Об утверждении критериев для определения сельских населенных пунктов

Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 13 сентября 2019 года № 81. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 18 сентября 2019 года № 19394. Утратил силу приказом Заместителя Премьер-Министра - Министра национальной экономики Республики Казахстан от 30 июля 2025 года № 72.

Сноска. Утратил силу приказом Заместителя Премьер-Министра – Министра национальной экономики РК от 30.07.2025 № 72 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с Государственной программой развития регионов до 2020 года, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 ноября 2018 года № 767, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые критерии для определения сельских населенных пунктов.

2. Департаменту регионального развития в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства национальной экономики Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства национальной экономики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Признать утратившим силу приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 2 февраля 2016 года № 54 "Об утверждении критериев для определения сельских населенных пунктов с низким, средним и высоким потенциалом социально-экономического развития" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 13363, опубликован 9 июля 2016 года в газете "Казахстанская правда" № 130 (28256).

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра национальной экономики Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр

Р. Даленов

Утверждены приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 13 сентября 2019 года № 81

Критерии для определения сельских населенных пунктов

Классификационные факторы	Единица измерения	Пороговые значения		Показатели (баллов)
1. Демографический блок (50 баллов)
Численность населения	Количество жителей, человек	Густо-населенные области	Свыше 7 600 человек	20
			Меньше 7 600 человек	Численность населения / 7 600 * 20
		Средне-населенные регионы	Свыше 2 800 человек	20
			Меньше 2 800 человек	Численность населения / 2 800 * 20
Миграция населения	Прирост/отток численности населения, человек	Первый пятилетний период: динамика населения за последние 5 лет до отчетного года 12 баллов)	Свыше +20% от начального года	12
			От -20% до +20%	(Изменения численности населения за пятилетний период в процентах + 20%) / 40% * 12
			Менее -20%	0
		Второй пятилетний период: динамика населения за 5 лет до первого пятилетнего периода (8 баллов)	Свыше +20% от начального года	8
			От -20% до +20%	(Изменения численности населения за пятилетний период в процентах + 20%) / 40% * 8
			Менее -20%	0
Долгосрочный потенциал населения	Доля молодого (16-29 лет) экономически активного населения от общей численности населения, %	Свыше 30%		10
		Менее 30%		(Население 16-29 лет / Общая численность) / 30% * 10
2. Инфраструктурный блок (30 баллов)
Централизованное водоснабжение	Доля населения, обеспеченного централизованным водоснабжением от общего населения, %	Свыше 90%		6
		Менее 90%		Доля / 90% *6
Протяженность до автомобильной дороги областного и/или республиканского значения	Расстояние до автомобильной дороги, километры	Свыше 20 километров		0
		Менее 20 километров		[1 ‒ (Расстояние / 20) ] * 6
Внутрипоселковые дороги	Обеспеченность внутрипоселковыми дорогами, километры /тысяч жителей	Свыше 4,5 километров /тысяч жителей		3
		Менее 4,5 километров /тысяч жителей		(километры дорог / тысяч жителей) / 4,5 * 3
Дошкольные учреждения	Обеспеченность дошкольными учреждениями, мест/ тысяч жителей	Свыше 45 мест/ тысяч жителей		3
		Менее 45 мест/ тысяч жителей		(количество мест / тысяч жителей) / 45 * 3
Школьные учреждения	Обеспеченность школьными учреждениями, мест/ тысяч жителей	Свыше 130 мест/ тысяч жителей		3
		Менее 130 мест/ тысяч жителей		(количество мест / тысяч жителей) / 130 * 3
Медицинские учреждения	Обеспеченность медицинскими учреждениями, мест/ тысяч жителей	При наличии стационарного учреждения (больницы)	Свыше 4 койко-мест/ тысяч жителей	3
			Менее 4 койко-мест/ тысяч жителей	(количество койко-мест / тысяч жителей) / 4 * 3
		Альтернативно используется вместимость амбулаторных учреждений	Свыше 6 посещений/ человек	3
			Менее 6 посещений/ человек	(годовая пропускная способность / тысяч жителей) / 6 * 3
Мобильная связь	Наличие мобильная связи	Имеется		3
		Не имеется		0
Широкополосный доступ в интернет	Наличие широкополосного доступа в интернет	Имеется		3
		Не имеется		0
3. Экономический блок (20 баллов)
Уровень занятости	Количество наемных работников, человек	Свыше 750 человек		10
		Менее 750 человек		Количество наемных работников / 750 * 10
Валовая добавленная стоимость	Валовая добавленная стоимость животноводства, миллион тенге	Свыше 150 миллионов тенге		6
		Менее 150 миллионов тенге		(Количество голов * цена за голову) / 150 миллионов тенге* 6
	Валовая добавленная стоимость растениводства, миллион тенге	Свыше 240 миллионов тенге		4
		Менее 240 миллионов тенге		(Объем урожая * цена за тонну) / 240 миллионов тенге* 4
4. Геопространственный блок (±5 баллов)
Туристические зоны	Расстояние от туристических объектов, указанных в программных документах, километры	Менее 30 километров от туристических объектов республиканского уровня		5
		Менее 10 километров от туристических объектов регионального уровня		3
Экологические зоны	Месторасположение в пределах зон чрезвычайного радиационного риска и экологической катастрофы согласно законодательству Республики Казахстан			-5
Приграничные сельские населенные пункты	Списки приграничных сельских населенных пунктов формируются и утверждаются решением местных исполнительных органов областей

