ИПС "Әділет"

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 144-бабы 2-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса берілген Спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру қағидалары бекітілсін.

2. Күштері жойылды деп танылсын:

1) "Спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2014 жылғы 24 қарашадағы № 110 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10009 болып тіркелген, 2015 жылғы 11 наурызда "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған);

2) "Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2019 жылғы 23 қазандағы № 280 бұйрығының 1-тармағының 2) тармақшасы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19513 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкінде 2019 жылғы 25 қазанда электрондық түрде жарияланған).

3. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Спорт және дене шынықтыру істері комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы тармақта көзделген іс-шаралар орындалғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің Заң қызметі департаментіне іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Мәдениет және спорт министрі

А. Раимкулова

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Денсаулық сақтау министрлігі

Қазақстан Республикасы
Мәдениет және спорт министрі
2020 жылғы 24 желтоқсандағы
№ 356 бұйрығымен
бекітілген

Спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 144-бабы 2-тармағына сәйкес әзірленген және спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Спортшыларды медициналық тексеру түрлері

2. Спортшыларды медициналық тексеру мыналарды қамтиды:

1) тереңдетілген медициналық тексеру;

2) кезеңдік медициналық тексеру;

3) ағымдағы медициналық тексеру және дәрігерлік-педагогикалық бақылау;

4) кешенді функционалдық тестілеу;

5) жарыс алдындағы тексеру.

3. Спортшыларды тереңдетілген медициналық тексеру, спортшының дене бітімінің дамуы, денсаулығының жай-күйі, денсаулық жағдайының ауытқуын ертерек анықтау, спортшылардың соматикалық аурулары мен жарақатының терапиясы мен профилактикасын, психологиялық дайындығы оның ішінде функционалдық жай-күйі және серпіндегі оның физикалық жұмысқа қабілеттілігінің көрсеткіштері туралы неғұрлым толық және жан-жақты ақпарат алу мақсатында спорт медицинасы және оңалту ұйымдарымен өткізіледі.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Тереңдетілген медициналық тексеру бағдарламасы дене шынықтыру және спортпен шұғылданатын тұлғалар контингентіне, спорттық даярлық кезеңіне, спорттық мамандануға байланысты осы Қағиданың қосымшасына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Спорттық мамандандыруды ескере отырып, спортшыларға қосымша:

1) офтальмологиялық зерттеулер жүргізіледі: көру аясына, көздің түбіне, көздің ішкі қысымына, көру аясының шетіне, циклоскопия жүргізіледі;

2) мергендер (оқ ату, стенд ату, садақ ату), биатлоншылар, конкуршылар, семсерлесушілер, жеңіл атлеттер, жүзушілер, бессайысшылар, жекпе-жекке қатысатындар және ауыр атлетшілерде аудиометрия жүргізіледі;

3) спорт дәрігерінің тағайындауы бойынша мыналар жүргізіледі:

қан тамырларын, жұмсақ тіндер мен буындарды, жамбас мүшелерін, қалқанша безді ультрадыбыстық зерттеу;

функционалдық сынамалары бар электроэнцефалография, электромонография;

ортостаздағы электрокардиография (бұдан әрі – ЭКГ), жүгіру жолында жүктеме бар (велоэргометр), ЭКГ тәуліктік мониторингі (Холтер мониторингі), қан қысымының тәуліктік мониторингі, ауыр атлет спортшыларда күшенуіне сынама (Вальсальва сынама);

рентгенография;

компьютерлік томография;

магниторезонансты томография;

қосымша клиникалық зертханалық зерттеулер;

4) спорт медицинасы дәрігерінің (терапевт, педиатр және (немесе) жалпы практика дәрігері) тағайындауы бойынша бейінді мамандармен қосымша тексерулер жүргізіледі: кардиолог, пульмонолог, гастроэнтеролог, эндокринолог, дерматолог, аллерголог, кардиохирург, нейрохирург, уролог және бейіні бойынша мамандар.

6. Кезеңдік медициналық тексеру спорттық жарыстарға дайындықтың белгілі бір кезеңі аяқталғаннан кейін спортшылардың денсаулық деңгейін, физикалық жұмыс қабілеттілігі мен дайындығын анықтау мақсатында спорт медицинасы дәрігерімен өткізіледі.

