Об утверждении Правил аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан

Приказ и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 325. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29 октября 2015 года № 12216.

В соответствии с подпунктом 41-49) пункта 1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан.

2. Комитету гражданской авиации Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Сейдахметов Б.К.) обеспечить:

1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан и на интранет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию (Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) пункта 2 настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа оставляю за собой.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Министра по инвестициям и развитию
Республики Казахстан	Ж. Касымбек

"СОГЛАСОВАН"

Министр внутренних дел

Республики Казахстан

Касымов К.Н.__________

28 сентября 2015 года

Утверждены приказом исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 26 марта 2015 года № 325

Правила аварийно-спасательного
обеспечения полетов в аэропортах
Республики Казахстан
1. Общие положения

1. Настоящие Правила аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 41-49) пункта 1 статьи 14 Закона Республики Казахстан от 15 июля 2010 года "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации".

2. Правила определяют порядок аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан, за исключением несертифицируемых аэродромов (вертодромов), временных аэродромов (вертодромов) и посадочных площадок.

Сноска. Пункт 2 – в редакции приказа и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Термины и определения, используемые в настоящих Правилах:

1) аварийно-спасательное обеспечение полетов в гражданских аэропортах Республики Казахстан — это установленная система организационных, технических и практических мероприятий, направленных на обеспечение постоянной готовности сил и средств к реагированию на авиационные происшествия и инциденты, а также к проведению аварийно-спасательных и других неотложных работ в зоне ответственности аэропорта;

2) прилегающая к аэродрому (вертодрому) территория — это территория вблизи аэродрома (вертодрома), в пределах которой осуществляются аварийно-спасательные работы в случае авиационного происшествия или инцидента. Границы прилегающей территории устанавливаются в пределах восьми километров от контрольной точки аэродрома (вертодрома) и зависят от наличия искусственных и естественных препятствий, а также средств их преодоления. Установление границы согласовывается с Координационным центром поиска и спасания (далее - КЦПС) и местными территориальными органами гражданской защиты и отмечается на картах района аэродрома (вертодрома);

3) аварийные ситуации на аэродроме (вертодроме) – ситуации, характерные для конкретного аэродрома (вертодрома), которые связаны как непосредственно с авиационной деятельностью аэропорта, так и не относящиеся к ней, обусловленные авариями природного, техногенного, эпидемиологического характера. К аварийным ситуациям относятся аварийные ситуации с воздушными судами, акты саботажа (включая угрозы применения взрывных устройств, незаконный захват воздушного судна), происшествия, связанные с опасными грузами, пожары в зданиях, стихийные бедствия и чрезвычайные ситуации в области общественного здравоохранения (включая распространение пассажирами или грузами серьезного инфекционного заболевания в международном масштабе посредством воздушного транспорта и вспышка эпидемии инфекционной болезни, потенциально охватывающие значительную часть аэродромного (вертодромного) персонала).

Сноска. Пункт 3 с изменением, внесенным приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Аварийно-спасательное обеспечение полета направлено на организацию и выполнение аварийно-спасательных работ на территории аэропорта.

5. Аварийно-спасательные работы проводятся в случаях, когда авиационное происшествие произошло на территории аэропорта и нет необходимости в поиске воздушного судна и людей, потерпевших бедствие, которые включают в себя:

1) спасение пассажиров и экипажа воздушного судна, терпящего или потерпевшего бедствие на территории аэропорта;

2) оказание первой медицинской помощи пострадавшим и эвакуация их в медицинские учреждения;

3) тушение пожара на воздушном судне.

6. Аварийно-спасательное обеспечение организуется службой поискового и аварийно-спасательного обеспечения полетов аэропорта.

7. С целью усиления аварийно-спасательных сил и средств аэропорта формируются аварийно-спасательные команды (далее - АСК).

8. Эксплуатант сертифицированного аэродрома (вертодрома) разрабатывает план мероприятий на случай аварийных ситуаций на аэродроме (вертодроме) и прилегающей к аэродрому (вертодрому) территории (далее - Аварийный план) с учетом полетов воздушных судов и других видов деятельности на аэродроме (вертодроме).

Аварийный план предусматривает аварийные ситуации, характерные для конкретного аэродрома (вертодрома), которые связаны как непосредственно с авиационной деятельностью аэропорта, так и не относящиеся к ней, обусловленные авариями природного, техногенного, эпидемиологического характера.

Аварийный план утверждается первым руководителем эксплуатанта аэродрома (вертодрома).

Целью планирования мероприятий на случай аварийных ситуаций на аэродроме (вертодроме) является процесс подготовки аэродрома (вертодрома) на случай возникновения чрезвычайных обстоятельств на аэродроме (вертодроме) или прилегающей к аэродрому (вертодрому) территории, сведение к минимуму последствий аварийных ситуаций, прежде всего для спасения жизни людей и обеспечения выполнения операций воздушных судов.

Сноска. Пункт 8 – в редакции приказа и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-1. Аварийный план предусматривает координацию действий, предпринимаемых при возникновении аварийных ситуаций на аэродроме (вертодроме) или прилегающей к аэродрому (вертодрому) территории, задействованными участниками.

К таким участникам относятся аварийно-спасательная и противопожарная служба, медицинская служба, службы авиационной безопасности, производственные службы и руководящий состав эксплуатанта аэродрома (вертодрома), службы организаций, базирующихся на аэродроме (вертодроме), поставщики услуг наземного обслуживания, органы обслуживания воздушным движением, эксплуатанты воздушных судов, правоохранительные органы, а также силы и средства сторонних организаций вне аэродрома: территориальные службы пожаротушения и аварийно-спасательных работ гражданской защиты, полиция, медицинские учреждение органов здравоохранения, военные формирования.

Аварийный план согласовывается с организациями, задействованными в аварийном плане.

Аварийный план предусматривает взаимодействие с координационным центром поиска и спасания согласно требованиями, установленными Правилами по организации поисково-спасательного обеспечения полетов на территории Республики Казахстан, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1296.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-1 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-2. В Аварийном плане предусматриваются следующие основные положения:

1) виды аварийных ситуаций, для которых составляется план мероприятий;

2) задействованные участники;

3) определение координаторов для соответствующих аварийных ситуаций на разных этапах;

4) ответственность и роль каждого участника, аварийный оперативный центр и командный пункт для всех видов аварийных ситуаций;

5) схема и процедура оповещения при возникновении аварийной ситуации, контактная информация должностных лиц, с которыми устанавливается связь в случае возникновения конкретной аварийной ситуации;

6) карты аэродрома и его окрестностей с нанесенной сеткой координат;

7) порядок проведения учений для отработки практических навыков и периодичность их проведения;

8) сотрудничество и взаимодействие с координационным центром поиска и спасания.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-2 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-3. В Аварийном плане предусматривается учет аспектов человеческого фактора для оптимального реагирования всех участников, задействованных в аварийных ситуациях.

Инструктивный материал по аспектам человеческого фактора содержится в Руководстве по обучению в области человеческого фактора (Doc 9683).

При разработке аварийного плана следует учитывать, что обстоятельства аварийных ситуаций являются стрессовыми для персонала, поэтому Аварийный план составляется с применением стандартизированных процедур, которые позволят персоналу реагировать заранее определенным образом. Вопросу обучения и тренировок уделяется первостепенное внимание, чтобы реагирование и эффективность действий персонала отвечали целям, заданным в аварийном плане.

Во время обучения и тренировок проверяется, что Аварийный план является не только техническим документом, но и содержит функциональные процессы, которые учитывают возможности человека и особые обстоятельства, при которых такой план активируется. При разработке плана рассматриваются и устраняются факторы неожиданности.

Аварийный план доводится до сведения всего персонала, который проходит соответствующую подготовку. Обеспечивается доступ к аварийным процедурам задействованному персоналу. Необходимо, чтобы аварийные процедуры были максимально простыми и похожими на обычные процедуры и были выстроены как указания.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-3 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-4. На случай аварийной ситуации эксплуатантом аэродрома (вертодрома) обеспечивается стационарный аварийный оперативный центр и передвижной командный пункт:

1) аварийный оперативный центр (далее - АОЦ) является стационарным, размещается на аэродроме (вертодроме). АОЦ отвечает за общую координацию и руководство работами во время аварийной ситуации, произошедшей на аэродроме (вертодроме) или прилегающей к аэродрому (вертодрому) территории.

АОЦ располагается в заранее определенном помещении, к нему обеспечивается доступ на круглосуточной основе или в часы работы аэродрома (вертодрома). Расположение АОЦ обеспечивает обзор рабочей площади аэродрома и пострадавшего воздушного судна, где это реализуемо (например, на наблюдательном пункте аварийно-спасательной станции).

АОЦ оборудуется такими средствами, как интернет, телефон, радиосвязь, компьютеры, телевидение и системы воспроизведения.

АОЦ оснащается средствами электросвязи с:

передвижным командным пунктом;

пожарным подразделением СПАСОП;

диспетчерскими пунктами ОВД (руководителем полетов);

службами и объектами аэропорта;

региональным координационным центром поиска и спасания в гражданской авиации;

взаимодействующими организациями, предприятиями и учреждениями;

местными административными и правоохранительными органами.

АОЦ обеспечивается схемами аэродрома (вертодрома), картами, аварийным планом, схемами оповещения, журналом для записей и регистрации событий.

2) передвижной командный пункт (далее - ПКП) создается на транспортном средстве повышенной проходимости, которое способно обеспечить быструю доставку к месту аварийной ситуации для осуществления на месте координацию работами служб по ликвидации аварийной ситуации.

ПКП оснащается современным оборудованием и документами, включая:

интернет, радиотелефония, мобильные телефоны, сирена, громкоговорящая установка или мегафон, бинокль;

координатная схема аэродрома (вертодрома), карта аэродрома и прилегающей к аэродрому (вертодрому) территории, Аварийный план и соответствующие части руководства по аэродрому, журнал для записей и регистрации событий;

офисная техника;

беспроводная камера на крыше автомобиля с обзором на 360 градусов, позволяющая делать снимки и передавать их в АОЦ;

система кондиционирования и отопления для эксплуатации в жаркую или холодную погоду;

достаточное количество мест для сидения.

ПКП обеспечивается стационарными и/или переносными средствами радиосвязи с АОЦ, аварийно-спасательными станциями, диспетчерскими пунктами ОВД (руководителем полетов), аэродромными пожарными автомобилями, диспетчерской службой аэропорта.

ПКП маркируется, для того чтобы его идентифицировать.

Обеспечивается регулярная проверка устройств и оборудования, размещенного в АОЦ и ПКП, на предмет их исправности.

