О внесении изменений в приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 13 июля 2018 года № 514 "Об утверждении Правил аттестации негосударственных противопожарных служб"

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 20 августа 2025 года № 342. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 августа 2025 года № 36665

      ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Внести в приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 13 июля 2018 года № 514 "Об утверждении Правил аттестации негосударственных противопожарных служб" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 17281) следующие изменения:

      заголовок приказа изложить в следующей редакции:

      "Об утверждении Правил аттестации профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах";

      преамбулу изложить в следующей редакции:

      "В соответствии с подпунктом 75) пункта 1 статьи 12 Закона Республики Казахстан "О гражданской защите" и подпунктом 1) статьи 10 Закона Республики Казахстан "О государственных услугах", ПРИКАЗЫВАЮ:";

      пункт 1 Приказа изложить в следующей редакции:

      "1. Утвердить прилагаемые Правила аттестации профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах";

      Правила аттестации негосударственных противопожарных служб, утвержденные указанным приказом изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему приказу.

      2. Комитету противопожарной службы Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Министр по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан
Ч. Аринов

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство цифрового развития, инноваций
и аэрокосмической промышленности
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

  Приложение
к приказу Министра
по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан
от 20 августа 2025 года № 342
  Утверждены
приказом
Министра внутренних дел
Республики Казахстан
от 13 июля 2018 года № 514

Правила аттестации профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах

Глава 1. Общие положения

      1. Настоящие Правила аттестации профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах (далее – Правила) определяют порядок проведения аттестации профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах.

      2. Аттестация профессиональных противопожарных служб проводится с целью определения их соответствия к разрешительным требованиям, предъявляемым к профессиональным противопожарным службам (далее – разрешительные требования), утвержденным приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 7 ноября 2014 года № 783 "Об утверждении разрешительных требований, предъявляемых к профессиональным противопожарным службам" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9942).

      3. Аттестация профессиональных противопожарных на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах осуществляется ведомством уполномоченного органа в сфере гражданской защиты.

      Уполномоченный орган в сфере гражданской защиты в течение трех рабочих дней направляет информацию о внесенных изменениях и (или) дополнениях в настоящие Правила оператору информационно-коммуникационной инфраструктуры "электронного правительства", а также в Единый контакт-центр.

Глава 2. Порядок проведения аттестации профессиональных противопожарных служб

      4. Для получения аттестата профессиональных противопожарных служб (далее – ППС) юридические лица (далее – услугополучатель) подают в Комитет противопожарной службы Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан (далее – услугодатель) заявление об аттестации профессиональной противопожарной службы в форме электронного документа согласно приложению 1 к настоящим Правилам через веб-портал "электронного правительства" в информационной системе "Государственная база данных "Е-Лицензирование" (далее – Портал).

      Перечень основных требований к оказанию государственной услуги, включающий характеристики процесса, форму, содержание и результат оказания, а также иные сведения с учетом особенностей предоставления государственной услуги изложены в приложении 2 к настоящим Правилам (далее – Перечень).

      Сведения о государственной регистрации юридического лица, наличии транспортных средств (при указании услугополучателем регистрационного номера транспортного средства и номера свидетельства регистрации транспортного средства), наличии прав на использование объекта для размещения работников, пожарно-спасательной техники, оборудования и снаряжения (при указании услугополучателем кадастрового номера недвижимости), наличии водительских удостоверений у работников (при указании услугополучателем индивидуальных идентификационных номеров работников), об обязательном техническом осмотре транспортных средств (при указании услугополучателем регистрационного номера транспортного средства), образовании и трудовой деятельности работников (при указании услугополучателем индивидуальных идентификационных номеров работников) услугодатель получает из соответствующих государственных информационных систем через шлюз "электронного правительства".

      В "личный кабинет" услугополучателю направляется информация о статусе рассмотрения заявление на оказание государственной услуги, а также уведомление с указанием даты и времени получения результата государственной услуги.

      После подачи заявление на оказание государственной услуги работник канцелярии услугодателя осуществляет регистрацию заявления в Портале, услугополучатель получает уведомление о приеме документов, руководитель услугодателя определяет исполнителя заявления. При обращении услугополучателя после окончания рабочего времени, в выходные и праздничные дни согласно трудовому законодательству, прием заявлений и выдача результатов оказания государственной услуги осуществляется следующим рабочим днем.

      5. Прием документов и выдача результата их рассмотрения осуществляются в электронной форме.

      6. В течение двух рабочих дней с момента получения документов проверяется полнота представленных документов. В случае представления услугополучателем неполного пакета документов и (или) документов с истекшим сроком действия исполнитель услугодателя в указанные сроки готовит мотивированный отказ в дальнейшем рассмотрении заявления в форме электронного документа подписанный электронной цифровой подписью (далее – ЭЦП) руководителя услугодателя и направляет услугополучателю в личный кабинет.

