Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе на 2024-2028 годы

Решение Талгарского районного маслихата Алматинской области от 13 июня 2025 года № 42-170

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, Талгарский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе на 2024-2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Талгарского районного маслихата М. Алибеков

  Приложение к решению Талгарского районного маслихата от "13" июня 2025 года № 42-170

ПРОГРАММА

по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе Алматинской области на 2024-2028 годы

      Оглавление

      ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ 4

      1 ВВЕДЕНИЕ 7

      1.1 общие сведения по Талгарскому району 7

      1.2 Географическое расположение и природно-климатические условия 8

      1.3 Управление отходами в приоритетных задачах района/области 9

      2 Законодательная база 15

      2.1 Применяемые НПА 15

      2.2 Классификация отходов 16

      2.3 Отходы, рассматриваемые в Программе 16

      2.4 Полигоны, свалки 17

      2.5 Роль МИО в организации управления коммунальными отходами 17

      3 АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ 18

      3.1 Общие данные 18

      3.2 Инфраструктура для переработки/утилизации ТКО 19

      3.3 Организация сбора и вывоза ТКО 21

      3.4 Объекты захоронения ТКО 23

      3.4.1 Полигон ТБО 23

      3.4.2 Стихийные (несанкционированные) свалки 25

      3.5 Тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов 27

      3.6 Нормы образования и накопления ТКО 28

      3.7 Количественные и качественные показатели 30

      3.8 Основные проблемы обращения с тко и выводы 34

      3.9 Описание и анализ выделенных средств 35

      3.10 Меры стимулирования 35

      4 ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ 38

      4.1 Цели Программы: 38

      4.2 Задачи Программы 38

      4.3 Целевые показатели для Талгарского района 39

      5 ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСВУЮЩИЕ МЕРЫ 41

      5.1 Технико-технологические решения 41

      5.1.1 Общие сведения 41

      5.1.2 Анализ существующего состояния системы управления ТКО 42

      5.1.3 Совершенствование системы сбора и транспортировки ТКО 45

      5.1.4 Разработка логистических схем сбора и вывоза отходов 48

      5.1.5 Сравнительный анализ и выбор социально-экономически приемлемого варианта схемы развития системы обращения с отходами. 49

      5.1.6 Технологические решения по рекультивации закрытых полигонов 53

      5.1.7 Выводы и рекомендации 54

      5.1.8 Талгарский район как часть системы управления ТКО области 54

      5.1.9 Расчет показателей материально-технической базы и финансовых затрат 59

      5.1.10 Основные мероприятия по формированию материально-технической базы 65

      5.2 Институциональный раздел 67

      5.2.1 Задачи перед системой управления отходами района 67

      5.2.2 Переработка ТКО, как путь к решению задачи 68

      5.2.3 Реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортҰров) 74

      5.2.4 Инструменты реализации модели управления отходами 74

      5.2.5 Переработка древесных и растительных отходов 74

      6 НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ 75

      7 ПЕРВООЧЕРЕДНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ И ПЛАН РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ 76

      ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

Наименование программы

Программа по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе Алматинской области на 2024-2028 годы

Основание для разработки

-Экологический кодекс Республики Казахстан (ст.365) от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.
-Указ Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 "О концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике".
-Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" от 28 декабря 2021 года № 508.
-Приказ Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".
-Иные действующие нормативные акты утвержденные в целях реализации Экологического кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года в сфере управления отходами.

Ответственный за разработку

Акимат Алматинской области

Ответственные за реализацию

1)Акимат Талгарского района Алматинской области;
2)Специализированные организации по управлению коммунальными отходами административно-территориальных единиц Талгарского района Алматинской области.

Цели программы

-снижение негативного воздействия отходов потребления на окружающую среду и здоровье населения;
-достижение установленных показателей, направленных на постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, а также, увеличение доли восстановления коммунальных отходов и рекультивации полигонов через создание модели эффективной системы управления коммунальными отходами в населенных пунктах Талгарского района и ее реализацию.

Задачи

1)Формирование модели эффективной системы управления коммунальными отходами на территории Талгарского района, в том числе охватывающей процессы образования, сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения коммунальных отходов в соответствии с нормативными требованиями законодательства РК и с учетом специфики района (климат, география, динамика роста населения, планы развития территории и другое);
2)привлечение ресурсов, необходимых для реализации Программы;
3)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами на основе представленных обоснованных рекомендаций;
4)предоставление рекомендаций по минимизации количества мест захоронения коммунальных отходов, ликвидации несанкционированных объектов размещения отходов.

Сроки реализации

2024-2028 годы

Целевые индикаторы

К завершению Программы в 2028 году:
- 93,7% населения Талгарского района регулярно обслуживается мусоровывозящими организациями;
- стационарный пункт приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов – 3 щт.
- мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов – 1 шт.

Источники и объемы финансирования

На реализацию Программы в 2024-2028 годах будут направлены средства местного бюджета и иные (внебюджетные) источники финансирования (Рисунок 1). Общие затраты на реализацию Программы составят 1 397,411 млн. тенге.
В части компетенции Оператора РОП (АО “Жасыл даму”) возможна технологическая поддержка и софинансирование.

  в тыс. тенге

По годам

Всего

РБ

МБ

Другие источники финансирования

2024 г.

519 171


519 171

-

2025 г.

342 307


338 107

4 200

2026 г.

394 775


338 072

56 703

2027 г.

56 703


-

56 703

2028 г.

84 454


2 000

82 454

Итого:

1 397 411


1 197 351

200 060

      Объем финансирования Программы по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе на 2024-2028 годы будет уточняться при утверждении местного бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан и исходя из возможностей доходной части местного бюджета.

      В соответствии с положением Экологического кодекса РК (статья 388) Оператор РОП может развивать региональную систему управления ТБО через внедрение технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, обработке, переработке, сортировке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов.

     


      Рисунок 1 - Источники финансирования Программы

      ВВЕДЕНИЕ

      общие сведения по Талгарскому району

      Талгарский район расположен в южной части Алматинской области Республики Казахстан (Рисунок 2). Административный центр – г.Талгар. Район включает 10 сельских округов и 1 городскую администрацию (г. Талгар), всего населенных пунктов - 47.

      .

     


      Рисунок 2 - Административно-территориальное деление Алматинской области

      По данным государственной статистики численность населения на 1 января 2024 г. составила 246,366 тыс. человек или 16,1% от населения области.

      Территория района составляет 3,6 тыс км2, что составляет 3,4 % от территории Алматинской области. Плотность населения – 68,4 чел. на км2.

      Административно-территориальное деление района:

Сельский округ/город

НаселҰнные пункты

1

Талгарская городская администрация

город Талгар

2

Алатауский с/о

с. Кызылкайрат, с. Алмалык, с. Алтындан, с. Амангельды, с. Байбулак, с. Береке, с. Орман, с. Рыскулово, с. Чимбулак

3

Бельбулакский с/о

с. Бельбулак, с. Бирлик, с. Талдыбулак

4

Бескайнарский с/о

с. Бескайнар, с. Котырбулак

5

Бесагашский с/о

с. Бесагаш, с. Акбулак

6

Туздыбастауский с/о

с. Туздыбастау

7

Кайнарский с/о

с. Еркин, с. Достык, с. Еламан, с. Жалкамыс, с. Жанаарна, с. Жаналык, с. Коктал, с. Кайнар, с. Сактан, с. Теренкара

8

Гульдалинский с/о

с. Гульдала, с. Киши Байсерке

9

Панфиловский с/о

с. Панфилово, с. Аркабай, с. Каменское плато, с. Карабулак, с. Кызылту, с. Тонкерис, с. Тузусай

10

Кендалинский с/о

с. Кендала, с. Акдала, с. Актас, с. Енбекши

11

Нуринский с/о

с. Нура, с. Каратоган, с. Остемир, с. Туганбай

      Географическое расположение и природно-климатические условия

      Талгарский район расположен в южной части Алматинской области и граничит на севере с Балкашским районом, на юге с Райымбекским районом и на западе с городом Алматы и Илийским районом, на востоке с Енбекшиказахским районом. Территория района составляет 3,6 тыс. км2.

      Рельеф района представлен в пределах трех основных форм: горного (высокогорного, среднегорного и низкогорного), предгорных равнин, в том числе бугристо-грядовых песков, отрицательных форм рельефа (понижений, долин рек и ручьев).

      Климат района резко континентальный, зима холодная, лето жаркое. В январе среднегодовая температура воздуха -8 - -12° градусов по Цельсию, в июле +22 - +24° градусов по Цельсию. Среднегодовой размер осадков - 100 - 150 миллиметров.

      На территории района преобладают темно-каштановая, лугово-каштановая, луговая и болотная почва.

      На территории района находится особо охраняемый Алматинский заповедник, часть Иле-Алатауского государственного национального парка. Управление отходами в приоритетных задачах района/области

      ЦУРы

      Среди Целей устойчивого развития ООН (ЦУР), принятых Казахстаном, имеется ряд целей и задач, связанных с вопросами сокращения негативного влияния отходов на окружающую среду и здоровье населения планеты. В таблице ниже (Таблица 1), выделены такие цели и соответствующие им задачи.

      Таблица 1 – ЦУР, связанных с вопросами сокращения отходов.

ЦУР

Задача

11.6 К 2030 году уменьшить негативное экологическое воздействие городов в пересчете на душу населения, в том числе посредством уделения особого внимания качеству воздуха и удалению городских и других отходов.

11.6.1 Доля твердых бытовых отходов, которые регулярно собираются и надлежащим образом удаляются, в общей массе городских отходов.

12.3 К 2030 году сократить вдвое в пересчете на душу населения общемировое количество пищевых отходов на розничном и потребительском уровнях и уменьшить потери продовольствия в производственно-сбытовых цепочках, в том числе послеуборочные потери.

12.3.1 Глобальный индекс потерь продовольствия

12.5 К 2030 году существенно уменьшить объем отходов путем принятия мер по предотвращению их образования, их сокращению, переработке и повторному использованию.

12.5.1 Национальный уровень переработки отходов, масса утилизированных материалов

12.6 Рекомендовать компаниям, особенно крупным и транснациональным компаниям, применять устойчивые методы производства и отражать информацию о рациональном использовании ресурсов в своих отчетах .

12.6.1 Число компаний, публикующих отчеты о рациональном использовании ресурсов

12.7 Содействовать обеспечению экологичной практики государственных закупок в соответствии с национальными стратегиями и приоритетами

12.7.1 Число стран, осуществляющих стратегии и планы действий по экологизации государственных закупок

      В Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" (утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577), определяющей основной “тренд” дальнейшего развития страны в области экологии и потребления ресурсов, указывается, что стране необходимо заново выстроить комплексную систему управления отходами, охватывающую и промышленные и коммунальные отходы.

      В Концепции сообщается, что для создания соответствующей системы необходимо опираться на следующие подходы:

      -создание согласованной системы утилизации отходов с предоставлением полного спектра услуг и всесторонней охраной ландшафтов;

      -сокращение числа полигонов с переходом к широкому применению переработки и вторичного использования, а также извлечения полезных веществ и материалов, получения топлива за счет утилизации отходов;

      -развитие экономики замкнутого цикла с многооборотным использованием продукции как в рамках, так и вне цепочки создания стоимости;

      -улучшение экологической ситуации и снижение техногенного влияния на окружающую среду.

      Также в документе заявлены долгосрочные стратегические цели и целевые индикаторы "зеленой экономики", которые включают и показатели в области управления отходами (Таблица 2).

      Таблица 2 - Цели и целевые индикаторы "зеленой экономики" в области управления отходами для Республики Казахстан

Сектор

Описание цели

2030 г.

2050 г.

Утилизация отходов

Покрытие населения вывозом твердых бытовых отходов

100%


Санитарное хранение мусора

95%


Доля переработанных отходов

40%

50%

      План мероприятий по реализации Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" на 2021 - 2030 годы" (утвержден Постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 июля 2020 года № 479).

      План включает разделы с мероприятиями по реализации экологической политики в области управления отходами, включая твердыми бытовыми.

№ п/п

Наименование мероприятия

Форма завершения

Ответственные ГО за исполнение

Срок исполнения

Необходимый объем финансирования (млн. тенге)

6. Сбор, вывоз, утилизация, переработка и захоронение отходов

6.1. Охват населения вывозом твердых бытовых отходов

38

Разработка Концепции проекта Государственной программы по обращению с отходами в Республике Казахстан

Концепция проекта Государственной программы

МЭГПР (свод), МЭ, МЗ, МСХ, МИИР, акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

2021 год

не требуется * (см. примечание)

39

Организация раздельного сбора отходов в населенных пунктах

информация в МЭГПР

акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

ежегодно

не требуется * (см. примечание)

40

Развитие и поддержка строительства объектов энергетической утилизации отходов

информация в МЭГПР

акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

2021 – 2025 годы

не требуется * (см. примечание)

6.1. Полигоны захоронения твердых бытовых отходов

41

Обеспечение захоронения твердых бытовых отходов в соответствии с экологическими требованиями, санитарным правилам, и строительным нормам

отчет о выполненных работах

акиматы областей, городов Нур-Султана и Шымкента, МЗ

ежегодно

не требуется * (см. примечание)

42

Строительство новых полигонов твердых бытовых отходов, соответствующих требованиям и нормам законодательства

отчет о выполненных работах

акиматы областей, городов Нур-Султана и Шымкента

2021 – 2030 годы

не требуется * (см. примечание)

43

Ликвидация незаконных свалок с последующим вывозом отходов на сортировочные, перерабатывающие пункты

отчет о выполненных работах

акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

ежегодно

не требуется * (см. примечание)

6.2. Повышение доли переработанных отходов

44

Разработка специальных мер поддержки для развития отрасли по обращению с отходами, в том числе по их переработке

отчет о выполненных работах

акиматы областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

2021 – 2030 годы

не требуется * (см. примечание)

45

Развитие переработки органических отходов с получением биогаза

отчет о выполненных работах

акиматы, областей, городов Нур-Султана, Алматы и Шымкента

2021 – 2030 годы

не требуется * (см. примечание)

      План развития Алматинской области на 2021-2025 годы (утвержден решением областного маслихата от 29 ноября 2022 года № 30-139).

