О территориальной обороне Республики Казахстан

Закон Республики Казахстан от 30 июня 2025 года № 201-VIII ЗРК

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие настоящего Закона см. ст. 25.

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в сфере территориальной обороны Республики Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) зона территориальной обороны – часть территории Республики Казахстан, определенная границами соответствующих областей, городов республиканского значения, столицы;

2) план территориальной обороны – комплект взаимосвязанных документов, определяющий порядок проведения мероприятий по подготовке, развертыванию и функционированию территориальной обороны;

3) доброволец – гражданин Республики Казахстан, зачисленный на добровольной основе в формирование самообороны, за исключением случаев, установленных законами Республики Казахстан;

4) территориальные органы территориальных войск Вооруженных Сил Республики Казахстан – тактические органы военного управления областей, городов республиканского значения, столицы и их подразделения, функционирующие в мирное время на правах воинских частей Вооруженных Сил Республики Казахстан;

5) территориальные войска Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее – территориальные войска) – органы военного управления, воинские части и их подразделения, являющиеся составной частью Вооруженных Сил Республики Казахстан, сформированные в пределах границы административно-территориальной единицы и предназначенные для выполнения задач территориальной обороны Республики Казахстан;

6) объекты территориальной обороны Республики Казахстан (далее – объекты территориальной обороны) – объекты военного и государственного значения, а также иные объекты независимо от форм собственности;

7) территориальная оборона Республики Казахстан (далее – территориальная оборона) – совокупность военных и общегосударственных мер в системе обороны, осуществляемых силами территориальной обороны в период мобилизации, военного положения и в военное время;

8) формирование самообороны – формирование, образуемое и комплектуемое органами военного управления в период военного положения и в военное время из числа добровольцев для участия в подготовке и выполнении задач территориальной обороны.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан в сфере территориальной обороны

1. Законодательство Республики Казахстан в сфере территориальной обороны основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, имеют приоритет перед настоящим Законом. Порядок и условия действия на территории Республики Казахстан международных договоров, участницей которых является Республика Казахстан, определяются законодательством Республики Казахстан.

Статья 3. Цель и задачи территориальной обороны

1. Целью территориальной обороны является защита населения, объектов территориальной обороны и территории Республики Казахстан от действий противника в период мобилизации, военного положения и в военное время.

2. Задачами территориальной обороны являются:

1) охрана и оборона территории Республики Казахстан, населенных пунктов, защита населения;

2) охрана и оборона объектов территориальной обороны в соответствии с планами территориальной обороны;

3) участие в обеспечении режима военного положения на всей территории Республики Казахстан или в отдельных ее местностях;

4) участие в боевых действиях, в том числе в пограничном пространстве Республики Казахстан;

5) участие в борьбе с десантными и диверсионно-разведывательными силами противника и террористическими группами;

6) ведение вооруженной борьбы на временно захваченной (оккупированной) противником территории Республики Казахстан;

7) иные задачи в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 4. Принципы территориальной обороны

Принципами территориальной обороны являются:

1) законность;

2) единоначалие;

3) территориальность и массовость;

4) единство подходов к организации территориальной обороны;

5) обязательность проведения мероприятий территориальной обороны;

6) достаточность финансирования мероприятий территориальной обороны;

7) минимальность времени на развертывание и приведение сил территориальной обороны в готовность к действиям.

Статья 5. Международное сотрудничество Республики Казахстан

Сотрудничество Республики Казахстан с другими государствами по обмену опытом в сфере территориальной обороны осуществляется в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Статья 6. Мероприятия территориальной обороны

В целях выполнения задач территориальной обороны проводятся следующие мероприятия:

1) планирование территориальной обороны;

2) принятие перечня объектов территориальной обороны;

3) разработка и утверждение нормативных правовых актов Республики Казахстан в сфере территориальной обороны;

4) создание, укомплектование, оснащение и поддержание сил территориальной обороны в готовности к выполнению задач территориальной обороны;

5) подготовка к выполнению задач территориальной обороны местных исполнительных органов, населения и сил территориальной обороны;

6) обеспечение и содержание инженерно-технической укрепленности и противодиверсионной безопасности объектов территориальной обороны;

7) организация взаимодействия между центральными и местными исполнительными органами, государственными органами Республики Казахстан, непосредственно подчиненными и подотчетными Президенту Республики Казахстан, организациями независимо от форм собственности, а также силами территориальной обороны;

8) специальное развертывание территориальных войск;

9) охрана и оборона населенных пунктов, объектов территориальной обороны в соответствии с планами территориальной обороны;

10) усиление охраны общественного порядка и обеспечение общественной безопасности;

11) планирование и проведение эвакуационных мероприятий в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите;

12) заблаговременное информирование и оповещение населения о непосредственной угрозе безопасности;

13) организация связи в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

14) руководство силами территориальной обороны;

15) иные мероприятия, предусмотренные правилами подготовки и ведения территориальной обороны Республики Казахстан.

Статья 7. Планы территориальной обороны

1. План территориальной обороны Республики Казахстан является составной частью плана обороны Республики Казахстан и включает в себя планы зон территориальной обороны. План территориальной обороны Республики Казахстан разрабатывается Генеральным штабом Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. Планы зон территориальной обороны разрабатываются и утверждаются акимами областей, городов республиканского значения, столицы по согласованию с Генеральным штабом Вооруженных Сил Республики Казахстан.

3. Планы территориальной обороны административно-территориальных единиц (села, поселка, сельского округа, района в городе, города, района) в случае необходимости разрабатываются и утверждаются акимами соответствующих административно-территориальных единиц по согласованию с акимами областей, городов республиканского значения, столицы, и являются составной частью планов зон территориальной обороны.

Глава 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ В СФЕРЕ ТЕРРИТОРИАЛЬНОЙ ОБОРОНЫ

Статья 8. Полномочия Президента Республики Казахстан

Президент Республики Казахстан:

1) принимает решение о призыве военнообязанных на специальные воинские сборы в целях выполнения задач территориальной обороны;

2) определяет систему организации территориальной обороны;

3) осуществляет иные полномочия в соответствии с Конституцией Республики Казахстан и законами Республики Казахстан.

Статья 9. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:

1) осуществляет организацию, планирование территориальной обороны и непосредственное руководство ею, а также в пределах своей компетенции определяет мероприятия и объемы выполнения задач по подготовке и ведению территориальной обороны центральным и местным исполнительным органам, координирует их действия;

2) руководит деятельностью центральных и местных исполнительных органов в сфере территориальной обороны;

3) обеспечивает проведение мероприятий территориальной обороны;

4) утверждает правила подготовки и ведения территориальной обороны Республики Казахстан;

5) утверждает перечень объектов территориальной обороны Республики Казахстан;

6) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией Республики Казахстан, законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Статья 10. Компетенция уполномоченного органа в сфере территориальной обороны

1. Министерство обороны Республики Казахстан является уполномоченным органом в сфере территориальной обороны (далее – уполномоченный орган).

2. Уполномоченный орган:

1) вносит предложения в Правительство Республики Казахстан по основным направлениям в сфере территориальной обороны, а также ее планированию;

2) утверждает нормативные правовые акты Республики Казахстан в сфере территориальной обороны в пределах своей компетенции;

3) обеспечивает территориальные войска вооружением и военной техникой;

4) разрабатывает правила подготовки и ведения территориальной обороны Республики Казахстан;

5) разрабатывает перечень объектов территориальной обороны Республики Казахстан;

6) осуществляет государственный контроль в сфере территориальной обороны;

7) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 11. Компетенция Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан

Генеральный штаб Вооруженных Сил Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) разрабатывает нормативные правовые акты Республики Казахстан в сфере территориальной обороны;

2) координирует деятельность советов обороны областей, городов республиканского значения, столицы;

3) координирует действия сил и средств территориальной обороны;

4) планирует применение территориальных войск и осуществляет общее руководство их действиями;

5) принимает решение о применении территориальных войск за пределами соответствующих зон территориальной обороны;

6) осуществляет иные функции в области планирования применения и управления Вооруженными Силами Республики Казахстан, их взаимодействия с другими войсками и воинскими формированиями в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 12. Компетенция центральных исполнительных органов, государственных органов Республики Казахстан, непосредственно подчиненных и подотчетных Президенту Республики Казахстан

1. Министерство внутренних дел Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвует в планировании территориальной обороны;

2) осуществляет всестороннюю подготовку и обеспечивает постоянную готовность органов внутренних дел Республики Казахстан к выполнению задач территориальной обороны;

3) определяет состав структурных подразделений Министерства внутренних дел Республики Казахстан, ведомств, территориальных органов и организаций, подведомственных Министерству внутренних дел Республики Казахстан, выделяемых для выполнения задач территориальной обороны;

4) осуществляет охрану и оборону объектов территориальной обороны в соответствии с планами территориальной обороны;

5) осуществляет охрану общественного порядка и обеспечивает общественную безопасность;

6) планирует и участвует в проведении эвакуационных мероприятий;

7) обеспечивает при введении военного положения и в военное время подчинение органов внутренних дел Республики Казахстан соответствующим органам военного управления;

8) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

2. Иные правоохранительные органы Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвуют в планировании территориальной обороны;

2) осуществляют всестороннюю подготовку и обеспечивают постоянную готовность правоохранительных органов Республики Казахстан к выполнению задач территориальной обороны;

3) осуществляют охрану и оборону подведомственных объектов в соответствии с планами территориальной обороны;

4) планируют и проводят эвакуационные мероприятия;

5) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

3. Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвует в планировании территориальной обороны;

2) осуществляет всестороннюю подготовку и обеспечивает постоянную готовность органов гражданской защиты к выполнению задач территориальной обороны;

