су көлемі)
3) мелиорациялық жұмыстар: артық өсімдіктерді, шламдарды, ыдыраған органикалық
қалдықтарды жою:
__________________________________________________________________ ;
(артық өсімдіктерді жою тәсілі, қамтылған алаң, тұнба мен органикалық
қалдықтарды жою бойынша жүргізілген түбін тереңдету жұмыстарының көлемі,
кәдеге жарату орны)
4) су сапасын жақсартуға ықпал ететін рұқсат етілген биологиялық
және химиялық препараттарды қолдану:
___________________________________________________________________________;
(қолданылған биологиялық және химиялық препараттардың түрлері, олардың
саны)
5) балықтар мен басқа да су жануарларын қауіпсіз су айдындарына немесе
арнаулы шаруашылықтарға уақытша алып қоюды (эвакуациялауды) ұйымдастыру:
___________________________________________________________________ ;
(алып қою тәсілі, қолданылған балық аулау құралдарының түрлері,
олардың саны, түрлері, алып қойылған балықтардың және басқа да су жануарларының
саны мен салмағы, тартылған адамдардың саны, тасымалдау тәсілі, автокөлік түрі, алып
қойылған балық жіберілген су айдынының немесе шаруашылықтың атауы,
тасымалдау процесінде қалдықтардың болуы)
6) басқа да іс-шаралар:
____________________________________________________________________________;
(өткізілген іс-шаралардың сипаттамасы) Зақымданудың алдын алу дәрежесі:
____________________________________________________________________;
(жүргізілген қырылып қалуға қарсы іс-шаралардың тиімділігі, күтілетін әсер,
балықтардың жаппай қырылуының қайталану мүмкіндігі, су айдынының
мониторингін ұйымдастыру)
Болашақта зиянды болдырмау бойынша ұсыныстар:
____________________________________________________________________;
(қорытынды, болашақта өткізу үшін қажетті іс-шаралардың атауы, олардың типі
мен саны, уақыты бойынша ұзақтығы, қажетті қаржы және техникалық
құралдардың көлемі)
Жауапты тұлғалар:_________________________________ __________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)
_________________________________ __________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)
_________________________________ __________________________
(лауазымы, аты, әкесінің аты (бар болса), тегі) (қолы)