      В план включены мероприятия и целевые индикаторы. Часть мероприятий связанна с вопросами улучшения условий по управлению отходами в области и отражена в Цели 2. “Улучшение экологического состояния, восстановление численности редких и исчезающих видов диких животных на территории ГПР "Иле-Балхаш" и сохранение экосистем водных объектов и рыбных ресурсов” (Таблица 3).

      Пути достижения Плана развития:

      реализация медиаплана по экологическому образованию и просвещению через публикации в традиционных и новых СМИ, проведение мероприятий, акций на местном уровне;

      проведение на системной основе экологической акции "Birge-taza Qazaqstan" для укрепления экологических ценностей;

      строительство в области 7 объектов региональной системы управления отходами (в т.ч. 1 современного полигона ТБО в Енбекшиказахском районе, 4 сортировочных линий в Енбекшиказахском, Кегенском, Райымбекском, Уйгурском районах, 2 мусороперегрузочных линий в Талгарском районах и г.Конаев), (2023г.- 3, 2024г. - 2, 2025г. - 2);

      строительство мусороперерабатывающего завода в Талгарском районе, завод полного цикла по технологии "Мериолизис" совместно с Казахстанско-испанской компанией ТОО "WasteEnergyKazakhstan" мощностью 120 тыс. тонн в год, строительство которого даст возможность довести долю утилизации и переработки ТБО с 26,4% до 30% (2023-2024гг.);

      установки во всех селах контейнеров для раздельного сбора мусора (2023г.- 600, 2024г. - 500, 2025г. - 500).

      сокращение 70 из 131 мест складирования и приведение их экологическим требованиям и санитарным правилам (ежегодно - 2023г. - 20, 2024г. - 20, 2025г. - 30); ликвидации всех несанкционированных свалок (ежегодно не менее 100 несанкционированных свалок).

      Таблица 3 – Цель 2 Плана развития Алматинской области на 2021-2025 годы

Целевые индикаторы

Ед. изм.

Источник информации

Отчетный год

План (факт) текущего года

Плановые показатели

Ответственные исполнители

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


Макроиндикаторы












Целевые индикаторы, взаимоувязанные с финансовыми расходами











1.

Количество охваченных граждан экологической информационной кампанией
(финансирование не требуется)

%

данные
МИОР РК

-

-

-

15

20

40

50

УПРРП, УВП, акиматы районов и г.Қонаев
Заместитель акима области – Масабаев А.Д.

человек

-

-

-

172845

230460

460920

576150

2.

Доля переработки и утилизации

%

данные
МЭГПР РК УЭЖКХ
УСХ
УЗ









2.1

Доля переработки и утилизации ТБО (от объема образования)

24,1

17,0

17,6

22,0

25,0

28,4

32,5

УЭЖКХ, акиматы районов и г.Қонаев
Заместитель акима области – Масабаев А.Д.

2.3

опасных медицинских отходов (от собранного объема)

-

-

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

УЗ, УЭЖКХ, акиматы районов и г.Қонаев, заместитель акима области – Масабаев А.Д.

      Целевые показатели качества окружающей среды по Алматинской области - совокупность количественных и качественных характеристик состояния отдельных компонентов окружающей среды и иных показателей, характеризующих уровень обеспечения мер по охране окружающей среды и эффективному управлению отходами, которые должны быть достигнуты за определенный период времени (статья 37 Экологического кодекса РК).

      Показатели разрабатываются на основе Правил разработки целевых показателей качества окружающей среды, в том числе минимального перечня индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества окружающей среды (утверждены Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 19 июля 2021 года № 257).

      В период подготовки Программы для территории Алматинской области не были разработаны и утверждены целевые показателей качества окружающей среды.

      В Плане мероприятий по охране окружающей среды, финансируемых из бюджета Алматинской области на 2023-2025 годы предусмотрена разработка целевых показателей качества окружающей среды Алматинской области на 2023-2027 годы.

      Законодательная база

      Применяемые НПА

      Основанием для разработки Программы являются:

      1. Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI "Экологический кодекс Республики Казахстан" (Глава 27);

      2. Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана Стратегия "Казахстан-2050";

      3. Указ Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 "О концепции по переходы Республики Казахстан к "зеленой экономике";

      4. Закон Республики Казахстан от 28 апреля 2016 года № 506-V "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам перехода Республики Казахстан к "зеленой экономике";

      5. Протокол расширенного заседания Правительства РК от 27 января 2012 года;

      6. Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" от 28 декабря 2021 года № 508;

      7. Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 5 декабря 2014 года № 129 Об утверждении Правил разработки или корректировки, проведения необходимых экспертиз инвестиционного предложения государственного инвестиционного проекта, а также планирования, рассмотрения, отборо, мониторинга и оценки реализации бюджетных инвестиций и определения целесообразности бюджетного кредитования (с изменениями и дополнениями по состоянию на 13.04.2022 г.);

      8. Приказ Министра экологии и природных ресурсов РК №154п от 18.05.2023 года об утверждении Методических рекомендации местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами;

      9. Иные действующие нормативные акты утвержденные в целях реализации Экологического кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года в сфере управления отходами.

      Классификация отходов

      Согласно статье 338 Экологического кодекса РК, отходы разделяются по видам: опасные и неопасные. Виды отходов определяются на основании классификатора отходов (утвержден Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 6 августа 2021 года № 314). Отдельные виды отходов в классификаторе отходов могут быть определены одновременно как опасные и неопасные с присвоением различных кодов ("зеркальные" виды отходов) в зависимости от уровней концентрации содержащихся в них опасных веществ или степени влияния опасных характеристик вида отходов на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду.

      Отходы, рассматриваемые в Программе

      Согласно Экологическому кодексу РК под коммунальными отходами понимаются следующие отходы потребления:

      1. Смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы.

      2. Смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      3. Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батареи, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Полигоны, свалки

      В рамках Программы под полигоном захоронения отходов (далее – полигон) понимается специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям (Экологический кодекс РК, статья 348).

      Полигоны для твердых бытовых отходов – специальные сооружения, предназначенные для изоляции и обезвреживания твердых бытовых отходов (Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 “Об утверждении Санитарных правил “Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления”).

      Согласно Санитарным правилам устройства и содержания полигонов для твердых бытовых отходов № 3.01.016.97 (утверждены Главным государственным санитарным врачом Республики Казахстан от 29 апреля 1997 г.) полигоны, являются более технически современными по сравнению с обычными усовершенствованными свалками.

      Согласно Статье 350 Экологического кодекса РК проектом полигона отходов должно быть предусмотрено создание ликвидационного фонда для его закрытия, рекультивации земель, ведения мониторинга воздействия на окружающую среду и контроля загрязнения после закрытия полигона. Эксплуатация полигона отходов без наличия ликвидационного фонда запрещена.

      Роль МИО в организации управления коммунальными отходами

      В законодательных требованиях по управлению отходами, как правило основное внимание уделяется специализированным организациям, непосредственно занятым в процессах сбора, транспортировки, переработки/утилизации и уничтожения отходов. Требования к ним представлены в документах различных уровней и охватывают как общие вопросы, так и узко специализированные.

      Также имеются требования к объектам управления отходами (контейнеры, транспорт, полигоны, оборудование и т.д.) и системе обслуживания (тарифы, нормы).

      Однако, роль основного организатора процессов управления на местах выполняют МИО. Согласно Экологического кодекса РК в вопросах организации управления коммунальными отходами на МИО возлагается ответственность:

      1)местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы с учетом утвержденных целевых показателей качества окружающей среды несут ответственность за реализацию государственной экологической политики на местном уровне в соответствии с законодательством Республики Казахстан (Статья 28);

      2)местные исполнительные органы определяют и осуществляют мероприятия по стимулированию уменьшения объемов образования отходов, увеличения доли восстановления образующихся отходов, снижения уровня их опасности, хозяйственной деятельности субъектов предпринимательства, которые внедряют технологии, направленные на уменьшение объемов образования отходов, планируют восстановление отходов, образующихся в процессе производства продукции (выполнения работ, оказания услуг), осуществляют сбор и заготовку таких отходов, строительство соответствующих предприятий и цехов, а также организуют производство оборудования для восстановления отходов, принимают паевое участие в финансировании мероприятий по уменьшению объемов образования отходов и увеличению доли восстановления образующихся отходов (Статья 341);

      3)местные исполнительные органы организуют мероприятия по стимулированию сокращения захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их переработке, в частности методом компостирования и утилизации, в том числе в целях производства биогаза и (или) энергии (Статья 351);

      4)местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы (а также МИО сел, поселков, сельских округов) реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами. (Статья 365).

      АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

      Общие данные

      В данном разделе проводится оценка централизованной системы сбора твердых коммунальных отходов и инфраструктуры, необходимой для дальнейшего управления отходами.

      Согласно статье 367 Экологического кодекса РК, централизованная система сбора твердых бытовых отходов (далее – централизованная система) – система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов. Контейнерные площадки – специальные площадки для накопления отходов, на которых размещаются контейнеры для сбора твердых бытовых отходов, с наличием подъездных путей для специализированного транспорта, осуществляющего транспортировку твердых бытовых отходов.

      Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе

      Оценка системы управления коммунальными отходами в Алматинской области в целом опирается на применение принципов государственной экологической политики в области управления отходами:

      1)иерархии;

      2)близости к источнику;

      3)ответственности образователя отходов;

      4)расширенных обязательств производителей (импортеров).

      Система управления отходами должна быть выстроена в порядке приоритета интересов населения страны и экономической эффективности.

      В Казахстане приоритеты мер управления отходами – иерархия, указаны в статье 329 Экологического кодекса РК и расположены в порядке убывания их предпочтительности в интересах охраны окружающей среды и обеспечения устойчивого развития (Рисунок 3). Иерархия определяет экологичность мер с точки зрения рационального обращения с ресурсами, снижения эмиссий, возможности применять принципы циркулярной экономики.

      Близость к источнику определяет приоритетность в выборе места дальнейшего управления отходами, будь то переработка, утилизация, уничтожение. При равенстве прочих условий (оснащенность производства, квалификация персонала, ценовая политика и другие), здесь важную роль играет необходимость снижения риска при транспортировке.

     


      Рисунок 3 - Иерархия мер управления отходами

      Также важным при оценке действующей системы является широта охвата видов и объемов сортируемых, перерабатываемых/утилизируемых или реализуемых для дальнейшего использования компонентов ТКО.

      Инфраструктура для переработки/утилизации ТКО

      Согласно информации АО "Жасыл даму", выполняющего функции Оператора РОП, на территории Талгарского района Алматинской области в 2021 году было предприятие, специализирующееся на переработке и утилизации вторичного сырья.

      На территории Талгарского района имеются компании, специализирующиеся на приеме вторичного сырья, не вошедшие в список АО "Жасыл Даму" и представлены ниже (Таблица 4).

      Таблица 4 - Специализированные предприятия – утилизаторы отходов вторичного сырья на территории Талгарского района

Наименование предприятия

Специализация

Мощность в год

Адрес

ТОО
"NUR KAGAZY"

Утилизация отходов картонно-бумажной упаковки

30 000 в 2021 г.;
40 000 в 2022 г.

Алматинская область, Талгарский район,
с. Панфилово,
ул. Жамбыла, 121

      Из представленных выше и ниже данных видно, что на территории района имеются организации по приему отходов пластика, стекла, макулатуры, алюминиевой тары и пр.. Часть отходов перерабатывается в области или компонуется для дальнейшей реализации.

      Таблица 5 – Компании, принимающие/перерабатывающие вторичное сырье

Наименование предприятия

Специализация

Адрес

ИП Сапаров Р.

Переработка, сбор ПВД, ПНД, стрейч пленки

г.Талгар

ТОО "Zeco"

Стеклотара и стеклобой, макулатура, пластмассы (ПЭТ, ПНД, ПВД, ПВХ)

Алматинская область, Талгарский район, с.о. Кендалинский, с. Енбекши

ТОО "P.T.Z."

Отходы пластиковой упаковки

Алматинская область, Талгарский район, г. Талгар, ул. Рыскулова, 19

ТОО "Das Gold"

Пластмассы (ПЭТ, ПНД, ПВД, ПВХ)

Алматинская область, Талгарский район, Кендалинский сельский округ

      Медицинские отходы

      Медицинские отходы согласно статье 351 Экологического кодекса РК также запрещено захоранивать на полигонах.