Кезеңдік медициналық тексеру келесі тексерулерді қамтиды:

1) спорт медицинасы дәрігерінің тексеруін, көрсеткіштері бойынша басқа мамандардың тексеруін;

2) биологиялық материалдарды зертханалық зерттеуін;

3) функционалдық-диагностикалық және антропометриялық тексерулерді:

қалыпты жағдайдағы ЭКГ;

PWC-170 (Physical Working Capacity – физикалық жұмыс қабілеті) субмаксималды қуатын анықтауға арналған тестілеу немесе максималды қуатты (жұмыстан бас тартқанға дейін), максималды алактатты қуатты (бұдан әрі – МАҚ) анықтау үшін тестілеу;

антропометрия, дене құрамының құрамын талдау.

7. Ағымдағы медициналық тексеру және дәрігерлік-педагогикалық бақылау спортшының денсаулық жағдайын және ағзаның жаттығу жүктемелеріне бейімделу динамикасын жедел бақылау, даярлау және қалпына келтіру іс-шаралары процесінің тиімділігін даралау және арттыру мақсатында жүргізіледі және мыналарды қамтиды:

1) спортшыны спорт медицинасы дәрігерінің қарап-тексеруін, жаттығу сабақтарындағы жалпы физикалық жұмыс қабілеттілігін анықтау үшін осы қағидалардың қосымшасына сәйкес функционалдық сынамалар жүргізу;

2) спортшыны функционалдық және зертханалық тексеру және медициналық көрсетілімдер болған кезде бейінді мамандардың қарап-тексеруі.

8. Кешенді функционалдық тестілеу спорт түрлері бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық командаларының арнайы оқу-жаттығу жиындары кезінде спортшының функционалдық жағдайын бағалау мақсатында жүргізіледі.

Кешенді функционалдық тестілеу мына тексерулерді қамтиды:

1) спорт медицинасы дәрігерінің қарауы (спорттық медицина бойынша дәрігердің тағайындауы бойынша бейінді мамандардың тексеруі);

2) биологиялық материалдарды зертханалық зерттеуін;

3) функционалдық-диагностикалық және антропометриялық зерттеулер:

антропометрия, дене құрамының құрамын талдау;

плантоскопия;

спирография;

омыртқаның көп өлшемді талдауы;

ЭКГ;

эхокардиография;

жүктемелі кардиологиялық тестілеу;

буындардың магниттік-резонанстық томографиясы;

газ анализімен және лактатты анықтаумен арнайы төзімділікті бағалау;

жылдамдық пен қуат көрсеткіштерін бағалау.

Кешенді функционалдық тестілеу үшін тексерулерді спорт медицинасы дәрігерінің спорт түрі бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық командасының бас жаттықтырушысымен келісім бойынша спорт түріне, жаттығу жиындары мен жарыстардың жиілігіне сәйкес, сондай-ақ әр спортшының жеке ерекшеліктерін ескере отырып, спортшыға тағайындайды.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

9. Спортшыны жарыс алдындағы тексеруді спортшылардың экстремалды қызмет процесінде денсаулығындағы шынайы өзгерістерді және функционалдық даярлығын, спорттық жарыстарға қатысуға жіберу мүмкіндігін анықтау, жұмыс қабілетін қалпына келтіру және арттыру құралдарының жүйесін белгілеу мақсатында спорт медицинасы дәрігері өткізеді.

3-тарау. Спортшыларды медициналық тексеруден өткізудің тәртібі

10. Спортшыны тереңдетілген медициналық тексеру дайындық кезеңінің басында және спорттық жарыстардың алдында жылына екі рет өткізіледі.

11. Спортшыны кезеңдік медициналық тексеру бір жылдық кезең ішінде дайындық кезеңдерінің санына байланысты жүргізіледі.

12. Спортшыны ағымдағы медициналық тексеру және дәрігерлік-педагогикалық бақылау бүкіл күнтізбелік жыл бойы жүзеге асырылады.

13. Спортшыны кешенді функционалдық тестілеу спорт түрлері бойынша Қазақстан Республикасы ұлттық командаларының халықаралық және ұлттық спорттық жарыстарға даярлау бойынша арнайы оқу-жаттығу жиындары кезінде жылына кемінде екі рет жүргізіледі.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. Спортшыны жарыс алдындағы тексеру әр спорттық жарыс алдында өткізіледі.