      В случае предоставления услуполучателем полного пакета документов для получения аттестата ППС исполнитель услугодателя в течение четырех рабочих дней рассматривает документы на предмет соответствия разрешительным требованиям.

      При наличии оснований, предусмотренных в пункте 9 Перечня государственной услуги "Аттестация профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах" исполнитель услугодателя уведомляет услугополучателя о предварительном решении об отказе в оказании государственной услуги, а также времени, дате и месте (способе) проведения заслушивания для возможности выразить услугополучателю позицию по предварительному решению.

      Уведомление о заслушивании направляется не менее чем за 3 (три) рабочих дня до завершения срока оказания государственной услуги. Заслушивание проводится не позднее 2 (двух) рабочих дней со дня уведомления.

      По результатам заслушивания услугополучателю в бумажном формате составляет рапорт на имя руководителя услугодателя с приложением документов на право выдачи аттестата либо мотивированный отказ в выдаче аттестата и формирует в Портале результат оказания государственной услуги.

      Руководитель услугодателя в течение одного рабочего дня подписывает электронный результат и осуществляет его выдачу посредством Портала.

      В соответствии с подпунктом 11) пункта 2 статьи 5 Закона Республики Казахстан "О государственных услугах" услугодатель обеспечивает внесение данных в информационную систему мониторинга оказания государственных услуг о стадии оказания государственной услуги в порядке, установленном уполномоченным органом в сфере информатизации.

      В случае сбоя информационной системы, при отсутствии электронной связи или возникновении иных обстоятельств, препятствующих отправке сообщений, уполномоченное подразделение услугодателя незамедлительно с момента обнаружения возникновения технических сбоев принимает меры для выявления и устранения указанных причин (в рабочие дни с 9:00 часов до 18:30 часов).

      Каждый случай аварийной ситуации, приводящий к задержке отправки сообщений более одного часа, фиксируется ответственным исполнителем уполномоченного подразделения услугодателя в специальном журнале.

      7. Срок рассмотрения документов и принятия решения по ним составляет шесть рабочих дней со дня регистрации заявления.

      8. Услугодатель в указанный срок уведомляет заявителей о своем решении по аттестации с одновременной выдачей соответствующего аттестата на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах по форме, согласно приложению 3 к настоящим Правилам с указанием вида противопожарной службы – с выездной и/или без выездной техники в наименовании ППС либо о мотивированном отказе в аттестации в соответствии с Перечнем.

      9. Результаты аттестации вносятся в Журнал регистрации ППС по форме, согласно приложению 4 к настоящим Правилам и размещается на сайте ведомства.

      10. Документы, представленные для проведения аттестации ППС, а также ее результаты формируются в дело.

      11. Действие аттестата прекращается по следующим основаниям:

      1) представление ППС заявления (в произвольной форме) с просьбой о прекращении действия аттестата;

      2) ликвидация юридического лица.

Глава 3. Порядок обжалования решений, действий (бездействия) услугодателя и (или) его должностных лиц по вопросам оказания государственных услуг

      12. Жалоба по вопросам оказания государственной услуги услугополучателем подается услугодателю, должностному лицу, чье решение, действие (бездействие) обжалуются.

      Услугодатель, должностное лицо, чье решение, действие (бездействие) обжалуются не позднее 3 (трех) рабочих дней со дня поступления жалобы направляют ее и административное дело в орган, рассматривающий жалобу.

      При этом услугодатель, должностное лицо, чье решение, действие (бездействие) обжалуются, не направляет жалобу в орган, рассматривающий жалобу, если он в течение 3 (трех) рабочих дней примет благоприятное решение, совершит действие, полностью удовлетворяющее требованиям, указанным в жалобе.

      Жалоба услугополучателя в соответствии с пунктом 2 статьи 25 Закона Республики Казахстан "О государственных услугах" подлежит рассмотрению в течение 5 (пяти) рабочих дней со дня ее регистрации.

      Жалоба услугополучателя, поступившая в адрес уполномоченного органа по оценке и контролю за качеством оказания государственных услуг, подлежит рассмотрению в течение 15 (пятнадцати) рабочих дней со дня ее регистрации.

      Если иное не предусмотрено законом, обращение в суд допускается после обжалования в досудебном порядке.