      Согласно информации на сайте акимата (опубликовано в 2020 году) в районе функционируют 1 центральная районная больница, 2 сельские больницы, 1 поликлиника, 9 медпунктов, 12 сельских врачебных амбулаторий, 11 фельдшерско-акушерских пунктов. В лечебных учреждениях Талгарского района работают 279 врачей.

      В Кендалинском с/о на территории полигона имеется печь-инсинератор для сжигания отходов, включая медицинские, пищевые, текстиль (см. раздела “Объекты захоронения ТКО”).

      Отходы электрического и электронного оборудования (ОЭЭО)

      Данные виды отходов запрещено захоранивать на полигонах (Экологический кодекс РК, Статья 351).

      В Талгарском районе нет организации, принимающей на утилизацию/переработку отходы электрического и электронного оборудования (ОЭЭО).

      Организация сбора и вывоза ТКО

      Согласно данным Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - Бюро Национальной статистики АСПР РК) в 2022 году сбором и вывозом ТКО занимались 12 организаций по сбору и вывозу коммунальных отходов.

      Таблица 6 - Количество организаций, занимающихся сбором и вывозом ТКО

Наименование

2020 г

2021 г

2022 г

Организации, занимающиеся сбором и вывозом ТКО

12

14

14

      По данным акимата вывозом ТКО в населенных пунктах Талгарского района занимаются 9 мусоровывозящих компаний: ПК "Марат", ТОО "Компания Тазар", ИП "Абылай", ТОО "Мусабеков", ИП "Нуршырак", ИП "Арт", ИП "Калжанов", ТОО "Алуа", ТОО "Bastau 2023".

      Данные по автопарку мусоровывозящих организаций Талгарского района представлен в таблице ниже (Таблица 7).

      Таблица 7 – Автопарк МВО Талгарского района

АТО

Мусоровывозящая техника

г.Талгар

Камаз-2, Самосвал-3, мусоровоз-6, Зил-3, условия средние

Алатауский с/о

Камаз 55102. ГАЗ САЗ 3507. Техническое состояние: на ходу.

Бельбулакский с/о

Мусоровоз - 1 ед., Газ 53 - 1 ед., Газель - 1 ед., ЗИЛ - 7 ед.

Бескайнарский с/о

ЗИЛ-130, 1 шт., техническое состояние - рабочее

Бесагашский с/о

3 КамАЗ с компактором для перевозки мусора

Туздыбастауский с/о

4 мусоровоза (Камаз, Зил)

Кайнарский с/о

3 Самосвал Газ 53, Зил сельхоз., Зил Мусоровоз

Гульдалинский с/о

Мусоровоз КАМАЗ, ЗИЛ-130 бортовой, в хорошем состоянии.

Панфиловский с/о

4 мусоровоза, Камаз, Зил, Трактор, техническое состояние среднее; 2 ед. (Зил, ГАЗ-53) техническое состояние-среднее; 2 ед. (Зил, мусоровоз)

Кендалинский с/о

Самосвал КаМАЗ, мусоровоз ЗИЛ-130, среднее состояние

Нуринский с/о

-

      Источник: Акимат Талгарского района

      Данные по количеству населения, получающему услуги по вывозу ТКО мусоровывозящими организациями (далее МВО) за 2019-2021 и 2023 годы доля населения, получающего централизованные услуги по вывозу ТБО представлены ниже (Таблица 8).

      Таблица 8 – Население, регулярно обслуживаемое МВО

Наименование

2020

2021

2022

2023

Население, тыс. человек

86,37

89,70

н/д

254,17*

Доля обслуживаемого МВО населения от общей численности жителей района, %*

58,6%

42,8%

н/д

105,8%*

      Источник данных за 2019-2021 годы - Бюро Национальной статистики АСПР РК ,

      Источник данных за 2023 год – акимат района

      *- показатель получен как соотношение количества населения, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией к общему населению данного района

      Средний показатель (базовый) доли населения, регулярно обслуживаемого мусоровывозящими организациями в Талгарском районе – 63,7%. Базовый показатель рассчитывается за последние 3 года, в данном случае без учета доли охвата населения вывозом коммунальных отходов в 2022 году, по которому нет данных для всех регионов Алматинской области.

      Анализ полученных от акимата исходных данных показал полное отсутствие надлежащего учета и контроля со стороны МИО в сфере обращения с ТБО и управления ими.

      В период разработки Программы в районах области была проведена цифровизация контейнерных площадок, расположенных в населенных пунктах района и создан их реестр. Талгарский район цифровизацию контейнерных площадок не проводил и предоставил следующие данные:

      Количество контейнерных площадок – 392 площадки, из них в жилищном фонде – 265 площадок, у организаций и других юр. лиц – 127 . Цифровизация контейнерных площадок на территории района не проведена, реестр отсутствует.

      По данным акимата района общее количество контейнеров в населенных пунктах района - 1488 шт., металлические и пластиковые (в жилищном фонде – 1085 шт., у организаций и других юр. лиц – 403 шт.).

      Выводы: в районе данные по охвату населения, предоставленные акиматом, не соответствуют данным Бюро статистики. Учет объемов образования и накопления ТКО у источников образования, а также контроль за их движением отсутствует, в связи с чем выполнить анализ данных в сфере обращения отходами невозможно.

      Объекты захоронения ТКО

      Полигон ТБО

      Полигон ТБО расположен на землях Кендалинского с/о Талгарского района в 3 километрах северо-восточнее селитебной зоны с.Актас и в 6 километрах северо-восточнее г.Талгар, на расстоянии 600 м с юго-восточной стороны находятся дачи (Кадастровый номер – 03-051-146-764) (Рисунок 4, Рисунок 5). Целевое назначение земельного участка – для строительства и обслуживания полигона по приему, сортировке и переработке ТБО.

     


      Рисунок 4 - Местоположение полигона ТБО в Талгарском районе

      Согласно СанПиН №237 от 20.03.2015 г., утвержденных Министерством национальной экономики РК, данный объект относится ко II классу санитарной опасности с размером СЗЗ не менее 500 м. (раздел 11, пункт 47 компостирование мусора без навоза и фекалий).

      По Экологическому кодексу РК согласно ст.40, по значимости и полноте оценки воздействия на окружающую среду предприятие относится к I категории.

      По заключениям уполномоченных органов выбранный участок отвечает основным санитарно- гигиеническим требованиям, предъявляемым к площадкам организации полигонов твердо-бытовых отходов.

      В то же время, необходимо обратить внимание, что в зоне влияния полигона находится жилая зона с.Актас и дачные массивы.

      Полигон принадлежит на правах частной собственности ТОО "ЭкоСервисГрупп" ( БИН 080940002855) . По данным, полученным от компании, основным видом деятельности компании является: оказание услуги по приему, переработке, в т.ч. сжигании и захоронению твердых бытовых отходов на полигон.

     


      Площадка размещена на участке, площадью 7,4000 га, отведҰнном на основании акта на право частной собственности на земельный участок N 605943 от 10.10.2008г, разделенном на 2 участка: 1 участок – 4.68 га под линию сортировки мусора; 2 участок – 2,72 га под административное и вспомогательные участки.

      На полигоне установлена печь-инсинератор, на установке которой осуществляется сжигание отходов (медицинские отходы, промасленная ветошь, промасленные фильтры).

      Согласно заключению на полигоне имеется линия по переработке тв?рдых бытовых отходов предназначена для ручной сортировки и, в дальнейшем, частичной переработки до 33868 тонн в год. Из них 40% является сырь?м и 60% - остаточный мусор. Отсортированное сырь?: бумага и пластмасса прессуются, металлолом и древесные отходы отправляются на склад временного хранения без дополнительной переработки.

      Полигон ТБО размещается в отработанном карьере, глубиной до 30 метров. В качестве ограждения используется обваловка по периметру высотой 1,5м, шириной 2 м и сетчатое ограждение. Гидроизолирующим материалом дна являются песочно-гравийные материалы. Полигон предназначен для складирования неутильной части твердых бытовых отходов, их уплотнения с обеспечением быстрой изоляции отходов от внешней среды, путем укрытия регламентированного слоя отходов местным грунтом.

      Доставка ТБО на полигон осуществляется кузовным специализированным автотранспортом.

      Коммунальные отходы принимаются на полигон ТБО в отсортированном виде спец. автотранспортом предприятий г.Алматы и Алматинской области (Талгарского района.)

      Годовой объем поступающих отходов с учетом остаточного мусора на полигон ТБО для временного хранения, следующий: макулатура, картон и другие отходы бумаги - 50200 т/год.

      Состав поступаемых отходов (%): бумага и древесина - 60; тряпье - 7; пищевые отходы -10; стеклобой - 6; металлы - 5; пластмассы – 12. Поступающие отходы относятся к IV классу опасности

      Фактически на полигоне с учетом сортировки собирается 50200 т/год или 167333 м3.

      Режим работы предприятия – 300 дней в году, в 1 смену, продолжительностью 8 часов (дежурный персонал работает круглосуточно), численность работающих - 22 человека, в том числе 3 человека ИТР (по данным Заключения) и 30 человек (по данным акимата).

      Стихийные (несанкционированные) свалки

      Согласно докладу Министра экологии и природных ресурсов РК, в рамках космомониторинга, в 2023 году в Алматинской области выявлено 375 свалок, из них ликвидировано порядка 37% (142 свалки).

     


      Рисунок 6 - Объекты размещения отходов в разрезе административных районов Алматинской области

      У населения имеется возможность следить за состоянием свалок с помощью онлайн сервиса (https://wasteopen.gharysh.kz/) АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары" - исполнителя космического мониторинга.

      Места несанкционированного размещения отходов (свалки) являются большой проблемой для населения и МИО.

      Неприятные запахи, риски заболеваний, место возможного притяжения деклассифицированных элементов общества (бродяги), скопление птиц (чайки, вороны и т.д.) и бездомных животных негативно сказываются на внешней стороне жизни соседствующих домов. Это удешевляет недвижимость в округе и отталкивает потенциальных инвесторов от приобретения коммерческой недвижимости.

      Также есть риски загрязнения почв, грунтовых вод и близлежащих поверхностных вод, в случае наличия биоразлагаемых отходов – атмосферы.

      Как правило, такие свалки начинаются с вываливания строительных или крупногабаритных отходов и/или при перебоях в графике вывоза отходов. Основные места формирования свалок – неосвоенные территории частного или промышленного сектора, прилегающие пустыри, лесистые или кустарниковые зоны.

      Процесс ликвидации свалок включает сбор, транспортировку и передачу отходов специализированным организациям для сортировки, обезвреживания, переработки, утилизации или захоронения.

      Для предотвращения образования стихийных свалок Министерством экологии и природных ресурсов РК принят ряд мер на законодательном уровне: внедрено лицензирование и уведомительный порядок для субъектов предпринимательства по управлению отходами, введено обязательство по раздельному сбору отходов по фракциям, также увеличены штрафы за нарушение требований по обращению с отходами на физических лиц с 10 МРП на 50 МРП (для юридических лиц малого предпринимательства - 100 МРП, среднего – 100% и крупного – 200% от экономической выгоды). Кроме того, акиматам было рекомендовано подключить мусоровывозящие организации к работе в информационной системе "Е-курылыс", где при помощи GPS-датчиков можно будет отследить передвижение спецтехники по вывозу мусора.

      Анализ данных и натурные обследования объектов размещения отходов (полигонов) на территории области позволяет сделать выводы о их несоответствии требованиям законодательства.

      Для предупреждения образования новых и расширения текущих свалок рекомендуется:

      1. создание и ведение автоматизированной информационной системы обращения с отходами Алматинской области (далее АИС), обеспечивающей комплексный и системный подход за обращением с отходами;

      2. внедрение автоматизированного коммерческого учета движения отходов на территории области и с возможностью получения баланса отходов за любой временной промежуток;

      3. обязательное снабжение мусоровывозящей техники спутниковыми навигационными системами в соответствии с правилами управления коммунальными отходами (Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 28 декабря 2021 года № 508) с включением их АИС "Отходы);

      4. неукоснительное соблюдение утвержденного графика вывоза отходов от источников;

      5. постоянное выявление/мониторинг несанкционированных мест размещения отходов (свалок);

      6. ликвидация несанкционированных мест размещения отходов (свалок) с рекультивацией территории;

      7. выполнение требований по организации сбора (площадки, контейнеры) и вывоза строительных и крупногабаритных отходов (СТ РК 3780-2022. “Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов”);

      8. проведение работы с населением и организациями о недопустимости размещения отходов в неположенных местах с указанием ответственности в рамках законодательства РК;

      9. информирование общественности о случаях предотвращения или выявления несанкционированного размещения отходов с принятыми мерами наказания (пример статьи об обнаружении свалки и принимаемых мерах: https://www.gov.kz/memleket/entities/ecogeo/press/news/details/498656?lang=ru).

      Тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов

      Данные по утвержденным нормам образования и накопления отходов, а также тарифам на их сбор, транспортировку, сортировку и захоронения по населенным пунктам района не предоставлены.

      Расчет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов производится по методике, утвержденной Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 14 сентября 2021 года № 377.

      При расчете тарифа учитывается себестоимость фактических и/или нормативных затрат участников рынка, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТКО, сгруппированные по статьям калькуляции. Таким образом, тариф состоит из 3-х частей: 1) сбор и транспортировка, 2) сортировка, 3) захоронение.