3) обеспечивает заблаговременное информирование и оповещение населения о непосредственной угрозе безопасности на основании информации, полученной от органов военного управления;

4) организует проведение эвакуационных мероприятий во взаимодействии с центральными и местными исполнительными органами;

5) осуществляет охрану и оборону подведомственных объектов в соответствии с планами территориальной обороны;

6) создает специальные формирования и обеспечивает их материально-техническими средствами на основании мобилизационного задания;

7) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

4. Комитет национальной безопасности Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвует в планировании территориальной обороны;

2) осуществляет всестороннюю подготовку и обеспечивает постоянную готовность органов национальной безопасности Республики Казахстан к выполнению задач территориальной обороны;

3) осуществляет охрану и оборону подведомственных объектов в соответствии с планами территориальной обороны;

4) планирует и проводит эвакуационные мероприятия;

5) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

5. Служба государственной охраны Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвует в планировании территориальной обороны;

2) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

6. Иные центральные исполнительные органы Республики Казахстан в пределах своей компетенции:

1) участвуют в планировании территориальной обороны;

2) организовывают охрану и оборону объектов территориальной обороны при их наличии во взаимодействии с силами территориальной обороны;

3) планируют и проводят эвакуационные мероприятия;

4) создают специальные формирования и обеспечивают их материально-техническими средствами на основании мобилизационного задания;

5) проводят мероприятия по инженерно-технической укрепленности и противодиверсионной безопасности объектов территориальной обороны при их наличии;

6) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 13. Компетенция местных исполнительных органов

1. Местные исполнительные органы в пределах своей компетенции:

1) принимают решение об организации территориальной обороны административно-территориальной единицы на основании плана обороны Республики Казахстан;

2) участвуют в разработке документов по реализации планов территориальной обороны;

3) отдают распоряжения силам территориальной обороны, организациям независимо от форм собственности, организуют взаимодействие между ними и управление;

4) обеспечивают развертывание воинских частей и подразделений территориальных войск;

5) согласовывают свою деятельность в сфере территориальной обороны с органами военного управления в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

6) информируют Генеральный штаб Вооруженных Сил Республики Казахстан о проводимых мероприятиях территориальной обороны и состоянии территориальной обороны;

7) планируют и проводят эвакуационные мероприятия;

8) осуществляют в интересах местного государственного управления иные полномочия, возложенные на местные исполнительные органы законодательством Республики Казахстан.

2. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы наряду с компетенциями, указанными в пункте 1 настоящей статьи, в пределах своей компетенции:

1) создают советы обороны областей, городов республиканского значения, столицы в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) обеспечивают территориальные органы территориальных войск в пределах численности и структуры, утвержденных уполномоченным органом, в соответствии с натуральными нормами (нормами снабжения) служебными помещениями, транспортными средствами, техническими средствами информации, телекоммуникаций и связи, мебелью и казарменным инвентарем, включая их содержание, обслуживание и ремонт, приобретение горюче-смазочных материалов, канцелярских товаров, а также затраты по оплате коммунальных услуг, электроэнергии, отопления и услуг связи, создание запасов материально-технических средств согласно нормам штатной потребности военного времени, проведение специального развертывания территориальных войск, проведение воинских сборов с военнообязанными подразделений территориальных войск;

3) обеспечивают содержание работников, осуществляющих техническое обслуживание и функционирование воинских частей и подразделений территориальных войск;

4) разрабатывают и по согласованию с Генеральным штабом Вооруженных Сил Республики Казахстан утверждают перечень объектов территориальной обороны соответствующих зон территориальной обороны.

3. Аким является начальником территориальной обороны соответствующей административно-территориальной единицы и несет ответственность за организацию и состояние территориальной обороны.

Статья 14. Функции организаций независимо от форм собственности

Организации независимо от форм собственности:

1) участвуют в проведении мероприятий территориальной обороны;

2) проводят мероприятия по инженерно-технической укрепленности и противодиверсионной безопасности объектов территориальной обороны при их наличии;

3) создают специальные формирования и обеспечивают их материально-техническими средствами на основании мобилизационного заказа;

4) предоставляют в период мобилизации, военного положения и в военное время для нужд территориальной обороны земельные участки, здания, сооружения, транспортные средства и другое имущество, находящиеся в их собственности, с последующим равноценным возмещением государством их стоимости в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан;

5) осуществляют иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Статья 15. Права и обязанности граждан Республики Казахстан и других физических лиц

1. Граждане Республики Казахстан в период военного положения и в военное время имеют право на добровольное участие в проведении мероприятий территориальной обороны путем вступления в формирования самообороны в соответствии с правилами подготовки и ведения территориальной обороны Республики Казахстан.

Зачисление граждан Республики Казахстан добровольцами в формирования самообороны не является основанием для освобождения от призыва на воинскую службу.

2. Граждане Республики Казахстан в период мобилизации и военного положения, а также в военное время привлекаются к выполнению задач территориальной обороны.

Граждане Республики Казахстан в период мобилизации, военного положения и в военное время принимают участие в работах оборонного характера, ликвидации последствий применения противником оружия, восстановлении поврежденных, разрушенных объектов, систем жизнеобеспечения населения.

3. Граждане Республики Казахстан и другие физические лица обязаны предоставлять в период мобилизации, военного положения и в военное время для нужд территориальной обороны земельные участки, здания, сооружения, транспортные средства и другое имущество, находящиеся в их собственности, с последующим равноценным возмещением государством их стоимости в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан.

4. Граждане Республики Казахстан, состоящие на воинском учете, с момента объявления мобилизации, введения режима военного положения, а также в военное время выезд за пределы населенного пункта осуществляют на основании письменного разрешения соответствующего руководителя местного органа военного управления.

Статья 16. Руководство территориальной обороной

1. В период мобилизации, военного положения и в военное время общее руководство территориальной обороной осуществляется Ставкой Верховного Главного командования Вооруженными Силами Республики Казахстан, непосредственное руководство – Правительством Республики Казахстан, а в зонах территориальной обороны – советами обороны областей, городов республиканского значения, столицы.

2. Советы обороны областей, городов республиканского значения, столицы выполняют указания органов военного управления в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 3. СИЛЫ ТЕРРИТОРИАЛЬНОЙ ОБОРОНЫ

Статья 17. Силы территориальной обороны и их предназначение

1. Силы территориальной обороны включают в себя:

1) силы и средства правоохранительных органов;

2) силы и средства, выделенные Вооруженными Силами Республики Казахстан, другими войсками и воинскими формированиями, за исключением Сил особого назначения Службы государственной охраны Республики Казахстан, для выполнения задач территориальной обороны;

3) территориальные войска;

4) специальные формирования;

5) формирования самообороны.

2. Силы территориальной обороны выполняют задачи территориальной обороны.

Предназначение и порядок функционирования сил территориальной обороны определяются правилами подготовки и ведения территориальной обороны Республики Казахстан.

Статья 18. Территориальные войска

1. Применение воинских частей и подразделений территориальных войск осуществляется в соответствии с планами территориальной обороны или на основании приказов (распоряжений) Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. Территориальные войска в пределах своей компетенции:

1) осуществляют охрану и оборону территории Республики Казахстан, населенных пунктов и защиту населения;

2) осуществляют охрану и оборону объектов территориальной обороны в соответствии с планами территориальной обороны;

3) участвуют в усилении охраны и обороны участков Государственной границы Республики Казахстан;

4) участвуют в охране и сопровождении эвакуируемого населения и грузов;

5) участвуют в охранных мероприятиях в период пребывания охраняемых лиц в зоне ответственности;

6) участвуют в боевых действиях, в том числе пограничном пространстве Республики Казахстан;

7) участвуют в борьбе с десантными и диверсионно-разведывательными силами противника и террористическими группами;

8) ведут вооруженную борьбу на временно захваченной (оккупированной) противником территории Республики Казахстан;

9) выполняют иные функции, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

3. Территориальные войска имеют право применять оружие и военную технику, специальные средства, служебных собак, а также физическую силу в соответствии с законами Республики Казахстан в части, касающейся условий, порядка и предела их применения.

Статья 19. Формирования самообороны

1. Формирования самообороны:

1) содействуют Вооруженным Силам Республики Казахстан, территориальным органам полиции (сотрудникам полиции) в охране и обороне населенных пунктов, объектов территориальной обороны, защите населения;

2) содействуют местным исполнительным органам в проведении мероприятий территориальной обороны;

3) участвуют в охране и сопровождении эвакуируемого населения и грузов;

4) участвуют в вооруженной борьбе на временно захваченной (оккупированной) противником территории Республики Казахстан;

5) создают благоприятные условия для применения войск (сил) Вооруженных Сил Республики Казахстан, а также снижения эффективности применения войск (сил) противника;

6) выполняют иные функции, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

2. Формирования самообороны образуются под руководством уполномоченного представителя органа военного управления, а в случае его отсутствия – представителя правоохранительного органа или представителя местного исполнительного органа.

Подготовка руководителей формирований самообороны осуществляется заблаговременно Вооруженными Силами Республики Казахстан.

3. Формирования самообороны на основании решения Ставки Верховного Главного командования Вооруженных Сил Республики Казахстан в период военного положения и в военное время могут включаться в состав Вооруженных Сил Республики Казахстан.

На добровольцев из числа формирований самообороны, включенных в состав Вооруженных Сил Республики Казахстан, распространяются положения Закона Республики Казахстан "О воинской службе и статусе военнослужащих".

4. В случае гибели (смерти) добровольца формирования самообороны, получения им ранения, контузии, травмы, увечья или заболевания при выполнении задач территориальной обороны материальные и иные выплаты возмещаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 20. Материальное обеспечение мероприятий территориальной обороны и содержание территориальных войск

1. Материальное обеспечение мероприятий территориальной обороны организуется и осуществляется центральными и местными исполнительными органами, а также организациями независимо от форм собственности в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Имущество, приобретаемое для территориальных органов территориальных войск, за исключением служебных помещений, зданий и сооружений, передается на их баланс в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

3. Сохранность выданного территориальным органам территориальных войск вооружения и военной техники, а также другого имущества в случае отсутствия мест для их хранения организуется местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы.