ПКП периодически подвергается функциональным испытаниям.

Назначаются руководители АОЦ и ПКП в соответствии с аварийным планом.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-4 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-5. В Аварийном плане устанавливается порядок периодической проверки соответствия плана предъявляемым требованиям и анализа результатов с целью повышения его эффективности.

В Аварийный план включаются все участники с соответствующим оборудованием.

Аварийный план проверяют путем проведения полномасштабных действий на случай аварийной ситуации на аэродроме через промежутки времени, не превышающие два года, и отдельных мероприятий в промежуточный период для устранения недостатков, выявленных в ходе отработки полномасштабных действий.

Аварийный план анализируется после проведения проверок или ликвидации фактической аварийной ситуации, в целях устранения любых обнаруженных недостатков.

Цель проведения полномасштабных действий заключается в обеспечении соответствия плана требованиям к ликвидации различных типов аварийных ситуаций. Цель проведения отдельных мероприятий заключается в обеспечении эффективности ответных действий определенных участников и компонентов плана, например системы связи.

Отработка действий производится в дневное время, в сумерки и в темное время суток и в различных погодных условиях и условиях видимости.

Уполномоченная организация разрабатывает инструктивный материал для эксплуатантов аэродромов (вертодромов) по планированию мероприятий на случай аварийной ситуации с учетом положений, приведенных в части 7 Руководства по аэропортовым службам ИКАО Doc 9137.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-5 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-6. В аварийном плане предусматривается оперативное задействование специальных спасательных служб территориальных подразделений уполномоченного органа в сфере гражданской защиты, плавательных средств пограничной службы Комитета национальной безопасности Республики Казахстан и координация действий с ними в целях проведения аварийно-спасательных работ в тех случаях, когда аэродром (вертодром) расположен вблизи водоемов и/или заболоченной местности, над которыми выполняется значительная часть взлетно-посадочных операций, на морских объектах, плавучих буровых установках.

Для аэродромов, расположенных вблизи водоемов и/или заболоченной местности или в труднодоступных районах, в плане мероприятий на случай аварийной ситуации на аэродроме (вертодроме) следует предусматривать определение, проверку и оценку на регулярной основе заранее установленного времени развертывания специальных спасательных служб.

Эксплуатант аэродрома (вертодрома) проводит оценку зон захода на посадку и вылета в пределах 1000 м от порога ВПП с целью определить существующие возможности развертывания соответствующих служб.

Уполномоченная организация разрабатывает инструктивный материал для эксплуатантов аэродромов (вертодромов) по оценке зон захода на посадку и вылета в пределах 1000 м от порога ВПП с учетом положений, приведенных в части 7 Руководства по аэропортовым службам ИКАО Doc 9137.

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-6 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8-7. Эксплуатант аэродрома (вертодрома) разрабатывает план удаления воздушного судна, потерявшего способность двигаться на рабочей площади или в непосредственной близости от нее, и назначает координатора, ответственного за выполнение этого плана, когда возникает такая необходимость.

План удаления воздушного судна, потерявшего способность двигаться, основывается на характеристиках воздушных судов, которые, принимаются или будут приниматься на аэродроме (вертодроме), и включает, помимо всего прочего, следующее:

1) перечень предназначенного для этой цели оборудования и персонала, находящегося на аэродроме (вертодроме), или в непосредственной близости от него;

2) меры по организации быстрого получения комплектов эвакуационно-восстановительного оборудования, поступающего с других аэродромов.

Уполномоченная организация разрабатывает инструктивный материал для эксплуатантов аэродромов (вертодромов) относительно удаления воздушного судна, потерявшего способность двигаться, с учетом положений, приведенных в части 5 Руководства по аэропортовым службам ИКАО Doc 9137.

В отношении сохранения вещественных материалов происшествия, охраны и удаления воздушного судна также необходимо руководствоваться положениями Правил представления данных и расследования авиационных происшествий и инцидентов в гражданской и экспериментальной авиации, утвержденных приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 27 июля 2017 года № 505 (Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 31 августа 2017 года № 15597).

Сноска. Правила дополнены пунктом 8-7 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Порядок аварийно-спасательного обеспечения полетов в
аэропортах Республики Казахстан

9. Аварийно-спасательные работы на территории аэропорта организуются руководителем аэропорта.

Непосредственное руководство проведением аварийно-спасательных работ возлагается на заместителя руководителя аэропорта или другое лицо, назначаемое приказом руководителя аэропорта.

10. Аварийно-спасательные работы проводятся:

1) при получении сообщения о предстоящей посадке воздушного судна, терпящего бедствие;

2) при авиационном событии;

3) по требованию государственных органов и организаций в соответствии с планом взаимодействия;

4) по указанию руководителя аэропорта.

11. АСК состоит из штатных и внештатных формирований (расчетов). Из состава сил и средств противопожарной службы и службы поискового аварийно-спасательного обеспечения полетов (далее - СПАСОП) организации гражданской авиации формируют штатные пожарно-спасательные расчеты.

В каждой смене аэропорта формируются внештатные аварийно-спасательные подразделения (далее - расчеты) из работников медицинской, аэродромной, инженерно-авиационной служб (далее - ИАС), службы организации перевозок, специального транспорта, линейного отдела полиции.

12. Пожарно-спасательный расчет включает в себя пожарных спасателей из состава противопожарной службы и оснащается:

1) пожарными автомобилями;

2) инструментом для вскрытия фюзеляжа;

3) теплоотражательными костюмами;

4) газодымозащитными приборами;

5) ножами для перерезания привязных ремней пассажирских кресел;

6) шанцевым инструментом согласно ведомости комплектации пожарных автомобилей.

Оснащение пожарно-спасательных расчетов изменяется и дополняется в зависимости от местных условий и поступления новых аварийно-спасательных средств.

Численность личного состава расчета определяется нормативами численности АСК аэропорта исходя из класса аэропорта, количество пожарных автомобилей определяется категорией уровня требуемой пожарной защиты аэродрома.

12-1. Во время выполнения полетов на аэродроме и в течение не менее 15 минут перед прилетом и после вылета воздушного судна, эксплуатант аэродрома (вертодрома) обеспечивает наличие достаточного количества обученного квалифицированного персонала в СПАСОП, находящегося в состоянии готовности управлять аварийно-спасательными и противопожарными транспортными средствами и использовать оборудование с максимальной производительностью.

Персонал службы аварийно-спасательного обеспечения полетов используется таким образом, чтобы обеспечить минимальное время реагирования и возможность непрерывной подачи огнетушащего вещества с соответствующей скоростью.

Сноска. Правила дополнены пунктом 12-1 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12-2. Эксплуатант аэродрома (вертодрома) проводит анализ ресурсов для определения количества персонала в СПАСОП, требуемого при проведении аварийно-спасательных и противопожарных операций, с учетом указанных в п. 12-1 задач и с использованием инструктивного материала, разрабатываемого уполномоченной организацией в сфере организации гражданской авиации.

При этом, минимальная штатная численность дежурной смены пожарно-спасательного расчета СПАСОП определяется с учетом уровня пожарной защиты, обеспечиваемого на аэродроме (далее - УПЗ), как указано в Приложении 1 к Правилам.

Численность персонала СПАСОП указывается в аварийном плане и в руководстве по аэродрому.

Необходимо обеспечивать персонал для использования пожарных рукавов, лестниц и другого аварийно-спасательного и противопожарного оборудования, обычно применяемого при аварийно-спасательных операциях и борьбе с пожаром на воздушном судне.

Сноска. Правила дополнены пунктом 12-2 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12-3. Пожарно-спасательной расчет СПАСОП обеспечивается средствами индивидуальной защитой, пожарными автомобилями и пожарно техническим вооружением и другим аварийно-спасательным оборудованием, применяемым при аварийно-спасательных операциях и борьбе с пожаром на воздушном судне в соответствии с Приложением 2 настоящих Правил. Количество пожарных автомобилей определяется уровнем пожарной защиты, обеспечиваемой на аэродроме согласно требованиям приказа Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 31 марта 2015 года № 381 "Об утверждении норм годности к эксплуатации аэродромов (вертодромов) гражданской авиации" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 12303).

Сноска. Правила дополнены пунктом 12-3 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12-4. Персонал СПАСОП проходит надлежащую подготовку для эффективного выполнения своих обязанностей и участвует в противопожарных учениях, проводимых в реальных условиях, с учетом типов воздушных судов и аварийно-спасательного и противопожарного оборудования, используемых на аэродроме, включая возможные пожары, вызванные возгоранием истекающего и разлитого топлива.

Эксплуатант аэродрома разрабатывает учебную программу для персонала СПАСОП с учетом требований Приложений 7 и 9 Правил сертификации и выдачи сертификата годности аэродрома (вертодрома), утвержденных приказом и.о. Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 24 февраля 2015 года № 187 (Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 11 сентября 2015 года № 12052) и предусматривает в учебной программе включая подготовку по вопросам человеческого фактора, включая координацию действий в составе группы.

Сноска. Правила дополнены пунктом 12-4 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

13. Расчет ИАС предназначен для:

1) обеспечения открытия основных и аварийных выходов из воздушного судна, потерпевшего бедствие и, при необходимости, проделывания совместно с пожарно-спасательным расчетом дополнительных выходов;

2) вентиляции салона воздушного судна;

3) оказания помощи при эвакуации пострадавших из воздушного судна и с места авиационного происшествия;

4) эвакуации воздушного судна с места авиационного происшествия.

Расчет ИАС оснащается аварийно-техническим оборудованием.

14. Расчет службы организации перевозок предназначен для приема, учета и перевозки пассажиров с места авиационного происшествия, а также для выгрузки грузов и багажа из воздушного судна и оснащается техническими средствами, обеспечивающими выполнение этих задач.

15. Расчет аэродромной службы предназначен для оказания помощи экипажу воздушного судна, пожарным и спасателям в тушении и ликвидации пожара и эвакуации пострадавших с места авиационного происшествия, а также для эвакуации совместно с расчетом ИАС воздушного судна с места авиационного происшествия и приведения в рабочее состояние летного поля аэродрома.

Расчет оснащается необходимыми техническими средствами, обеспечивающими выполнение перечисленных выше задач.

16. Расчет службы специализированного транспорта предназначен для обеспечения расчетов АСК автотранспортными средствами согласно табелю с целью своевременной доставки расчетов к месту авиационного происшествия или пункту сбора.

17. Старшими расчетов АСК назначаются соответствующие начальники смен, которые подчиняются начальнику СПАСОП аэропорта, а при аварийно-спасательных работах - непосредственно руководителю работ.