      Действующая методика тарификации позволяет учитывать себестоимость в зависимости от этапа управления отходами. Затраты могут быть оптимизированы за счет реализации отсортированного вторичного сырья и/или при передаче части услуг сторонним организациям, не входящим в централизованную систему сбора ТКО. При этом необходимо учитывать потребность в создании и/или развитии соответствующей инфраструктуры, обязательное использование специально оборудованных транспортных средств и источников финансирования.

      Проведенный анализ исходных данных, включая данные статистической отчетности, показал, что коммерческий учет и контроль за обращением с отходами в районе не ведется. Следовательно, вопрос обоснованности норм накопления и "справедливого" тарифа за сбор, вывоз, захоронение ТКО в населенных пунктах района стоит очень остро и необходимо проведение мероприятий по внедрению автоматизированного коммерческого учета за образованием и контроля за движением ТКО.

      Для определения "справедливого" тарифа на сбор, вывоз и захоронение ТКО могут быть применены следующие меры:

      1.Внедрение автоматизированного коммерческого учета за объемом образования и движением ТКО.

      Данный пункт является частью необходимых мер по выполнению положения Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" в следующем вопросе - “Для решения проблем с ТБО необходима реализация следующих мероприятий:

      5) совершенствование сбора, обработки и предоставления статистической информации для мониторинга достижения целевых показателей в сфере обращения с ТБО”.

      2.Тендерное распределение объектов централизованной системы сбора ТКО для развития конкурентного рынка.

      3.Стремление к увеличению доли сортированного утиля с дальнейшей реализацией в качестве вторичного сырья для производства.

      4.Стремление к снижению себестоимости в процессе управления ТКО и отсортированного вторичного сырья, включая внедрение наилучших доступных техник (технологий), оптимизации логистики отходов.

      5.Увеличение доли населения, вовлеченного в процесс сортировки.

      Нормы образования и накопления ТКО

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов рассчитываются на основе типовых правил (утверждены Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 1 сентября 2021 года № 347) и должны охватывать следующие виды объектов жилищного фонда и нежилые помещения в соответствии с таблицей ниже (Таблица 9).

      Несмотря на то, что правила существуют с 2014 года (1 редакция), во многих населенных пунктах района до сих пор расчет норм образования и накопления ТКО не произведен.

      Вышеуказанные нормы, в соответствии с утвержденными Правилами, определяются после проведения сезонных замеров, т.е. для расчета необходимо проведение работ на протяжении 11-12 месяцев. В ситуации, когда полноценный коммерческий учет объемов образования отходов у источников их образования отсутствует, отсутствие утвержденных норм не позволяет рассчитать справедливый тариф на сбор, вывоз, сортировку и захоронение ТКО.

      Таблица 9 - Нормы образования и накопления коммунальных отходов для объектов жилищного фонда и нежилых помещений

Объект накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Расчетные
нормы
накопления, м3/год

1

Домовладения благоустроенные и неблагоустроенные

1 житель


2

Общежития, интернаты, детские дома, дома престарелых и т.п.

1 место


3

Гостиницы, санатории, дома отдыха

1 место


4

Детские сады, ясли

1 место


5

Учреждения, организации, офисы, конторы, сбербанки, отделения связи

1 сотрудник


6

Поликлиники

1 посещение


7

Больницы, санатории, прочие лечебно-профилактические учреждения

1 койко-место


8

Школы и другие учебные заведения

1 учащийся


9

Рестораны, кафе, учреждения общественного питания

1 посадочное место


10

Театры, кинотеатры, концертные залы, ночные клубы, казино, залы игровых автоматов

1 посадочное место


11

Музеи, выставки

1 м2 общей площади


12

Стадионы, спортивные площадки

1 место по проекту


13

Спортивные, танцевальные и игровые залы

1 м2 общей площади


14

Продовольственные магазины

1 м2 торговой площади


15

Торговля с машин

1 м2 торговое место


16

Промтоварные магазины, супермаркеты

1 м2 торговой площади


17

Рынки, торговые павильоны, киоски, лотки

1 м2 торговой площади


18

Оптовые базы, склады продовольственных товаров

1 м2 общей площади


19

Оптовые базы, склады промышленных товаров

1 м2 общей площади


20

Дома быта: обслуживание населения

1 м2 общей площади


21

Вокзалы, автовокзалы, аэропорты

1 м2 общей площади


22

Пляжи

1 м2 общей площади


23

Аптеки

1 м2 торговой площади


24

Автостоянки, автомойки, АЗС, гаражи

1 машино-место


25

Автомастерские

1 работник


26

Гаражные кооперативы

на 1 гараж


27

Парикмахерские, косметические салоны

1 рабочее место


28

Прачечные, химчистки, ремонт бытовой техники, швейные ателье

1 м2 общей площади


29

Мастерские ювелирные, по ремонту обуви, часов

1 м2 общей площади


30

Мелкий ремонт и услуги (изготовление ключей и т.д.)

1 рабочее место


31

Бани, сауны

1 м2 общей площади


32

Юридические, организующие массовые мероприятия на территории района

1000 участников


33

Садоводческие кооперативы

1 участок


      Рекомендуемые мероприятия: Создание Системы управления ТКО на территории района, включающей внедрение автоматизированного коммерческого учета за образованием и движением ТКО в предлагаемой к созданию АИС "Отходы", включающей подсистему территории Талгарского района, что позволит определять сложившуюся норму образования и накопления ТКО у источников их образования, и будет влиять на определение "справедливого" тарифа. Количественные и качественные показатели

      В текущем разделе представлены данные по обращению с твердо- коммунальными отходами, полученные от районного акимата и статистические материалы, находящиеся в свободном доступе на сайте Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - Бюро Национальной статистики АСПР РК).

      Согласно данным Бюро статистики (Рисунок 7) на территории района общий объем собранных отходов в 2022 году увеличился на 0,03% по сравнению с 2020 годом, а от домашних хозяйств – в 1,26 раза; на объекты размещения отходов поступило в 1,8 раза больше, в то же время численность населения за период выросла на 14,3%. Данные статистики за 2021 год не могут быть использованы ввиду их некорректности (6 тонн – всего объем собранных и вывезенных отходов, столько же – от домашних хозяйств и столько же поступило на полигон).

      Данные по объему отсортированных отходов в 2021 и 2022 годах показывают соответственно 12 684 тонны и 13052 тонны, с увеличением в 2022 году по отношению к предыдущему – на 102,9%.

      Анализ данных (Рисунок 7, Таблица 12, Таблица 13) позволяет сделать вывод об отсутствии полноценного учета за объемом образования отходов, обращением с ними и их движением. Данные, поступившие от акимата во время разработки Программы, а также отчетные данные, поступившие в органы госстатистики, подтверждают полное отсутствие управления отходами на территории района, что требует разработки мероприятий, направленных на создание системы управления отходами.

      При запрете законодательством захоронения потенциального вторичного сырья часть собираемых коммунальных отходов в районе направляется на полигоны/свалки без сортировки. Часть образующихся отходов, из-за неполного охвата населения услугами вывоза ТКО, может поступать на несанкционированные свалки, сжигаться на приусадебных участках, пищевые отходы в сельской местности, как правило, используются на корм скоту.

     


      Рисунок 7 – Динамика обращения с ТКО в районе

      Таблица 10 - Объем утилизированных и захороненных (депонированных) отходов в Талгарском районе Алматинской области, тыс. тонн

2020 г

2021 г

2022 г

10,79

5,788

8,089

      источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК

      Таблица 11 - Объем отходов, направленных сторонним организациям для переработки, тыс. тонн

2020 г

2021 г

2022 г

x

8,526

9,327

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (Х – конфиденциальные данные)

      Представленная выше таблица (Ошибка! Источник ссылки не найден.) указывает на факт проведения сортировки коммунальных отходов с дальнейшей передачей (продажей) на переработку/утилизацию или захоронение остатков сортировки. Как видно из таблицы по сортировке отходов (Таблица 13), даже без указания в целях конфиденциальности конкретных объемов, можно понять, что в районе и за его пределами имеется спрос на утиль/вторичное сырье.

      Таблица 12 - Общий объем собранных коммунальных отходов в Талгарском районе Алматинской области в 2022 году

Регион

Общий объем собранных отходов, с учетом отходов само-вывозящих предприятий

Из них

В том числе

Объем собранных отходов домашних хозяйств

объем собранных ТКО

пищевые отходы

макулатура, картон и отходы бумаги

Стекло-бой

отходы пластмассы, пластика, полиэтилена и полиэтилен-терефталатовая упаковка

электронное и электрическое оборудование

металлы

шины

одежда, текстиль

отходы уборки улиц

отходы рынков

прочие смешанные отходы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Талгарский район

20 636

20 249

-

-

-

-





2 568

47

17 634

11 776

Регионы

Объем транспортированных коммунальных отходов

В том числе

на полигоны для ТБО

передано сторонним организациям/ мусоро-перерабатывающим заводам

на собственные объекты по управлению отходами

прочие

16

17

18

19

20

21

Талгарский район

20 249

20 249

-

-

-

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК

      Таблица 13 - Общий объем отсортированных отходов в разбивке по видам отходов за 2022* год, тонн

Регион

Всего

В том числе

Проектная мощность сортировочного сооружения, тонн в год

пищевые отходы

макулатура, картон и отходы бумаги

стеклобой

отходы пластмассы, пластика, полиэтилена и полиэтилен-терефталатовая упаковка

электронное и электрическое оборудование

лом цветных и черных металлов

шины

дерево, листья

одежда, текстиль

прочие отходы


Алматинская область

70 348

13 579

17 323

2 899

8 945

-

1 116

-

24 145

2 341

-

140 000

г.а. Қонаев

17 564

-

5 971

1 633

6 463

-

260

-

896

2 341

-

30 000

Талгарский р-н

13 052

x

5 612

906

1 999

-

810

-

x

-

-

70 000

Илийский р-н

х**

x

x

x

x

-

x

-

x

-

-

x

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (х – конфиденциальные данные)

      *- Данные материалы о сортировке по видам в разрезе А.Т.Е., входящих в Алматинскую область имеются только для 2022 года.

      **- Статус конфиденциальности данных применяется по требованию первоисточника и, как правило, речь идет о единственном источнике таких данных.

      Основные проблемы обращения с тко и выводы

      Данные, представленные в разделе “Количественные и качественные показатели”, характеризуют ситуацию с образованием и управлением коммунальными отходами следующим образом:

      -централизованная система сбора коммунальных отходов не обеспечивает охват 100% населения и юридических лиц района;

      -полноценный анализ обращения с коммунальными отходами на территории района выполнить невозможно ввиду отсутствия надлежащих отчетных данных в органы государственной статистики и данных, предоставленных акиматом по запросу разработчика.

      Исходя из вышеизложенного, можно сделать следующие выводы о существующем порядке управления ТКО в Талгарском районе Алматинской области:

      1. В районе не создана система управления и обращения с ТКО. Отсутствует коммерческий учет за движением ТКО и ведение мониторинга их баланса за любой период времени.

      2. Нормативно-правовые акты местного значения, определяющие порядок обращения с ТКО на подведомственных акимату территориях, не разработаны.

      3. Системной работы в акиматах по определению норм образования и накопления ТКО не проводится, что сдерживает расчет и утверждение тарифа на сбор, вывоз, сортировку и захоронение отходов. Приказы Министерства экологии № 347 от 1 сентября 2021 года и № 377 от 14 сентября 2021 года не исполняются.

      4. При отсутствии утвержденной нормы образования и накопления ТКО, тарифа на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение отходов проведение конкурсов на определение мусоровывозящих компаний невозможно.

      5. Правила и порядок деятельности мусоровывозящих организаций, правила эксплуатации полигонов и санкционированных свалок не разработаны.

      6. Имеющиеся объекты захоронения отходов (полигоны, санкционированные свалки) не соответствуют требованиям природоохранного законодательства РК, нормативно-техническим документам. На полигон поступают отходы, запрещенные к захоронению согласно статье 351 Экологического кодекса РК.

      7. Не определена организация для эксплуатации полигона/санкционированной свалки ТБО.

      8. Данные государственной статистической отчетности в сфере обращения с ТКО не позволяют выполнить анализ деятельности предприятий и организаций, что препятствует планированию и прогнозу деятельности в сфере обращения с ТКО в населенных пунктах района.

      9. Неконтролируемое разложение биоразлагаемых компонентов отходов (пищевые, растительные, органические) на полигоне будут вести к выделению свалочного газа (в основном метана) и, как следствие, повышается риск пожаров в теле полигона и загрязнение парниковыми газами.

      10. Сложившийся порядок управления коммунальными отходами в районе не позволяет полноценно соблюдать принцип иерархии мер по предотвращению образования отходов и управления образовавшимися отходами в порядке убывания их предпочтительности в интересах охраны окружающей среды и обеспечения устойчивого развития РК.

      11. Мероприятия по работе с населением, заинтересованного в сортировке и переработке ТКО, не разработаны и не проводятся.

      Описание и анализ выделенных средств

      План мероприятий по охране окружающей среды, финансируемых из бюджета Алматинской области на 2023-2025 годы включает мероприятия по обращению с отходами и соответствующие бюджеты (Таблица 14).

      Планом не предусмотрено достаточное финансирование развития инфраструктуры по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе.