4. Обеспечение зданиями и сооружениями территориальных органов территориальных войск, в том числе их капитальное строительство, осуществляются местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы.

5. При проведении мероприятий территориальной обороны, организуемых местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы, размещение, питание и банно-прачечное обслуживание военнослужащих, проходящих воинскую службу в территориальных войсках, а также военнообязанных осуществляются соответствующими местными исполнительными органами.

6. При проведении мероприятий территориальной обороны, организуемых уполномоченным органом, размещение, питание и банно-прачечное обслуживание военнообязанных территориальных войск осуществляются уполномоченным органом.

Статья 21. Надзор за соблюдением законности в сфере территориальной обороны

Высший надзор за соблюдением законности в сфере территориальной обороны осуществляют органы прокуратуры Республики Казахстан.

Глава 4. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОНТРОЛЬ В СФЕРЕ ТЕРРИТОРИАЛЬНОЙ ОБОРОНЫ

Статья 22. Государственный контроль в сфере территориальной обороны

1. Государственный контроль в сфере территориальной обороны (далее – государственный контроль) осуществляется уполномоченным органом в целях выявления нарушений требований законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны.

2. Субъектами (объектами) государственного контроля (далее –субъекты контроля) являются:

1) государственные органы, участвующие в выполнении задач территориальной обороны, за исключением специальных государственных органов Республики Казахстан и случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан;

2) организации независимо от форм собственности, объекты которых подлежат охране и обороне в соответствии с планами территориальной обороны.

Статья 23. Порядок осуществления государственного контроля

1. Государственный контроль осуществляется уполномоченным органом в форме проверок в порядке, установленном настоящей статьей, с соблюдением требований законодательства Республики Казахстан о государственных секретах.

Проверки проводятся путем посещения субъектов контроля и делятся на периодические и внеплановые.

2. Периодические проверки проводятся с периодичностью не чаще одного раза в год на основании плана проведения периодических проверок.

План проведения периодических проверок утверждается первым руководителем уполномоченного органа не позднее 1 декабря года, предшествующего году проведения проверок.

Для включения субъекта (объекта) контроля в планы проведения периодических проверок используется один из следующих источников информации:

1) результаты мониторинга отчетности и сведений, представляемых субъектами контроля;

2) результаты предыдущих проверок;

3) результаты анализа интернет-ресурсов государственных органов, документов и сведений о деятельности субъектов (объектов) контроля.

При анализе и отборе субъектов (объектов) контроля для формирования планов проведения периодических проверок могут использоваться данные в сравнении с предыдущим годом.

План проведения периодических проверок включает:

1) номер и дату утверждения плана;

2) наименование государственного органа;

3) наименование проверяемого субъекта контроля;

4) место нахождения субъекта (объекта) контроля;

5) предмет проверки;

6) сроки проведения проверки;

7) подпись лица, уполномоченного подписывать план.

План проведения периодических проверок является уведомлением о проведении периодической проверки и доводится до субъектов контроля уполномоченным органом не позднее 20 декабря года, предшествующего году проверок, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных секретах.

Внесение изменений и дополнений в план проведения периодических проверок осуществляется в случаях ликвидации, реорганизации субъекта контроля, изменения его наименования или перераспределения полномочий между субъектами контроля, а также возникновения чрезвычайной ситуации природного, техногенного и социального характера, введения режима чрезвычайного положения, возникновения или угрозы возникновения распространения эпидемии, очагов карантинных объектов и особо опасных вредных организмов, инфекционных, паразитарных заболеваний, отравлений, радиационных аварий и связанных с ними ограничений.

При наступлении случаев, указанных в части седьмой настоящего пункта, проверка может быть продлена либо приостановлена.

3. Основаниями внеплановой проверки являются:

1) контроль исполнения требований об устранении выявленных нарушений, указанных в заключении о результатах проверки;

2) подтвержденные обращения физических и юридических лиц по конкретным фактам нарушений требований законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны;

3) требования прокурора по конкретным фактам причинения либо об угрозе причинения вреда государству;

4) обращения государственных органов по конкретным фактам причинения вреда государству, а также по конкретным фактам нарушений требований законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны, неустранение которых влечет причинение вреда государству;

5) поручение органа уголовного преследования по основаниям, предусмотренным Уголовно-процессуальным кодексом Республики Казахстан.

Внеплановые проверки не проводятся в случаях анонимных обращений.

Внеплановой проверке подлежат факты и обстоятельства, выявленные в отношении субъекта (объекта) контроля и послужившие основанием для назначения внеплановой проверки.

Уполномоченный орган обязан известить субъект (объект) контроля о начале проведения внеплановой проверки не менее чем за сутки до ее начала с указанием предмета проведения проверки.

4. Проверка проводится на основании акта о назначении проверки, в котором указываются:

1) дата и номер акта;

2) наименование государственного органа;

3) фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и должность лица (лиц), уполномоченного (уполномоченных) на проведение проверки;

4) сведения о специалистах, консультантах и экспертах государственных органов, подведомственных и иных организаций, привлекаемых для проведения проверки;

5) наименование субъекта контроля, его место нахождения и (или) место нахождения объекта контроля;

6) предмет назначенной проверки;

7) вид проверки;

8) срок проведения проверки;

9) основания проведения проверки;

10) права и обязанности субъекта контроля;

11) подпись руководителя субъекта контроля либо его уполномоченного лица о получении или об отказе в получении акта;

12) подпись лица, уполномоченного подписывать акт.

Началом проведения проверки считается дата вручения субъекту контроля акта о назначении проверки.

Акт о назначении проверки регистрируется в журнале учета актов о назначении проверок.

Порядок ведения и форма журнала учета актов о назначении проверок утверждаются уполномоченным органом.

В случае проверки структурного подразделения субъекта контроля в акте о назначении проверки указываются его наименование и место нахождения.

5. Должностные лица уполномоченного органа, прибывшие для проверки, обязаны предъявить субъекту контроля:

1) акт о назначении проверки;

2) служебное удостоверение;

3) при необходимости – разрешение компетентного органа на посещение режимных объектов.

6. Срок проведения проверки устанавливается с учетом предмета проверки, а также объема предстоящих работ и не должен превышать десять рабочих дней.

Срок проведения проверки может быть продлен только один раз не более чем на пятнадцать рабочих дней. Срок проведения проверки прерывается при приостановлении проведения проверки и продолжается с момента возобновления проверки.

Продление срока проведения проверки осуществляется решением руководителя уполномоченного органа. Продление срока проведения проверки оформляется дополнительным актом о продлении срока проверки с уведомлением субъекта контроля, в котором указываются дата и номер предыдущего акта о назначении проверки и причины продления.

Уведомление о продлении срока проверки вручается субъекту контроля либо его уполномоченному лицу уполномоченным органом за один рабочий день до его продления с уведомлением о вручении.

7. Должностные лица уполномоченного органа при проведении проверки имеют право:

1) беспрепятственного доступа к территории и помещениям субъекта (объекта) контроля в соответствии с предметом проверки с соблюдением требований пропускного и внутриобъектового режимов, установленных на субъекте (объекте) контроля;

2) получать документы (сведения) на бумажных и электронных носителях либо их копии для приобщения к акту о результатах проверки, а также доступ к автоматизированным базам данных (информационным системам) в соответствии с предметом проверки;

3) осуществлять аудио-, фото- и видеосъемку;

4) привлекать специалистов, консультантов и экспертов государственных органов, подведомственных и иных организаций;

5) использовать записи технических средств контроля, приборов наблюдения и фиксации, фото-, видеоаппаратуры, относящиеся к предмету проверки.

Должностные лица уполномоченного органа при проведении проверки обязаны:

1) соблюдать законодательство Республики Казахстан, права и законные интересы субъекта контроля;

2) проводить проверку на основании и в строгом соответствии с порядком, установленным настоящей статьей;

3) не препятствовать установленному режиму работы субъектов (объектов) контроля в период проведения проверки;

4) не препятствовать субъекту контроля либо его уполномоченному представителю присутствовать при проведении проверки, давать разъяснения по вопросам, относящимся к предмету проверки;

5) предоставлять субъекту контроля необходимую информацию, относящуюся к предмету проверки;

6) вручить субъекту контроля акт о результатах проверки в день ее окончания;

7) обеспечить сохранность документов и сведений, полученных в результате проведения проверки.

8. Субъекты контроля либо их уполномоченные представители при проведении проверки вправе:

1) не допускать к проверке должностных лиц уполномоченного органа, прибывших для проведения проверки, в случаях:

превышения либо истечения указанных в акте о назначении проверки (дополнительном акте о продлении срока при его наличии) сроков, не соответствующих срокам, установленным настоящей статьей;

отсутствия документов, предусмотренных пунктом 5 настоящей статьи;

2) не представлять документы и сведения, если они не относятся к предмету проводимой проверки;

3) фиксировать процесс осуществления проверки, а также отдельные действия должностного лица уполномоченного органа, производимые им в рамках проверки, с помощью средств аудио- и видеотехники, не создавая препятствий деятельности должностного лица;

4) по выявленным в результате проверки нарушениям в случае необходимости дополнительных временных и (или) финансовых затрат не позднее трех рабочих дней обратиться в уполномоченный орган с заявлением о продлении сроков устранения нарушений;

5) обжаловать акт о результатах проверки, а также действия (бездействие) должностных лиц уполномоченного органа в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

6) не исполнять не основанные на законе запреты должностных лиц уполномоченного органа, ограничивающие деятельность субъектов (объектов) контроля.