Баллы Итого 100
Сельские населенные пункты с высоким потенциалом развития	Опорные сельские населенные пункты сельских кластеров в густонаселенных регионах	Свыше 65 баллов
	Опорные сельские населенные пункты сельских кластеров в средненаселенных регионах	Свыше 55 баллов
Сельские населенные пункты со средним потенциалом развития	Сельские населенные пункты сельских кластеров в густонаселенных регионах	Менее 65 баллов
	Сельские населенные пункты сельских кластеров в средненаселенных регионах	Менее 55 баллов

Настоящие критерии для определения сельских населенных пунктов предназначены для расчета их потенциала социально-экономического развития.

Расчет потенциала социально-экономического развития сельских населенных пунктов осуществляется в соответствии с пояснением, согласно приложению к настоящим критериям.

Примечание: / - знак деления, * - знак умножения

Приложение к Критериям для определения сельских населенных пунктов

Пояснения по расчету потенциала социально-экономического развития сельских населенных пунктов

1. Основной целью Критериев для определения потенциала социально-экономического развития сельских населенных пунктов является определение опорных сельских населенных пунктов (далее – СНП), которые рассматриваются в рамках кластеров, а также близлежащих (спутниковых) и приграничных СНП.

Опорный СНП – благоустроенный сельский населенный пункт, в котором создаются инфраструктура для обеспечения государственными и социальными услугами проживающему в нем населению и жителям прилегающих территорий.

Расстояние по формированию кластеров составляет 10 километров для густонаселенных регионов (Туркестанская, Алматинская, Жамбылская, Мангистауская, Кызылординская области) и 15 километров для средненаселенных регионов (Атырауская, Восточно-Казахстанская, Акмолинская, Костанайская, Западно-Казахстанская, Актюбинская, Северо-Казахстанская, Карагандинская, Павлодарская области).

2. Критерии подразделяются на 4 блока: демографический, инфраструктурный, экономический и геопространственный, которые включают 15 совокупных показателей.

3. С учетом приоритетов социально-демографического развития при оценке потенциала СНП каждому из показателей установлен вес, который характеризует их значимость в сумме совокупного количества баллов. Наибольший вес имеют показатели демографического блока – суммарный наивысший балл 50, показатели инфраструктурного блока – 30 баллов, показатели экономического блока – 20 баллов, геопространственный блок – ± 5 баллов.

Приведенные ниже пороговые значения расчитывались исходя из международного опыта (анализировались показатели 21 страны), внутристрановых показателей, расчета средних значений по республике.

4. Классификационные факторы демографического блока:

1) численность населения – 20 баллов. В качестве расчета взят поправочный коэффициент равный 4, определенный исходя из численности населения региональных демографических порогов (далее – РДП).