  Приложение 1
к Правилам аттестации
профессиональных противопожарных
служб на право проведения
работ по предупреждению
и тушению пожаров,
обеспечению пожарной
безопасности и проведению
аварийно-спасательных работ,
связанных с тушением пожаров,
в организациях, населенных
пунктах и на объектах
  Форма
  Председателю Комитета
противопожарной службы
Министерства
по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан
_____________________

Заявление об аттестации профессиональной противопожарной службы

      Прошу Вас рассмотреть прилагаемый перечень документов и выдать
____________________________________________________________________
наименование профессиональной противопожарной службы
аттестат на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров,
обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ,
связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах
____________________________________________________________________
вид профессиональной противопожарной службы
Бизнес-идентификационный номер: _____________________________________
Местонахождение профессиональной противопожарной службы:
____________________________________________________________________
Сведения о наличии на праве собственности либо на ином законном праве
транспортного средства: _______________________________________________
государственный номерной знак (регистрационный номер) _________________
серия и номер технического паспорта ___________________________________
Сведения о наличии на праве собственности либо на ином законном праве объекта
для размещения работников, пожарно-спасательной техники, оборудования
и снаряжения: ________________________________________________________
Кадастровый номер недвижимости ______________________________________
Индивидуальные идентификационные номера работников, которые обеспечиваются
специальным обмундированием и противопожарным снаряжением по перечню
специального обмундирования и противопожарного снаряжения на одного работника
профессиональной противопожарной службы, согласно приложению 2
Разрешительных требований, предъявляемые к профессиональным противопожарным
службам, утвержденных приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан
от 7 ноября 2014 года № 783 "Об утверждении разрешительных требований,
предъявляемых к профессиональным противопожарным службам" (зарегистрирован
в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 9942):
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Согласен на использование сведений, составляющих охраняемую законом тайну,
содержащихся в информационных системах.
Руководитель ___________________фамилия, имя, отчество (при его наличии)
____________________ Дата

  Приложение 2 к Правилам
аттестации профессиональных
противопожарных служб
на право проведения работ
по предупреждению и тушению
пожаров, обеспечению
пожарной безопасности
и проведению аварийно-спасательных
работ, связанных с тушением
пожаров, в организациях,
населенных пунктах и на объектах

Перечень основных требований к оказанию государственной услуги "Аттестация профессиональных противопожарных служб на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах"

1

Наименование услугодателя

Комитет противопожарной службы Министерства по чрезвычайным ситуациям.

2

Способы предоставления государственной услуги (каналы доступа)

Прием заявления и выдача результата оказания государственной услуги осуществляются через веб-портал "электронного правительства" www.egov.kz (далее – портал).

3

Срок оказания государственной услуги

6 рабочих дней.

4

Форма оказания государственной услуги

Электронная (частично автоматизированная)

5

Результат оказания государственной услуги

Результат оказания государственной услуги – выдача аттестата на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах.
Форма предоставления результата оказания государственной услуги: электронная.

6

Размер оплаты, взимаемой с услугополучателя при оказании государственной услуги, и способы ее взимания в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан

Государственная услуга оказывается юридическим лицам бесплатно.

7

График работы

1) услугодателя – с понедельника по пятницу с 9.00 до 18.30 часов, за исключением выходных и праздничных дней, согласно Трудовому кодексу Республики Казахстан (далее – Кодекс) с перерывом на обед с 13.00 до 14.30 часов.
2) портала – круглосуточно, за исключением технических перерывов в связи с проведением ремонтных работ (при обращении услугополучателя после окончания рабочего времени, в выходные и праздничные дни согласно Кодексу, прием заявлений и выдача результатов оказания государственной услуги осуществляется следующим рабочим днем).
Адреса места оказания государственной услуги размещены на:
1) интернет-ресурсах услугодателя: www.emer.gov.kz;
2) веб-портале "электронного правительства": www.egov.kz, www.elicense.kz.

8

Перечень документов и сведений, истребуемых у услугополучателя для оказания государственной услуги

1) электронный запрос, подписанный электронной цифровой подписью услугополучателя согласно приложению 1 к настоящим Правилам;
2) электронные копии актов технического осмотра готовности основных пожарных автомобилей к тушению пожаров по форме, согласно приложению 1 к разрешительным требованиям, предъявляемым к профессиональным противопожарным службам, утвержденным приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 7 ноября 2014 года № 783 "Об утверждении разрешительных требований, предъявляемых к профессиональным противопожарным службам" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 9942) (далее – Приказ № 783);
3) электронные копии свидетельств об окончании курсов обучения по специальной подготовке специалистов профессиональной противопожарной службы по форме, согласно приложению 2 к приказу Министра внутренних дел Республики Казахстан от 24 января 2015 года № 48 "Об утверждении Программы курсов обучения по специальной подготовке специалистов профессиональных противопожарных служб, а также образца свидетельства об их окончании" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10382).