Субъекты контроля либо их уполномоченные представители при проведении проверки обязаны:

1) обеспечить беспрепятственный доступ должностным лицам уполномоченного органа к территории и помещениям субъекта (объекта) контроля;

2) с соблюдением требований законодательства Республики Казахстан о государственных секретах, по охране коммерческой, налоговой либо иной охраняемой законом тайны представлять должностным лицам уполномоченного органа документы (сведения) на бумажных и (или) электронных носителях либо их копии для приобщения к акту о результатах проверки, а также доступ к автоматизированным базам данных (информационным системам) в соответствии с предметом проверки;

3) сделать отметку о получении акта о назначении проверки в день начала проверки и заключения о результатах проведенной проверки в день ее завершения;

4) не допускать внесения изменений и дополнений в проверяемые документы в период проведения проверки, если иное не предусмотрено законами Республики Казахстан;

5) обеспечить безопасность лиц, прибывших для проведения проверки на объект, от вредных и опасных производственных факторов воздействия в соответствии с установленными для данного объекта нормативами;

6) обеспечить пребывание руководителя либо его уполномоченного лица по месту нахождения субъекта (объекта) контроля в назначенные сроки проверки.

9. По результатам проверки должностными лицами уполномоченного органа составляется акт о результатах проверки, в котором указываются:

1) номер, дата и место составления акта;

2) наименование государственного органа;

3) номер и дата акта о назначении проверки (дополнительного акта о продлении срока при его наличии);

4) фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) и должность лица (лиц), проводившего (проводивших) проверку;

5) сведения о специалистах, консультантах и экспертах государственных органов, подведомственных и иных организаций, привлекаемых для проведения проверки;

6) наименование субъекта (объекта) контроля, его место нахождения;

7) предмет проверки;

8) вид проверки;

9) срок и период проведения проверки;

10) сведения о результатах проверки, в том числе о выявленных нарушениях, их характере;

11) требования об устранении выявленных нарушений законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны с указанием срока их исполнения и принятия мер в отношении лиц, допустивших нарушения;

12) сведения об ознакомлении или отказе в ознакомлении с актом о результатах проверки руководителя субъекта контроля либо его уполномоченного лица, а также лиц, присутствовавших при проведении проверки, их подписи или запись об отказе от подписи;

13) подпись должностного лица (должностных лиц), проводившего (проводивших) проверку.

К акту о результатах проверки прилагаются документы, связанные с результатами проверки (при их наличии), или их копии.

10. Первый экземпляр акта о результатах проверки вручается субъекту контроля (руководителю либо его уполномоченному лицу) для ознакомления и принятия мер по устранению выявленных нарушений и других действий, второй экземпляр остается у уполномоченного органа.

11. В случае отказа от принятия акта о результатах проверки составляется акт, который подписывается должностными лицами, проводившими проверку, и руководителем субъекта контроля либо его уполномоченным представителем.

Субъект контроля вправе отказаться от подписания акта, дав письменное объяснение о причине отказа.

12. Завершением срока проверки считается день вручения субъекту контроля акта о результатах проверки не позднее срока завершения проверки, указанного в акте о назначении проверки (дополнительном акте о продлении срока проверки при его наличии).

13. В случае отсутствия нарушения требований, установленных законодательством Республики Казахстан в сфере территориальной обороны, при проведении проверки в акте о результатах проверки производится соответствующая запись.

14. В случае наличия замечаний и (или) возражений по результатам проверки субъект контроля излагает их в письменном виде и направляет в уполномоченный орган в течение трех рабочих дней со дня вручения акта о результатах проверки. Замечания и (или) возражения прилагаются к акту о результатах проверки, о чем делается соответствующая отметка.

Уполномоченный орган должен рассмотреть замечания и (или) возражения субъекта контроля и в течение пятнадцати рабочих дней дать мотивированный ответ.

15. Требования об устранении выявленных нарушений, указанные в акте о результатах проверки, являются обязательными для исполнения субъектами контроля.

По истечении срока устранения выявленных нарушений требований законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны, установленного в акте о результатах проверки, субъект контроля обязан в течение срока, установленного в акте о результатах проверки, предоставить в уполномоченный орган информацию об устранении выявленных нарушений.

В случае непредоставления или неполного предоставления субъектом контроля в установленный срок информации об устранении выявленных нарушений, указанных в акте о результатах проверки, уполномоченный орган назначает внеплановую проверку в соответствии с подпунктом 1) пункта 3 настоящей статьи.

К предоставленной информации об устранении выявленных нарушений субъект контроля прилагает материалы, доказывающие факт устранения нарушения. В этом случае проведение внеплановой проверки не требуется.

16. Сроки исполнения требований об устранении выявленных нарушений, указанных в акте о результатах проверки, определяются с учетом обстоятельств, оказывающих влияние на реальную возможность их исполнения, но не менее десяти календарных дней со дня вручения акта о результатах проверки.

17. При определении сроков исполнения акта о результатах проверки учитываются:

1) наличие у субъекта контроля организационных, технических возможностей по устранению нарушений;

2) сроки получения в государственных органах обязательных заключений, согласований и других документов, установленных законами Республики Казахстан;

3) особенности технического состояния используемых объектов.

18. Проверки признаются недействительными, если они проведены с нарушением требований по проведению проверок, установленных настоящей статьей.

19. В случае нарушения прав и законных интересов субъекта контроля при осуществлении проверки субъект контроля вправе обжаловать решения, действия (бездействие) должностных лиц уполномоченного органа вышестоящему должностному лицу либо в суд в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Подача жалобы не приостанавливает исполнение акта о результатах проверки.

Глава 5. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 24. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны

Нарушение законодательства Республики Казахстан в сфере территориальной обороны влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 25. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысы туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2025 жылғы 30 маусымдағы № 201-VIII ҚРЗ

ЗҚАИ-ның есетерпесі!
Осы заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 25-б. қараңыз.

Осы Заң Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысы саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) аумақтық қорғаныс аймағы – тиісті облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың шекараларымен айқындалған Қазақстан Республикасы аумағының бір бөлігі;

2) аумақтық қорғаныс жоспары – аумақтық қорғанысты дайындау, өрістету және оның жұмыс істеуі жөніндегі іс-шараларды жүргізу тәртібін айқындайтын өзара байланысты құжаттардың жинақталымы;

3) ерікті адам – Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, өзін-өзі қорғау құралымына ерікті негізде қабылданған Қазақстан Республикасының азаматы;

4) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері аумақтық әскерлерінің аумақтық органдары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери бөлімдерінің құқықтарында бейбіт уақытта жұмыс істейтін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың тактикалық әскери басқару органдары және олардың бөлімшелері;

5) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің аумақтық әскерлері (бұдан әрі – аумақтық әскерлер) – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрамдас бөлігі болып табылатын, әкімшілік-аумақтық бірліктің шекарасы шегінде қалыптастырылған және Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысы міндеттерін орындауға арналған әскери басқару органдары, әскери бөлімдер және олардың бөлімшелері;

6) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс объектілері (бұдан әрі – аумақтық қорғаныс объектілері) – әскери және мемлекеттік маңызы бар объектілер, сондай-ақ меншік нысандарына қарамастан өзге де объектілер;

7) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысы (бұдан әрі – аумақтық қорғаныс) – жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында аумақтық қорғаныс күштері жүзеге асыратын қорғаныс жүйесіндегі әскери және жалпымемлекеттік шаралар жиынтығы;

8) өзін-өзі қорғау құралымы – аумақтық қорғанысты дайындауға және оның міндеттерін орындауға қатысу үшін еріктілер қатарынан соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында әскери басқару органдары құратын және жасақтайтын құралым.

2-бап. Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар осы Заңнан басым болады. Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттардың Қазақстан Республикасының аумағында қолданылу тәртібі мен талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

3-бап. Аумақтық қорғаныстың мақсаты мен міндеттері

1. Аумақтық қорғаныстың мақсаты Қазақстан Республикасының халқын, аумақтық қорғаныс объектілерін және аумағын жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында қарсыластың әрекеттерінен қорғау болып табылады.

2. Аумақтық қорғаныстың міндеттері мыналар болып табылады:

1) Қазақстан Республикасының аумағын, елді мекендерді қорғау және олардың қорғанысы, халықты қорғау;

2) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес аумақтық қорғаныс объектілерін қорғау және олардың қорғанысы;

3) Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде соғыс жағдайы режимін қамтамасыз етуге қатысу;

4) ұрыс қимылдарына, оның ішінде Қазақстан Республикасының шекаралық кеңістігіндегі ұрыс қимылдарына қатысу;

5) қарсыластың десанттық және диверсиялық-барлау күштерімен және террористік топтармен күреске қатысу;

6) қарсылас уақытша басып алған (оккупациялаған) Қазақстан Республикасының аумағында қарулы күрес жүргізу;

7) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де міндеттер.

4-бап. Аумақтық қорғаныстың қағидаттары

Аумақтық қорғаныстың қағидаттары мыналар болып табылады:

1) заңдылық;

2) дара басшылық;

3) аумақтылық және көпшілікке ортақтық;

4) аумақтық қорғанысты ұйымдастыру тәсілдерінің бірлігі;

5) аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізудің міндеттілігі;

6) аумақтық қорғаныс іс-шараларын қаржыландырудың жеткіліктілігі;

7) аумақтық қорғаныс күштерін барынша аз уақыт ішінде өрістету және әрекет жасауға әзір ету.