18. Старшим расчетов АСК следует:

1) знать район аэродрома и рабочую схему района;

2) знать личный состав своего расчета и проводить с ним занятия и тренировки по проведению поисковых и аварийно-спасательных работ;

3) изучать с работниками расчетов компоновочные схемы воздушных судов (иметь схемы и плакаты), места расположения аварийно-спасательного оборудования и способы приведения его в рабочее состояние, основные и аварийные выходы, места вскрытия обшивки фюзеляжа;

4) принимать меры к оснащению расчета средствами и снаряжением, необходимыми для проведения аварийно-спасательных работ;

5) при заступлении на дежурство проверять наличие работников расчета, а также наличие и исправность аварийно-спасательного оборудования и снаряжения. О готовности расчета сообщить в производственно-диспетчерскую службу организации гражданской авиации (далее - ПДС) и руководителю аварийно-спасательных работ;

6) обеспечивать своевременное прибытие расчета с аварийно-спасательной техникой и снаряжением к месту авиационного происшествия или месту сбора;

7) осуществлять личное руководство действиями своего расчета на месте авиационного происшествия.

19. Для сбора расчетов применяются сигналы оповещений "Тревога" и "Готовность".

Сигнал "Тревога" подается в случаях, когда авиационное событие произошло внезапно или до ожидаемой посадки воздушного судна, терпящего бедствие, на данном аэродроме остается менее 30 минут.

Сигнал "Готовность" подается в случае, когда до ожидаемой посадки воздушного судна, терпящего бедствие, на данном аэродроме остается 30 минут и более.

20. По сигналу "Тревога" все расчеты АСК со своим снаряжением прибывают к месту авиационного происшествия или квадрат, указанный при оповещении, в нормативное время и приступают к выполнению аварийно-спасательных работ.

21. По сигналу "Готовность" все расчеты АСК со своим снаряжением следуют к месту сбора и ждут команды руководителя аварийно-спасательных работ на дальнейшие действия.

22. Принятие решения о подаче сигналов оповещения "Тревога" или "Готовность" осуществляется:

1) диспетчером, осуществляющим непосредственное управление воздушным движением в районе аэродрома;

2) руководителем полетов;

3) руководителем аэропорта;

4) руководителем СПАСОП аэропорта.

23. Объявление сигналов "Тревога" или "Готовность" осуществляется службой движения по циркулярной связи или с применением специальной аппаратуры оповещения типа "Горн" или других типов систем оповещения одновременно всем расчетам АСК согласно установленной схеме оповещения.

Время оповещения расчетов не должно превышать 25 секунд. В каждом аэропорту предусматривается дублирующая система оповещения.

При оповещении указывается:

1) тип и номер воздушного судна, терпящего бедствие;

2) характер происшествия;

3) номер квадрата, в котором произошло авиационное происшествие (по координатной сетке схемы территории аэродрома и прилегающей местности);

4) количество пассажиров на борту воздушного судна;

5) наличие, характер и степень опасности грузов на борту воздушного судна.

По мере получения дополнительных данных и информации они сообщаются расчетами АСК при движении к месту сбора по радио.

24. Подтверждение о получения сигналов "Тревога" или "Готовность" руководители штатных и нештатных расчетов АСК докладывают руководителю аварийно-спасательных работ через ПДС.

По мере поступления подтверждений о готовности аварийно-спасательных сил и средств руководитель аварийно-спасательных работ докладывает руководителю аэропорта о готовности аварийно-спасательных сил и средств к работе.

25. Вызов взаимодействующих сил и средств осуществляется по указанию руководителя аварийно-спасательных работ.

26. Руководителю аварийно-спасательных работ после получения сигнала "Тревога" или "Готовность" следует:

1) установить связь с диспетчером управления воздушным движением (руководителем полетов) и уточнить обстановку;

2) прибыть на место авиационного происшествия за время не более 5 минут (при удалении его в пределах 1000 метров от торца взлетно-посадочной полосы по курсу взлета и посадки);

3) оценить обстановку, проанализировать достаточность аварийно-спасательных сил и средств. При необходимости дать указание о вызове взаимодействующих сил и средств;

4) осуществляя непосредственное управление действиями расчетов АСК и привлекаемых дополнительных сил и средств и координацию их действий, обеспечить эффективность и организованность при проведении аварийно-спасательных работ;

5) организовать оцепление места происшествия и хронометраж проводимых работ;

6) докладывать о ходе аварийно-спасательных работ и необходимой помощи руководителю аэропорта.

27. На месте авиационного происшествия АСК, если позволяют условия, руководитель аварийно-спасательных работ устанавливает радио или проводную связь (по самолетно-переговорному устройству) с экипажем воздушного судна, потерпевшего бедствие, с целью координации действий спасателей и экипажа.

Во всех случаях для спасения пассажиров и экипажа в первую очередь используется весь комплекс бортового аварийно-спасательного оборудования: трапы, канаты, желоба и другое аварийно-спасательное оборудование.

28. Действия пожарно-спасательного расчета и спасателей на месте авиационного происшествия включают:

1) подготовку взлетно-посадочной полосы путем покрытия ее слоем пены в случае, если ожидается посадка воздушного судна с убранным или неисправным шасси. Решение о покрытии взлетно-посадочной полосы пеной принимает руководитель аварийно-спасательных работ, исходя из наличия запаса времени и необходимого оборудования;

2) тушение пожара на воздушном судне с одновременным охлаждением фюзеляжа с целью снижения температуры в салонах;

3) открытие аварийных выходов и, при необходимости, вскрытие обшивки фюзеляжа;

4) проникновение внутрь фюзеляжа, высвобождение людей и эвакуация их из воздушного судна через выходы, проемы, проломы.

29. Действия расчета ИАС по эвакуации пассажиров из аварийного воздушного судна включают:

1) открытие основных и аварийных выходов, а в случае их заклинивания вскрытие фюзеляжа в отмеченных местах с помощью соответствующих технических средств (дисковых пил, топоров и другое снаряжение);

2) проникновение на борт воздушного судна и установку наземных или бортовых аварийных трапов и других средств эвакуации;

3) оказание помощи пассажирам и членам экипажа в покидании воздушного судна и эвакуации людей, неспособных к самостоятельному передвижению.

30. При тушении пожара и эвакуации людей из аварийного воздушного судна должны соблюдаться меры безопасности:

1) при вскрытии фюзеляжа и выносе пострадавших из воздушного судна должны соблюдаться меры предосторожности, исключающие травмирование личного состава АСК и нанесение дополнительных травм пострадавшим;

2) при тушении пожара и эвакуации личный состав расчетов АСК должен использовать защитное снаряжение (теплозащитные костюмы, дыхательные аппараты);

3) в процессе эвакуации людей из воздушного судна личный состав пожарно-спасательных расчетов обеспечивает контроль за остаточными очагами пожара, предотвращая его распространение;

4) после окончания эвакуации пассажиров и членов экипажа пожарно-спасательные расчеты, дотушивая остаточные очаги пожара, должны проверить скрытые места в пассажирских салонах и кабине экипажа, кухне, туалетах, багажных помещениях и гардеробах, чтобы убедиться в отсутствии людей на борту воздушного судна;

5) пассажиры и члены экипажа, получившие травмы, должны эвакуироваться в безопасное место (не ближе 100 метров от горящего воздушного судна в наветренную сторону). Безопасное место эвакуации определяет руководитель аварийно-спасательных работ совместно со старшим медицинского расчета;

6) если имеются сведения о количестве пассажиров и составе экипажа, необходимо сопоставить их с количеством эвакуированных из воздушного судна. При наличии расхождений необходимо продолжить поиск до обнаружения всех пострадавших;

7) пожарно-спасательный и медицинский расчеты должны находиться на месте происшествия до полного окончания аварийно-спасательных работ.

31. Старший медицинского расчета после получения сигнала "Тревога" или "Готовность" осуществляет:

1) после уточнения обстановки через руководителя аварийно- спасательных работ вызывает взаимодействующие силы и средства органов здравоохранения;

2) организует погрузку чемоданов-укладок;

3) забирает упаковку с наркотическими препаратами (если она хранится отдельно), ключи от фургона и эвакуационный план;

4) выезжает на место происшествия;

5) совместно с руководителем аварийно-спасательных работ выбирает место для пункта сбора пострадавших (не ближе 100 метров от воздушного судна) и выставляет опознавательные знаки;

6) при необходимости, через руководителя аварийно-спасательных работ организует пункты временного сосредоточения пострадавших в помещениях аэропорта;

7) организует работу медицинского расчета по оказанию медицинской помощи пострадавшим, принимая непосредственное участие в этой работе;

8) возглавляет эвакотранспортную сортировку пострадавших;

9) принимает меры по защите пострадавших от неблагоприятного воздействия внешних условий;

10) определяет место сбора останков погибших пассажиров и членов экипажа;

11) поддерживает постоянную связь с руководителем аварийно-спасательных работ и информирует его о ходе работ.

32. Прибрежные аэропорты для проведения аварийно-спасательных работ на воде имеют:

1) водные спасательные станции с необходимым количеством катеров на аэродромах, где взлет и заход на посадку производятся над водной поверхностью;

2) средства спасения на воде (плоты, жилеты, спасательные круги, ручные прожекторы и мегафоны).

Личный состав водной спасательной станции проходит специальное обучение о способах спасения и оказания первой помощи терпящим бедствие на воде.

33. Для проведения аварийно-спасательных работ под водой должны привлекаться водолазные команды (по договору).

34. При поиске и спасении терпящих бедствие на воде следует иметь ввиду, что они могут быть отнесены от места происшествия течением или ветром.

35. В целях определения места затонувшего воздушного судна и его частей место должно быть обозначено буями.

36. Подготовка специалистов участвующих в аварийно-спасательном обеспечении полетов в аэропортах осуществляется по программам.

37. В соответствии с программами СПАСОП аэропорта разрабатывает тематические планы на предстоящий учебный год с учетом технической оснащенности АСК, в которых определяется порядок и последовательность обучения личного состава АСК.

38. Для проведения теоретических занятий и практических тренировок и в целях повышения их эффективности и максимального приближения к реальным условиям в каждом аэропорту создается учебно-техническая база (оборудованный класс, полигон, дымокамера, списанное воздушное судно и другое).

Руководитель СПАСОП аэропорта составляет графики проведения и организовывает учения и тренировки, разрабатывает планы их проведения, проводит разборы, в процессе которых анализирует действия личного состава и дает им оценку.

Учения проводятся не реже 1 раза в год.