      Таблица 14 - Мероприятия по обращению с отходами из Плана по охране окружающей среды Алматинской области (2023-2025 годы)

Наименование мероприятия

Ответственные за исполнение

Срок исполнения

Предполагаемые расходы (тыс.тенге)

Источники финансирования

2023 г

2024 г

2025 г


Приобретение контейнеров для сбора ТБО

Управление энергетики и жилищно-коммунального хозяйства Алматинской области

2023-2025

37000,000

20000,000

20000,000

Местный бюджет

Строительство полигона ТБО в с.Ақбастау ауылы Енбекшиказахского района Алматинской области

Управление энергетики и жилищно-коммунального хозяйства Алматинской области

2024-2025

0,000

35463,000

1000000,000

Местный бюджет

Рекультивация стихийных свалок с.Шелек Енбекшиказахского района

Акимат Енбекшиказахского района

2024-2025

0

80 000

80 000

Местный бюджет

      Меры стимулирования

      Субсидирование приоритетного сектора экономики

      Мерами государственной поддержки частного предпринимательства (утверждены Постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2019 года № 1060) предусмотрены субсидии части ставки вознаграждения в рамках национального проекта по развитию предпринимательства на 2021 – 2025 годы по приоритетным секторам экономики, куда входят:

      -сбор, обработка и удаление отходов; утилизация (восстановление) материалов;

      -деятельность по ликвидации загрязнений и прочие услуги в области удаления отходов.

      Указанные Меры государственной поддержки предусматривают субсидирование по кредитам в рамках проектов по обрабатывающей промышленности и услугам:

      -Сбор неопасных твердых бытовых и промышленных отходов (то есть мусорных отходов) в местах накопления, мусорных контейнерах, передвижных мусорных контейнерах, баках, емкостях и т.д., и смешанных реверсируемых материалов. Сбор реверсируемых материалов.

      -Сбор мусора из мусорных урн в общественных местах.

      -Сбор строительных отходов и отходов разложения. Сбор и вывоз строительного мусора, таких как кисти и прочий строительный мусор. Сбор отходов от выпуска текстильных изделий. Деятельность по вывозу отходов к местам переработки для неопасных отходов.

      Государственно-частное партнерство (ГЧП) в области управления ТКО

      Такая форма реализации мероприятий по управлению ТКО может быть осуществлена в соответствии с законодательством РК в области государственно-частного партнерства (статья 366 Экологического Кодекса РК).

      Мероприятия могут включать как ранние этапы – проектирование, строительство, так и непосредственно реализацию и эксплуатацию объектов управления отходами и вторичным сырьем, а также ликвидацию стихийных свалок.

      Инициаторами проектов выступают МИО, они же разрабатывают и утверждают конкурсную документацию по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Финансирование частного партнера в рамках проектов государственно-частного партнерства по управлению ТКО происходит за счет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, а также иных не запрещенных законодательством РК источников финансирования.

      Закуп энергии от источников ВИЭ

      Гарантирована покупка расчетно-финансовым центром по поддержке возобновляемых источников энергии электрической энергии, произведенной объектами по энергетической утилизации отходов в соответствии с законодательством РК в области поддержки использования ВИЭ (Закон РК от 02.01.21 г. № 401-VI “О поддержке использования возобновляемых источников энергии”).

      Энергетической утилизацией отходов называется процесс термической обработки отходов с целью уменьшения их объема и получения энергии (так называемая технология "waste-to-energy" - отходы в энергию), в том числе использования их в качестве вторичных и (или) энергетических ресурсов, за исключением получения биогаза и иного топлива из органических отходов (Экологический кодекс РК, статья 324).

      В общемировом пространстве данная технология не является возобновляемой. В Казахстане в 2020 году был принят Закон "О поддержке использования возобновляемых источников энергии", куда был включен термин "термической утилизации" отходов. Основной задачей такой утилизации является сокращение объемов отходов на полигонах/свалках и рекуперация энергии.

      Зеленая таксономия (Классификация "зеленых" проектов)

      В Казахстане разработана и утверждена Зеленая таксономия (Постановление Правительства РК от 31 декабря 2021 года № 996 "Об утверждении классификации (таксономии) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты").

      Классификация (таксономия) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты включает категорию устойчивое использование воды и отходов (устойчивое использование воды и водосбережение, отходы и сточные воды, сохранение и восстановление ресурсов).

      Оборудование для восстановления вторичного сырья (исключая сжигание), повторного использования и переработки вторичного сырья, в том числе оборудование для переработки строительных материа лов, металлического лома, пластмасс, стекла, бумаги, электроники (исключая опасные компоненты), отработанных шин.

      Показатель порога - переработка собранного вторичного сырья не менее 80 %.

      Оператор РОП (АО “Жасыл Даму”)

      Вопросами развития инфраструктуры для управления отходами и вторичным сырьем с января 2022 года занимается АО "Жасыл Даму" в рамках компетенции Оператора РОП.

      В соответствии с положением Экологического кодекса РК (статья 388) Оператор РОП может развивать региональную систему управления ТКО через внедрение в Республике Казахстан технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, обработке, переработке, сортировке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов.

      На дату начала работ по разработке Программы субсидирование Оператором РОП процесса управления отходами/вторичным сырье по Казахстану было приостановлено, в связи с изменением юридического статуса Оператора РОП и разработки необходимых документов. Потеря финансовой поддержки негативно сказалась на отрасли и часть компаний, специализированных на сборе и переработке/реализации вторсырья, приостановила или полностью завершила свою деятельность по сортировке и передаче утиля.

      Неэкономические стимулы

      С введением в 2021 году нового Экологического кодекса РК предусмотрено усиление мер по обязательному раздельному сбору отходов по следующим фракциям:

      1) "сухое" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрое" (пищевые отходы, органика и иное).

      Раздельный сбор позволит увеличить объемы вторичного сырья и как следствие сократить объемы захоронения ТКО. Это будет способствовать развитию компаний, специализирующихся на переработке вторсырья.

      Сильным стимулом для дальнейшего развития системы управления ТКО является введение запрета на захоронение пищевых, строительных отходов и ряда других отходов - источников вторичного сырья (картон, пластик, стекло).

      Предполагается применение современных технологий по переработке биологически разлагаемых отходов, включая пищевые в компост или выработка биогаза и альтернативной энергии, либо применение иных технологий отличных от захоронения отхода.

      Компост может быть применен для дополнения и последующего вытеснения химических удобрений. Обогащая и улучшая почву, компост возвращается в производственный процесс кормов и сельхозпродукции, что является основой органического сельского хозяйства и циркулярной экономики.

      Закон РК от 4 июля 2009 года № 165-IV "О поддержке использования возобновляемых источников энергии" направлен на стимулирование переработки пищевых отходов, также как и остальных видов биоразлагаемых отходов (отходы садов, парков, приготовления пищи, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура) с получением биогаза или альтернативной энергии.

      Информирование общественности

      Рациональное обращение в населҰнных пунктах с отходами, стремление к их сокращению и максимальному извлечению вторичных материалов является частью государственной политики Казахстана по управления коммунальными отходами.

      Техническое оснащение, развитие методического материала и законодательства создает условия для появления необходимой централизованной системы сбора отходов и инфраструктуры по управлению отходами после их отчуждения.

      При этом наибольшая эффективность по увеличению доли извлекаемого вторичного сырья и сокращению несанкционированных свалок может быть достигнута на источнике образования отходов.

      Поэтому важное значение имеет организация местными исполнительными и представительными органами всех уровней мероприятий по информированию населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор (статья 365 Экологического кодекса РК).

      ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

      Цели Программы:

      снижение негативного воздействия отходов потребления на окружающую среду и здоровье населения;

      достижение установленных показателей, направленных на постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, а также, увеличение доли восстановления коммунальных отходов и рекультивации полигонов через создание модели эффективной системы управления коммунальными отходами в населенных пунктах Алматинской области, включая Талгарский район как еҰ учетную единицу, и ее реализацию.

      Задачи Программы

      Основными задачами Программы являются:

      1)формирование модели эффективной системы управления коммунальными отходами на территории Алматинской области, включая территорию Талгарского района, в том числе охватывающей процессы образования, сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения коммунальных отходов в соответствии с нормативными требованиями законодательства Республики Казахстан и с учетом специфики области (климат, география, динамика роста населения, планы развития территории и другое);

      2)привлечение ресурсов, необходимых для реализации программы;

      3)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами на основе представленных обоснованных рекомендаций;

      4)предоставление рекомендаций по минимизации количества мест захоронения коммунальных отходов, ликвидации несанкционированных объектов размещения отходов.

      5)Программа рассчитана на пять лет, с плановым периодом реализации 2024-2028 годы. Это минимальный допустимый срок для подобных Программ, согласно методическим рекомендациям (утверждены Приказом Министра экологии и природных ресурсов РК №154п от 18.05.2023 года).

      Программа распространяется на коммунальные отходы в твердом виде (ТКО), образованные в процессе потребления в жилом секторе и на предприятиях Алматинской области. Также документ включает описание текущей ситуации на коммунальных объектах управления отходами, куда входят городские полигоны и свалки, включенные в централизованную систему сбора ТКО. Ведомственные объекты размещения отходов промышленных предприятий и очистные сооружения не рассматриваются в настоящем документе.

      В то же время, выполнив анализ современного состояния обращения с коммунальными отходами и разработав логистическую модель движения отходов на территории области, в целях получения максимального эффекта от реализации Программы, разработчиками предложено решение о построении Региональной системы управления отходами (далее Система) не в отдельно взятых районах и городах, а на областном уровне, применяя принцип принятия решений – от общего к частному. Каждый административный район, города и областной центр являются самостоятельными единицами, но элементами общей Системы.. Критерием для разработки оптимальной логистической модели был принят тариф на сбор, вывоз, сортировку и захоронение отходов, величина которого должна соответствовать требованиям законодательства. Размещение объектов инфраструктуры принято исходя из территориальных возможностей, транспортной доступности, соблюдения норм проектирования, требований санитарного и природоохранного законодательства РК. Существующие объекты захоронения отходов, на которых не соблюдены нормы проектирования, требования санитарного и природоохранного законодательства РК, подлежат рекультивации. Также необходимо отметить, что при выборе локации комплексных объектов-площадок (полигоны + сортировочные /мусороперерабатывающие комплексы + площадки для строительных отходов + площадки переработки биоразлагаемых отходов и др.) приняты решения об их межрайонном использовании. Здесь был применен принцип “близости к источнику” (Статья 328 Экологического кодекса РК), экономическая эффективность логистики, при которых административные границы районов не столь значительны, а инвестиционная привлекательность таких объектов существенно повышается, как повышается и вероятность достижения установленных в Программе целевых показателей.

      Программа управления коммунальными отходами области содержит мероприятия двух уровней: уровень общих областных мероприятий и уровень каждого района, в т.ч для Талгарского района, а также целевые показатели для области. Наряду с общей областной Программой для каждого административного района подготовлена Программа, которая содержат рекомендации и план мероприятий по достижению своих (районных) целевых показателей, а также необходимый бюджет для их реализации. Целевые показатели разработаны с учетом текущей ситуации в управлении коммунальными отходами в районе, а также возможностей выбранных решений по технологическому оснащению и организации процессов управления отходами.

      Целевые показатели для Талгарского района

      Предлагаемые в Программе целевые показатели ориентированы на достижение целей и целевых индикаторов "зеленой экономики" в области управления отходами для Республики Казахстан (см. Таблица 2). Базовые значения учитывают сложившуюся на сегодня ситуации по управлению ТКО за три года, предшествующие году разработки Программы, или, если необходимые данные отсутствуют, базовый показатель не определяется.

      Таблица 15 – Показатели Талгарского района по Программе

Показатели

Базовый показатель на начало реализации Программы

Значения показателя по годам

2024

2025

2026

2027

2028

Показатель №1.
Население, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией.

63,7%

77,0%

85,4%

93,7%

93,7%

93,7%

Показатель №2. Строительство объектов сортировки твердых коммунальных отходов (мощность, т/год)*

-

-

-

-

-

-

Показатель №3. Количество объектов размещения коммунальных отходов, соответствующих требованиям законодательства **

-

-

-

-

-

-

Показатель №4. Выделено средств на организацию и проведение информационных и образовательных мероприятий для повышения осведомлҰнности населения о мерах по рациональному обращению и управлению ТКО (тыс. тенге) ***

-

26 172,0

25 872,0

25 872,0

25 872,0

25 872,0

      *- уровень сортировки ТКО обусловлен предлагаемой технологией.

      **- планы строительства полигонов включают разработку проектной документации (2024 год), строительства полигона (основной инфраструктуры и первых ячеек для приема отходов) в 2025 году с дальнейшим развитием объекта (2026-2028 годы).

      ***- данный показатель является общим для всей территории Алматинской области и будет реализован в рамках бюджета области.

      ****- обязательным условием строительства объекта является получение положительного заключения государственной экспертизы ТЭО. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСВУЮЩИЕ МЕРЫ

      Технико-технологические решения

      Общие сведения

      В данном разделе Программы приняты предварительные технико-технологические решения с учетом анализа существующей ситуации и принятой модели развития в области обращения с отходами. На основании установленных целей и задач основных направлений модели развития обращения с ТКО будут разработаны технические мероприятия и инструменты по их реализации.

      С учетом принятых концептуальных подходов построения системы обращения с отходами производства и потребления на территории города и принятой модели развития можно сформулировать следующие основные принципы построения технологической схемы обращения с отходами.