15. Спортшыларды тереңдетілген медициналық тексеру қорытындылары бойынша оқу-жаттығу процесіне рұқсат алу және спорттық жарыстарға қатысу үшін спорт медицинасы дәрігері (еркін нысанда) қорытынды жасайды, онда мыналар қамтылады:

1) денсаулық жағдайын бағалау және функционалдық топқа жататындығын анықтау:

дені сау, спорттық қызметпен айналысу шектеулерсіз мүмкін;

іс жүзінде сау, спорттық қызметі кезінде физикалық жүктемелерді шектемейтін диагнозды көрсету;

емделу және қалпына келтіру кезінде спортпен шұғылданудан шеттетілуді талап ететін диагнозды көрсету және спортшыны қалпына келтіру;

спорттық қызмет кезінде дене жүктемесін шектейтін және спортпен айналысудан тұрақты шеттетуді талап ететін диагнозды көрсету;

2) физикалық дамуын бағалау (антропометриялық деректер және индекстер әдісі бойынша);

3) бейімделу мүмкіндіктерін және функционалдық жағдайын бағалау (дене жұмыс қабілеті, жүректің функционалдық резерві, вегетативті қамтамасыз ету түрі, ортостатикалық орнықтылығы, сенсомоторлы реакция жылдамдығы).

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16. Спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды тереңдетілген, кезеңдік, ағымдағы, кешенді функционалдық тестілеудің және жарыс алдындағы медициналық тексерулердің нәтижелері, "Денсаулық сақтау саласындағы есепке алу құжаттамасының нысандарын, сондай-ақ оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықтарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 30 қазандағы № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрығымен бекітілген (бұдан әрі - № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрық) (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 34558 болып тіркелген) № 052/е нысаны бойынша "Амбулаториялық пациенттің медициналық картасы" толтырылады.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. Тереңдетілген медициналық тексеру нәтижелері бойынша спорттық іс-шараларға қатысу үшін № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрығымен бекітілген № 027/е нысаны бойынша анықтама беріледі.

Спорттық жарыстарға
қатысу үшін спортшыларды
медициналық тексеру
қағидаларына
қосымша