9

Основания для отказа в оказании государственной услуги, установленные законодательством Республики Казахстан

1) установление недостоверности документов, представленных услугополучателем для получения государственной услуги, и (или) данных (сведений), содержащихся в них;
2) несоответствие услугополучателя и (или) представленных материалов и объектов, необходимых для оказания государственной услуги разрешительным требованиям, предъявляемым к профессиональным противопожарным службам, утвержденным Приказом № 783;
3) в отношении услугополучателя имеется вступившее в законную силу решение (приговор) суда о запрещении деятельности или отдельных видов деятельности, требующих получения определенной государственной услуги;
4) представление неполного пакета документов и (или) документов с истекшим сроком действия.

10

Иные требования с учетом особенностей оказания государственной услуги, в том числе оказываемой в электронной форме и через Государственную корпорацию

Услугополучатель имеет возможность получения информации о порядке и статусе оказания государственной услуги в режиме удаленного доступа посредством "личного кабинета" портала, канцелярии услугодателя, а также единого контакт-центра по вопросам оказания государственных услуг.
Контактные телефоны канцелярии услугодателя 8 (7172) 60-21-33, Единого контакт-центра 1414, 8 800 080 7777.

  Приложение 3
к Правилам аттестации
профессиональных противопожарных
служб на право проведения
работ по предупреждению
и тушению пожаров,
обеспечению пожарной
безопасности и проведению
аварийно-спасательных работ,
связанных с тушением пожаров,
в организациях, населенных
пунктах и на объектах
  Форма

Комитет противопожарной службы
Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан
Государственный герб Республики Казахстан

Аттестат №____________ (номер аттестата)

      Настоящий аттестат выдан
____________________________________________________________________
наименование профессиональной противопожарной службы
____________________________________________________________________
юридический адрес
на право проведения работ по предупреждению и тушению пожаров, обеспечению
пожарной безопасности и проведению аварийно-спасательных работ, связанных
с тушением пожаров, в организациях, населенных пунктах и на объектах
____________________________________________________________________
вид профессиональной противопожарной службы
Председатель __________________ фамилия, имя, отчество (при его наличии)
город Астана, "____"___________20___года

  Приложение 4
к Правилам аттестации
профессиональных противопожарных
служб на право проведения работ
по предупреждению и тушению
пожаров, обеспечению пожарной
безопасности и проведению
аварийно-спасательных работ,
связанных с тушением пожаров,
в организациях, населенных
пунктах и на объектах
  Форма

Журнал регистрации профессиональных противопожарных служб

Наименование профессиональной противопожарной службы

Регистрационный номер аттестата

Вид противопожарной службы

Адрес местонахождения, телефоны профессиональной противопожарной службы

1

2

3

4

5












"Мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2018 жылғы 13 шілдедегі № 514 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2025 жылғы 20 тамыздағы № 342 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 22 тамызда № 36665 болып тіркелді

      БҰЙЫРАМЫН:

      1. "Мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2018 жылғы 13 шілдедегі № 514 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17281 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

      бұйрықтың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

      "Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидаларын бекіту туралы";

      кіріспе мынадай редакцияда жазылсын:

      "Азаматтық қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабының 1-тармағының 75) тармақшасына және "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

      бұйрықтың 1 тармағы мынадай редакцияда жазылсын:

      "1. Қоса беріліп отырған Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидалары бекітілсін.";

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидалары осы бұйрықтың қосымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

      2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Өртке қарсы қызмет комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

      2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Төтенше жағдайлар министрі
Ч. Аринов

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Цифрлық даму, инновациялар

      және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Ұлттық экономика министрлігі

  Қазақстан Республикасының
Төтенше жағдайлар министрі
2025 жылғы 20 тамыздағы
№ 342 Бұйрыққа қосымша
Қазақстан Республикасы
Ішкі істер министрінің
2018 жылғы 13 шілдедегі
№ 514 бұйрығымен
бекітілген

Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Осы Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) кәсіби өртке қарсы қызметтерді ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына аттестаттау тәртібін айқындайды.

      2. Кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау қызметкерлердің штат санының, техникалық жарақталуы мен кәсіби жарамдылығының "Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2014 жылғы 7 қарашадағы № 783 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9942 болып тіркелген) бекітілген Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарына (бұдан әрі – рұқсат беру талаптары) және осы Қағидалардың талаптарына сәйкестігін анықтау мақсатында жүргізіледі.

      3. Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттауды азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган ведомствосы жүзеге асырады.

      Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган үш жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға енгізілген өзгерістер және (немесе) толықтырулар туралы ақпаратты "электрондық үкіметтің" ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымының операторына, сондай-ақ Бірыңғай байланыс орталығына жібереді.