РДП были определены на основании среднего значения (медианы) распределения численности населения СНП по областям и подразделяются на две категории:

1) для густонаселенных регионов – 1 900 человек /СНП;

2) для средненаселенных регионов – 700 человек /СНП.

Расчет классификационного фактора: текущая численность населения/ (РДП*4)*20 (при максимальном значении 20 баллов).

При этом, выражение "РДП*4" имеет фиксированное значение равное:

для густонаселенных регионов – 7 600 человек (1 900 человек /СНП*4);

для средненаселенных регионов – 2 800 человек (700 человек /СНП*4);

2) миграция населения – 20 баллов. Данный показатель подразделяется на два пороговых значения:

первый пятилетний период (к примеру 2013-2017 годы) – динамика населения за последние 5 лет до отчетного года – 12 баллов, исходя из пороговых значений ± 20%;

второй пятилетний период (к примеру 2008-2012 годы) – динамика населения за 5 лет до первого пятилетнего периода – 8 баллов, исходя из пороговых значений ± 20%.

Расчет классификационного фактора: (Изменение численности населения за пятилетний период в процентах + 20%) / 40% * количество баллов;

3) долгосрочный потенциал населения – 10 баллов. Данный показатель выражается в доле молодого (16-29 лет) экономически активного населения от общей численности населения. Пороговое значение равно 30%.

Расчет классификационного фактора: (численность населения в возрасте 16-29 лет / общая численность населения) / 30%*10.

5. Классификационные факторы инфраструктурного блока:

1) централизованное водоснабжение – 6 баллов. Баллы присваиваются по доле обеспеченности населения центральным водоснабжением исходя из порогового значения ~ 90% обеспеченности.

Расчет классификационного фактора: (численность населения, обеспеченного централизованным водоснабжением / общая численность населения)*6;

2) протяженность до автомобильной дороги областного и/или республиканского значения – 6 баллов. В качестве определяющего параметра взято расстояние до ближайшей автомобильной дороги областного и/или республиканского значения с пороговым значением 20 километров. Максимальный балл присваивается при расположении СНП вдоль автомобильной дороги – 0 километров.

Расчет классификационного фактора: (1-(расстояние до трассы, километры / 20))*6;

3) внутрипоселковые дороги – 3 балла. Обеспеченность внутрипоселковыми дорогами с твердым покрытием с пороговым значением 4,5 километров/тысяч жителей. Максимальный балл присваивается при фактическом показателе свыше 4,5 километров / тысяч жителей.

Расчет классификационного фактора: (протяженность дорог с твердым покрытием, километры / численность населения) / 4,5*3;

4) дошкольные учреждения – 3 балла. Обеспеченность (до 100%) населения дошкольными учреждениями с пороговым значением 45 мест/ тысяч жителей.

Расчет классификационного фактора: (вместимость дошкольных учреждений / численность населения) / 45*3;

5) школьные учреждения – 3 балла. Обеспеченность (до 100%) населения школьными учреждениями с пороговым значением 130 мест/ тысяч жителей.

Расчет классификационного фактора: (вместимость школьных учреждений / численность населения) / 130*3;

6) медицинские учреждения – 3 балла. Обеспеченность (до 100%) населения медицинскими учреждениями с пороговым значением 6 койко-мест/ тысяч жителей для учреждений со стационарным обслуживанием (больницы) и 6 посещений/человек для учреждений с амбулаторным обслуживанием (поликлиники, центры первичной медико-санитарной помощи, врачебные амбулатории, фельдшерско-акушерские пункты, медицинские пункты).

Расчет классификационного фактора: (количество койко-мест или пропускная способность медицинских учреждений / численность населения) / 4 (или 6)*3;

7) мобильная связь – 3 балла. Пороговое значение определяется наличием или отсутствием мобильной связи в СНП (имеется – 3 балла/не имеется – 0 баллов);

8) широкополосный доступ (далее – ШПД) в интернет – 3 балла. В зависимости от наличия ШПД в интернет (имеется – 3 балла/не имеется – 0 баллов).