Тереңдетілген медициналық тексерудің бағдарламасы

Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№	Спортшылардың санаты	Өткізу мерзімділігі	Дәрігер мамандар	Клиникалық - зертханалық және функционалдық - диагностикалық зерттеулер
1.	Спорттық - сауықтандыру даярлығы кезеңінде шұғылданатын спортшылар	жылына бір рет	Педиатр немесе терапевт (жасына байланысты) жалпы практика дәрігері, травматолог-ортопед, хирург, оториноларинголог, стоматолог, офтальмолог, невролог, кардиолог, емдік дене шынықтыру дәрігері, спорт медицинасы дәрігері	Қанның клиникалық талдауы (бұдан әрі - ҚКТ), зәрдің клиникалық талдауы (бұдан әрі - ЗКТ), антропометрия, электрокардиография (бұдан әрі - ЭКГ), эхокардиографиялық зерттеу (бұдан әрі - ЭХОКГ),
2.	Бастапқы даярлық кезеңінде шұғылданатын спортшылар	жарты жылда бір рет	Педиатр немесе терапевт (жасына байланысты), жалпы практика дәрігері, травматолог-ортопед, хирург, оториноларинголог, стоматолог, офтальмолог, невролог, кардиолог, емдік дене шынықтыру дәрігері, спорт медицинасы дәрігері	ҚКТ, ЗКТ, антропометрия, ЭКГ, ЭХОКГ, қол, орнақтық динамометрия (бұдан әрі - динамометрия), құрсақ қуысы мен бүйректі ультрадыбыстық зерттеу, (бұдан әрі - ҚҚ және бүйректі УДЗ), өкпефлюорографиясы немесе рентгенографиясы (15 жастан, жылына 1 реттен жиі емес). Жалпы физикалық жұмысқа қабілеттілікті анықтауға арналған функционалдық сынамалар: PWC-170 бойынша Л.В. Карпман, Мартине, Летунов сынамасы, Гарвард степ-тесті, жамбасты жоғары көтеріп 3 минуттық жүгіру, көлеңкемен 3 минуттық жекпе-жек
3.	Оқу-жаттығу даярлығы кезеңінде шұғылданатын спортшылар	жарты жылда бір рет	Травматолог-ортопед, хирург, оториноларин-голог, офтальмолог, стоматолог, гинеколог, уролог, невролог, кардиолог, спорт медицинасы дәрігері	ҚКТ, қанның биохимиялық талдауы (жалпы ақуыз, креатинин, зәр қышқылы, глюкоза, жалпы холестерин, жалпы билирубин, тікелей билирубин, аланинаминотрансфераза (бұдан әрі - АЛТ), аспартатаминотрансфераза (бұдан әрі - ACT), креатинфосфокиназа (бұдан әрі - КФК), сілтілі фосфатаза, фосфор, натрий, кальций, калий, магний, темір, кортизол, тестостерон, тиреотропты гормон (ТТГ), еркін Т4(FT4), ЗКТ, антропометрия, ЭКГ, ЭКГ жүктемемен, ЭХОКГ, динамометрия, ҚҚ және бүйректі УДЗ, спирография, өкпе флюорографиясы немесе рентгенографиясы (15 жастан, жылына 1 реттен жиі емес). Жалпы физикалық жұмысқа қабілеттілікті анықтауға арналған функционалдық сынамалар: PWC-170 бойынша Л.В. Карпман, Мартине, Летунов сынамасы, Гарвард степ-тесті, жамбасты жоғары көтеріп 3 минуттық жүгіру, көлеңкемен 3 минуттық жекпе-жек
4.	Спорттық жетілдірукезеңінде шұғылданатын спортшылар	жарты жылда бір рет	Травматолог-ортопед, хирург, оториноларин-голог, офтальмолог, стоматолог, гинеколог, уролог, невролог, кардиолог, спорт медицинасы дәрігері	ҚКТ, қанның биохимиялық талдауы (жалпы ақуыз, креатинин, зәр қышқылы, глюкоза, жалпы холестерин, (бұдан әрі - ЖТЛП), (бұдан әрі - ТТЛП), жалпы билирубин, тікелей билирубин, АЛТ, ACT, КФК, (бұдан әрі - КФК-МВ), сілтілі фосфатаза, ЛДГ, ЛДГ1-ші изоферменті; фосфор, натрий, кальций, калий, магний, темір, сезімталдығы жоғары С-реактивті ақуыз (СРА), ферритин, кортизол, тестостерон, ТТГ, FT4). Вирустық гепатиттерге, сифилиске қан талдауы, ЗКТ, антропометрия және дене құрамын талдау, ЭКГ, ЭКГ жүктемемен, ЭХОКГ, динамометрия, ҚҚ және бүйректі УДЗ, спирография, өкпе флюорографиясы немесе рентгенографиясы (15 жастан, жылына 1 реттен жиі емес). Дене жұмыс қабілетін және физикалық жүктемеге төзімділікі тестілеу: велоэргометрді педальдау кезінде бұлшықеттері басым болатын спорт түрлеріне арналған газды анализі бар сатылы велоэргометрия; магистральды және қолтық бұлшықеттері шектеулі болуы мүмкін спортқа арналған газ анализі бар қадамдық велоэргометрия; жүгіру спорт түрлеріне арналған газ анализі бар жүгіру жолында қадамдық тест; велоэргометрді педальдау кезінде үстемдік ететін бұлшықеттердің максималды алактатты қуатын (MAҚ) сынау. Психоэмоционалды жағдайды зерттеу
5.	Жоғары спорт шеберлігі кезеңінде шұғылданатын спортшылар	жарты жылда бір рет	Травматолог-ортопед, хирург, оториноларин-голог, офтальмолог, стоматолог, гинеколог, уролог, невролог, кардиолог, спорт медицинасы дәрігері	ҚКТ, қанның биохимиялық талдауы (жалпы ақуыз, креатинин, зәр қышқылы, глюкоза, жалпы холестерин, ЖТЛП, ТТЛП, жалпы билирубин, тікелей билирубин, АЛТ, ACT, КФК, КФК-МВ, сілтілі фосфатаза, ЛДГ, ЛДГ1-ші изоферменті, фосфор, натрий, кальций, калий, магний, темір, сезімталдығы жоғары С-реактивті ақуыз (СРА), ферритин, кортизол, тестостерон, ТТГ, FT4). Вирустық гепатиттерге, сифилиске қан талдауы, ЗКТ, антропометрия және дене құрамын талдау, ЭКГ, ЭКГ жүктемемен, ЭХОКГ, динамометрия, ҚҚ және бүйректі УДЗ, спирография, өкпе флюорографиясы немесе рентгенографиясы (15 жастан, жылына 1 реттен жиі емес). Дене жұмыс қабілеттілігін және физикалық жүктемеге төзімділікі тестілеу: велоэргометрді педальдау кезінде бұлшықеттері басым болатын спорт түрлеріне арналған газды анализі бар сатылы велоэргометрия; магистральды және қолтық бұлшық еттері шектеулі болуы мүмкін спортқа арналған газ анализі бар қадамдық велоэргометрия; жүгіру спорт түрлеріне арналған газ анализі бар жүгіру жолында қадамдық тест; велоэргометрді педальдау кезінде үстемдік ететін бұлшықеттердің максималды алактатты қуатын (MAҚ) сынау. Психоэмоционалды жағдайды зерттеу
6.	Спорт түрлері бойынша Қазақстан Республикасының ұлттық командаларының спортшылары	жарты жылда бір рет	Травматолог-ортопед, хирург, оториноларин-голог, офтальмолог, стоматолог, гинеколог, уролог, невролог, кардиолог, спорт медицинасы дәрігері	ҚКТ, қанның биохимиялық талдауы (жалпы ақуыз, креатинин, зәр қышқылы, глюкоза, жалпы холестерин, жоғары тығыздықтағы липопротеидтер холестерині (ЖТЛП), төмен тығыздықтағы липопротеидтер холестерині (ТТЛП), жалпы билирубин, тікелей билирубин, АЛТ, ACT, КФК, креатинфосфокиназа МВ (КФК-МВ), сілтілі фосфатаза, лактатдегидрогеназа (ЛДГ), ЛДГ1-ші изоферменті, фосфор, натрий, кальций, калий, магний, темір, сезімталдығы жоғары С-реактивті ақуыз (СРА), ферритин, кортизол, тестостерон, ТТГ, FT4). Вирустық гепатиттерге, сифилиске қан талдауы, ЗКТ, антропометрия және дене құрамын талдау, ЭКГ, ЭКГ жүктемемен, ЭХОКГ, динамометрия, ҚҚА және бүйректі УДЗ, спирография, өкпе флюорографиясы немесе рентгенографиясы (15 жастан, жылына 1 реттен көп емес). Дене жұмыс қабілеттілігін және физикалық жүктемеге төзімділікі тестілеу: велоэргометрді педальдау кезінде бұлшықеттері басым болатын спорт түрлеріне арналған газды анализі бар сатылы велоэргометрия; магистральды және қолтық бұлшық еттері шектеулі болуы мүмкін спортқа арналған газ анализі бар қадамдық велоэргометрия; жүгіру спорт түрлеріне арналған газ анализі бар жүгіру жолында қадамдық тест; велоэргометрді педальдау кезінде үстемдік ететін бұлшықеттердің максималды алактатты қуатын (MAҚ) сынау. Психоэмоционалды жағдайды зерттеу