5-бап. Қазақстан Республикасының халықаралық ынтымақтастығы

Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласында тәжірибе алмасу бойынша басқа мемлекеттермен ынтымақтастығы Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

6-бап. Аумақтық қорғаныс іс-шаралары

Аумақтық қорғаныс міндеттерін орындау мақсатында мынадай іс-шаралар жүргізіледі:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлау;

2) аумақтық қорғаныс объектілерінің тізбесін қабылдау;

3) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы нормативтік құқықтық актілерін әзірлеу және бекіту;

4) аумақтық қорғаныс күштерін құру, жасақтау, жарақтандыру және аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға әзірлікте ұстап тұру;

5) жергілікті атқарушы органдарды, халықты және аумақтық қорғаныс күштерін аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға дайындау;

6) аумақтық қорғаныс объектілерінің инженерлік-техникалық нығайтылуын және диверсияға қарсы қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларды күтіп-ұстау;

7) орталық және жергілікті атқарушы органдар, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, меншік нысандарына қарамастан ұйымдар, сондай-ақ аумақтық қорғаныс күштері арасындағы өзара іс-қимылды ұйымдастыру;

8) аумақтық әскерлерді арнайы өрістету;

9) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес елді мекендерді, аумақтық қорғаныс объектілерін қорғау және олардың қорғанысы;

10) қоғамдық тәртіпті қорғауды күшейту және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

11) Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес эвакуациялық іс-шараларды жоспарлау және жүргізу;

12) қауіпсіздікке төнген тікелей қатер туралы халыққа күні бұрын хабар беру және құлақтандыру;

13) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес байланысты ұйымдастыру;

14) аумақтық қорғаныс күштеріне басшылық жасау;

15) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысын дайындау және жүргізу қағидаларында көзделген өзге де іс-шаралар.

7-бап. Аумақтық қорғаныс жоспарлары

1. Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс жоспары Қазақстан Республикасы қорғаныс жоспарының құрамдас бөлігі болып табылады және аумақтық қорғаныс аймақтарының жоспарларын қамтиды. Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс жоспарын Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабы әзірлейді.

2. Аумақтық қорғаныс аймақтарының жоспарларын Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабымен келісу бойынша облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың әкімдері әзірлейді және бекітеді.

3. Әкімшілік-аумақтық бірліктердің (ауылдың, кенттің, ауылдық округтің, қаладағы ауданның, қаланың, ауданның) аумақтық қорғаныс жоспарларын, қажет болған жағдайда, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың әкімдерімен келісу бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің әкімдері әзірлейді және бекітеді және аумақтық қорғаныс аймақтары жоспарларының құрамдас бөлігі болып табылады.

2-тарау. АУМАҚТЫҚ ҚОРҒАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

8-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің өкілеттіктері

Қазақстан Республикасының Президенті:

1) аумақтық қорғаныс міндеттерін орындау мақсатында әскери міндеттілерді арнаулы әскери жиындарға шақыру туралы шешім қабылдайды;

2) аумақтық қорғанысты ұйымдастыру жүйесін айқындайды;

3) Қазақстан Республикасының Конституциясына және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

9-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) аумақтық қорғанысты ұйымдастыруды, жоспарлауды және оған тікелей басшылық жасауды жүзеге асырады, сондай-ақ өз құзыреті шегінде орталық және жергілікті атқарушы органдарға аумақтық қорғанысты дайындау және жүргізу жөніндегі іс-шараларды және міндеттерді орындау көлемдерін айқындайды, олардың іс-қимылдарын үйлестіреді;

2) орталық және жергілікті атқарушы органдардың аумақтық қорғаныс саласындағы қызметіне басшылық жасайды;

3) аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізуді қамтамасыз етеді;

4) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысын дайындау және жүргізу қағидаларын бекітеді;

5) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс объектілерінің тізбесін бекітеді;

6) өзіне Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

10-бап. Аумақтық қорғаныс саласындағы уәкілетті органның құзыреті

1. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі аумақтық қорғаныс саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) болып табылады.

2. Уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының Үкіметіне аумақтық қорғаныс саласындағы негізгі бағыттар, сондай-ақ оны жоспарлау жөнінде ұсыныстар енгізеді;

2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы нормативтік құқықтық актілерін бекітеді;

3) аумақтық әскерлерді қару-жарақпен және әскери техникамен қамтамасыз етеді;

4) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысын дайындау және жүргізу қағидаларын әзірлейді;

5) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс объектілерінің тізбесін әзірлейді;

6) аумақтық қорғаныс саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;

7) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

11-бап. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының құзыреті

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабы өз құзыреті шегінде:

1) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы нормативтік құқықтық актілерін әзірлейді;

2) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестерінің қызметін үйлестіреді;

3) аумақтық қорғаныс күштері мен құралдарының іс-қимылдарын үйлестіреді;

4) аумақтық әскерлерді қолдануды жоспарлайды және олардың
іс-қимылдарына жалпы басшылықты жүзеге асырады;

5) аумақтық қорғаныстың тиісті аймақтарының шегінен тыс жерлерде аумақтық әскерлерді қолдану туралы шешім қабылдайды;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қолдануды жоспарлау және басқару, олардың басқа да әскерлермен және әскери құралымдармен өзара іс-қимыл жасауы саласындағы өзге де функцияларды жүзеге асырады.

12-бап. Орталық атқарушы органдардың, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының құзыреті

1. Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарын аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға жан-жақты дайындауды жүзеге асырады және олардың ұдайы әзірлікте болуын қамтамасыз етеді;

3) аумақтық қорғаныс міндеттерін орындау үшін бөлінетін Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі құрылымдық бөлімшелерінің, ведомстволардың, аумақтық органдардың және Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігіне ведомстволық бағынысты ұйымдардың құрамын айқындайды;

4) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес аумақтық қорғаныс объектілерін қорғауды және олардың қорғанысын жүзеге асырады;

5) қоғамдық тәртіпті қорғауды жүзеге асырады және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді;

6) эвакуациялық іс-шараларды жоспарлайды және жүргізуге қатысады;

7) соғыс жағдайы енгізілген кезде және соғыс уақытында Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының тиісті әскери басқару органдарына бағынуын қамтамасыз етеді;

8) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының өзге де құқық қорғау органдары өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарын аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға жан-жақты дайындауды жүзеге асырады және олардың ұдайы әзірлікте болуын қамтамасыз етеді;

3) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес ведомстволық бағынысты объектілерді қорғауды және олардың қорғанысын жүзеге асырады;

4) эвакуациялық іс-шараларды жоспарлайды және жүргізеді;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасының Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

3. Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) азаматтық қорғау органдарын аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға жан-жақты дайындауды жүзеге асырады және олардың ұдайы әзірлікте болуын қамтамасыз етеді;

3) әскери басқару органдарынан алынған ақпарат негізінде халыққа қауіпсіздікке төнген тікелей қатер туралы күні бұрын хабар беруді және құлақтандыруды қамтамасыз етеді;

4) орталық және жергілікті атқарушы органдармен өзара іс-қимыл жасай отырып, эвакуациялық іс-шаралар жүргізуді ұйымдастырады;

5) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес ведомстволық бағынысты объектілерді қорғауды және олардың қорғанысын жүзеге асырады;

6) жұмылдыру тапсырмасы негізінде арнаулы құралымдар құрады және оларды материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етеді;

7) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

4. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдарын аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға жан-жақты дайындауды жүзеге асырады және олардың ұдайы әзірлікте болуын қамтамасыз етеді;

3) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес ведомстволық бағынысты объектілерді қорғауды және олардың қорғанысын жүзеге асырады;

4) эвакуациялық іс-шараларды жоспарлайды және жүргізеді;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

5. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметі өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

6. Қазақстан Республикасының өзге де орталық атқарушы органдары өз құзыреті шегінде:

1) аумақтық қорғанысты жоспарлауға қатысады;

2) аумақтық қорғаныс күштерімен өзара іс-қимыл жасай отырып, аумақтық қорғаныс объектілері болған кезде оларды қорғауды және олардың қорғанысын ұйымдастырады;

3) эвакуациялық іс-шараларды жоспарлайды және жүргізеді;

4) жұмылдыру тапсырмасы негізінде арнаулы құралымдар құрады және оларды материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етеді;

5) аумақтық қорғаныс объектілері болған кезде олардың инженерлік-техникалық нығайтылуы және диверсияға қарсы қауіпсіздігі жөніндегі іс-шараларды жүргізеді;

6) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

13-бап. Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

1. Жергілікті атқарушы органдар өз құзыреті шегінде:

1) Қазақстан Республикасының қорғаныс жоспары негізінде әкімшілік-аумақтық бірліктің аумақтық қорғанысын ұйымдастыру туралы шешім қабылдайды;

2) аумақтық қорғаныс жоспарларын іске асыру жөніндегі құжаттарды әзірлеуге қатысады;

3) аумақтық қорғаныс күштеріне, меншік нысандарына қарамастан ұйымдарға өкімдер береді, олардың арасындағы өзара іс-қимылды және басқаруды ұйымдастырады;

4) аумақтық әскерлердің әскери бөлімдері мен бөлімшелерін өрістетуді қамтамасыз етеді;

5) аумақтық қорғаныс саласындағы өз қызметін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әскери басқару органдарымен келіседі;

6) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабына жүргізіліп жатқан аумақтық қорғаныс іс-шаралары және аумақтық қорғаныстың жай-күйі туралы хабар береді;

7) эвакуациялық іс-шараларды жоспарлайды және жүргізеді;

8) жергілікті мемлекеттік басқару мүддесінде Қазақстан Республикасының заңнамасымен жергілікті атқарушы органдарға жүктелген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары осы баптың 1-тармағында көрсетілген құзыреттермен қатар, өз құзыреті шегінде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестерін құрады;