Тренировки проводятся:

1) с пожарно-спасательным и медицинским расчетами 1 раз в месяц;

2) с остальными (внештатными) расчетами АСК - ежеквартально;

3) с АСК (в каждой смене) - 2 раза в год.

Приложение 1 к Правилам аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан

Минимальная штатная численность дежурной смены пожарно-спасательного расчета СПАСОП

Сноска. Правила дополнены приложением 1 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Категория УПЗ	Количество аэродромных пожарных автомобилей (далее - АПА), единица	Минимальная численность дежурной смены пожарно-спасательного расчета СПАСОП, человек
1	1	4
2	1	4
3	1	4
4	2	8
5	2	8
6	3	12
7	3	12
8	4	16
9	5	20
10	5	20

Приложение 2 к Правилам аварийно-спасательного обеспечения полетов в аэропортах Республики Казахстан

Минимальный перечень средств индивидуальной защиты, пожарно технического вооружения и аварийно-спасательного оборудования аэродромного пожарного автомобиля

Сноска. Правила дополнены приложением 2 в соответствии с приказом и.о. Министра транспорта РК от 13.11.2025 № 376 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Наименование пожарно-технического вооружения и спасательного оборудования			Количество изделий
1. Средства индивидуальной защиты:
Дыхательный аппарат со сжатым воздухом и спасательным устройством, шт.			1 на каждого пожарного спасателя и 1 резервный
Баллон резервный, шт.			на каждый аппарат со сжатым воздухом
Диэлектрический комплект (перчатки, боты, ножницы)			1
Боевая одежда пожарного, комплект (каска, куртка, брюки, огнеупорная непромокаемая обувь, пояс пожарного с карабином, топор пожарного			Каждому пожарному спасателю
Костюм тепло отражательный, к-т			3
Тепловизионная камера (для 6-10 категории УТПЗ)			1
2. Средства связи:
Специальное громкоговорящее устройство, шт.			1
мобильная радиостанция устанавливаемая в автомобиле, шт.			1
портативная ручная радиостанция, шт.			3
3. Вооружение для тушения пожара:
Водосборник 125, шт.			1
Генератор пены средней кратности, шт.			4
Головки соединительные, к-т.
задержка рукавная, шт.			4
зажим.			4
ключ рукавные (всех размеров).			2
Колонка пожарная водозаборная, шт.			1
Ключ пожарного гидранта, шт.			1
крюк для открывания крышки гидранта, шт.			1
мостик рукавный из полимерных материалов, шт.			2
огнетушитель ОП-8, шт.			2
огнетушитель ОУ-5, шт.			1
разветвление D 70, шт.			2
разветвление D 80, шт.			2
			Рукав напорный с соединительной арматурой, шт.:
D 50 (51), длиной не менее 20 м			6
D 65(66), длиной не менее 20 м			4
D 80 (77), длиной не менее 4 м			2
рукав всасывающий D125, длиной не менее 4 м, шт.			2
Рукав напорно-всасывающий D75 длиной не менее 4 м, шт.			2
сетка D125 с поплавком и с канатом капроновым не менее D11и длиной не менее 12 м, шт.			1
Ствол ручной комбинированный универсальный с регулируемым расходом воды не менее 2 л/с, шт.: Dy 50 Dy 70			2 2
Ствол-пробойник, шт.			2
Генератор пенный ГП, шт.			2
Ствол пенный низкой кратности, шт.			2
Установка газового или порошкового тушения, шт.			1
4. Спасательное оборудование:
Веревка пожарная спасательная длиной не менее 30 м, в чехле, шт.			1
Выдвижная спасательная лестница пригодная для использования с используемым самолетом максимальных размеров, шт.			1
Лестница общего назначения для спасения людей, шт.			1
5. Аварийно-спасательный инструмент:
Ручной немеханизированный инструмент:
Многофункциональный инструмент для силового проникновения с режущим наконечником, шт.			1
багор цельнометаллический, шт.			1
кувалда массой 5 кг, шт.			1
лом легкий, шт.			1
лом тяжелый, шт.			1
лом универсальный, шт.			1
лопата штыковая, шт.			1
нож (резак) для ремней безопасности, шт.			Каждому спасателю
ножовка столярная, шт.			1
топор плотницкий, шт.			1
			Ручной механизированный инструмент:
домкрат гидравлический, шт.			1
комплект гидравлического аварийно-спасательного инструмента для вскрытия фюзеляжа ВС			1
Возвратно поступательная пила			1
дисковый резак с приводом, шт.			1
6. Электросиловое оборудование:
Фонарь электрический, аккумуляторный, групповой, шт. Фонарь индивидуальный, шт.			1 Каждому спасателю
7. Санитарное оборудование:
укладка для оказания первой помощи, шт.			1
аптечка для оказания первой помощи пострадавшим, шт.			1
защитная накидка-носилки, шт.			1
одеяло из огнестойкого полотна, шт.			1
8. Прочее оборудование и комплектация:
буксирный трос, шт.			1
знак аварийной остановки, шт.			1
инструмент и принадлежности согласно ведомости изготовителя шасси, шт.			1
канистра для воды емкостью 5 л, шт.			1
канистра для топлива емкостью 10 л, шт.			1
колодка противооткатная, шт.			2
конус оградительный, шт.			4
9. Рабочая документация:
графический план аэродрома			1
карта района аэродрома			1
опись пожарно-техническое вооружение, шт.			1

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқару тұрғысынан қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2015 жылғы 26 наурыздағы № 325 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 29 қазанда № 12216 болып тіркелді.

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 14-бабы 1-тармағының 41-49) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқару тұрғысынан қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Азаматтық авиация комитеті (Б.К. Сейдахметов):

1) осы бұйрықтың заңнамада бекітілген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде

мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күннің ішінде оның көшірмелерін мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесіне ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастырылуын;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3)тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылауды өзіме қалдырамын.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Инвестициялар және даму министрінің
міндетін атқарушы	Ж. Қасымбек

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрі

Қ. Н. Қасымов____________

2015 жылғы 28 қыркүйек

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 26 наурыздағы № 325 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидалары
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" 2010 жылғы 15 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңының 14-бабы 1-тармағының 41-49) тармақшасына сәйкес әзірленді.

2. Қағидалар сертификатталмаған әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын), уақытша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) және қону алаңдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқару тұрғысынан қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Осы Қағидаларда пайдаланылатын терминдер мен анықтамалар:

1) Қазақстан Республикасының азаматтық әуежайларындағы авариялық-құтқаруды қамтамасыз ету – бұл әуежайдың жауапкершілік аймағында авиациялық оқиғалар мен оқыс жағдайларға ден қоюға, сондай-ақ авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізуге арналған күштер мен құралдардың тұрақты дайындықта болуын қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдастырушылық, техникалық және практикалық іс-шаралардың белгіленген жүйесі;

2) әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) іргелес жатқан аумақ – бұл авиациялық оқиға немесе оқыс жағдай орын алған кезде авариялық-құтқару жұмыстары жүргізілетін, әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) жақын орналасқан аумақ. Іргелес жатқан аумақтың шекаралары әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) бақылау нүктесінен сегіз километр шегінде белгіленеді және жасанды немесе табиғи кедергілердің, сондай-ақ оларды еңсеру құралдарының болуына байланысты анықталады. Шекараны белгілеу Іздеу-құтқару жөніндегі үйлестіру орталығымен (бұдан әрі – ІҚҮО) және жергілікті аумақтық органдармен және әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ауданының карталарында белгіленеді;

3) әуеайлақтағы (тікұшақ айлағындағы) авариялық жағдайлар – нақты әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) тән, әуежайдың авиациялық қызметімен тікелей байланысты және оған жатпайтын, табиғи, техногендік, эпидемиологиялық сипаттағы аварияларға байланысты жағдайлар. Авариялық жағдайларға әуе кемелерімен болған авариялық жағдайлар, саботаж актілері (жарылғыш құрылғыларды қолдану қаупін қоса алғанда, әуе кемесін заңсыз басып алу), қауіпті жүктермен байланысты оқиғалар, ғимараттардағы өрттер, дүлей зілзалалар және қоғамдық денсаулық сақтау саласындағы төтенше жағдайлар (жолаушылардың немесе жүктердің әуе көлігі арқылы халықаралық ауқымда ауыр инфекциялық аурудың таралуын қоса алғанда) және әуеайлақ (тікұшақ айлағы) персоналының едәуір бөлігін қамтуы мүмкін жұқпалы ауру эпидемиясының өршуі) жатады;

Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету әуежай аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру мен орындауға бағытталған.

5. Авариялық-құтқару жұмыстары авиациялық оқиға әуежай аумағында болған және апатқа ұшыраған адамдар мен әуе кемесін іздестіруге қажеттілік болмаған жағдайда жүргізіледі, оған мыналар кіреді:

1) әуежай аумағында апатқа ұшырау жағдайындағы немесе апатқа ұшыраған әуе кемесінің жолаушыларын және экипажын құтқару;

2) зардап шеккендерге бастапқы медициналық көмек көрсету және оларды медициналық мекемелерге эвакуациялау;

3) әуе кемесіндегі өртті сөндіру.

6. Авариялық-құтқарумен қамтамасыз етуді әуежайдың іздестіру және ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қызметі ұйымдастырады.

7. Әуежайдың авариялық-құтқару күштері мен құралдарын күшейту мақсатында авариялық-құтқару командалары (бұдан әрі - АҚК) жасақталады.

8. Сертификатталған әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) пайдаланушысы әуе кемелерінің ұшуы және әуеайлақта (тікұшақ айлағында) жүргізілетін басқа да қызмет түрлерін ескере отырып, әуеайлақта (тікұшақ айлағында) және оған іргелес жатқан аумақта авариялық жағдайлар туындаған кездегі іс-шаралар жоспарын (бұдан әрі – Авариялық жоспар) әзірлейді.

Авариялық жоспар табиғи, техногендік және эпидемиологиялық сипаттағы апаттарға байланысты әуежайдың авиациялық қызметімен тікелей байланысты емес және оған қатысы жоқ нақты әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) тән авариялық жағдайларды көздейді.

Авариялық жоспарды әуеайлақ (тікұшақ айлағы) пайдаланушысының бірінші басшысы бекітеді.

Әуеайлақта (тікұшақ айлағында) авариялық жағдайлар болған жағдайда іс-шараларды жоспарлаудың мақсаты әуеайлақта (тікұшақ айлағында) немесе әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) іргелес аумақта төтенше жағдайлар туындаған жағдайда әуеайлақты (тікұшақ айлағын) дайындау процесі, авариялық жағдайлардың, ең алдымен адамдардың өмірін құтқару және әуе кемелерінің операцияларын орындауды қамтамасыз ету үшін салдарын барынша азайту болып табылады.

Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-1. Авариялық жоспар әуеайлақта (тікұшақ айлағында) немесе әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) іргелес аумақта қатысушылар тартқан авариялық жағдайлар туындаған кезде қабылданатын іс-қимылдарды үйлестіруді көздейді.

Мұндай қатысушыларға авариялық-құтқару және өртке қарсы қызмет, медициналық қызмет, авиациялық қауіпсіздік қызметтері, өндірістік қызметтер және әуеайлақ (тікұшақ айлағы) пайдаланушысының басшылық құрамы, әуеайлақта (тікұшақ айлағында) орналасқан ұйымдардың қызметтері, жерүсті қызмет көрсету қызметтерін жеткізушілер, әуе қозғалысына қызмет көрсету органдары, әуе кемелерін пайдаланушылар, құқық қорғау органдары, сондай-ақ әуеайлақтан тыс орналасқан ұйымдардың қаражаты: азаматтық қорғаудың аумақтық өрт сөндіру және авариялық-құтқару қызметі, полиция, денсаулық сақтау органдарының медициналық мекемесі, әскери құралымдар жатады.

Авариялық жоспар авариялық жоспарға тартылған ұйымдармен келісіледі.

Авариялық жоспар Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1296 қаулысымен бекітілген, Қазақстан Республикасының аумағында ұшуды іздестіру-құтқарумен қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі қағидаларында белгіленген талаптарға сәйкес іздестіру-құтқару жөніндегі үйлестіру орталығымен (ІҚҮО) өзара іс-қимылды көздейді.

Ескерту. Қағидалар 8-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-2. Авариялық жоспарда мынадай негізгі ережелер көзделеді:

1) іс-шаралар жоспары жасалатын авариялық жағдайлардың түрлері;

2) тартылған қатысушылар;

3) әртүрлі кезеңдерде тиісті авариялық жағдайларға жауапты үйлестірушілерді айқындау;

4) әрбір қатысушының жауапкершілігі мен рөлі, авариялық жағдайлардың барлық түрлері үшін авариялық жедел орталық пен басқару пункті;

5) авариялық жағдай туындаған кезде хабарлау схемасы мен рәсімі, нақты авариялық жағдай туындаған жағдайда байланыс орнатылатын лауазымды адамдардың байланыс ақпараты;

6) координаттық торы белгіленген әуеайлақ пен оның маңындағы аумақтың карталары;

7) практикалық дағдыларды пысықтау үшін оқу-жаттығуларды өткізу тәртібі мен олардың өткізілу кезеңділігі;

8) іздестіру-құтқару жөніндегі үйлестіру орталығымен өзара іс-қимыл және ынтымақтастық.

Ескерту. Қағидалар 8-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-3. Авариялық жоспарда авариялық жағдайларға тартылған барлық қатысушылардың оңтайлы ден қоюы үшін адам факторының аспектілерін есепке алу көзделеді.

Адам факторының аспектілері бойынша нұсқаулық материал адам факторы бойынша оқыту нұсқаулығында (Doc 9683) берілген.

Төтенше жағдай жоспарын әзірлеу кезінде төтенше жағдайлардың жағдайлары персонал үшін стресстік екенін ескеру қажет, сондықтан төтенше жағдай жоспары қызметкерлерге алдын ала белгіленген түрде жауап беруге мүмкіндік беретін стандартталған процедураларды қолдана отырып жасалады. Оқыту және оқыту мәселесіне қызметкерлердің іс-әрекеттерінің реакциясы мен тиімділігі төтенше жағдайда қойылған мақсаттарға жауап беруі үшін басымдық беріледі.

Оқыту және жаттығу кезінде төтенше жағдай жоспары тек техникалық құжат қана емес, сонымен қатар адамның мүмкіндіктерін және мұндай жоспар іске қосылатын ерекше жағдайларды ескеретін функционалдық процестерді қамтитыны тексеріледі. Жоспарды әзірлеу кезінде тосын факторлар қарастырылады және жойылады.

Авариялық жоспар тиісті даярлықтан өтетін барлық персоналдың назарына жеткізіледі. Тартылған персоналдың авариялық рәсімдерге қол жеткізуі қамтамасыз етіледі. Төтенше жағдайлар рәсімдері мүмкіндігінше қарапайым және әдеттегі рәсімдерге ұқсас болуы керек және нұсқаулық ретінде құрылуы керек.

Ескерту. Қағидалар 8-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-4. Авариялық жағдайда әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы стационарлық авариялық жедел орталық пен жылжымалы командалық пунктті қамтамасыз етеді:

1) авариялық жедел орталық (бұдан әрі - АЖО) стационарлық болып табылады, әуеайлақта (тікұшақ айлағында) орналастырылады. АЖО әуеайлақта (тікұшақ айлағында) немесе әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) іргелес аумақта болған авариялық жағдай кезінде жұмыстарды жалпы үйлестіруге және оларға басшылық жасауға жауапты.

АЖО алдын ала белгіленген үй-жайда орналасады, оған тәулік бойы немесе әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) жұмыс уақытында қол жеткізу қамтамасыз етіледі. АЖО орналасқан жері әуеайлақтың жұмыс алаңына және ол іске асырылатын зардап шеккен әуе кемесіне (мысалы, авариялық-құтқару станциясының бақылау пунктінде) шолуды қамтамасыз етеді.

АЖО интернет, телефон, радиобайланыс, компьютерлер, теледидар және

ойнату жүйелері сияқты құралдармен жабдықталады.

АЖО төмендегі байланыс құралдарымен жабдықталады:

жылжымалы басқару пунктімен;

ҰІАҚҚҚ өрт бөлімшесімен;

әуе қозғалысын басқару диспетчерлік пункттерімен (ұшу жетекшісімен);

әуеайлақтың қызметтері және объектілерімен;

азаматтық авиациядағы аймақтық іздестіру-құтқару үйлестіру орталығымен;

өзара әрекеттесетін ұйымдар, кәсіпорындар мен мекемелермен;

жергілікті әкімшілік және құқық қорғау органдарымен.

АЖО әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) схемаларымен, карталармен, Авариялық жоспармен, хабарлау схемаларымен, оқиғаларды жазуға және тіркеуге арналған журналмен қамтамасыз етіледі.

2) жылжымалы командалық пункт (бұдан әрі - ЖБП) жергілікті жерде авариялық жағдайды жою жөніндегі қызметтердің жұмысын үйлестіруді жүзеге асыру үшін авариялық жағдайдың орнына тез жеткізуді қамтамасыз етуге қабілетті, өтімділігі жоғары көлік құралында құрылады.

ЖБП заманауи техникалық құралдар және құжаттармен жабдықталады, қоса алғанда:

интернет, радиотелефон, ұялы телефондар, дабыл, дауыс зорайтқыш қондырғы немесе мегафон, бинокль;

әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) координаталық схемасы, әуеайлақтың және әуеайлаққа (тікұшақ айлағына) іргелес аумақтың картасы, Авариялық жоспар және әуеайлақ жөніндегі басшылықтың тиісті бөліктері, оқиғаларды жазуға және тіркеуге арналған журнал;

кеңсе техникасы;

суреттерді түсіруге және оларды АЖО-ға жіберуге мүмкіндік беретін 360 градусқа қарайтын көліктің төбесіндегі сымсыз камера;

ыстық немесе суық ауа райында жұмыс істеуге арналған кондиционер және жылытқыш жүйесі;

жеткілікті отырғыш орындар.

ЖБП АЖО-мен, авариялық-құтқару станцияларымен, ӘҚҚ диспетчерлік пункттерімен (ұшу басшысы), әуеайлақтық өрт автомобильдерімен, әуежайдың диспетчерлік қызметімен стационарлық және/немесе тасымалданатын радиобайланыс құралдарымен қамтамасыз етіледі.

ЖБП өзіне тән таңбалаумен белгіленеді.

АЖО және ЖБП-да орналастырылған құрылғылар мен жабдықтардың жарамдылығын үнемі тексеру қамтамасыз етіледі.

ЖБП функционалдық сынақтарға кезеңдік түрде ұшырайды.

Авариялық жоспарға сәйкес АЖО мен ЖБП басшылары тағайындалады.

Ескерту. Қағидалар 8-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-5. Авариялық жоспарда жоспардың қойылатын талаптарға сәйкестігін мерзімді тексеру және оның тиімділігін арттыру мақсатында нәтижелерді талдау тәртібі белгіленеді

Авариялық жоспарға тиісті жабдықтары бар барлық қатысушылар кіреді.

Авариялық жоспар әуеайлақта авариялық жағдай туындаған жағдайда екі жылдан аспайтын уақыт аралықтарында толық ауқымды іс-қимылдар жүргізу және толық масштабты іс-әрекеттерді пысықтау барысында анықталған кемшіліктерді жою үшін аралық кезеңде жекелеген іс-шаралар жүргізу жолымен тексеріледі.

Авариялық жоспар кез келген анықталған кемшіліктерді жою мақсатында тексерулер жүргізілгеннен немесе нақты авариялық жағдай жойылғаннан кейін талданады.

Толық ауқымды іс-қимылдарды жүргізудің мақсаты жоспардың әртүрлі авариялық жағдайларды жоюға қойылатын талаптарға сәйкестігін қамтамасыз ету болып табылады. Жеке іс-шараларды өткізудің мақсаты-жоспардың белгілі бір қатысушылары мен компоненттерінің, мысалы, байланыс жүйесінің жауаптарының тиімділігін қамтамасыз ету.

Іс-әрекеттерді пысықтау күндізгі уақытта ,китта және тәуліктің қараңғы уақытында және әртүрлі ауа-райы мен көріну жағдайларында жүргізіледі.

Уәкілетті ұйым ИКАО Doc 9137 әуежай қызметтері жөніндегі нұсқаулығының 7-бөлігінде келтірілген ережелерді ескере отырып, авариялық жағдайға арналған іс-шараларды жоспарлау бойынша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушылар үшін нұсқаулық материал әзірлейді.

Ескерту. Қағидалар 8-5-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-6. Авариялық жоспарда азаматтық қорғаныс саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінің арнайы құтқару қызметтерін, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті шекара қызметінің жүзу құралдарын жедел тарту және әуеайлақ (тікұшақ айлағы) ұшу-қону операцияларының едәуір бөлігі су қоймаларының және/немесе батпақты жерлердің жанында, теңіз объектілерінде, қалқымалы бұрғылау қондырғыларында орналасқан жағдайларда авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу мақсатында олармен іс-қимылды үйлестіру көзделеді.