Ескерту: "Мүгедектігі бар спортшылар мен денсаулық мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға арналған тереңдетілген медициналық тексерудің өткізу бағдарламасы денсаулықтың бұзылу түріне, функционалдық диагностика, стресс-тесттер және дәрігер-мамандардың зерттеу ерекшеліктеріне байланысты өзгереді.

Ескерту. Ескерту жаңа редакцияда - ҚР Туризм және спорт министрінің 08.07.2025 № 127 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Unofficial translation

In accordance with paragraph 2 of Article 144 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On Public Health and Healthcare System" I HEREBY ORDER:

1. To approve the attached rules for medical examination of sportsmen for participation in sports competitions.

2. To declare invalid:

1) order of the Minister of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan dated November 24, 2014 No. 110 "On Approval of the Rules for Medical Examination of Sportsmen for Participation in Sports Competitions" (registered in the Register of state registration of regulatory legal acts under No. 10009, published in the Legal information system “Adilet” on March 11, 2015);

2) subparagraph 2) of paragraph 1 of the order of the Minister of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan dated October 23, 2019 No. 280 "On amendments and additions to some orders of the Minister of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan" (registered in the Register of state registration of regulatory legal acts under No. 19513, published in the Standard control bank of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan on October 28, 2019).

3. The Committee for the affairs of Sport and Physical Culture of the Ministry of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan, in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall ensure:

1) state registration of this order in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) placement of this order on the Internet resource of the Ministry of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan;

3) submission of information on implementation of measures to the Department of legal service of the Ministry of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan within two working days after the implementation of measures provided for by this order.

4. Control over execution of this order shall be entrusted to the supervising Vice-Minister of Culture and Sport of the Republic of Kazakhstan.

5. This order shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after its first official publication.

Minister of Culture and Sport
of the Republic of Kazakhstan

A. Raimkulova

"AGREED"
Ministry of Healthcare
of the Republic of Kazakhstan

Approved
by the order of the
Minister of Culture and Sport
of the Republic of Kazakhstan
dated December 24, 2020 No. 356

Rules for medical examination of sportsmen for participation in sports competitions

Chapter 1. General provisions

1. These rules for medical examination of sportsmen for participation in sports competitions (hereinafter - the Rules) have been developed in accordance with paragraph 2 of Article 144 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated July 7, 2020 "On Public Health and Healthcare System" and shall determine the procedure for medical examination of sportsmen for participation in sports competitions.

Chapter 2. Types of medical examination of sportsmen

2. Medical examination of sportsmen consists of:

1) in-depth medical examination;

2) staged medical examination;

3) current medical examination and medical-pedagogical supervision;

4) comprehensive functional testing;

5) pre-competition examination.