6. Классификационные факторы экономического блока:

1) уровень занятости – 10 баллов. Оценка в зависимости наличия работающих по найму (занятые) с пороговым значением 750 человек.

Расчет классификационного фактора: численность наемных работников (без учета самозанятых) / 750*10;

2) валовая добавленная стоимость (далее – ВДС) – суммарно 10 баллов. Данный фактор подразделяется на две категории:

1) ВДС животноводства, миллион тенге – 6 баллов. Денежная стоимость поголовья скота, рассчитанная по ценам согласно статистической информации. ВДС рассчитывается путем умножения количества голов скота на цену за голову. Пороговое значение равно – 150 миллионов тенге.

Расчет классификационного фактора: (ВДС животноводства, миллион тенге / 150 миллионов тенге)*6;

2) ВДС растениеводства, миллион тенге – 4 балла. Денежная стоимость ежегодного урожая, рассчитанная по ценам согласно статистической информации. ВДС рассчитывается путем умножения объема урожая на цену за тонну. Пороговое значение равно – 240 миллионов тенге.

Расчет классификационного фактора: (ВДС растениеводства, миллион тенге / 240 миллионов тенге)*4.

7. Геопространственный блок:

1) туристические зоны – дополнительно +5 (или +3) баллов. Расстояние от туристических объектов, указанных в Государственной программе развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2019-2025 годы, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 мая 2019 года № 360.

СНП, расположенные менее 30 километров от туристических объектов республиканского уровня – 5 баллов.

СНП, расположенные менее 10 километров от туристических объектов регионального уровня – 3 балла;

2) экологические зоны – (-5) баллов. СНП, расположенные в зонах чрезвычайного радиационного риска и экологической катастрофы согласно законам Республики Казахстан от 18 декабpя 1992 года "О социальной защите гpаждан, постpадавших вследствие ядеpных испытаний на Семипалатинском испытательном ядеpном полигоне" и от 30 июня 1992 года "О социальной защите гpаждан, постpадавших вследствие экологического бедствия в Пpиаpалье";

3) приграничные СНП определяются и утверждаются постановлениями акиматов областей, исходя из стратегической значимости, торгово-экономического взаимодействия и других факторов.

8. На основании совокупной суммы баллов СНП группируются и подразделяются на следующие категории:

1) СНП с высоким потенциалом развития:

Опорные СНП сельских кластеров в густонаселенных регионах – от 65 баллов;

Опорные СНП сельских кластеров в средненаселенных регионах – от 55 баллов;

2) СНП со средним/ низким потенциалом развития:

СНП сельских кластеров в густонаселенных регионах – менее 65 баллов;

СНП сельских кластеров в средненаселенных регионах – менее 55 баллов.

Ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған өлшемшарттарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2019 жылғы 13 қыркүйектегі № 81 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2019 жылғы 18 қыркүйекте № 19394 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Ұлттық экономика министрінің 2025 жылғы 30 шiлдедегi № 72 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Премьер-Министрінің орынбасары - Ұлттық экономика министрінің 30.07.2025 № 72 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 16 қарашадағы № 767 қаулысымен бекітілген Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған өлшемшарттар бекітілсін.

2. Өңірлік даму департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. "Әлеуметтік-экономикалық даму әлеуеті төмен, орта және жоғары ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған өлшемшарттарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2016 жылғы 2 ақпандағы № 54 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 13363 болып тіркелген, 2016 жылғы 9 шілдедегі № 130 (28256) "Казахстанская правда" газетінде жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

Р. Даленов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2019 жылғы 13 қыркүйектегі № 81 бұйрығымен бекітілген

Ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған өлшемшарттар

Жіктеу факторлары	Өлшем бірлігі	Шекті мәндер			Көрсеткіштер (балл)
1. Демографиялық блок (50 балл)
Халық саны	Тұрғындар саны, адам	Халық тығыз қоныстанған облыстар	7 600 адамнан артық		20
			7 600 адамнан аз		Халық саны / 7 600 * 20
		Халық орташа қоныстанған өңірлер	2 800 адамнан артық		20
			2 800 адамнан аз		Халық саны / 2 800 * 20
Халықтың көші-қоны	Халық санының өсімі/халықтың кетуі, адам	Бірінші бесжылдық кезең: есепті жылға дейінгі соңғы 5 жылдағы халық динамикасы (12 балл)	Бастапқы жылдан +20% артық		12
			-20%-дан +20%-ға дейін		(Бесжылдық кезеңдегі халық санының өзгеруі пайызбен + 20%) / 40% * 12
			-20% аз		0
		Екінші бесжылдық кезең: бірінші бесжылдық кезеңге дейінгі 5 жылдағы халық динамикасы (8 балл)	Бастапқы жылдан +20% артық		8
			-20%-дан +20%-ға дейін		(Бесжылдық кезеңдегі халық санының өзгеруі пайызбен + 20%) / 40% * 8
			-20% аз		0
Халықтың ұзақ мерзімді әлеуеті	Халықтың жалпы санынан экономикалық белсенді жас (16-29 жас) халықтың үлесі, %	30% артық			10
		30% аз			(16-29 жастағы халық / Жалпы саны) / 30% * 10
2. Инфрақұрылымдық блок (30 балл)
Орталықтандырылған сумен жабдықтау	Халықтың жалпы санынан орталықтандырылған сумен жабдықтаумен қамтамасыз етілген халықтың үлесі, %	90% артық			6
		90% аз			Үлес / 90% *6
Облыстық және / немесе республикалық маңызы бар автомобиль жолына дейінгі ұзындық	Автомобиль жолына дейінгі қашықтық, километр	20 километрден артық			0
		20 километрден аз			[1 - (Қашықтық / 20)] * 6
Кентішілік жолдар	Кентішілік жолдармен қамтамасыз етілуі, километр / мың тұрғын	4,5 километрден артық / мың тұрғын			3
		4,5 километрден аз/мың тұрғын			(Жолдардың километр / мың тұрғын) / 4,5 * 3
Мектепке дейінгі мекемелер	Мектепке дейінгі мекемелермен қамтамасыз етілуі, орын / мың тұрғын	45-тен артық орын / мың тұрғын			3
		45-тен аз орын/мың тұрғын			(орын саны / мың тұрғын) / 45 * 3
Мектеп мекемелері	Мектеп мекемелерімен қамтамасыз етілуі, орын / мың тұрғын	130-дан артық орын / мың тұрғын			3
		130-дан аз орын/мың тұрғын			(орын саны / мың тұрғын) / 130 * 3
Медициналық мекемелер	Медициналық мекемелермен қамтамасыз етілуі, орын / мың тұрғын	Стационарлық мекеме (ауруханалар) болған жағдайда)	4-тен артық төсек-орын / мың тұрғын		3
			4 төсек-орыннан аз /мың тұрғын		(төсек-орын саны / мың тұрғын) / 4 * 3
		Амбулаторлық мекемелердің сыйымдылығы баламалы түрде қолданылады	6 келуден артық / адам		3
			6 келуден аз / адам		(жылдық өткізу қабілеті / мың тұрғын) / 6 * 3
Ұялы байланыс	Ұялы байланыстың болуы	Бар			3
		Жоқ			0
Интернетке кең жолақты қол жетімділік (КЖҚ)	Интернетке КЖҚ болуы	Бар			3
		Жоқ			0
3. Экономикалық блок (20 балл)
Жұмыспен қамтылу деңгейі	Жалдамалы жұмыскерлер саны, адам	750 адамнан артық			10
		750 адамнан аз			жалдамалы жұмыскерлер саны / 750 * 10
Жалпы қосылған құн	Мал шаруашылығының жалпы қосылған құны, миллион теңге	150 миллион теңгеден артық			6
		150 миллион теңгеден аз			(Бас саны * бір бастың бағасы) / 150 миллион теңге * 6
	Өсімдік шаруашылығының жалпы қосылған құны, миллион теңге	240 миллион теңгеден артық			4
		240 миллион теңгеден аз			(Өнімнің көлемі * бір тоннаның бағасы) / 240 миллион теңге* 4
4. Геокеңістіктік блок (±5 балл)
Туристік аймақтар	Бағдарламалық құжаттарда көрсетілген туристік объектілерден қашықтық, километр	Республикалық деңгейдегі туристік объектілерден 30 километр кем			5
		Өңірлік деңгейдегі туристік объектілерден 10 километр кем			3
Экологиялық аймақтар	Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес төтенше радиациялық қатер және экологиялық апат аймақтары шегінде орналасқан жер				-5
Шекара маңындағы ауылдық елді мекендер	Шекара маңындағы ауылдық елді мекендерінің тізімдері облыстардың жергілікті атқарушы органдарының шешімімен қалыптастырылады және бекітіледі
Балл Қорытынды 100
Даму әлеуеті жоғары ауылдық елді мекендер		Халық тығыз қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің тірек ауылдық елді мекендері		65 балдан артық
		Халық орташа қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің тірек ауылдық елді мекендері		55 балдан артық
Даму әлеуеті орташа ауылдық елді мекендер		Халық тығыз қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің ауылдық елді мекендері		65 балдан аз
		Халық орташа қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің ауылдық елді мекендері		55 балдан аз

Ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған осы өлшемшарттар олардың әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетін есептеуге арналған.

Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетінің есептемесі осы өлшемшарттарға қосымшаға сәйкес түсіндірме бойынша жүзеге асырылады.

Ескертпе: / - бөлу белгісі, * - көбейту белгісі

Ауылдық елді мекендерді айқындауға арналған өлшемшарттарға қосымша

Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетінің есептемесі бойынша түсініктеме

1. Ауылдық елді мекендердің (бұдан әрі - АЕМ) әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетін айқындауға арналған өлшемшарттардың негізгі мақсаты кластерлер, сондай-ақ жақын жатқан (спутниктік) және шекара маңындағы АЕМ шеңберінде қаралатын тірек ауылдық елді мекендерді айқындау болып табылады.

Тірек АЕМ – сол жерде тұратын халықты және іргелес орналасқан аумақтардың тұрғындарын мемлекеттік және әлеуметтік көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету үшін инфрақұрылымдар жасалатын абаттандырылған ауылдық елді мекен.

Кластерлерді қалыптастыру бойынша қашықтық халық тығыз қоныстанған өңірлер үшін 10 километр (Түркістан, Алматы, Жамбыл, Маңғыстау, Қызылорда облыстары) және халық орташа қоныстанған өңірлер үшін 15 километр (Атырау, Шығыс Қазақстан, Ақмола, Қостанай, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды, Павлодар облыстары) құрайды.

2. Өлшемшарттар 15 жиынтық көрсеткішті қамтитын мынадай: демографиялық, инфрақұрылымдық, экономикалық және геокеңістіктік болып 4 блокқа бөлінеді.

3. АЕМ әлеуетін бағалау кезінде әлеуметтік-демографиялық дамудың басымдықтарын ескере отырып, көрсеткіштердің әрқайсысына балдардың жиынтық саны сомасында олардың маңыздылығын сипаттайтын салмақ белгіленді. Демографикалық блок көрсеткіштерінің салмағы ең көп – ең жоғары жиынтық балл 50, инфрақұрылымдық блоктың көрсеткіштері - 30 балл, экономикалық блоктың көрсеткіштері – 20 балл, геокеңістіктік блок - ± 5 балл.

Төменде келтірілген шекті мәндер халықаралық тәжірибеге (21 елдің көрсеткіштері талданды), елішілік көрсеткіштерге, республика бойынша орташа мәндердің есептемесіне сүйене отырып есептелді.

4. Демографиялық блоктың жіктеу факторлары:

1) халық саны – 20 балл. Есептеме ретінде өңірлік демографиялық шектердің (бұдан әрі – ӨДШ) халқының санына қарай айқындалған 4-ке тең түзету коэффициенті алынады.

ӨДШ АЕМ халқының санын облыстар бойынша бөлудің орташа мәні (медианы) негізінде айқындалған және мынадай екі санатқа бөлінеді:

1) халық тығыз қоныстанған өңірлер үшін – 1 900 адам/АЕМ;

2) халық орташа қоныстанған өңірлер үшін – 700 адам/АЕМ.