2-тарау. Кәсіби өртке қарсы қызметтерге аттестаттау жүргізу тәртібі

      4. Кәсіби өртке қарсы қызметтер (бұдан әрі – КӨҚҚ) аттестатын алу үшін заңды тұлғалар (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті алушы) Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Өртке қарсы қызмет комитетіне (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес электрондық құжат нысанында кәсіби өртке қарсы қызметті аттестаттау туралы өтінішті "Е-лицензиялау" мемлекеттік дерекқор" ақпараттық жүйесінде (бұдан әрі – Портал) "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы береді.

      Мемлекеттік қызмет көрсету процесінің сипаттамасын, нысанын, мазмұны мен нәтижесін, сондай-ақ мемлекеттік қызмет көрсету ерекшеліктерін ескере отырып, өзге де мәліметтерді қамтитын мемлекеттік қызмет көрсетуге қойылатын негізгі талаптардың тізбесі осы Қағидаларға 2-қосымшада (бұдан әрі – Тізбе) баяндалған.

      Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу, көлік құралдарының бар-жоғы (мемлекеттік көрсетілетін қызметті алушы көлік құралының тіркеу нөмірін және көлік құралы куәлігінің тіркеу нөмірін көрсеткен кезде), жұмыскерлерді, өрт сөндіру-құтқару техникасын, жабдық пен құрал-жабдықты орналастыру үшін объектіні пайдалану құқығының бар-жоғы (көрсетілетін қызметті алушы жылжымайтын мүліктің кадастрлық нөмірін көрсеткен кезде), жұмыскерлерде жүргізуші куәліктерінің бар-жоғы (көрсетілетін қызметті алушы жұмыскерлердің жеке сәйкестендіру нөмірлерін көрсеткен кезде), көлік құралдарының міндетті техникалық байқауы (көрсетілетін қызметті алушы көлік құралының тіркеу нөмірін көрсеткен кезде), жұмыскерлердің білімі және еңбек қызметі (көрсетілетін қызметті алушы жұмыскерлердің жеке сәйкестендіру нөмірлерін көрсеткен кезде) туралы мәліметтерді көрсетілетін қызметті беруші "электрондық үкіметтің" шлюзі арқылы тиісті мемлекеттік ақпараттық жүйелерден алады.

      Көрсетілетін қызметті алушының "жеке кабинетіне" мемлекеттік қызмет көрсетуге өтінішті қарау мәртебесі туралы ақпарат, сондай-ақ мемлекеттік қызмет нәтижесін алу күні мен уақыты көрсетілген хабарлама жолданады.

      Мемлекеттік қызметті көрсетуге өтініш бергеннен кейін көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері өтінішті Порталда тіркеуді жүзеге асырады, көрсетілетін қызметті алушы құжаттарды қабылдау туралы хабарлама алады, көрсетілетін қызметті берушінің басшысы өтінішті орындаушыны анықтайды. Көрсетілетін қызметті алушы еңбек заңнамасына сәйкес жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін, демалыс және мереке күндері жүгінген кезде өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру келесі жұмыс күні жүзеге асырылады.

      5. Құжаттарды қабылдау және оларды қарау нәтижесін беру электронды нысанда жүзеге асырылады.

      6. Құжаттарды алған сәттен бастап екі жұмыс күні ішінде ұсынылған құжаттардың толықтығы тексеріледі. Көрсетілетін қызметті алушы толық емес құжаттар топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды ұсынған жағдайда, көрсетілетін қызметті берушінің орындаушысы көрсетілген мерзімде көрсетілетін қызметті беруші басшысының электрондық цифрлық қолтаңбасымен (бұдан әрі – ЭЦҚ) қол қойылған электрондық құжат нысанында өтінішті одан әрі қараудан дәлелді бас тартуды әзірлейді және көрсетілетін қызметті алушының жеке кабинетіне жолдайды.

      Көрсетілетін қызметті алушы КӨҚҚ аттестатын алу үшін құжаттардың толық топтамасын ұсынған жағдайда көрсетілетін қызметті берушінің орындаушысы төрт жұмыс күні ішінде құжаттарды рұқсат беру талаптарына сәйкестігі тұрғысынан қарайды.

      "Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау" мемлекеттік көрсетілетін қызмет Тізбесінің 9-тармағында көзделген негіздер болған кезде көрсетілетін қызметті берушінің орындаушысы көрсетілетін қызметті алушыға мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту туралы алдын ала шешім, сондай-ақ тыңдауды өткізу уақыты, күні және орны (тәсілі) туралы алдын ала шешім бойынша хабарлайды.