2) аумақтық әскерлердің аумақтық органдарын уәкілетті орган бекіткен саны мен құрылымы шегінде заттай нормаларға (жабдықтау нормаларына) сәйкес, күтіп-ұстауды, қызмет көрсетуді және жөндеуді, жанар-жағармай материалдарын, кеңсе тауарларын сатып алуды, сондай-ақ коммуналдық көрсетілетін қызметтерге, электр энергиясына, жылытуға және көрсетілетін байланыс қызметтеріне ақы төлеу жөніндегі шығындарды, соғыс уақытындағы штаттық қажеттілік нормаларына сәйкес материалдық-техникалық құралдардың запастарын жасауды, аумақтық әскерлерді арнайы өрістетуді жүргізуді, аумақтық әскерлер бөлімшелерінің әскери міндеттілерімен бірге әскери жиындар өткізуді қоса алғанда, қызметтік үй-жайлармен, көлік құралдарымен, ақпараттың, телекоммуникацияның және байланыстың техникалық құралдарымен, жиһазбен және казармалық мүкәммалмен қамтамасыз етеді;

3) аумақтық әскерлердің әскери бөлімдері мен бөлімшелеріне техникалық қызмет көрсетуді және олардың жұмыс істеуін жүзеге асыратын жұмыскерлерді ұстауды қамтамасыз етеді;

4) аумақтық қорғаныстың тиісті аймақтарының аумақтық қорғаныс объектілерінің тізбесін әзірлейді және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Бас штабымен келісу бойынша бекітеді.

3. Әкім тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумақтық қорғанысының бастығы болып табылады және аумақтық қорғанысты ұйымдастыру мен оның жай-күйіне жауапты болады.

14-бап. Меншiк нысандарына қарамастан ұйымдардың функциялары

Меншiк нысандарына қарамастан ұйымдар:

1) аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізуге қатысады;

2) аумақтық қорғаныс объектілері болған кезде олардың инженерлік-техникалық нығайтылуы және диверсияға қарсы қауіпсіздігі жөніндегі іс-шараларды жүргізеді;

3) жұмылдыру тапсырысы негізінде арнаулы құралымдар құрады және оларды материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етеді;

4) жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында аумақтық қорғаныс мұқтаждықтары үшін жер учаскелерін, ғимараттарды, құрылысжайларды, көлік құралдарын және өздерінің меншігіндегі басқа да мүлікті олардың құнын мемлекет кейіннен Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен соған тең мөлшерде өтейтіндей етіп береді;

5) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

15-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының және басқа да жеке тұлғалардың құқықтары мен міндеттері

1. Қазақстан Республикасының азаматтарының соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысын дайындау және жүргізу қағидаларына сәйкес өзін-өзі қорғау құралымдарына кіру арқылы аумақтық қорғаныс іс-шараларына жүргізуге ерікті түрде қатысуға құқығы бар.

Қазақстан Республикасының азаматтарын өзін-өзі қорғау құралымдарына еріктілер ретінде қабылдау әскери қызметке шақырудан босатуға негіз болып табылмайды.

2. Қазақстан Республикасының азаматтары жұмылдыру және соғыс жағдайы кезеңінде, сондай-ақ соғыс уақытында аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға тартылады.

Қазақстан Республикасының азаматтары жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында қорғаныс сипатындағы жұмыстарға, қарсыластың қару қолдануының салдарын жоюға, бүлінген, қираған объектілерді, халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету жүйелерін қалпына келтіруге қатысады.

3. Қазақстан Республикасының азаматтары және басқа да жеке тұлғалар жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында аумақтық қорғаныс мұқтаждықтары үшін жер учаскелерін, ғимараттарды, құрылысжайларды, көлік құралдарын және өздерінің меншігіндегі басқа да мүлікті олардың құнын мемлекет кейіннен Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен соған тең мөлшерде өтейтіндей етіп беруге міндетті.

4. Әскери есепте тұрған Қазақстан Республикасы азаматтары жұмылдыру жарияланған, соғыс жағдайы режимі енгізілген кезден бастап, сондай-ақ соғыс уақытында елді мекеннің шегінен тыс шығуды жергілікті әскери басқару органының тиісті басшысының жазбаша рұқсаты негізінде жүзеге асырады.

16-бап. Аумақтық қорғанысқа басшылық жасау

1. Жұмылдыру, соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында аумақтық қорғанысқа жалпы басшылықты – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығының Ставкасы, тікелей басшылықты – Қазақстан Республикасының Үкіметі, ал аумақтық қорғаныс аймақтарында облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері жүзеге асырады.

2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың қорғаныс кеңестері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әскери басқару органдарының нұсқауларын орындайды.

3-тарау. АУМАҚТЫҚ ҚОРҒАНЫС КҮШТЕРІ

17-бап. Аумақтық қорғаныс күштері және олардың арналымы

1. Аумақтық қорғаныс күштері:

1) құқық қорғау органдарының күштері мен құралдарын;

2) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің Айрықша мақсаттағы күштерін қоспағанда, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар аумақтық қорғаныс міндеттерін орындау үшін бөлген күштер мен құралдарды;

3) аумақтық әскерлерді;

4) арнаулы құралымдарды;

5) өзін-өзі қорғау құралымдарын қамтиды.

2. Аумақтық қорғаныс күштері аумақтық қорғаныстың міндеттерін орындайды.

Аумақтық қорғаныс күштерінің арналымы мен жұмыс істеу тәртібі Қазақстан Республикасының аумақтық қорғанысын дайындау және жүргізу қағидаларында айқындалады.

18-бап. Аумақтық әскерлер

1. Аумақтық әскерлердің әскери бөлімдері мен бөлімшелерін қолдану аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес немесе Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабының бұйрықтары (өкімдері) негізінде жүзеге асырылады.

2. Аумақтық әскерлер өз құзыреті шегінде:

1) Қазақстан Республикасының аумағын, елді мекендерді қорғауды және олардың қорғанысын және халықты қорғауды жүзеге асырады;

2) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес аумақтық қорғаныс объектілерін қорғауды және олардың қорғанысын жүзеге асырады;

3) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекара учаскелерін қорғауды және олардың қорғанысын күшейтуге қатысады;

4) эвакуацияланатын халықты және жүктерді қорғап-күзетуге және бірге алып жүруге қатысады;

5) жауапкершілік аймағында күзетілетін адамдар болған кезеңде күзет іс-шараларына қатысады;

6) ұрыс қимылдарына, оның ішінде Қазақстан Республикасының шекаралық кеңістігіндегі ұрыс қимылдарына қатысады;

7) қарсыластың десанттық және диверсиялық-барлау күштерімен және террористік топтармен күреске қатысады;

8) қарсылас уақытша басып алған (оккупациялаған) Қазақстан Республикасының аумағында қарулы күрес жүргізеді;

9) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды орындайды.

3. Аумақтық әскерлердің қару мен әскери техниканы, арнаулы құралдарды, қызметтік иттерді, сондай-ақ дене күшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оларды қолдану шарттарына, тәртібі мен шегіне қатысты бөлігінде қолдануға құқығы бар.

19-бап. Өзін-өзі қорғау құралымдары

1. Өзін-өзі қорғау құралымдары:

1) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне, аумақтық полиция органдарына (полиция қызметкерлеріне) елді мекендерді, аумақтық қорғаныс объектілерін күзетуге және олардың қорғанысына, халықты қорғауға жәрдемдеседі;

2) жергілікті атқарушы органдарға аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізуге жәрдемдеседі;

3) эвакуацияланатын халықты және жүктерді қорғап-күзетуге және бірге алып жүруге қатысады;

4) қарсылас уақытша басып алған (оккупациялаған) Қазақстан Республикасының аумағында қарулы күреске қатысады;

5) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскерлерін (күштерін) қолдану, сондай-ақ қарсыластың әскерлерін (күштерін) қолдану тиімділігін төмендету үшін қолайлы жағдайлар жасайды;

6) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де функцияларды орындайды.

2. Өзін-өзі қорғау құралымдары – әскери басқару органының уәкілетті өкілінің, ал ол болмаған жағдайда құқық қорғау органы өкілінің немесе жергілікті атқарушы орган өкілінің басшылығымен құрылады.

Өзін-өзі қорғау құралымдарының басшыларын даярлауды Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері күні бұрын жүзеге асырады.

3. Өзін-өзі қорғау құралымдары Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшылығы Ставкасының шешімі негізінде соғыс жағдайы кезеңінде және соғыс уақытында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрамына енгізілуі мүмкін.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрамына енгізілген өзін-өзі қорғау құралымдары қатарындағы еріктілерге "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының ережелері қолданылады.

4. Өзін-өзі қорғау құралымының ерікті адамы аумақтық қорғаныс міндеттерін орындау кезінде қаза тапқан (қайтыс болған), жараланған, контузия алған, жарақаттанған, мертіккен немесе ауырған жағдайда, материалдық және өзге де төлемдер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өтеледі.

20-бап. Аумақтық қорғаныс іс-шараларын материалдық қамтамасыз ету және аумақтық әскерлерді ұстау

1. Аумақтық қорғаныс іс-шараларын материалдық қамтамасыз етуді Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес орталық және жергілікті атқарушы органдар, сондай-ақ меншік нысандарына қарамастан ұйымдар ұйымдастырады және жүзеге асырады.

2. Қызметтік үй-жайларды, ғимараттар мен құрылысжайларды қоспағанда, аумақтық әскерлердің аумақтық органдары үшін сатып алынатын мүлік Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес олардың балансына беріледі.

3. Аумақтық әскерлердің аумақтық органдарына берілген қару-жарақ пен әскери техниканы, сондай-ақ басқа да мүлікті сақтауға арналған орындар болмаған жағдайда, олардың сақталуын облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары ұйымдастырады.