      Максимальное использование ресурсного потенциала отходов. Принцип предполагает построение системы обращения с отходами, направленной на извлечение максимального количества вторичного сырья за счет внедрения раздельного сбора, механобиологической переработки и энергетической утилизации отходов перед окончательным захоронением.

      Минимизация количества отходов, направляемых на захоронение. Предполагается снижение негативного воздействия на окружающую среду объектов размещения отходов может быть достигнута за счет отбора утильных фракций в виде вторичного сырья.

      Укрупнение объектов утилизации отходов и уменьшение общего числа объектов. Прогнозируется повышение экономической эффективности инвестиций в развитие отрасли, строительство более совершенных объектов и минимизация негативного воздействия на стадии утилизации отходов.

      Внедрение современных технологий переработки отходов. Потребуется привлечение значительных инвестиций. С целью снижения нагрузки на бюджеты различных уровней развитие системы обращения с отходами должно быть основано на максимальном вовлечении частных инвесторов в систему обращения с отходами.

      Целесообразность внедрения тех или иных технологических решений определяется на основе выбора наилучших с точки зрения экологии и экономически обоснованных технологий с учетом местных условий и социальных аспектов. В качестве аналогов выбранных технологий принималась общепринятая мировая практика действующих комплексных систем обращения с отходами. Подробно изучен и применен опыт обращения и управления ТБО в европейских странах и странах СНГ. Особое внимание уделили изучению опыта российских и белорусских региональных операторов, странах, близких по социально-экономическому и политическому развитию. Данный раздел приводит существующие практики процессов сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения твердых коммунальных отходов (ТКО).

      Целью разработки является обоснованный выбор решений, направленных на создание системы управления отходами города, охватывающей процессы сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения твердых коммунальных отходов (ТКО). Решения должны быть приняты в соответствии требований экологического законодательства Республики Казахстан, с целью минимизации воздействия отходов на окружающую среду и максимальное их вовлечение в хозяйственный оборот.

      Раздел условно разделен на две части.

      Первая часть содержит описание наиболее лучших распространенных технологий и методов сбора, транспортировки и утилизации отходов.

      Во второй части по результатам анализа предлагаемых методов по обращению с отходами с учетом социально-экономических, планировочных и природных условий города предложен технологически обоснованный и экономически целесообразный комплекс технических средств системы.

      Анализ существующего состояния системы управления ТКО

      Талгарский район расположен в юго-западной части Алматинской области, включает в себя 10 сельских округов (31 населенный пункт). Районный центр – село Отеген батыра. Район характеризуется в значительной площадью территории, средним количеством населенных пунктов и средней плотностью населения. Средние по численности населения пункты –близлежащие к городу Алматы поселки и села. Развитость и состояние дорожно-транспортной сети – удовлетворительное.

      В разделе 3 данной Программы приведены основные выводы по сложившейся ситуации в системе управления области.

      Основные выводы говорят о низком охвате сбором и вывозом населения и юридических лиц области, высоком проценте прямого захоронения отходов, недостаточности необходимой инфраструктуры для утилизации и переработке отходов.

      Также стоит отметить, что в последние годы наблюдается спад объемов сбора и сортировки отходов из-за неупорядоченности отношений населения с мусоровывозящими компаниями и высокими необоснованными ставками тарифов. Текущее состояние отчетности по коммунальным отходам не позволяет вести полноценный коммерческий учет.

      На полигоны Алматинской области неконтролируемо поступают отходы, которые согласно Экологического кодекса Республики Казахстан запрещены к захоронению.

      В таблице ниже приведена общая информация о существующем состоянии с отходами в Алматинской области.

      Таблица 23 - Общая информация о существующем состоянии с отходами на территории Алматинской области

Отходы

Сбор и накопление

Обработка и ликвидация

Твердые коммунальные отходы

Сбор в контейнеры, бесконтейнерный сбор.

Размещение на полигоне ТКО, не соответствующего требованиям законодательства РК.

Крупногабаритные отходы

Складирование возле контейнерных площадок.

Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Строительные отходы

Зачастую складирование возле контейнерных площадок, прямой вывоз отходообразователями на полигон.

Размещение на полигоне ТКО с частичным использованием отходов в качестве уплотняющих слоев.

Отходы автотранспорта

Система сбора от населения не налажена. Предприятия на договорной основе сдают отходы специализированным организациям.

Использование/ обезвреживание аккумуляторов, отработанных масел и др. Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Опасные бытовые отходы

Отдельный сбор отсутствует.

Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Ртутьсодержащие отходы

Система сбора от населения не налажена. Специализированные контейнеры отсутствуют. Предприятия на договорной основе сдают отходы специализированным организациям.

Демеркуризационные установки отсутствуют.

Медицинские отходы

Раздельный сбор осуществляется в медицинских учреждениях для последующей сдачи специализированной организации.

Установка термического обезвреживания медицинских и опасных биологических отходов.

Биологические отходы

Система сбора от населения не налажена. Предприятия самостоятельно организуют сбор.

Скотомогильники, биотермические ямы, установки термического обезвреживания. Зачастую размещение на стихийных свалках.

Отходы от уборки улиц и содержания территории

Сбор одновременно с уборкой и содержанием данных территорий

Компостирование растительных отходов отсутствует. Размещение на полигоне ТКО.

Отходы водоподготовки, обработки сточных вод и использования воды

Транспортирование по трубопроводам и спецтранспортом.

Размещение на иловых картах. Размещение на полигоне ТКО.

      Ниже приводится информация о существующем положении в области сбора, транспортировки и захоронении отходов в районе (Ошибка! Источник ссылки не найден.). Сведения предоставлены акиматом района по запросу разработчика программы.

      Таблица 24 - Информация о сущестующем положении в области сбора, вывоза и утилизации отходов в Талгарском районе Алматинской области

Наименование

Существующее положение

Сбор отходов

Контейнерами (0,75 м3) в количестве 885 единиц обеспечены город Талгар и крупные по численности населения села.
Представлена информация о наличии в городе и сельских округах 403 организованных местах сбора ТКО (контейнерные площадки).

Вывоз отходов

В районе обслуживают населенные пункты девять мусоровывозящих компаний.
Надлежащая информация о количестве и техническом состоянии мусоровывозящей техники отсутствует.
Способ сбора ТКО на территориях многоэтажной застройки - контейнерный, ИЖС и села - маршрутный, ручной.

Утилизация отходов

Предоставлена информация по существующему полигону(свалке) для размещения отходов площадью 7,4 га.
Отсутствует информация о вместимости полигона и степени его заполненности.
Сведения о сортировке отходов и переработке вторичного сырья отсутствуют

      Существующий полигон не соответствуют законодательству Республики Казахстан, отсутствуют необходимые технические сооружения и средства контроля.

      Проведенный анализ состояния обращения с отходами ТКО позволяет сделать вывод, что в Талгарском районе Алматинской области отсутствует система управления отходами потребления (ТКО), включая полноценный учет и контроль за движением отходов, что подтверждается предоставленными исходными данными и отчетными данными в государственную статистику. Отсутствие утвержденных норма образования и накопления ТКО, тарифа на услуги МВО и полигона не позволяет создать полноценный рынок услуг в сфере обращения с ТКО.

      Объемы образования отходов

      Для последующего обоснования необходимых мероприятий Программы для создания системы обращения с ТКО использованы расчетные данные по существующим и прогнозируемым нормам образования и накопления ТКО.

      На период реализации настоящей Программой (до 2028 года включительно) предполагается охватить централизованным сбором, транспортировкой и утилизацией отходов населенные пункты с численностью населения свыше 2000 человек. На последующих этапах (с 2029 года или ранее, при достижении целевых показателей Программы) необходимо постепенное включение и организацию сбора и вывоза ТКО всех населенных пунктов района.

      Ниже приведены показатели населения и объемов образования отходов на территории Талгарского района.

      Таблица 16 - Основные показатели Системы обращения с ТКО

Наименование показателей

ЕИ

2023

2028

1

Численность населения , чел.

чел.

247 179

277 503

2

Количество образующихся отходов

м³/год

369 780

512 508

т/год

73 956

102 502

      Совершенствование системы сбора и транспортировки ТКО

      Организация системы сбора ТКО

      Анализ образования ТКО показал об увеличении объема образующихся отходов на территории района на 39% при увеличении численности населения на 12% (Рисунок 8). Необходимо отметить, что при прогнозе количества образующихся отходов принимались во внимание отходы, приравненные к ТБО, от юридических лиц и объектов туризма.

      Рассмотрено два варианта применяемых контейнеров - 0,75 м3 и 1,1 м3 вариант контейнеров наименьшего объема накопления подразумевает увеличение количества приобретаемых контейнеров и строительства контейнерных площадок. Предполагается постепенная замена имеющихся старых контейнеров на современные контейнеры емкостью 1,1 м3, которые опорожняются с помощью погрузочных устройств мусоровозов во фронтальной и задней части. Решение о количественном обеспечении контейнерного парка принято исходя из сложившейся ситуации в районе и экономической целесообразности.

      Программой рекомендуется разработать схему размещения контейнерных площадок с учетом требований законодательства и нормативов РК, включая проведение инвентаризации существующих контейнерных площадок и определение местоположения строительства новых. Для выполнения схемы предварительно должна быть разработана методика размещения с обязательной паспортизацией контейнерных площадок.

     


      Рисунок 8 – Динамика образования ТКО

      Для организации раздельного сбора ТКО целесообразно организовать сбор вторичного сырья повсеместно на мобильных и стационарных пунктах приема вторичного сырья и опасных отходов. Кроме того, программой рекомендовано проведение мероприятий по повышению уровня экологической культуры населения района, пропаганды необходимости раздельного сбора отходов у источников их образования.

      Для управления строительными, крупногабаритными и опасными бытовыми отходами на вновь строящемся полигоне предлагается организовать площадку с необходимым оборудованием для временного складирования таких отходов. Для переработки крупногабаритных строительных отходов используются дробильно-сортировочные комплексы. Опасные строительные отходы необходимо собирать по видам в раздельные Ұмкости с последующей передачей их коммерческим структурам, которые имеют соответствующее разрешение /лицензию на обращение с опасными отходами.

      Предлагается современная схема обращения с крупногабаритными отходами (КГО), которая заключается в оборудовании мест для их сбора и организации вывоза. Для Талгарского района рекомендуется в рамках выполнения схемы размещения контейнерных площадок обосновать и расположить площадки для сбора крупногабаритных отходов с последующей их переработкой. Отходы автотранспорта могут приниматься на участках разборки КГО, где они разбираются вручную, сортируются по видам и отправляются на переработку, при необходимости после предварительного измельчения на шредерах.

      Сбор опасных бытовых отходов, образовавшихся в домашнем хозяйстве (например, не пригодные для использования масла, масляные фильтры, лекарства, краски, лаки и растворители, батарейки, а также ртутные лампы и термометры) необходимо проводить в организованном порядке. Целесообразнее всего организовать сбор опасных бытовых отходов в пунктах приема вторсырья и опасных отходов.

      Сбор ртутьсодержащих отходов (РСО - использованных люминесцентных ламп, ртутьсодержащих приборов) осуществляется в специальную тару в местах, исключающих проникновение посторонних лиц, для накопления транспортных партий и последующей передачи специализированным предприятиям для обезвреживания. Для этого целесообразно организовать сбор РСО в стационарных, а также мобильных пунктах приема вторсырья и опасных отходов.

      В странах ЕС развита практика создания и использования в городских округах специальных площадок для приема от населения крупногабаритных отходов, включая отходы мебели, бытовые предметы (холодильники и т.д.), отходы автотранспорта (резина, аккумуляторы), строительные отходы и т.п., а также опасные бытовые отходы (токсичные жидкости, ртутьсодержащие лампочки, батарейки и т.д.). Предлагается внедрить такую практику в рамках реализации данной Программы.

      Таблицах ниже приведены основные технико-экономические показатели системы сбора ТКО в Талгарском районе Алматинской области.

      Таблица 17 - Необходимое количество контейнеров

Наименование показателей

Количество

Примечание

Вариант 1 (0,75 м3)

2249

возможно исполнение из черного или нержавеющего металла

Вариант 2 (1,1 м3)

1687

возможно исполнение из черного или нержавеющего металла

Датчики контроля контейнеров

-

количество в зависимости от выбранного типа контейнеров

Строительство контейнерных площадок

365

тип и конструкцию определить на последующих стадиях проектирования

Пункты приема вторичного сырья

4

предусматривается шестнадцать стационарных и один мобильный пункт сбора вторичного сырья

Площадка для крупногабаритных отходов

2

тип и конструкцию определить на последующих стадиях проектирования

Площадка для строительных отходов

-

предусмотреть участок на вновь строящемся полигоне

      Организация системы вывоза ТКО

      Данным разделом рассматривается только вариант прямого вывоза отходов, двухэтапный вариант к предложению экономически нецелесообразен виду коротких расстояний плеча сбора и вывоза отходов. Прямой вывоз отходов собирающими мусоровозами (с объемом кузова 12-18 м3) применим только в том случае, если расстояние до объекта захоронения до 70 км, в противном случае их использование становится экономически нецелесообразным.