      Тыңдау туралы хабарлама мемлекеттік қызмет көрсету мерзімі аяқталғанға дейін кемінде 3 (үш) жұмыс күні бұрын жіберіледі. Тыңдау хабардар етілген күннен бастап 2 (екі) жұмыс күнінен кешіктірілмей жүргізіледі.

      Көрсетілетін қызметті алушыға қағаз форматта тыңдау нәтижелері бойынша аттестат беру құқығына құжаттарды қоса бере отырып, көрсетілетін қызметті беруші басшысының атына баянат немесе аттестат беруден дәлелді бас тарту жасайды және порталда мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесін қалыптастырады.

      Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы бір жұмыс күні ішінде электрондық нәтижеге қол қояды және оны Портал арқылы беруді жүзеге асырады.

      "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабы 2-тармағының 11) тармақшасына сәйкес көрсетілетін қызметті беруші Мемлекеттік қызметтер көрсету мониторингінің ақпараттық жүйесіне ақпараттандыру саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен мемлекеттік қызмет көрсету сатысы туралы деректерді енгізуді қамтамасыз етеді.

      Ақпараттық жүйе істен шыққан жағдайда, электрондық байланыс болмаған немесе хабарламаларды жіберуге кедергі келтіретін өзге де жағдайлар туындаған кезде, көрсетілетін қызметті берушінің уәкілетті бөлімшесі техникалық істен шығудың пайда болуы анықталған сәттен бастап дереу көрсетілген себептерді анықтау және жою үшін шаралар қабылдайды (жұмыс күндері сағат 9:00-ден 18:30-ға дейін).

      Хабарламаларды жөнелтудің бір сағаттан артық кідіруіне әкеп соғатын авариялық жағдайдың әрбір оқиғасын көрсетілетін қызметті берушінің уәкілетті бөлімшесінің жауапты орындаушысы арнайы журналда тіркейді.

      7. Құжаттарды қарау және олар бойынша шешім қабылдау мерзімі өтініш тіркелген күннен бастап алты жұмыс күнін құрайды.

      8. Көрсетілетін қызметті беруші көрсетілген мерзімде осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына тиісті аттестатты бір мезгілде бере отырып, аттестаттау жөніндегі өзінің шешімі туралы өтініш берушілерді КӨҚҚ атауында шығу және/немесе шығусыз техникасымен – өртке қарсы қызмет түрін көрсетумен не Тізбеге сәйкес аттестаттаудан дәлелді бас тарту туралы хабардар етеді.

      9. Аттестаттау нәтижелері осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша КӨҚҚ тіркеу журналына енгізіледі және ведомствоның сайтына орналастырылады.

      10. КӨҚҚ аттестаттау жүргізу үшін ұсынылған құжаттар, сондай-ақ оның нәтижелері іске қалыптастырылады.

      11. Аттестаттың жарамдылығы мынадай негіздер бойынша тоқтатылады:

      1) КӨҚҚ-ның аттестаттың жарамдылығын тоқтату туралы өтініш (еркін нысанда) ұсынуы;

      2) заңды тұлғаның таратылуы.

3-тарау. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша көрсетілетін қызмет берушінің және (немесе) оның лауазымды тұлғаларының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдану тәртібі

      12. Көрсетілетін қызметті алушы мемлекеттік қызметті көрсету мәселелері бойынша шағымды шешіміне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым жасалған көрсетілетін қызметті берушіге, лауазымды адамға береді.

      Шешіміне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым жасалған көрсетілетін қызметті беруші, лауазымды адам шағым келіп түскен күннен бастап 3 (үш) жұмыс күні ішінде оны және әкімшілік істі шағымды қарайтын органға жібереді.

      Бұл ретте шешіміне, әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым жасалған көрсетілетін қызметті беруші, лауазымды адам егер 3 (үш) жұмыс күні ішінде шағымда көрсетілген талаптарды толық қанағаттандыратын шешім қабылдаса не әрекет жасаса, ол шағымды қарайтын органға шағымды жібермейді.

      Заңның 25-бабының 2-тармағына сәйкес көрсетілетін қызметті алушының шағымы оны тіркеген күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде қаралуға жатады.

      Мемлекеттік қызметтер көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті органның атына келіп түскен көрсетілетін қызметті алушының шағымы оның тіркелген күнінен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде қаралуға жатады.

      Егер заңда өзгеше көзделмесе, сотқа жүгінуге сотқа дейінгі тәртіппен шағым жасалғаннан кейін жол беріледі.