4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары аумақтық әскерлердің аумақтық органдарын ғимараттармен және құрылысжайлармен қамтамасыз етуді, оның ішінде олардың күрделі құрылысын жүзеге асырады.

5. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары ұйымдастыратын аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізу кезінде аумақтық әскерлерде әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілерді, сондай-ақ әскери міндеттілерді орналастыруды, тамақтандыруды және оларға монша-кір жуу қызметін көрсетуді тиісті жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.

6. Уәкілетті орган ұйымдастыратын аумақтық қорғаныс іс-шараларын жүргізу кезінде аумақтық әскерлердің әскери міндеттілерін орналастыруды, тамақтандыруды және оларға монша-кір жуу қызметін көрсетуді уәкілетті орган жүзеге асырады.

21-бап. Аумақтық қорғаныс саласындағы заңдылықтың сақталуын қадағалау

Аумақтық қорғаныс саласындағы заңдылықтың сақталуын жоғары қадағалауды Қазақстан Республикасының прокуратура органдары жүзеге асырады.

4-тарау. АУМАҚТЫҚ ҚОРҒАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

22-бап. Аумақтық қорғаныс саласындағы мемлекеттік бақылау

1. Уәкілетті орган Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтарды анықтау мақсатында аумақтық қорғаныс саласындағы мемлекеттік бақылауды (бұдан әрі – мемлекеттік бақылау) жүзеге асырады.

2. Мыналар:

1) Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарын және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, аумақтық қорғаныс міндеттерін орындауға қатысатын мемлекеттік органдар;

2) аумақтық қорғаныс жоспарларына сәйкес объектілері қорғалуға және қорғанысқа жататын, меншік нысандарына қарамастан ұйымдар мемлекеттік бақылау субъектілері (объектілері) (бұдан әрі – бақылау субъектілері) болып табылады.

23-бап. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру тәртібі

1. Уәкілетті орган мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасының талаптарын сақтай отырып, осы бапта белгіленген тәртіппен тексерулер нысанында жүзеге асырады.

Тексерулер бақылау субъектілеріне бару арқылы жүргізіледі және мерзімдік және жоспардан тыс болып бөлінеді.

2. Мерзімдік тексерулер мерзімдік тексерулер жүргізу жоспары негізінде жылына бір реттен жиі емес кезеңділікпен жүргізіледі.

Уәкілетті органның бірінші басшысы мерзімдік тексерулер жүргізу жоспарын тексерулер жүргізілетін жылдың алдындағы жылдың 1 желтоқсанынан кешіктірмей бекітеді.

Бақылау субъектісін (объектісін) мерзімдік тексерулер жүргізу жоспарларына қосу үшін мынадай ақпарат көздерінің бірі:

1) бақылау субъектілері ұсынатын есептілік пен мәліметтер мониторингінің нәтижелері;

2) алдыңғы тексерулердің нәтижелері;

3) мемлекеттік органдардың интернет-ресурстарын, бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметі туралы құжаттар мен мәліметтерді талдау нәтижелері пайдаланылады.

Мерзімдік тексерулер жүргізу жоспарларын қалыптастыру үшін бақылау субъектілерін (объектілерін) талдау және іріктеу кезінде алдыңғы жылмен салыстырғандағы деректер пайдаланылуы мүмкін.

Мерзімдік тексерулер жүргізу жоспары:

1) жоспардың бекітілген күні мен нөмірін;

2) мемлекеттік органның атауын;

3) тексерілетін бақылау субъектісінің атауын;

4) бақылау субъектісінің (объектісінің) тұрған жерін;

5) тексеру нысанасын;

6) тексеруді жүргізу мерзімдерін;

7) жоспарға қол қоюға уәкілеттік берілген адамның қолтаңбасын қамтиды.

Мерзімдік тексерулер жүргізу жоспары мерзімдік тексеруді жүргізу туралы хабарлама болып табылады және уәкілетті орган Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы заңнамасына сәйкес тексерулер жылының алдындағы жылдың 20 желтоқсанынан кешіктірмей бақылау субъектілерінің назарына жеткізеді.

Мерзімдік тексерулер жүргізу жоспарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу бақылау субъектісі таратылған, қайта ұйымдастырылған, оның атауы өзгерген немесе бақылау субъектілері арасында өкілеттіктер қайта бөлінген, сондай-ақ табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдай туындаған, төтенше жағдай режимі енгізілген, эпидемияның, карантиндік объектілер мен аса қауіпті зиянды организмдер ошақтарының, инфекциялық, паразиттік аурулардың таралуы, уланулар, радиациялық авариялар мен оларға байланысты шектеулер туындаған немесе олардың туындау қатері төнген жағдайларда жүзеге асырылады.

Осы тармақтың жетінші бөлігінде көрсетілген жағдайлар басталған кезде тексеру ұзартылуы не тоқтатыла тұруы мүмкін.

3. Жоспардан тыс тексеру негіздері мыналар болып табылады:

1) тексеру нәтижелері туралы қорытындыда көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптардың орындалуын бақылау;

2) Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың нақты фактілері бойынша жеке және заңды тұлғалардың расталған жолданымдары;

3) мемлекетке зиян келтіру не зиян келтіру қатері туралы нақты фактілер бойынша прокурордың талабы;

4) мемлекетке зиян келтірудің нақты фактілері бойынша, сондай-ақ жойылмауы мемлекетке зиян келтіруге алып келетін Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтардың нақты фактілері бойынша мемлекеттік органдардың жолданымдары;

5) қылмыстық қудалау органының Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген негіздер бойынша тапсырмасы.

Анонимді жолданымдар болған жағдайда, жоспардан тыс тексерулер жүргізілмейді.

Бақылау субъектісіне (объектісіне) қатысты анықталған және жоспардан тыс тексеруді тағайындауға негіз болған фактілер мен мән-жайлар жоспардан тыс тексеруге жатады.

Уәкілетті орган бақылау субъектісіне (объектісіне) тексеру басталғанға дейін кемінде бір тәулік бұрын тексеруді жүргізу нысанасын көрсете отырып, жоспардан тыс тексеру жүргізудің басталатыны туралы хабарлауға міндетті.

4. Тексеру тексеруді тағайындау туралы актінің негізінде жүргізіледі, онда:

1) актінің күні мен нөмірі;

2) мемлекеттік органның атауы;

3) тексеруді жүргізуге уәкілеттік берілген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

4) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың тексеруді жүргізуге тартылатын мамандары, консультанттары мен сарапшылары туралы мәліметтер;

5) бақылау субъектісінің атауы, оның тұрған жері және (немесе) бақылау объектісінің тұрған жері;

6) тағайындалған тексеру нысанасы;

7) тексеру түрі;

8) тексеруді жүргізу мерзімі;

9) тексеруді жүргізу негіздері;

10) бақылау субъектісінің құқықтары мен міндеттері;

11) бақылау субъектісі басшысының не оның уәкілетті адамының актіні алғаны немесе алудан бас тартқаны туралы қолтаңбасы;

12) актіге қол қоюға уәкілеттік берілген адамның қолтаңбасы көрсетіледі.

Тексеруді тағайындау туралы актіні бақылау субъектісіне табыс ету күні тексеру жүргізудің басталуы деп есептеледі.

Тексеруді тағайындау туралы акт тексерулерді тағайындау туралы актілерді есепке алу журналында тіркеледі.

Тексерулерді тағайындау туралы актілерді есепке алу журналын жүргізу тәртібі мен оның нысанын уәкілетті орган бекітеді.

Бақылау субъектісінің құрылымдық бөлімшесін тексерген жағдайда, тексеруді тағайындау туралы актіде оның атауы мен тұрған жері көрсетіледі.

5. Уәкілетті органның тексеру үшін келген лауазымды адамдары бақылау субъектісіне:

1) тексеруді тағайындау туралы актіні;

2) қызметтік куәлігін;

3) қажет болған кезде құзыретті органның режимдік объектілерге баруға рұқсатын көрсетуге міндетті.

6. Тексеруді жүргізу мерзімі тексеру нысанасын, сондай-ақ алдағы жұмыстардың көлемін ескере отырып белгіленеді және он жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Тексеруді жүргізу мерзімі он бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімге бір рет қана ұзартылуы мүмкін. Тексеруді жүргізу тоқтатыла тұрған кезде тексеруді жүргізу мерзімі үзіледі және тексеру қайта басталған кезден бастап жалғасады.

Тексеруді жүргізу мерзімін ұзарту уәкілетті орган басшысының шешімімен жүзеге асырылады. Тексеруді жүргізу мерзімін ұзарту бақылау субъектісін хабардар ете отырып, тексеру мерзімін ұзарту туралы қосымша актімен ресімделеді, онда тексеруді тағайындау туралы алдыңғы актінің күні мен нөмірі және ұзарту себептері көрсетіледі.

Уәкілетті орган тексеру мерзімін ұзарту туралы хабарламаны бақылау субъектісіне не оның уәкілетті адамына табыс ету туралы хабарламамен бірге оны ұзартқанға дейін бір жұмыс күні бұрын табыс етеді.

7. Уәкілетті органның лауазымды адамдарының тексеруді жүргізу кезінде:

1) бақылау субъектісінде (объектісінде) белгіленген рұқсаттамалық және объектішілік режимдердің талаптарын сақтай отырып, тексеру нысанасына сәйкес бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруге;

2) тексеру нәтижелері туралы актіге қоса тігу үшін қағаз және электрондық жеткізгіштерде құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін алуға, сондай-ақ тексеру нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қол жеткізуге;

3) аудио-, фото- және бейнетүсірілімді жүзеге асыруға;

4) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың мамандарын, консультанттары мен сарапшыларын тартуға;

5) тексеру нысанасына жататын техникалық бақылау құралдарының, байқау және тіркеп-белгілеу аспаптарының, фото-, бейнеаппаратураның жазбаларын пайдалануға құқығы бар.