3. An in-depth medical examination of sportsmen shall be carried out by sports medicine organizations in order to obtain the most complete and comprehensive information about the physical development, health state of a sportsman, including functional state and indicators of his/her physical performance in dynamics.

4. The program of in-depth medical examination depends on the contingent of persons involved in physical culture and sport, the stage of sports training, sports specialization and shall be carried out in accordance with Appendix to these Rules.

5.Taking into account sports specialization, in addition to sportsmen:

1) ophthalmological examinations are carried out: fields of view, fundus, intraocular pressure, angle of fields of view, cycloscopy;

2) audiometry is carried out: of shooters (bullet shooting, trap shooting, archery), biathlonists, show jumpers, fencers, track and field athletes, swimmers, pentathletes, combatants and weightlifters;

3) as prescribed by a sports doctor, the following are carried out:

ultrasound examination of blood vessels, soft tissues and joints, pelvic organs, thyroid gland;

electroencephalography with functional tests, electroneuromyography;

electrocardiography (hereinafter - ECG) in orthostasis, ECG with a load on a treadmill (bicycle ergometry), daily ECG monitoring (Holter monitoring), 24-hour blood pressure monitoring, a straining test in weightlifting sportsmen (Valsalva test);

X-ray radiography;

CT scanning;

magnetic resonance imaging;

additional clinical laboratory examinations.

4) an additional examination is carried out by specialized specialists as prescribed by a sports medicine doctor (therapist, pediatrician and (or) general practitioner): cardiologist, pulmonologist, gastroenterologist, endocrinologist, dermatologist, allergist, cardiac surgeon, neurosurgeon, urologist and specialists in the field.

6. A staged medical examination shall be carried out by a sports medicine doctor in order to determine the level of health, physical performance and fitness of sportsmen after completing a certain stage of preparation for a sports competition.

A staged medical examination includes the following examinations:

1) examination by a sports medicine doctor, examination of other specialized specialists according to indications;

2) laboratory researches of biological materials;

3) functional diagnostic and anthropometric studies:

ECG at rest;

testing to determine the PWC-170 submaximal power (Physical Working Capacity) or maximum

power (until refusal to work), testing to determine the maximum alactate power (hereinafter - MAP);

anthropometry, body composition analysis.

7. A current medical examination and medical-pedagogical supervision shall be carried out for the purpose of operational control over the state of health and dynamics of adaptation of a sportsman’s body to training loads, individualization and increasing the efficiency of preparation process and recovery measures and include:

1) examination of a sportsman by a sports medicine doctor, conducting functional tests to determine the general physical performance in training sessions in accordance with Appendix to these rules;

2) functional and laboratory examinations of sportsman and examination of specialized specialists in the presence of medical indications.

8. A comprehensive functional testing shall be carried out to assess the functional state of a sportsman during special training camps of national teams of the Republic of Kazakhstan by types of sport (national teams by types of sport).

A comprehensive functional testing includes the following examinations:

1) examination by a sports medicine doctor (examination by specialized specialists as prescribed by a sports medicine doctor);

2) laboratory researches of biological material;

3) functional diagnostic and anthropometric studies:

anthropometry, body composition analysis;

plantoscopy;

spirography;

multivariate analysis of the spine;

ECG;

echocardiography;

stress cardiac testing;

magnetic resonance imaging of the joints;

assessment of special endurance with gas analysis and lactate determination;

assessment of speed and power indicators.

Examinations for complex functional testing of a sportsman shall be prescribed by a sports medicine doctor in agreement with the head coach of the national team of the Republic of Kazakhstan for type of sport (national team for type of sport) in accordance with the type of sport, cyclicity of training camps and competitions, as well as taking into account individual characteristics of each sportsman.

9. A pre-competition examination of sportsmen shall be carried out by a sports medicine doctor in order to determine the true changes in the health and functional fitness of sportsmen in the process of extreme activity, the possibility of admission to participation in competitions, prescription of a system of means for recovery and increase in efficiency.

Chapter 3. The procedure for conducting medical examination of sportsmen

10. An in-depth medical examination of sportsmen shall be carried out twice a year at the beginning of preparatory period and before sports competitions.

11. A staged medical examination of sportsmen shall be carried out depending on the number of stages of preparation during the annual cycle.

12. A current medical examination of sportsmen and medical-pedagogical supervision shall be carried out throughout the entire calendar year.

13. A comprehensive functional testing of sportsmen shall be carried out at least twice a year during special training camps of national teams of the Republic of Kazakhstan by types of sport (national teams by types of sport) in preparation for international and republican sports competitions.