      Вывоз отходов с контейнерных площадок осуществляется собирающими мусоровозами. Для обслуживания описанного выше контейнерного парка для сбора ТБО с помощью "евроконтейнеров" или контейнеров типа ГМТ (60-240 л) оптимальным является использование мусоровозов с задней загрузкой.

      Решениями приняты один тип мусоровозов – кузовной. Кузовные мусоровозы - приняты машины нового поколения серии КО 427. В новой машине увеличен объем кузова до 18,5 м3 и объем ковша до 2 м3, усилена прочность оборудования за счет применения более качественных материалов. Так в обе чайки кузова применяется легированная сталь марки 10 ХСНД, в приемном бункере, прессующей и подающей плитах - высокопрочная сталь RAEX400.

      Мусоровоз предназначен для сбора, уплотнения и транспортировки, твердых бытовых отходов (ТКО) к месту утилизации. Уплотнение бытового мусора достигается давлением толкающей плиты, что позволяет увеличить объем загружаемых ТКО. Мусоровозы могут быть с боковой и задней загрузкой. Мусоровозы отличаются по объему кузова и массе загружаемых отходов соответственно. Эти показатели изменяются от 7,5 м3 до 20 м3, и от 3 т до 9 т соответственно. Также важным показателем работы мусоровоза является коэффициент уплотнения – он колеблется от 2,5 у самых простых машин до 6 у многофункциональных мусоровозов.

      В последнее время отдается предпочтение мусоровозам с задней загрузкой сменных контейнеров. Преимущества данной конструкции обусловлены следующими факторами:

      система прессования позволяет повысить коэффициент уплотнения мусора до 5, в то время как при боковой загрузке этот коэффициент не превышает 1,5-2;

      исключается просыпание мусора при загрузке контейнера;

      работа с механизмом опрокидывания значительно безопасней для оператора машины, т.к. подъем контейнера осуществляется на высоту всего 1,5-1,8 м от земли;

      применение контейнеров на колесах позволяет подавать их к месту разгрузки от мест, куда машина не может подъехать близко;

      возможность оптимизации количества и объема контейнеров по каждой конкретной точке сбора ТКО;

      возможность загрузки как вручную, так и фронтальным погрузчиком.

      Ниже приведено необходимое количество мусоровозов для организации сбора и вывоза ТКО в населенных пунктах Талгарского района Алматинской области.

      Таблица 18 - Необходимое количество мусоровозов

Наименование показателей

Кол-во

Примечание

Мусоровоз вместимостью 18,5 м3

18


Датчик контроля транспортных средств

18

Для онлайн контроля за передвижением мусоровозов

      Разработка логистических схем сбора и вывоза отходов

      Расположение Талгарского района в системе Алматинской области, анализ расположения населенных пунктов района, сложившейся транспортной инфраструктуры района и области предопределило принятые решения по организации сбора и вывоза ТКО. На период реализации настоящей Программы предлагается рекультивация существующего полигона ТБО (свалки) и транспортирование ТКО на комплексные площадки "Косозен" (Илийский район), "Конаев" (г.Конаев), "Акбастау" (Енбекшиказахский район), предложенные к строительству. исходя из критерия целесообразности и экономической эффективности сортировки и захоронения ТКО.

      Анализ современного состояния обращения с ТКО показывает необходимость поэтапного включения в систему обращения ТКО сначала крупных населенных пунктов с численностью населения свыше 2000 жителей, затем остальные – до 2000 жителей. На период реализации Программы предполагается охватить 25 населенных пунктов (или 53,2% от всех населенных пунктов района), в которых будет проживать 93,7% населения района (прогнозная численность населения на начало 2029 года – 260 036 человек).

      Использование логистического подхода в предложенной системе управления отходами регионального уровня позволяет увязать процессы прогнозирования и контроля за движением ТКО на территории региона с сокращением затрат на их перемещение и информационное обеспечение отдельных субъектов. Логистическая схема предусматривает весь комплекс технических операций работы системы управления отходами, начиная от источников образования ТКО до объектов их утилизации в соответствии с техническими решениями Программы.

      Решениями предусмотрены мероприятия по необходимости полного охвата всей территории на первом этапе и на втором этапе - зоны его влияния планово-регулярной очисткой.

      Схемой зонирования предполагается разделение на зоны сбора твердых бытовых отходов, в которых определены сеть источников отходов, сеть комплексных площадок для размещения объектов утилизации и гаражей для спецмашин. При разработке Программы учитывались общепринятые методы сбора и вывоза ТКО для принятия оптимальных решений по территориальных дорожно-транспортных схем движения и подбору оборудования для сбора и транспортировки отходов.

      Входными данными для расчета протяженности оптимальных маршрутов сбора ТКО является высококачественный граф дорог на территории Алматинской области, включая Талгарский район. Основные элементы Network Dataset – связанные сегменты дорог (участок дороги между двумя узлами, узлы (пересечения дорожных сегментов), атрибуты дорожных сегментов, топология. С помощью модуля Network Analyst для ArcGIS Pro создан граф дорог - набор данных сети (Network Dataset) и настроены сетевые атрибуты - режимы передвижения, стоимости, развороты, ограничения и иерархия проезда.

      Методика использования алгоритмов пространственного анализа дорожной сети пакета ГИС-программ позволила рассчитать протяженность маршрутов сбора ТКО и доставки их на полигоны хранения ТКО.

      В рамках Программы создано мобильное приложение для процесса сбора данных по контейнерным площадкам Талгарского района, которое разработано на основе приложения ArcGIS Field Maps, облачной платформы ArcGIS Online. ArcGIS Field Maps – это универсальное приложение, которое использует карты и настроенные формы, чтобы помочь сотрудникам с помощью мобильных устройств собирать и редактировать данные с регистрацией местоположения в режиме реального времени.

      Сравнительный анализ и выбор социально-экономически приемлемого варианта схемы развития системы обращения с отходами.

      В соответствии с принципами построения системы обращения с отходами рассмотрены несколько основных схем переработки и обезвреживания отходов:

      - схема развития по пути захоронения;

      - схема развития по пути вторичного использования отходов;

      - схема развития по пути механобиологической переработки;

      - схема развития по пути энергетической утилизации.

      Сравнительная качественная оценка принципиальных способов переработки ТКО по экономическим критериям показывает, что строительство заводов по технологии прямого сжигания, а также прямого компостирования ТКО экономически наименее целесообразно (практика СНГ). Экологические проблемы устранимы при применении современных технологий и обязательном соблюдении нормативных технических требований.

      На данном этапе развития сферы обращения с отходами и технологий их обезвреживания и утилизации наиболее приемлемым путем развития отрасли на в настоящее время является схема, реализующая концепцию использования ресурсного потенциала отходов, ориентированная на сортировку образующихся отходов как на у источнике источника их образования (постепенное развитие), так и на объектах по сортировке отходов (мусоросортировочные линии, станции, комплексы) и схема развития по пути захоронения хвостов после сортировки ТБО и переработки ВМР на современных полигонах.

      Анализ показал, что наиболее приемлемым путем развития отрасли в Алматинской области на настоящее время является комплексная модель, совмещающая концепцию использования ресурсного потенциала отходов, ориентированную на сортировку образующихся отходов как на источнике (раздельный сбор ТКО), так и на объектах по сортировке отходов (мусоросортировочные линии, станции, комплексы), на современных высокотехнологичных полигонах с одновременными процессами захоронения оставшихся отходов и дальнейшей нейтрализации сопутствующих продуктов разложения отходов (дегазация, фильтрация и другие мероприятия).

      В настоящее время система переработки отходов требует модернизации в сторону создания современных территориальных комплексов, включающих в себя полигоны и площадки для сортировочных станций или мусороперерабатывающих предприятий. Комплексы позволят обеспечить сортировку отходов, смеси вторичного сырья, переработку в продукты и полупродукты различных фракций вторичного сырья, захоронение хвостов после сортировки.

      Для каждого из полигонов области определены зоны сбора с включением населенных пунктов численностью населения свыше 2000 человек, находящихся в радиусе транспортной доступности до 70 км.

      Расчетный анализ показал отсутствие необходимости строительства комплекса по сортировке и захоронению отходами на территории Талгарского района. В качестве критерия приняты условные затраты, которые включают в себя затраты на сбор, транспортировку, ориентировочная стоимость строительства полигонов. Два села Талгарского района будут транспортировать ТКО на комплексную площадку "Конаев" (Таблица 19, Рисунок 9). Семнадцать сел южной части Талгарского района и город Талгар включены в зону обслуживания комплексной площадки "Акбастау" (Енбекшиказахский район) (Таблица 20, Рисунок 10). Для 5 населенных пунктов северной части района предусмотрено транспортирование собранных ТКО на комплексную площадку "Косозен" (Илийский район) (Таблица 21, Рисунок 11).

      Таблица 19 – Населенные пункты, вошедшие в зону обслуживания комплексной площадки "Конаев"

г.а. Конаев

город Конаев

Заречное

Шенгельды

Талгарский район

Жаналык

Даулет

Илийский район

Жетыген

     


      Рисунок 9 - Схема зоны обслуживания комплексной площадки "Конаев"

      Таблица 20 - Населенные пункты, вошедшие в зону обслуживания комплексной площадки "Косозен"

Илийский район

Байсерке

Коянкус

Жанадаур

Междуреченское

Жанаталап

Мухаметжан Туймебаева

Жапек батыра

Нургиса Тлендиев

Кара Су

Отеген батыр

Караой

Покровка

Коккайнар

Чапаево

Косозен

Ынтымак


Талгарский район

Еркин

Коктал

Киши Байсерке

Жана куат

Кызылту


     


      Рисунок 10 – Зона обслуживания комплексной площадки "Косозен"

      Таблица 21 - Населенные пункты, вошедшие в зону обслуживания комплексной площадки "Акбастау"

Енбекшиказахский район

город Есик

Байтерек

Коктобе

Ават

Балтабай

Космос

Азат

Болек

Кызылжар

Аймен

Жанашар

Орикти

Акши

им. Ж.Кайыпова

Раха

Алмалы

Казахстан

Саймасай

Амангельды

Кайназар

Ташкенсаз

Ащибулак

Каракемер

Толе би

Байдибек би

Карасай

Тургень


Талгарский район

город Талгар

Жалкамыс

Панфилово

Бесагаш

Карабулак

Рыскулово

Бельбулак

Кендала

Талдыбулак

Бирлик

Кызылкайрат

Тонкерис

Гульдала

Нура

Туганбай

Енбекши

Остемир

Туздыбастау

     


      Рисунок 11 – Зона обслуживания комплексной площадки "Акбастау"

      Технологические решения по рекультивации закрытых полигонов

      Предполагаемая схема управления отходами предусматривает необходимость постепенного закрытия и рекультивации объектов захоронения, не отвечающих нормативным современным требованиям.

      Рекультивация закрытых полигонов ТКО и несанкционированных свалок представляет собой комплекс работ, направленных на восстановление продуктивности и народнохозяйственной ценности восстанавливаемых территорий, а также на улучшение качества окружающей среды. Эти работы включают природоохранные и инженерно- технические мероприятия, которые осуществляются в период строительства, эксплуатации и закрытия полигона и проводятся по окончании стабилизации закрытых полигонов - процесса упрочнения свалочного грунта и достижения им постоянного устойчивого состояния. Причем, расходы на данное мероприятие должны закладываться в стоимость еще на том этапе, когда осуществляется проектирование полигонов ТКО.

      Для определения объемов работ, выбора технологии и оборудования в период подготовки к проведению рекультивации производится паспортизация полигона по отчетным данным спецавтохозяйства, комбинатов благоустройства и т.д. по подчиненности, за весь период эксплуатации закрытого полигона. Первоначально для проведения рекультивации разрабатывается проектно-сметная документация. Основными исходными данными для проведения рекультивации являются геометрические показатели участка полигона и размеров слоев материалов, расстояний транспортировки времени работы полигона, видов растительности, сроки стабилизации закрытых полигонов с учетом климатической зоны.

      Работы по рекультивации нарушенных земель составляют систему мероприятий, которые требуют поэтапного выполнения и соблюдения положений законодательства Республики Казахстан.

      Направления рекультивации, которые определяют дальнейшее целевое использование (сельскохозяйственное, лесохозяйственное, рекреационное или строительное) рекультивируемых территорий, всегда проходят в два этапа и представляют последовательно выполняемые комплексы работ по рекультивации земель – технический, который выполняет организация, эксплуатирующая полигон, и биологический, который выполняется специализированными предприятиями коммунального, сельскохозяйственного или лесохозяйственного профиля за счет средств предприятия, проводящего рекультивацию.

      Программой предполагается рекультивация существующего полигона ТБО (свалки) в Талгарском районе (площадь участка 7,4 гектаров).

      Выводы и рекомендации

      При развитии системы обращения с отходами в области по схеме "Сортировка-Вторичное использование" позволит:

      -минимизировать количество отходов, направляемых на захоронение;

      -возвращать в ресурсный цикл до 30% отходов (в виде вторичного сырья);

      -обеспечить минимальные эмиссии в окружающую среду;

      -достичь максимальной социальной поддержки;

      -создать условия для укрупнения объектов переработки;

      -снять социальную и экологическую напряженность в местах размещения объектов переработки/захоронения отходов.

      -предлагаемый вариант обеспечивает первый этап реализации мероприятий по совершенствованию коммунальных систем обращения с отходами и до уровня нормативных требований (до 100% -й охват населения планово-регулярным сбором и вывозом коммунальных отходов, рекультивация свалок ТКО, приобретение современной специальной техники).