Жіктеу факторының есептемесі: халықтың ағымдағы саны/ (ӨДШ*4)*20 (ең жоғары мән 20 балл болған кезде).

Бұл ретте, "ӨДШ*4" өрнегінің мынаған тең тіркелген мәні болады:

халық тығыз қоныстанған өңірлер үшін – 7 600 адам (1 900 адам/ АЕМ * 4);

халық орташа қоныстанған өңірлер үшін – 2 800 адам (700 адам/АЕМ*4);

2) халықтың көші-қоны – 20 балл. Бұл көрсеткіш екі шекті мәнге бөлінеді:

бірінші бесжылдық кезең (мысалы, 2013-2017 жылдары) – есепті жылға дейінгі соңғы 5 жылдағы халық динамикасы – 12 балл, шекті мәндерді негізге ала отырып ± 20%;

екінші бесжылдық кезең (мысалы, 2008-2012 жылдары) – бірінші бесжылдық кезеңге дейінгі 5 жылдағы халық динамикасы – 8 балл, шекті мәндерді негізге ала отырып ± 20% құрайды.

Жіктеу факторының есептемесі: (Бесжылдық кезеңдегі халық санының өзгеруі пайызбен + 20%) / 40% * балл саны;

3) халықтың ұзақ мерзімді әлеуеті - 10 балл. Бұл көрсеткіш халықтың жалпы санынан экономикалық белсенді жас (16-29 жас) халықтың үлесінен көрінеді. Шекті мән 30% - ға тең.

Жіктеу факторының есептемесі: (16-29 жастағы халық саны / халықтың жалпы саны) / 30%*10.

5. Инфрақұрылымдық блоктың жіктеу факторлары:

1) орталықтандырылған сумен жабдықтау – 6 балл. Балдар шекті мәні ~90% қамтамасыз етілуді негізге ала отырып халықтың орталықтандырылған сумен жабдықталуымен қамтамасыз ету үлесі бойынша беріледі.

Жіктеу факторының есептемесі: (орталықтандырылған сумен жабдықтаумен қамтамасыз етілген халық саны / халықтың жалпы саны) * 6;

2) облыстық және/немесе республикалық маңызы бар автомобиль жолдарына дейінгі ұзындық – 6 балл. Айқындаушы параметр ретінде шекті мәні 20 километр ең жақын облыстық және/немесе республикалық маңызы бар автомобиль жолына дейінгі қашықтық алынды. Ең жоғары балл АЕМ автомобиль жолының бойында орналасқан кезде беріледі - 0 километр.

Жіктеу факторының есептемесі: (1 - (трассаға дейінгі қашықтық, км / 20))*6;

3) кентішілік жолдар – 3 балл. Шекті мәні 4,5 километр / мың тұрғын болатын қатты жабынды кентішілік жолдармен қамтамасыз етілу. Ең жоғары балл нақты көрсеткіш 4,5 километр / мыңнан артық тұрғын болған кезде беріледі.

Жіктеу факторының есептемесі: (қатты жабынды жолдардың ұзындығы, километр / халық саны) / 4,5*3;

4) мектепке дейінгі мекемелер – 3 балл. Шекті мәні 45 орын/мың тұрғын болатын халықтың мектепке дейінгі мекемелермен қамтамасыз етілуі (100% - ға дейін).

Жіктеу факторының есептемесі: (мектепке дейінгі мекемелердің сыйымдылығы / халық саны) / 45 * 3;

5) мектеп мекемелері – 3 балл. Шекті мәні 130 орын/мың тұрғын болатын халықтың мектеп мекемелерімен қамтамасыз етілуі (100% - ға дейін).

Жіктеу факторының есептемесі: (мектеп мекемелерінің сыйымдылығы/халық саны)/130*3;

6) медициналық мекемелер – 3 балл. Халықты стационарлық қызмет көрсету мекемелері үшін (аурухана) шекті мәні 6 төсек-орын/мың тұрғын (100% дейін) және амбулаторлық қызмет көрсететін мекемелер үшін (емханалар, алғашқы медициналық-санитариялық көмек орталықтары, дәрігерлік амбулатория, фельдшерлік-акушерлік пункт, медициналық пункт) 6 келумен/ адам болатын медициналық мекемелермен қамтамасыз ету.