14. A pre-competition examination of sportsmen shall be carried out before each sports competition.

15. Based on the results of an in-depth medical examination of sportsmen in order to obtain admission to the training process and to participate in sports competitions, a sports medicine doctor shall draw up a conclusion (in any form), which includes:

1) assessment of health state and determination of belonging to a functional group:

healthy, sports activities are possible without restrictions;

practically healthy with an indication of the diagnosis that does not restrict physical activity during sports activities;

indication of the diagnosis requiring treatment, suspension from sports for the duration of rehabilitation;

indication of the diagnosis that restricts physical activity during sports activities and requires constant suspension from doing sports;

2) assessment of physical development (according to anthropometric data and the method of indices);

3) assessment of adaptive capabilities and functional state (physical performance, functional reserve of the heart, type of vegetative support, orthostatic stability, speed of sensorimotor reaction).

16. Based on the results of in-depth, staged, current, complex-functional testing and pre-competition medical examinations of sportsmen, form No. 052/y "Medical card of an outpatient patient" (sportsman) shall be filled out, approved by the order of the acting Minister of Healthcare of the Republic of Kazakhstan dated October 30, 2020 No. KR HM-175/2020 "On Approval of Forms of Accounting Documents in the Field of Healthcare" registered in the Register of state registration of regulatory legal acts under No. 21579 (hereinafter - Order No. KR HM-175/2020).

17. Based on the results of an in-depth medical examination for participation in sports events, a certificate shall be issued in the form No. 027/y, approved by the order No. KR HM-175/2020.

Appendix
to the rules for
medical examination of
sportsmen for participation
in sports competitions