  Ұйымдарда, елді мекендерде
және объектілерде өрттердің
алдын алу және сөндіру, өрт
қауіпсіздігін қамтамасыз ету
және өрттерді сөндіруге
байланысты авариялық-құтқару
жұмыстарын жүргізу жөніндегі
жұмыстарды жүргізу құқығына
кәсіби өртке қарсы қызметтерді
аттестаттау қағидаларына
1-қосымша
Нысан
Қазақстан Республикасы
Төтенше жағдайлар министрлігі
Өртке қарсы қызмет комитетінің
төрағасына ______________

Кәсіби өртке қарсы қызметті аттестаттау туралы өтініш

      Сізден қоса беріліп отырған құжаттар тізбесін қарауды және

      ___________________________________________________________________

      кәсіби өртке қарсы қызмет атауы

      _________________________________________________________________

      кәсіби өртке қарсы қызмет түрі ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына аттестат беруіңізді сұраймын.

      Бизнес сәйкестендіру нөмірі:_______________________________________

      Кәсіби өртке қарсы қызмет орналасқан жері:_____________________________

      ____________________________________________________________________

      Меншік тұрғын үй не өзге заңды құқықта көлік құралдарының:

      Мемлекеттік нөмірлік белгінің (тіркеу нөмірі)____________________________

      Техникалық паспорт сериясы және нөмірінің бар-жоғы туралы мәлімет

      _____________________________________________________________

      Меншік тұрғын үй не өзге заңды құқығында кезметкерлерді, өрт сөндіру- құтқару техникасын, жабдық пен жарақты орналастыруға арналған объектінің бар-жоғы туралы мәлімет: __________________________________________________

      Жылжымайтын мүліктің кадастрлық нөмірі__________________________

      Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптары Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2014 жылғы 7 қарашадағы № 783 "Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9942 болып тіркелген) 2-қосымшаға сәйкес кәсіби өртке қарсы қызметтің бір жұмыскеріне арналған арнайы киім-кешек пен өртке қарсы құрал-жабдық тізбесі бойынша арнайы киім-кешекпен және өртке қарсы құрал-жабдықпен қамтамасыз етілген қызметкерлердің жеке сәйкестендіру нөмірлері:

      _______________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      ____________________________________________________________________

      Ақпараттық жүйелердегі заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәліметтерді пайдалануға келісемін.

      Төраға ______________________ тегі, аты, әкесінің аты

      (бар болған жағдайда)

      ____________________ Күні

  Ұйымдарда, елді мекендерде
және объектілерде өрттердің
алдын алу және сөндіру, өрт
қауіпсіздігін қамтамасыз ету
және өрттерді сөндіруге
байланысты авариялық-құтқару
жұмыстарын жүргізу жөніндегі
жұмыстарды жүргізу құқығына
кәсіби өртке қарсы қызметтерді
аттестаттау қағидаларына
2-қосымша

"Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына кәсіби өртке қарсы қызметтерді аттестаттау" мемлекеттік қызмет көрсетуге қойылатын негізгі талаптардың тізбесі

1

Көрсетілетін қызметті беруші атауы

Төтенше жағдайлар министрлігінің Өртке қарсы қызмет комитеті.

2

Мемлекеттік қызметті ұсыну тәсілдері (қол жеткізу арналары)

Өтінішті қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсетудің нәтижесін беру "электрондық үкіметтің" www.egov.kz. веб-порталы (бұдан әрі – портал) арқылы жүзеге асырылады.

3

Мемлекеттік қызмет көрсету мерзімі

6 жұмыс күні.

4

Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны

Электронды (ішінара автоматтандырылған)

5

Мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесі

Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі – ұйымдардағы, елді мекендердегі және объектілердегі өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына аттестат беру.
Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесін ұсыну нысаны: электрондық.

6

Мемлекеттік қызмет көрсету кезінде көрсетілетін қызметті алушыдан алынатын төлем мөлшері және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда оны алу тәсілдері

Мемлекеттік көрсетілетін қызмет заңды тұлғаларға тегін көрсетіледі.

7

Жұмыс кестесі

1) көрсетілетін қызметті беруші - Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне (бұдан әрі – Кодекс) сәйкес демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі-жұма аралығында сағат 13.00-ден 14.30-ға дейінгі түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін.
2) портал арқылы жүгінген кезде – жөндеу жұмыстарын жүргізуге байланысты техникалық үзілістерді қоспағанда, тәулік бойы (көрсетілетін қызметті алушы жұмыс уақыты аяқталғаннан кейін, Кодекске сәйкес демалыс және мереке күндері жүгінген кезде өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру келесі жұмыс күні жүзеге асырылады).
Мемлекеттік қызмет көрсету орындарының мекенжайлары:
1) көрсетілетін қызметті берушінің интернет-ресурстарында: www.emer.gov.kz;
2) "электрондық үкімет" веб-порталында: www.egov.kz, www.elicense.kz ескерту.