Су қоймаларының және/немесе батпақты жерлердің жанында немесе қолжетімсіз аудандарда орналасқан әуеайлақтар үшін әуеайлақта (тікұшақ айлағында) авариялық жағдай туындаған жағдайда іс-шаралар жоспарында арнайы құтқару қызметтерін орналастырудың алдын ала белгіленген уақытын тұрақты негізде айқындау, тексеру және бағалау көзделуі тиіс.

Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы тиісті қызметтерді орналастырудың қолда бар мүмкіндіктерін айқындау мақсатында ҰҚЖ табалдырығынан 1000 м шегінде қонуға кіру және ұшу аймақтарын бағалауды жүргізеді.

Уәкілетті ұйым ИКАО Doc 9137 әуежай қызметтері жөніндегі нұсқаулығының 7-бөлігінде келтірілген ережелерді ескере отырып, ҰҚЖ табалдырығынан 1000 м шегінде қонуға кіру және ұшу аймақтарын бағалау бойынша әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушылар үшін нұсқаулық материал әзірлейді.

Ескерту. Қағидалар 8-6-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-7. Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы жұмыс алаңында немесе оған жақын жерде қозғалу қабілетін жоғалтқан әуе кемесін алып тастау жоспарын әзірлейді және мұндай қажеттілік туындаған кезде осы жоспардың орындалуына жауапты үйлестірушіні тағайындайды.

Қозғалыс қабілетін жоғалтқан әуе кемесін шығарудың жоспары әуеайлақта (тікұшақ айлағында) қабылданған немесе қабылданатын әуе кемелерінің сипаттамаларына негізделеді және басқалармен қатар мыналарды қамтиды:

1) осы мақсатқа арналған әуеайлақта (тікұшақ айлағында) немесе оған тікелей жақын орналасқан жабдықтар мен персоналдың тізбесі;

2) басқа әуеайлақтардан келіп түсетін эвакуациялық-қалпына келтіру жабдықтарының жиынтығын тез алуды ұйымдастыру жөніндегі шаралар.

Уәкілетті ұйым ИКАО Doc 9137 әуежай қызметтері жөніндегі нұсқаулығының 5-бөлігінде келтірілген ережелерді ескере отырып, қозғалу қабілетін жоғалтқан әуе кемесін алып тастауға қатысты әуеайлақтарды (тікұшақ айлақтарын) пайдаланушылар үшін нұсқаулық материал әзірлейді.

Оқиғаның заттай материалдарын сақтауды, әуе кемесін күзетуді және жоюды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 27 шілдедегі № 505 бұйрығымен бекітілген Азаматтық және эксперименттік авиацияда деректерді ұсыну мен авиациялық оқиғалар мен оқыс оқиғаларды тергеп-тексеру қағидаларының ережелерін басшылыққа алу қажет (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2017 жылғы 31 тамызда № 15597 тіркелген).

Ескерту. Қағидалар 8-7-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Авариялық-құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және орындау тәртібі

9. Әуежай аумағында авариялық-құтқару жұмыстарын әуежай басшысы ұйымдастырады.

Авиациялық-құтқару жұмыстарын жүргізуге тікелей басшылық жасау әуежай басшысының орынбасарына немесе әуежай басшысының бұйрығымен тағайындалатын басқа тұлғаға жүктеледі.

10. Авариялық-құтқару жұмыстары:

1) апатқа ұшырау жағдайындағы әуе кемесінің алдағы қонуы туралы хабар алған кезде;

2) авиациялық оқиға кезінде;

3) өзара іс-қимылдар жоспарына сәйкес мемлекеттік органдар мен ұйымдардың талаптары бойынша;

4) әуежай басшысының нұсқауы бойынша жүргізіледі.

11. АҚК штаттық және штаттан тыс құрамалардан (жасақтардан) тұрады. Азаматтық авиация ұйымының өртке қарсы қызметінің және ұшуды іздестіру авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қызметінің (бұдан әрі - ҰІАҚҚҚ) құралдары мен күштерінің құрамынан штаттық өрттен құтқару жасағы құрылады.

Әуежайдың әрбір ауысымында медициналық, әуеайлақтық, инженерлік-авиациялық қызметтердің (бұдан әрі - ИАҚ), тасымалдарды ұйымдастыру, арнайы көлік қызметтерінің, полицияның желілік бөлімі қызметкерлерінен штаттан тыс авариялық-құтқару бөлімшесі құрылады.

12. Өрттен құтқару жасағына өртке қарсы қызметтің құрамынан өрт құтқарушылар кіреді және мыналармен:

1) өрт автомобильдерімен;

2) фюзеляжды ашуға арналған аспаппен;

3) жылу шағылыстырғыш костюмдермен;

4) газдан, түтіннен қорғайтын құралдармен;

5) жолаушы креслоларының байлайтын бауларын кесуге арналған пышақтармен;

6) өрт автомобильдерін жинақтау ведомосіне сәйкес шанцтік аспаппен жарақтандырылады.

Өрттен құтқару жасақтарын жарақтандыру жергілікті жағдайға және жаңа авариялық-құтқару құралдарының келіп түсуіне байланысты өзгертіледі және толықтырылады.

Жасақтың жеке құрамының саны әуежай сыныбын негізге ала отырып, әуежайдың АҚК саны нормативімен анықталады, өрт автомобильдерінің саны әуеайлақты қажетті өрттен қорғау деңгейі санатымен анықталады.

12-1. Әуеайлақта ұшуды орындау кезінде және әуе кемесі ұшар алдында және ұшып шыққаннан кейін кемінде 15 минут ішінде әуеайлақтың (тікұшақ айлағының) пайдаланушысы авариялық-құтқару және өртке қарсы Көлік құралдарын басқаруға және өнімділігі барынша жоғары жабдықты пайдалануға дайын күйдегі құтқарушы-ға оқытылған білікті персоналдың жеткілікті санының болуын қамтамасыз етеді.

Ұшуды авариялық-құтқару қамтамасыз ету қызметінің персоналы ең аз әрекет ету уақытын және өрт сөндіргіш затты тиісті жылдамдықпен үздіксіз беру мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей пайдаланылады.

Ескерту. Қағидалар 12-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-2. Әуеайлақты (тікұшақ айлағын) пайдаланушы 12-1-тармақта көрсетілген міндеттерді ескере отырып және азаматтық авиацияны ұйымдастыру саласындағы уәкілетті ұйым әзірлейтін нұсқаулық материалды пайдалана отырып, авариялық-құтқару және өртке қарсы операцияларды жүргізу кезінде талап етілетін құтқарушыға ҰІАҚҚҚ персоналдың санын айқындау үшін ресурстарға талдау жүргізеді.

Бұл ретте, ҰІАҚҚҚ өрт-құтқару есебінің кезекші ауысымының ең аз штат саны әуеайлақта (бұдан әрі - КҚБ) қамтамасыз етілетін өрт қорғау деңгейі ескеріле отырып, Қағидаларға 1-қосымшада көрсетілгендей айқындалады.

ҰІАҚҚҚ персоналының саны Авариялық жоспарда және әуеайлақ жөніндегі нұсқаулықта көрсетіледі.

Әдетте авариялық-құтқару операцияларында және әуе кемесіндегі өртке қарсы күресте қолданылатын өрт жеңдерін, баспалдақтарды және басқа да авариялық-құтқару және өртке қарсы жабдықтарды пайдалану үшін персоналды қамтамасыз ету қажет.

Ескерту. Қағидалар 12-2-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-3. Өрт-құтқару есебі осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес әуе кемесінде авариялық-құтқару операциялары және өртке қарсы күрес кезінде қолданылатын жеке қорғану құралдарымен, өрт сөндіру автомобильдерімен және өрт-техникалық қару-жарақпен және басқа да авариялық-құтқару жабдықтарымен қамтамасыз етіледі. Өрт сөндіру автомобильдерінің саны "Азаматтық авиация әуеайлақтарының (тікұшақ айлақтарының) пайдалануға жарамдылығы нормаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 381 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12303 болып тіркелген) талаптарына сәйкес әуеайлақта қамтамасыз етілетін өрттен қорғау деңгейімен айқындалады.

Ескерту. Қағидалар 12-3-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12-4. ҰІАҚҚҚ персоналы өз міндеттерін тиімді орындау үшін тиісті дайындықтан өтеді және мерзімі біткен және төгілген отынның өртенуінен туындауы мүмкін өрттерді қоса алғанда, әуеайлақта пайдаланылатын әуе кемелерінің және авариялық-құтқару және өртке қарсы жабдықтардың түрлерін ескере отырып, нақты жағдайларда өткізілетін өртке қарсы жаттығуларға қатысады.

Әуеайлақтың пайдаланушысы Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы № 187 бұйрығымен (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2015 жылғы 11 қыркүйекте № 12052 болып тіркелген) бекітілген Әуеайлақтардың (тікұшақ айлақтарының) жарамдылығын сертификаттау және оларға сертификат беру қағидаларының 7 және 9-қосымшаларының талаптарын ескере отырып, ҰІАҚҚҚ персоналы үшін оқу бағдарламасын әзірлейді және оқу бағдарламасында топ құрамындағы іс-қимылдарды үйлестіруді қоса алғанда, адами фактор мәселелері бойынша даярлықты қоса алғанда көздейді.

Ескерту. Қағидалар 12-4-тармақпен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

13. ИАҚ жасағы мыналарға арналған:

1) апатқа ұшыраған әуе кемесінің негізгі және авариялық шығу жолдарын ашуды қамтамасыз ету және қажеттілігіне қарай өрттен құтқару жасағымен бірлесіп қосымша шығу жолдарын жасау;

2) әуе кемесі салонын желдету;

3) әуе кемесінен және авиациялық оқиға орнынан зардап шеккендерді эвакуациялау кезінде көмек көрсету;

4) авиациялық оқиға орнынан әуе кемесін эвакуациялау.

ИАҚ жасағы авариялық-техникалық жабдықпен жарақтандырылады.

14. Тасымалдауларды ұйымдастыру қызметінің жасағы авиациялық оқиға орнынан жолаушыларды қабылдауға, есепке алуға және тасымалдауға, сондай-ақ әуе кемесінен жүктермен багажды түсіруге арналған және осы міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін техникалық құралдармен жарақтандырылады.