Program of in-depth medical examination

№	Category of sportsmen	Frequency of conduct	Doctors specialists	Clinical-laboratory and functional-diagnostic methods of examination
1.	Sportsmen involved in the stage of sports and fitness training	once a year	Pediatrician or therapist (by age), general practitioner, orthopedic traumatologist, surgeon, otorhinolaryngologist, dentist, ophthalmologist, neurologist, cardiologist, physical therapy doctor, sports medicine doctor	Clinical blood test (hereinafter - CBC), clinical urine analysis (hereinafter - CUA), anthropometry electrocardiography (hereinafter - ECG), echocardiographic examination (hereinafter- ECHOCG)
2.	Sportsmen involved in the initial training stage	once every six months	Pediatrician or therapist (by age), general practitioner, orthopedic traumatologist, surgeon, otorhinolaryngologist, dentist, ophthalmologist, neurologist, cardiologist, physical therapy doctor, sports medicine doctor	CBC, CUA, anthropometry, ECG, ECHOCG, manual dynamometry, back (hereinafter-dynamometry), ultrasound examination of the abdominal organs and kidneys (hereinafter - ultrasound of abdominal organs and kidneys), fluorography or radiography of the lungs (from 15 years old, no more than once a year) Functional tests to determine general physical performance: PWC-170 by L.V. Karpman, test Martine, Letunov, Harvard step test, 3-minutes jogging at place with a high hip lift, 3 minutes shadow boxing
3.	Sportsmen involved in the stage of educational training	once every six months	Traumatologist-orthopedist, surgeon, otorhinolaryngologist, ophthalmologist, dentist, gynecologist, urologist, neurologist, cardiologist, sports medicine doctor	CBC, biochemical blood test (total protein, creatinine, uric acid, glucose, total cholesterol, total bilirubin, direct bilirubin alanine aminotransferase (hereinafter - ALT), aspartate aminotransferase (hereinafter - AST), creatine phosphokinase (hereinafter - CPK), alkaline phosphatase, phosphorus, sodium, calcium, potassium, magnesium, iron, cortisol, testosterone, thyroid-stimulating hormone (TSH), free T4 (FT4), CUA, anthropometry, ECG, Stress ECG, ECHOCG, dynamometry, Ultrasound of abdominal organs and kidneys, spirography fluorography or radiography of the lungs (from 15 years old, no more than once a year) Functional tests to determine general physical performance: PWC-170 by L.V. Karpman, test Martine, Letunov, Harvard step test, 3-minute jogging at place with a high hip lift, 3 minute shadow boxing
4.	Sportsmen involved in the stage of sports improvement	once every six months	Traumatologist-orthopedist, surgeon, otorhinolaryngologist, ophthalmologist, dentist, gynecologist, urologist, neurologist, cardiologist, psychologist, sports medicine doctor	CBC, biochemical blood test (total protein, creatinine, uric acid, glucose, total cholesterol, high-density lipoprotein cholesterol (hereinafter - HDLP), low-density lipoprotein cholesterol (hereinafter - LDLP), total bilirubin, direct bilirubin, ALT, AST, CFK, creatine phosphokinase-MB (hereinafter- CPK-MB), alkaline phosphatase, lactate dehydrogenase (hereinafter-LDH), the 1st isoenzyme of LDH; phosphorus, sodium, calcium, potassium, magnesium, iron, highly sensitive C-reactive protein (CRP), ferritin; cortisol, testosterone, TSH, FT4). Blood test for viral hepatitis, syphilis, CUA, anthropometry and body composition analysis, ECG, Stress ECG, ECHOCG, dynamometry, Ultrasound of abdominal organs and kidneys, spirography, fluorography or radiography of the lungs (from 15 years old, no more than once a year). Physical performance and exercise tolerance testing: step-by-step bicycle ergometry with gas analysis for types of sport, where muscles that dominate when pedaling a bicycle ergometer can limit; step-by-step manual bicycle ergometry with gas analysis for types of sport where the muscles of the torso and arms can be limited, step-by-step testing on a treadmill with gas analysis for types of sport where running is present; testing the maximum alactate power (MAP) of the muscles dominant when pedaling the bicycle ergometer. Study of psycho-emotional status
5.	Sportsmen involved in the stage of higher sports skills	once every six months	Traumatologist-orthopedist, surgeon, otorhinolaryngologist, ophthalmologist, dentist, gynecologist, urologist, neurologist, cardiologist, psychologist, sports medicine doctor	CBC, biochemical blood test (total protein, creatinine, uric acid, glucose, total cholesterol, high density lipoprotein cholesterol (HDLP), low density lipoprotein cholesterol (LDLP), total bilirubin, direct bilirubin, ALT, AST, CFK, creatine phosphokinase-MB (CPK-MB), alkaline phosphatase, lactate dehydrogenase (hereinafter-LDH), the 1st isoenzyme of LDH; phosphorus, sodium, calcium, potassium, magnesium, iron, highly sensitive C-reactive protein (CRP), ferritin; cortisol, testosterone, TSH, FT4). Blood test for viral hepatitis, syphilis, CUA, anthropometry and body composition analysis, ECG, Stress ECG, ECHOCG, dynamometry, Ultrasound of abdominal organs and kidneys, spirography, fluorography or radiography of the lungs (from 15 years old, no more than once a year). Physical performance and exercise tolerance testing: step-by-step bicycle ergometry with gas analysis for types of sport, where muscles that dominate when pedaling a bicycle ergometer can limit; step-by-step manual bicycle ergometry with gas analysis for types of sport where the muscles of the torso and arms can be limited, step-by-step testing on a treadmill with gas analysis for types of sport where running is present; testing the maximum alactate power (MAP) of the muscles dominant when pedaling the bicycle ergometer. Study of psycho-emotional status
6.	Sportsmen of the national teams of the Republic of Kazakhstan by types of sport	once every six months	Traumatologist-orthopedist, surgeon, otorhinolaryngologist, ophthalmologist, dentist, gynecologist, urologist, neurologist, cardiologist, psychologist, sports medicine doctor	CBC, biochemical blood test (total protein, creatinine, uric acid, glucose, total cholesterol, high density lipoprotein cholesterol (HDLP), low density lipoprotein cholesterol (LDLP), total bilirubin, direct bilirubin, ALT, AST, CFK, creatine phosphokinase-MB (CPK-MB), alkaline phosphatase, lactate dehydrogenase (LDH), the 1st isoenzyme of LDH; phosphorus, sodium, calcium, potassium, magnesium, iron, highly sensitive C-reactive protein (CRP), ferritin, cortisol, testosterone, TSH, FT4). Blood test for viral hepatitis, syphilis, CUA, anthropometry and body composition analysis, ECG, Stress ECG, ECHOCG, dynamometry, Ultrasound of abdominal organs and kidneys, spirography, fluorography or radiography of the lungs (from 15 years old, no more than once a year). Physical performance and exercise tolerance testing: step-by-step bicycle ergometry with gas analysis for types of sport, where muscles that dominate when pedaling a bicycle ergometer can limit; step-by-step manual bicycle ergometry with gas analysis for types of sport where the muscles of the torso and arms can be limited, step-by-step testing on a treadmill with gas analysis for types of sport where running is present; testing the maximum alactate power (MAP) of the muscles dominant when pedaling the bicycle ergometer. Study of psycho-emotional status

Note: The program of in-depth medical examination for sportsmen with disabilities varies depending on the type of health disorder in terms of functional diagnostics, stress tests and the specifics of examinations by specialized specialists.

Спорттық жарыстарға қатысу үшін спортшыларды медициналық тексеру қағидаларын бекіту туралы