Жіктеу факторының есептемесі: (төсек-орын саны немесе медициналық мекеменің өткізу қабілеттілігі/халық саны)/4 (немесе 6)*3;

7) ұялы байланыс – 3 балл. Шекті мән АЕМ-де ұялы байланыстың болуымен немесе болмауымен айқындалады (бар-3 балл/жоқ-0 балл);

8) интернетке кең жолақты қол жетімділік (бұдан әрі – КЖҚ) – 3 балл. Интернетке КЖҚ болуына қарай (бар-3 балл/жоқ-0 балл).

6. Экономикалық блоктың жіктеу факторлары:

1) жұмыспен қамтылу деңгейі – 10 балл. Шекті мәні 750 адам болатын жалданып жұмыс істейтіндердің (жұмыспен қамтылғандардың) болуына байланысты бағалау.

Жіктеу факторының есептемесі: жалдамалы жұмыскерлердің саны (өз бетінше жұмыспен айналысатындарды есепке алмағанда)/750*10;

2) жалпы қосылған құн (бұдан әрі – ЖҚҚ) – жиынтығы 10 балл. Бұл фактор екі санатқа бөлінеді:

1) мал шаруашылығының ЖҚҚ, миллион теңге – 6 балл. Статистикалық ақпаратқа сәйкес бағалары бойынша есептелген мал басының ақшалай құны. ЖҚҚ мал басының санын бір бас бағасына көбейту жолымен есептеледі. Шекті мән-150 миллион теңгеге тең.

Жіктеу факторының есептемесі: (мал шаруашылығының ЖҚҚ, миллион теңге/150 миллион теңге)*6;

2) Өсімдік шаруашылығының ЖҚҚ миллион теңге – 4 балл. Статистикалық ақпаратқа сәйкес бағалар бойынша есептелген жыл сайынғы өнімнің ақшалай құны. ЖҚҚ өнім көлемін бір тоннаның бағасына көбейту жолымен есептеледі. Шекті мән – 240 миллион теңгеге тең.

Жіктеу факторының есептемесі: (өсімдік шаруашылығының ЖҚҚ, миллион теңге/240 миллион теңге)*4.

7. Геокеңістіктік блок:

1) туристік аймақтар – қосымша +5 (немесе +3) балл. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 31 мамырдағы № 360 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының туристік саласын дамытудың 2019-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көрсетілген туристік объектілерден қашықтық.

Республикалық деңгейдегі туристік объектілерден 30 километр кем орналасқан АЕМ – 5 балл.

Өңірлік деңгейдегі туристік объектілерден 10 километр кем орналасқан АЕМ – 3 балл;

2) экологиялық аймақтар – (-5) балл. "Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" 1992 жылғы 18 желтоқсандағы және "Арал өңіріндегі экологиялық қасірет салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" 1992 жылғы 30 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңдарына сәйкес төтенше радиациялық қатер және экологиялық апат аймақтарында орналасқан АЕМ;

3) шекара маңындағы АЕМ стратегиялық маңыздылығына, сауда-экономикалық өзара іс-қимылға және басқа да факторларға сүйене отырып, облыстар әкімдіктерінің қаулыларымен айқындалады және бекітіледі.

8. Жиынтық балдар сомасы негізінде АЕМ топтастырылады және мынадай санаттарға бөлінеді:

1) Даму әлеуеті жоғары АЕМ:

Халық тығыз қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің тірек АЕМ – 65 балдан бастап;

Халық орташа қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің тірек АЕМ – 55 балдан бастап;

2) Даму әлеуеті орташа/төмен АЕМ:

Халық тығыз қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің АЕМ – 65 балдан аз;

Халық орташа қоныстанған өңірлердегі ауылдық кластерлердің АЕМ – 55 балдан аз.