15. Әуеайлақ қызметінің жасағы әуе кемесінің экипажына авиациялық оқиға орнынан зардап шегушілерді эвакуациялауға, өрт сөндірушілер мен құтқарушыларға өртті сөндіру мен жоюда көмек көрсетуге, сондай-ақ авиациялық оқиға орнынан әуе кемесінің ИАҚ жасағымен бірлесіп эвакуациялауға және әуеайлақтың ұшу алаңын жұмыс жағдайындағы қалпына қайтадан келтіруге арналған.

Жасақ жоғарыда көрсетілген міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін қажетті техникалық құралдармен жарақтандырылады.

16. Мамандандырылған көлік қызметінің жасағы жасақтарды авиациялық оқиға орнына немесе жиналу пунктіне уақтылы жеткізу мақсатында табельге сәйкес АҚК жасағын автокөлік құралдарымен қамтамасыз етуге арналған.

17. АҚК жасағының аға жетекшісі, болып әуежайдың ҰІАҚҚҚ бастығына бағынысты, ал авариялық-құтқару жұмыстары кезінде жұмыстардың тікелей басшысына бағынысты болатын тиісті ауысым бастықтары тағайындалады.

18. АҚК аға жетекшісі:

1) әуе айлақтың ауданын және ауданның жұмыс схемасын білуі;

2) өз жасағының жеке құрамын білуі және олармен іздестіру және авариялық-құтқару жұмыстарын өткізу бойынша сабақтар мен жаттығулар өткізу;

3) жасақтардың қызметкерлерімен әуе кемелерінің құрастыру схемаларын (схемалар мен плакаттар болуы), авариялық-құтқару жабдықтарының орналасқан жерін және оларды жұмыс жағдайына келтіру тәсілдерін, негізгі және авариялық шығу жолдарын, фюзеляждың сыртқы қаптамасын ашу орындарын зерделеуі;

4) жасақты авариялық-құтқару жұмыстарын өткізу үшін қажетті құралдармен және жарақтармен жабдықтау үшін шаралар қабылдауы;

5) кезекшілікке тұрар кезде жасақ қызметкерлерінің болуын, сондай-ақ авариялық-құтқару жабдықтар мен жарақтарының жарамдылығын және болуын тексеруі. Жасақтың дайындығы туралы азаматтық авиация ұйымының өндірістік-диспетчерлік қызметіне (бұдан әрі - ӨДҚ) және авариялық-құтқару жұмыстарының басшысына хабарлауы;

6) жасақтың авиациялық оқиға орнына немесе жиналу орнына авариялық-құтқару жарағы және техникасымен уақтылы келуін қамтамасыз етуі;

7) авиациялық оқиға орнында өз жасағының іс-қимылдарына жеке басшылықты жүзеге асыруы қажет.

19. Жасақтарды жинау үшін "Дабыл" және "Дайындық" хабардар ету сигналдары қолданылады.

Авиациялық оқиға кенеттен болған жағдайда немесе апатқа ұшыраған әуе кемесінің аталған әуеайлақта күтілетін қонуына 30 минуттан аз уақыт қалғанда "Дабыл" сигналы беріледі.

Апатқа ұшыраған әуе кемесінің аталған әуеайлақта күтілетін қонуына 30 минут және одан көп уақыт қалғанда "Дайындық" сигналы беріледі.

20. "Дабыл" сигналы бойынша АҚК барлық жасақтары өз жарақтарымен авиациялық оқиға орнына немесе хабарлаған кезде көрсетілген шаршыға нормативтік уақытта келеді және авариялық-құтқару жұмыстарына кіріседі.

21. "Дайындық" сигналы бойынша АҚК барлық жасақтары өз жарақтарымен жиналу орнына келеді және одан әрі авариялық-құтқару жұмыстары басшысының бұйрығын күтеді.

22. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын беру туралы шешім қабылдауды:

1) әуеайлақ ауданындағы әуе қозғалысына тікелей басқаруды жүзеге асыратын диспетчер;

2) ұшу басшысы;

3) әуежайдың басшысы;

4) әуежайдың ҰІАҚҚҚ басшысы жүзеге асырады.

23. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын хабарлау қозғалыс қызметі "Керней" типті арнайы хабарлау аппаратурасын немесе белгіленген хабарлау схемасына сәйкес АҚК барлық жасақтарына бір уақытта хабарлаудың басқа да типті хабарлау жүйесін қолданумен немесе айналымдық байланыс бойынша жүзеге асырады.

Жасақтарды хабардар ету уақыты 25 секундтан аспауы тиіс. Әрбір әуежайда қайталанатын хабарлау жүйесі көзделеді.

Хабарлау кезінде:

1) апатқа ұшыраған әуе кемесінің нөмірі және типі;

2) оқиға сипаттамасы;

3) авиациялық оқиға болған шаршы нөмірі (координаталық кесте бойынша әуеайлақ және оның маңы аумағының схемасына);

4) әуе кемесінің бортындағы жолаушылар саны;

5) әуе кемесінің бортындағы жүктің болуы, сипаттамасы және қауіптілік дәрежесі көрсетіледі.

Қосымша деректер мен ақпараттың алынуына қарай, жиналу орнына қозғалған кезде АҚК жасақтарына олар радио арқылы хабарланады.

24. "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын қабылдағандығы туралы растауды АҚК штаттық және штаттан тыс жасақтарының басшылары ӨДҚ арқылы авариялық-құтқару жұмыстарының басшысына баяндайды.

Авариялық-құтқару күштері мен құралдарының дайындығы туралы растаудың түсуіне қарай, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы әуежай басшысына авариялық-құтқару күштері мен құралдарының жұмысқа дайындығы туралы баяндайды.

25. Өзара іс-қимылдағы күштер мен құралдарды шақыру авариялық-құтқару жұмыстары басшысының нұсқауы бойынша жүзеге асырылады.

26. Авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын алғаннан кейін:

1) әуе қозғалысын басқарушы диспетчермен (ұшулардың басшысымен) байланыс орнату және жағдайды нақтылауы;

2) авиациялық оқиға орнына 5 минуттан аспайтын уақытта келуі (ұшу және қону курсы бойынша ұшу-қону жолағының шет жағынан оның 1000 м шамасында қашықтықта болуы);

3) жағдайды бағалау, авариялық-құтқару күштері мен құралдарының жеткіліктілігін талдау. Қажеттілігіне қарай өзара іс-қимылдағы күштер мен құралдарды шақыру туралы нұсқау беруі;

4) АҚК жасақтарының және тартылған қосымша күштер мен құралдардың іс-қимылдарын тікелей басқару және олардың іс-қимылдарын реттеуді жүзеге асыра отырып, авариялық-құтқару жұмыстарын өткізуде тиімділік пен ұйымдастырушылықты қамтамасыз етуі;

5) оқиға орнына коршау және жүргізіліп жатқан жұмыстардың хронометражын ұйымдастыруы;

6) әуежай басшысына авариялық-құтқару жұмыстарының барысы және қажетті көмек туралы баяндауы қажет.

27. Авиациялық оқиға орнында АҚК, егер жағдай мүмкіндік берсе, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы құтқарушылар мен экипаждың іс-үйлестіру мақсатында, апатқа ұшыраған әуе кемесінің экипажымен радио немесе желі байланысын (ұшақтық-сөйлесу қондырғысы бойынша) орнатады.

Жолаушылар мен экипажды құтқару үшін барлық жағдайда ең алдымен борттық авариялық-құтқару жабдығының барлық кешені: басқыштар, арқандар, науалар және басқа да авариялық-құтқару жабдықтары пайдаланылады.

28. Авиациялық оқиға орнында өрттен құтқару жасағы мен құтқарушылардың іс-қимылдарына:

1) егер алынып тасталған немесе ақауы бар шассилі әуе кемесінің қонуы күтілген болса, ұшу-қону алаңын көбік қабатымен жабу арқылы дайындау. Ұшу-қону алаңын көбікпен жабу туралы шешімді, қажетті уақыт пен жабдықтың жеткіліктілігін негізге ала отырып, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы қабылдайды;

2) салондағы температураны төмендету мақсатында бір уақытта фюзеляжды салқындатумен әуе кемесіндегі өртті сөндіру;

3) авариялық шығу жолдарын ашу және қажет болған жағдайда фюзеляждың сыртқы қаптамасын ашу;

4) фюзеляждың ішіне кіру, шығу жолдары, ойылған орындар, ойықтар арқылы адамдарды босату және оларды әуе кемесінен эвакуациялау кіреді.

29. Авариялық әуе кемесінен жолаушыларды эвакуациялау бойынша ИАҚ жасағының іс-қимылына мыналар кіреді:

1) негізгі және авариялық шығу жолдарын, ал олар қарысып қалған жағдайда тиісті техникалық құралдар (дискілі ара, балталар және басқа да жарақтар) көмегімен белгілеген орындарда фюзеляжды ашу;

2) әуе кемесінің бортына өту және жердегі немесе борттық авариялық басқыштарды және басқа да эвакуациялау құралдарын орнату;

3) әуе кемесін тастап шығуда экипаж мүшелері мен жолаушыларға көмек корсету және өз бетімен қозғалуға қабілетсіз адамдарды эвакуациялау.

30. Авариялық әуе кемесінде өртті сөндіру мен одан адамдарды эвакуациялау кезінде мынадай қауіпсіздік шаралары сақталуы тиіс:

1) фюзеляжды ашу және әуе кемесінен зардап шеккендерді шығару кезінде АҚК жеке құрамын зақымдамау және зардап шеккендерге қосымша жарақат түсірмеу үшін сақтық шаралары сақталуы тиіс;

2) өртті сөндіру және эвакуациялау кезінде АҚК жасағының жеке құрамы қорғану жарағын қолдануы тиіс (жылу қорғағыш костюмдер, тыныс алу аппараттары);

3) әуе кемесінен адамдарды эвакуациялау процесінде өрттен құтқару жасағының жеке құрамы өрттің қалған ошақтарының таралып кетуінің алдын алып, оған бақылау жасауды қамтамасыз етеді;

4) жолаушылар мен экипаж мүшелерін эвакуациялағаннан кейін өрттен құтқару жасағы өрттің қалған ошақтарын өшіріп, әуе кемесінің бортында ешкімнің қалмағанына көз жеткізу үшін жолаушы салондарының және экипаж кабинасының, ас бөлмесінің, дәретхананың, багаж үй-жайының және гардеробтың көрінбейтін орындарын тексеруі тиіс;

5) жарақат алған жолаушылар мен экипаж мүшелері қауіпсіз орынға (жанып жатқан әуе кемесінен 100 м жақын емес жел жағына) эвакуациялануы тиіс. Эвакуациялаудың қауіпсіз орнын медициналық жасақтың аға жетекшісімен бірге авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы анықтайды;

6) егер жолаушылар саны және экипаж құрамы туралы мәліметтер болса, оларды әуе кемесінен эвакуацияланғандар санымен салыстыру қажет. Айырмашылықтар болған жағдайда, барлық зардап шеккендерді тапқанша іздестіруді жалғастыру қажет;

7) өрттен құтқару және медициналық жасақтар оқиға орнында авариялық-құтқару жұмыстары толық аяқталғанға дейін болуы тиіс.