8

Мемлекеттік қызметті көрсету үшін көрсетілетін қызметті алушыдан талап етілетін құжаттар мен мәліметтердің тізбесі

1) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес көрсетілетін қызметті алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қойылған электрондық сұрату;
2) "Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2014 жылғы 7 қарашадағы № 783 бұйрығымен (Нормативтiк құқықтық актiлерді мемлекеттiк тіркеу тізілімінде № 9942 болып тіркелген) (бұдан әрі – № 783 бұйрық) бекітілген Кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарына 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша негізгі өрт сөндіру автомобильдерінің өртті сөндіруге әзірлігін техникалық байқау актілерінің электрондық көшірмелері;
3) "Кәсіби өртке қарсы қызметтердің мамандарын арнайы даярлау бойынша оқыту курстарының бағдарламасын, сондай-ақ оларды бітіргені туралы куәліктің үлгісін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 24 қаңтардағы № 48 бұйрығына 2-қосымшаға (Нормативтiк құқықтық актiлерді мемлекеттiк тіркеу тізілімінде № 10382 болып тіркелген) сәйкес, нысан бойынша Кәсіби өртке қарсы қызмет мамандарын арнайы даярлау бойынша оқыту курстарын аяқтағаны туралы куәліктердің электрондық көшірмесі.

9

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мемлекеттік қызмет көрсетуден бас тарту үшін негіздер

1) көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік көрсетілетін қызметті алу үшін ұсынған құжаттардың және (немесе) олардағы деректердің (мәліметтердің) шынайы еместігінің анықталуы;
2) көрсетілетін қызметті алушының және (немесе) мемлекеттік қызмет көрсету үшін қажетті ұсынылған материалдар мен объектілердің № 783 бұйрықпен бекітілген кәсіби өртке қарсы қызметтерге қойылатын рұқсат беру талаптарына сәйкес келмеуі;
3) көрсетілетін қызметті алушыға қатысты оның қызметіне немесе белгілі бір мемлекеттік көрсетілетін қызметті алуды талап ететін жекелеген қызмет түрлеріне тыйым салу туралы соттың заңды күшіне енген шешімінің (үкімінің) болуы;
4) толық емес құжаттар топтамасын және (немесе) қолданылу мерзімі өткен құжаттарды ұсынуы.

10

Мемлекеттік қызметті, оның ішінде электрондық нысанда және Мемлекеттік корпорация арқылы көрсету ерекшеліктері ескеріле отырып қойылатын өзге де талаптар

Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсетудің тәртібі мен мәртебесі туралы ақпаратты порталдың "жеке кабинеті", көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі, сондай-ақ мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері жөніндегі бірыңғай байланыс орталығы арқылы қашықтықтан қол жеткізу режимінде алуға мүмкіндігі бар.
Көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінің байланыс телефоны 8 (7172) 60-21-33, Бірыңғай байланыс орталығының байланыс телефондары 1414, 8 8000 080 7777.

  Ұйымдарда, елді мекендерде
және объектілерде өрттердің
алдын алу және сөндіру, өрт
қауіпсіздігін қамтамасыз ету
және өрттерді сөндіруге
байланысты авариялық-құтқару
жұмыстарын жүргізу жөніндегі
жұмыстарды жүргізу құқығына
кәсіби өртке қарсы қызметтерді
аттестаттау қағидаларына
3-қосымша
  Нысан

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Өртке қарсы қызмет комитеті

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы

Аттестат №__________________ аттестат нөмірі

      Осы аттестат

      _______________________________________________________

      заңды мекенжайы

      __________________________________________________________________

      кәсіби өртке қарсы қызметтің атауы

      ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің алдын алу және сөндіру, өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету және өрттерді сөндіруге байланысты авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жөніндегі жұмыстарды жүргізу құқығына

      ______________________________________________________________ берілді

      кәсіби өртке қарсы қызметтің түрі

      Төраға ______________________ тегі, аты, әкесінің аты (бар болған жағдайда)

      Астана қаласы, 20___жылғы "___"__________________

  Ұйымдарда, елді мекендерде және объектілерде өрттердің
алдын алу және сөндіру, өрт
қауіпсіздігін қамтамасыз ету
және өрттерді сөндіруге
байланысты авариялық-құтқару
жұмыстарын жүргізу жөніндегі
жұмыстарды жүргізу құқығына
кәсіби өртке қарсы қызметтерді
аттестаттау қағидаларына
4-қосымша
Форма

Кәсіби өртке қарсы қызметтерді тіркеу журналы

Кәсіби өртке қарсы қызметің атауы

Аттестаттың тіркеу нөмірі

Өртке қарсы қызметтің түрі

Кәсіби өртке қарсы қызметтің орналасу мекенжайы, телефоны

1

2

3

4

5