Уәкілетті органның лауазымды адамдары тексеруді жүргізу кезінде:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасын, бақылау субъектісінің құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауға;

2) тексеруді осы бапта белгіленген тәртіп негізінде және оған қатаң сәйкестікте жүргізуге;

3) тексеруді жүргізу кезеңінде бақылау субъектілерінің (объектілерінің) белгіленген жұмыс режиміне кедергі келтірмеуге;

4) бақылау субъектісінің не оның уәкілетті өкілінің тексеруді жүргізу кезінде болуына кедергі келтірмеуге, тексеру нысанасына жататын мәселелер бойынша түсіндірме беруге;

5) бақылау субъектісіне тексеру нысанасына жататын қажетті ақпаратты ұсынуға;

6) бақылау субъектісіне тексеру нәтижелері туралы актіні тексеру аяқталған күні табыс етуге;

7) тексеруді жүргізу нәтижесінде алынған құжаттар мен мәліметтердің сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.

8. Бақылау субъектілері не олардың уәкілетті өкілдері тексеруді жүргізу кезінде:

1) уәкілетті органның тексеруді жүргізу үшін келген лауазымды адамдарын:

осы бапта белгіленген мерзімдерге сәйкес келмейтін, тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, мерзімін ұзарту туралы қосымша актіде) көрсетілген мерзімдер асып кеткен не өтіп кеткен;

осы баптың 5-тармағында көзделген құжаттар болмаған жағдайларда тексеруге жібермеуге;

2) егер құжаттар мен мәліметтер жүргізілетін тексерудің нысанасына жатпаса, оларды ұсынбауға;

3) тексеруді жүзеге асыру процесін, сондай-ақ уәкілетті органның лауазымды адамының тексеру шеңберінде жасайтын жекелеген әрекеттерін лауазымды адамның қызметіне кедергі келтірмей, аудио- және бейнетехника құралдарының көмегімен тіркеп-белгілеуге;

4) тексеру нәтижесінде анықталған бұзушылықтар бойынша қосымша уақыт және (немесе) қаржы шығындары қажет болған жағдайда, үш жұмыс күнінен кешіктірмей уәкілетті органға бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішпен жүгінуге;

5) тексеру нәтижелері туралы актіге, сондай-ақ уәкілетті органның лауазымды адамдарының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауға;

6) уәкілетті органның лауазымды адамдарының бақылау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін шектейтін, заңға негізделмеген тыйымдарын орындамауға құқылы.

Бақылау субъектілері не олардың уәкілетті өкілдері тексеруді жүргізу кезінде:

1) уәкілетті органның лауазымды адамдарының бақылау субъектісінің (объектісінің) аумағына және үй-жайларына кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге;

2) Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпиялар туралы, коммерциялық, салықтық не заңмен қорғалатын өзге де құпияны қорғау жөніндегі заңнамасының талаптарын сақтай отырып, уәкілетті органның лауазымды адамдарына тексеру нәтижелері туралы актіге қоса тігу үшін қағаз және (немесе) электрондық жеткізгіштерде құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін ұсынуға, сондай-ақ тексеру нысанасына сәйкес автоматтандырылған дерекқорларға (ақпараттық жүйелерге) қолжетімділік беруге;

3) тексеру басталған күні тексеруді тағайындау туралы актіні және тексеру аяқталған күні жүргізілген тексерудің нәтижелері туралы қорытындыны алғаны туралы белгі қоюға;

4) егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, тексеруді жүргізу кезеңінде тексерілетін құжаттарға өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол бермеуге;

5) объектіге тексеру жүргізуге келген адамдардың осы объект үшін белгіленген нормативтерге сәйкес зиянды және қауіпті өндірістік әсер ету факторларынан қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

6) басшының не оның уәкілетті адамының тексеру тағайындалған мерзімдерде бақылау субъектісі (объектісі) тұрған жерде болуын қамтамасыз етуге міндетті.

9. Тексеру нәтижелері бойынша уәкілетті органның лауазымды адамдары тексеру нәтижелері туралы акт жасайды, онда:

1) актінің жасалған күні, нөмірі мен орны;

2) мемлекеттік органның атауы;

3) тексеруді тағайындау туралы актінің (бар болса, мерзімін ұзарту туралы қосымша актінің) күні мен нөмірі;

4) тексеруді жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе) және лауазымы;

5) мемлекеттік органдардың, ведомстволық бағынысты және өзге де ұйымдардың тексеруді жүргізуге тартылатын мамандары, консультанттары мен сарапшылары туралы мәліметтер;

6) бақылау субъектісінің (объектісінің) атауы, оның тұрған жері;

7) тексеру нысанасы;

8) тексеру түрі;

9) тексеруді жүргізу мерзімі мен кезеңі;

10) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар, олардың сипаты туралы мәліметтер;

11) талаптарды орындау және бұзушылықтарға жол берген тұлғаларға қатысты шаралар қабылдау мерзімін көрсете отырып, Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасының анықталған бұзушылықтарын жою туралы талаптар;

12) бақылау субъектісі басшысының не оның уәкілетті адамының, сондай-ақ тексеруді жүргізу кезінде болған адамдардың тексеру нәтижелері туралы актімен танысқаны немесе танысудан бас тартқаны туралы мәліметтер, олардың қолтаңбалары немесе қол қоюдан бас тарту туралы жазба;

13) тексеру жүргізген лауазымды адамның (лауазымды адамдардың) қолтаңбасы көрсетіледі.

Тексеру нәтижелері туралы актіге тексеру нәтижелеріне байланысты құжаттар (олар болған кезде) немесе олардың көшірмелері қоса беріледі.

10. Тексеру нәтижелері туралы актінің бірінші данасы бақылау субъектісіне (басшысына не оның уәкілетті адамына) танысу және анықталған бұзушылықтарды жою бойынша шаралар қабылдау және басқа да әрекеттер жасау үшін табыс етіледі, екінші данасы уәкілетті органда қалады.

11. Тексеру нәтижелері туралы актіні қабылдаудан бас тартылған жағдайда акт жасалады, оған тексеруді жүргізетін лауазымды адамдар және бақылау субъектісінің басшысы не оның уәкілетті өкілі қол қояды.

Бақылау субъектісі бас тарту себебі туралы жазбаша түсініктеме бере отырып, актіге қол қоюдан бас тартуға құқылы.

12. Бақылау субъектісіне тексеруді тағайындау туралы актіде (бар болса, тексеру мерзімін ұзарту туралы қосымша актіде) көрсетілген тексеруді аяқтау мерзімінен кешіктірмей тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күн тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі.

13. Тексеру жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарды бұзушылықтар болмаған жағдайда, тексеру нәтижелері туралы актіде тиісті жазба жүргізіледі.

14. Тексеру нәтижелері бойынша ескертулер және (немесе) қарсылықтар болған жағдайда, бақылау субъектісі оларды жазбаша түрде баяндайды және тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде уәкілетті органға жібереді. Ескертулер және (немесе) қарсылықтар тексеру нәтижелері туралы актіге қоса беріледі, бұл туралы тиісті белгі жасалады.

Уәкілетті орган бақылау субъектісінің ескертулерін және (немесе) қарсылықтарын қарауға және он бес жұмыс күні ішінде уәжді жауап беруге тиіс.

15. Тексеру нәтижелері туралы актіде көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптар бақылау субъектілерінің орындауы үшін міндетті болып табылады.

Тексеру нәтижелері туралы актіде белгіленген Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасы талаптарының анықталған бұзушылықтарын жою мерзімі өткеннен кейін бақылау субъектісі тексеру нәтижелері туралы актіде белгіленген мерзім ішінде уәкілетті органға анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпаратты ұсынуға міндетті.

Бақылау субъектісі тексеру нәтижелері туралы актіде көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою туралы ақпаратты белгіленген мерзімде ұсынбаған немесе толық ұсынбаған жағдайда, уәкілетті орган осы баптың 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес жоспардан тыс тексеруді тағайындайды.

Бақылау субъектісі анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынылған ақпаратқа бұзушылықтарды жою фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса береді. Мұндай жағдайда жоспардан тыс тексеруді жүргізу талап етілмейді.

16. Тексеру нәтижелері туралы актіде көрсетілген анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптарды орындау мерзімдері оларды орындаудың нақты мүмкіндігіне әсер ететін мән-жайлар ескеріле отырып айқындалады, бірақ ол тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап күнтізбелік он күннен кем болмауға тиіс.

17. Тексеру нәтижелері туралы актіні орындау мерзімдерін айқындау кезінде:

1) бақылау субъектісінде бұзушылықтарды жою бойынша ұйымдастырушылық, техникалық мүмкіндіктердің бар-жоғы;

2) мемлекеттік органдардан міндетті қорытындылар, келісулер және Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген басқа да құжаттар алу мерзімдері;

3) пайдаланылатын объектілердің техникалық жай-күйінің ерекшеліктері ескеріледі.

18. Егер тексерулер осы бапта белгіленген тексерулерді жүргізу жөніндегі талаптарды бұза отырып жүргізілсе, олар жарамсыз деп танылады.

19. Тексеруді жүзеге асыру кезінде бақылау субъектісінің құқықтары мен заңды мүдделері бұзылған жағдайда, бақылау субъектісі уәкілетті органның лауазымды адамдарының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған лауазымды адамға не сотқа Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасауға құқылы.

Шағым беру тексеру нәтижелері туралы актінің орындалуын тоқтата тұрмайды.

5-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

24-бап. Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

25-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