31. Медициналық жасақтың аға жетекшісі "Дабыл" немесе "Дайындық" сигналдарын алғаннан кейін:

1) авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы арқылы жағдайды нақтылағаннан кейін денсаулық сақтау органдарының өзара іс-қимыл жасайтын күштері мен құралдарын шақырады;

2) құралдарымен шабаданды тиеуді ұйымдастырады;

3) есірткі препараттары салынған буманы (егер ол бөлек сақталса), фургон кілті мен эвакуациялау жоспарын алып қояды;

4) оқиға орнына келеді;

5) авариялық-құтқару жұмыстарының басшысымен бірге зардап шеккендерді жинау пункті үшін орын (әуе кемесінен 100 м жақын емес) таңдайды және танымдық белгілерді қояды;

6) қажеттілігіне қарай, авариялық-құтқару жұмыстарының басшысы арқылы әуежай үй-жайларында зардап шеккендерді уақытша жинақтау пункттерін ұйымдастырады;

7) зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету жөніндегі медициналық жасақтың жұмысын ұйымдастырады, осы жұмысқа тікелей қатысады;

8) зардап шеккендерді көлікпен эвакуациялаудағы сұрыптауды басқарады;

9) сыртқы жағдайлардың жағымсыз әрекетінен зардап шеккендерді қорғау жөнінде шаралар қабылдайды;

10) қаза болған жолаушылар мен экипаж мүшелерінің мәйіттерін жинау орнын анықтайды;

11) авариялық-құтқару жұмыстары басшысымен тұрақты байланысты орнатады және жұмыс барысы туралы оған ақпарат береді.

32. Суда авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін жағалаудағы әуежайларда:

1) ұшу және қонуға отыру су үстінде жүргізілетін әуеайлақтарда қажетті катер санымен суда құтқару станциялары;

2) суда құтқару құралдары (салдар, жилеттер, құтқару дөңгелектері, қол прожекторлар және мегафондар) болады.

Судан құтқару станцияларының жеке құрамы суда апатқа ұшырағандарды құтқару тәсілдері және оларға алғашқы көмек көрсету бойынша арнайы оқудан өтеді.

33. Су астында авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу үшін сүңгуір құрамалары (шарт бойынша) тартылуы қажет.

34. Суда апатқа ұшырағандарды іздестіру және құтқару кезінде олардың оқиға орнынан ағыспен немесе желмен алып кетуі мүмкін екендігін естен шығармау керек.

35. Әуе кемесінің және оның бөліктерінің батқан орнын анықтау мақсатында буйлармен белгіленуі тиіс.

36. Әуежайларда ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз етуге қатысатын мамандарды даярлау азаматтық авиация саласындағы уәкілетті орган бекіткен бағдарламалар бойынша жүзеге асырылады.

37. ҰІАҚҚҚ бағдарламаларына сәйкес әуежайлар алдағы оқу жылына тақырыптық жоспарлар әзірлейді, оларда АҚК-нің техникалық жарақталуы ескерілген, АҚК жеке құрамын оқытудың тәртібі және дәйектілігі белгіленеді.

38. Теориялық сабақтар мен практикалық жаттығулар өткізу үшін және оның тиімділігін көтеру мен нақты жағдайларға барынша жақындау мақсатында әрбір әуежайда оқу-техникалық база құрылады (жабдықталған сынып, полигон, түтінді камера, есептен шығарылған әуе кемесі және т.б.).

39. Әуежайдың ҰІАҚҚҚ басшысы жаттығулар мен оқулар өткізудің кестесін жасайды, оларды өткізудің жоспарларын әзірлейді оның процесінде жеке құрамның іс-қимылына талдау жасалатын талқылау жүргізеді және оларға баға береді.

Оқулар жылына кемінде 1 рет өткізіледі.

Жаттығулар:

1) өрттен құтқару және медициналық жасақтарымен айына 1 рет;

2) АҚК қалған (штаттан тыс) жасақтарымен - тоқсан сайын;

3) АҚК-мен (әр ауысымда) - жылына 2 рет өткізіледі.

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидаларына 1-қосымша

ҰІАҚҚҚ құтқару-өрт сөндіру есебінің кезекші ауысымының ең аз штат саны

Ескерту. Қағидалар 1-қосымшамен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

ӨҚҚД санаты	Әуеайлақтық өрт сөндіру автомобильдерінің саны, бірлік (бұдан әрі – ӘӨА)	ҰІАҚҚҚ құтқару-өрт сөндіру есебінің кезекші ауысымының ең аз саны, адам
1	1	4
2	1	4
3	1	4
4	2	8
5	2	8
6	3	12
7	3	12
8	4	16
9	5	20
10	5	20

Қазақстан Республикасының әуежайларында ұшуды авариялық-құтқарумен қамтамасыз ету қағидаларына 2-қосымша

Әуеайлақтық өрт сөндіру автомобильінің жеке қорғаныс құралдарының, өрт техникасын жабдықтаудың және авариялық-құтқару жабдықтарының ең аз тізбесі

Ескерту. Қағидалар 2-қосымшамен толықтырылды - ҚР Көлік министрінің м.а. 13.11.2025 № 376 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Өрт-техникалық қару-жарақ пен құтқару жабдығының атауы		Өнімдер саны
1. Жеке қорғаныс құралдары:
Сығылған ауа және құтқару құрылғысы бар тыныс алу аппараты, дана		1 әрбір өрт сөндірушіге және 1 резервтік
Резервтік баллон, дана		сығылған ауасы бар әрбір аппарат үшін
Диэлектрлік жинақ (қолғап, бот, қайшы)		1
Өрт сөндірушінің жауынгерлік киімі, жиынтығы (дулыға, күрте, шалбар, отқа төзімді су өткізбейтін аяқ киім, карабині бар өрт сөндірушінің белдігі, өрт сөндірушінің балтасы		Әрбір өрт сөндіруші құтқарушыға
жылу шағылыстыратын костюм		3
Жылулық бейнелеу камерасы (6-10 санаттағы ОҚДС үшін)		1
2. Байланыс құралдары:
Арнайы дауыс зорайтқыш құрылғы, дана		1
автомобильде орнатылатын мобильді радиостанция, дана		1
портативті қол радиостанциясы, дана		3
3. Өртті сөндіруге арналған қару-жарақ:
Су жинағыш 125, дана		1
Орташа еселік көбік генераторы, дана		4
Байланыстырушы бастар
Жеңді кідірту, дана		4
Қысқыш		4
Жең кілті (барлық өлшемдер)		2
Су қабылдау өрт бағанасы, дана		1
Өрт гидрантының кілті, дана		1
Гидрант қақпағын ашуға арналған ілмек, дана		1
Полимерлі материалдардан жасалған жеңді көпір, дана		2
ОП-8 өрт сөндіргіш, дана		2
ОУ-5 өрт сөндіргіш, дана		1
Тармақталу D 70, дана		2
Тармақталу D 80, дана		2
Жалғағыш арматурасы бар қысымды жең, дана:
D 50 (51), ұзындығы кемінде 20 м		6
D 65 (66), ұзындығы кемінде 20 м		4
D 80 (77), ұзындығы кемінде 4 м		2
В-1-125 D 125 сорғыш жең, ұзындығы кемінде 4 м, дана		2
Ұзындығы кемінде 4 м D 75 қысымды-сорғыш жең, дана		2
қалқымалы және нейлон арқанмен D 125 торы D 11-ден кем емес және ұзындығы 12 м-ден кем емес, дана		1
Реттелетін су шығыны кемінде 2 л / с болатын әмбебап қол құрама оқпан, дана: D 50; D70		2 2
Бөшке-тескіш, дана		2
Көбік генераторы, дана		2
Көбік оқпаны төмен еселік, дана		2
Газ немесе ұнтақты сөндіру қондырғысы, дана		1
4. Құтқару жабдықтары:
Ұзындығы кемінде 30 м өрт сөндіру құтқару арқан, қаптамада, дана		1
Максималды өлшемдегі пайдаланылатын ұшақпен пайдалануға жарамды тартылатын құтқару баспалдақтары, дана.		1
Адамдарды құтқаруға арналған жалпы мақсаттағы баспалдақ, дана		1
5. Авариялық-құтқару құралы:
Қолмен механикаландырылмаған құрал:
Кесетін ұшы бар күшпен енуге арналған көпфункционалды құрал, дана		1
тұтас металл багор, дана		1
салмағы 5 кг балға, дана		1
жеңіл сынықтар, дана		1
ауыр сынықтар, дана		1
әмбебап сынықтар, дана		1
шанышқы күрек, дана		1
қауіпсіздік белдіктеріне арналған пышақ (кескіш), дана		Әрбір құтқарушыға
ағаш ұстасы, дана		1
ағаш ұстасы балта, дана		1
Қолмен механикаландырылған құрал:
гидравликалық домкрат, дана		1
әуе кемесінің фюзеляжын ашуға арналған гидравликалық авариялық-құтқару құралдарының жиынтығы		1
Кері аралау		1
жетегі бар дискілі кескіш, дана		1
6. Электр қуаты жабдықтары:
Электр, аккумуляторлық, топтық фонарь , дана Жеке фонарь, дана		1 Әрбір құтқарушыға
7. Санитарлық жабдықтар:
алғашқы көмек көрсету үшін төсеу, дана.		1
зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетуге арналған алғашқы көмек қобдишасы, дана		1
қорғаныс шапаны-зембіл, дана		1
отқа төзімді кенептен жасалған көрпе, дана		1
8. Басқа жабдықтар және жиынтықтау:
сүйреткіш арқан, дана		1
авариялық тоқтату белгісі, дана		1
шасси дайындаушының ведомосіне сәйкес құрал-саймандар мен керек-жарақтар, дана		1
сыйымдылығы 5 л су құтысы, дана.		1
сыйымдылығы 10 л отынға арналған канистр, дана		1
тебуге қарсы қалып, дана		2
қоршау конусы, дана		4
9. Жұмыс құжаттамасы:
әуеайлақтың графикалық жоспары		1
әуеайлақ ауданының картасы		1
техникалық қару-жарақтың өрт сөндіру тізімдемесі, дана		1