      В населенных пунктах Талгарского района предусматривается осуществление следующих мероприятий:

      1)приобретение и размещение необходимого количества контейнеров;

      2)оснащение специализированных предприятий современной мусоровывозящей техникой;

      3)создание сети передвижных и стационарных пунктов по приему вторичного сырья;

      Талгарский район как часть системы управления ТКО области

      Основные показатели оптимизации размещения объектов выбираются с учетом принятой концепции схемы размещения объектов системы и максимального охвата населенных пунктов централизованным сбором отходов. Для этого на территории Алматинской области устанавливаются следующие главные условия оптимизации:

      1)максимальный централизованный сбор образующихся отходов;

      2)размещение отходов на новых или реконструируемых современных полигонах;

      3)оптимизация затрат на сбор, вывоз, утилизацию и захоронения отходов.

      4)при размещении объектов системы обращения с отходами учитываются следующие количественные и качественные показатели:

      5)численность населения всех населенных пунктов;

      6)расчет объемов образования отходов;

      7)расстояния от мест сбора и накопления до мест утилизации (захоронения) отходов;

      8)оптимальные критерии определения зон размещения объектов системы.

      Особенность географических условий Алматинской области (большая по европейским меркам территория области, горная местность вперемежку со степными и полупустынными землями и соответственно значительная разбросанность населенных пунктов) предопределило выбор принципа зонирования для построения схемы размещения объектов обращения с отходами (Рисунок 12).

      Данный принцип предполагает для удобства установления источников и направления потоков отходов разделение территории области на территориальные зоны, основным критерием определения границ которых является тариф на сбор и транспортировку ТКО.

      При разработке Программы мероприятия по системе обращения с ТКО в населенных пунктах Талгарского района рассмотрены с учетом указанных выше критериев. Талгарский район входит в систему управления ТКО Алматинской области, как еҰ самостоятельная единица, что отражено в предлагаемых мероприятиях по созданию и развитию Системы управления отходами Алматинской области (Раздел 7). Перечень населенных пунктов, входящих в зону обслуживания комплексных площадок "Конаев", "Акбастау", "Косозен" приведены в таблицах выше (Раздел 5.1.5).

      Определение оптимальной схемы размещения комплексных площадок ТКО Для определения оптимальной схемы размещения комплексных площадок (КП) на территории области были учтены следующие факторы:

      -статус административного центра территориального образования, как вероятного места расположения КП;

      -численность населения и масса отходов в населенных пунктах, обслуживаемых вероятной КП;

      -наличие логистических сетей и расстояние обслуживаемых населенных пунктов до КП;

      -наличие свободных участков земли для размещения КП, особенно в густонаселенных районах;

      -другие факторы.

      В результате проведения анализа указанных критериев было установлено место расположения КП на территории области и их оптимальное количество.-

     


      Рисунок 12 - Размещение комплексных площадок и зоны их обслуживания на территории Алматинской области

      Территориальная схема размещения объектов обращения с отходами Талгарского района

      На основе разработанной схемы зонирования были выделены районные территориальные комплексы. Все объекты обращения отходами, предусмотренные в территориальных комплексах, приняты с учетом расчетного срока развития региона в 5 лет. Технико-экономические показатели приняты пропорционально параметрам, которые рассчитаны на требуемый нормативный срок эксплуатации в 15 лет.

      Настоящей Программой для Талгарского района предполагается организация сбора, вывоза отходов и транспортирование ТКО на полигоны соседних районов. Для южной части предусматривается транспортирование отходов на комплексную площадку "Акбастау" (Енбекшиказахский район), северной части – на КП "Косозен" и "Конаев".

      В Талгарском районном территориальном комплексе размещаются следующие объекты по обращению с отходами ().

      Таблица 30 - Перечень объектов Талгарского районного территориального комплекса

Наименование

Объекты по обращению с ТКО

Существующие объекты

Полигон ТБО площадью 7,34 га.

Необходимые мероприятия:

1.Закрытие и рекультивация существующего полигона/свалки после строительства новых КП .
2. В г.Талгар предусмотрены:
- 3 стационарных пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов.
- один мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов.

     


      Рисунок 13 - Схема расположения объектов системы управления ТКО Талгарского района.

      Расчет показателей материально-технической базы и финансовых затрат

      Объекты инфраструктуры

      Пункты приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов

      Ориентировочные затраты на создание одного стационарного пункта приема вторичного сырья и опасных отходов составляют около 4 200 тыс. тенге и включают в себя затраты на модульное здание, его обустройство и специализированные контейнеры для разных видов вторичного сырья и опасных отходов.

      Ориентировочные затраты на создание одного мобильного пункта приема вторичного сырья и опасных отходов составляют около 12 450 тыс. тенге и включают стоимость транспортного средства и его оборудование. Эти мобильные пункты предназначены для сбора вторичного сырья и опасных бытовых отходов в малых населенных пунктах.

      На территории Талгарского района необходимо организовать 3 стационарных пункта и 1 мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов.

      Сбор отходов

      При разработке Программы для обеспечения сбора ТКО у источников их образования рассмотрены варианты оснащения системы сбора ТКО контейнерами, предложены стандартные конструкции разного объема от казахстанских производителей, которые подходят для машин с любой посадкой.

      Предполагается приобретение современных контейнеров емкостью 1,1 м3, которые опорожняются с помощью погрузочных устройств мусоровозов во фронтальной и задней части. Контейнеры изготавливаются из высококачественной стали и покрываются защитным антикоррозийным покрытием средней толщиной 80 мкм, методом горячего оцинкования. Контейнер имеет четыре ручки, четыре самонаправляющих колеса, одно из которых имеет тормоз. Также есть сливное устройство для удаления влаги. По желанию заказчика возможно дополнительное усиление стенок контейнера или герметизация швов. Корпус контейнера может быть окрашен в любой цвет в цветовой таблице RAL, также можно нанести логотип мусоровывозящей компании и порядковый номер.

      Вариант исполнения из оцинкованной стали принят исходя из природно-климатических условий района – резко-континентальный климат со значительным количеством осадков, возможными резкими перепадами суточных температур, ветровым режимом. Кроме того, контейнеры обладают хорошим эстетичным внешним видом и мобильностью.

      На все контейнеры устанавливаются датчики контроля (ONLINE), которые передают данные о местоположении, идентификационные данные, наполненность контейнера, отображает информацию о опорожнении контейнера. Кроме того, возможна установка датчиков (OFFLINE)для каждого контейнера, которые передают информацию только по приезду транспортного средства. Данные о контроле баков включают: координаты бака, адрес, микрорайон, город, название геозоны, номер бака, информацию о принадлежности бака.

      С учетом значительной разрозненности участков обслуживания территорий, стесненности и аварийности покрытий проездов во внутренних дворах, удобства обслуживания и возможности увеличения срока эксплуатации, разработчик предлагает вариант применения контейнеров объемом 1,1 м3. Учитывая постепенный процесс внедрения раздельного сбора, а также международный опыт по обращению с ТКО, количество контейнеров должно быть увеличено на 10-15%. Для городов и крупных населенных пунктов количество контейнеров увеличено на 5 %. Для населенных пунктов района необходимо приобретение 1687 контейнеров объемом 1,1 м3.

      Кроме того, на площадках временного накопления отходов возможно в перспективе предположить использование контейнеров объемом 8 м3, бункерного типа.

      Суммарный объем ТКО включает в себя объемы накопления отходов от населения и юридических лиц. В таблице ниже (Таблица 22) приведены технико-экономические показатели оснащения контейнерами системы сбора ТКО района и в разрезе населенных пунктов (Таблица 23).

      Таблица 22 – Технико-экономические показатели оснащения системы сбора ТКО контейнерами

Наименование

ЕИ

Стоимость единицы, тг

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тг

Контейнер 1,1 м3 из оцинкованного листа марки СТ3, толщиной 2 мм

шт.

113 000

1687

190631

Датчик мониторинга на контейнеры (ONLINE)

шт.

35 000

1687

59045

Итого

249 676

      Примечание: * - Принято оборудование казахстанского производителя.

      Таблица 23 - Требуемое количество контейнеров

Населенный пункт

Кол-во контейнеров

Общая стоимость,тыс.тг

1

Талгар

520

76 960 000

2

Бельбулак

71

10 508 000

3

Бесагаш

186

27 528 000

4

Бирлик

28

4 144 000

5

Гульдала

74

10 952 000

6

Даулет

20

2 960 000

7

Енбекши

14

2 072 000

8

Еркин

33

4 884 000

9

Жалкамыс

28

4 144 000

10

Жана куат

27

3 996 000

11

Жаналык

35

5 180 000

12

Карабулак

34

5 032 000

13

Кендала

79

11 692 000

14

Киши Байсерке

16

2 368 000

15

Коктал

22

3 256 000

16

Кызылкайрат

59

8 732 000

17

Кызылту

48

7 104 000

18

Нура

38

5 624 000

19

Остемир

14

2 072 000

20

Панфилово

86

12 728 000

21

Рыскулово

25

3 700 000

22

Талдыбулак

47

6 956 000

23

Тонкерис

17

2 516 000

24

Туганбай

15

2 220 000

25

Туздыбастау

151

22 348 000


ИТОГО:

1 687

249 676 000

      Местные исполнительные органы в населенных пунктах (на территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха и т.д.) организуют строительство (реконструкцию) площадок около зданий, многоквартирных и индивидуальных жилых домов обеспечением санитарного разрыва от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения и удобного асфальтированного подъезда для специализированного транспорта. Основание площадки должно быть твердым, асфальтированным или бетонным, устойчивым к температурным перепадам с толщиной покрытия не менее 100 мм с уклоном в сторону свободного доступа к площадке.

      Рекомендуется для повышения эффективности выделения компонентов отходов, подлежащих использованию, на первоначальном этапе предусмотреть для раздельного сбора ТКО.

      контейнеры для сбора "влажных" отходов (в основном – пищевые), составляющих до 30% общего объема ТКО.

      контейнеры для сбора "сухих отходов", составляющих до 70% общего объема ТКО.

      Опасные бытовые отходы от населения принимают стационарные или мобильные пункты приема опасных бытовых отходов (в отдаленных населенных пунктах района).

      Расположение и количество площадок для размещения контейнеров, их конструкция и оснащение определяется на последующих стадиях реализации программы. Схема размещения контейнерных площадок на территории населенных пунктов области должна быть разработана в соответствии с санитарными нормами и градостроительными нормативами. Необходимо также ввести систему разработки электронных паспортов контейнерных площадок и ведения автоматизированного реестра.

      Для населенных пунктов района принят тип контейнерных площадок вместимостью 4 и 6 контейнера (при разработке схемы расположения контейнерных площадок размеры и вместимость каждой контейнерной площадки должны быть определены и обоснованы) (Таблица 24). Необходимое количество сооружений должно быть рассчитано при разработке схемы размещения контейнерных площадок с предварительной инвентаризацией существующих.

      На последующих стадиях проектирования необходимо предусмотреть создание типовых проектов контейнерных площадок, желательно закрытого типа, исключающего разнос ветром отходов и неопрятный вид территории.

      Таблица 24 – Технико-экономические показатели строительства контейнерных площадок

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тенге

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тенге

Талгарский район

Контейнерные площадки для размещения 4 контейнеров

шт.

287 000

253

72 611

Контейнерные площадки для размещения 6 контейнеров

шт.

362 200

112

40 454

Итого

113 065

      Примечание: * - Принято оборудование казахстанского производителя.

      Транспортирование отходов

      В качестве собирающих транспортных средств рекомендуется использовать мусоровозы с задней загрузкой, так как они позволяют обслуживать контейнеры для сбора отходов и обладают очевидными преимуществами по сравнению с мусоровозами с боковой загрузкой.

      Специальное оборудование машин для сбора и вывоза твердых бытовых отходов монтируют, как правило, на автомобильном шасси различной грузоподъемности, поэтому в основу классификации мусоровозов целесообразно положить их грузоподъемность, систему перевозки, принцип загрузки кузова. В мусоровозы внедрены некоторые передовые технические решения: для перемещения подающей плиты вместо роликов используются фторопластовые ползуны; выталкивающая плита движется только по одной центральной направляющей балке, что исключает вероятность подклинивания плиты и облегчает ее техническое обслуживание; прессование обеспечивается поршневой полостью гидроцилиндров, что увеличивает усилие прессования с 27 до 35 тонн; штоки гидроцилиндров выведены из зоны контакта с ТКО. В машине также улучшена гидросистема.

      Предлагается внедрение современной системы мониторинга транспортных средств, позволяющих осуществлять контроль мусоровозов онлайн: поездки, стоянки, остановки, простой, пробег, моточасы, количество рейсов, посещение разрешенных и запрещенных полигонов, вес ТС. Кроме того, система позволяет контролировать производимые заправки топлива, расход топлива, слив топлива, проводимое техобслуживание.

      Отсутствие полноты данных по районам затрудняет оценку системы вывоза ТКО в целом по области. Для получения информации о морфологическом составе ТКО приняты усредненные статистические данные. Для получения показателей, более точно описывающих состав отходов, образуемых в районе необходимо провести анализ состава отходов ТКО согласно методике определения морфологического состава твердых бытовых отходов.

      Для расчетов в целом по области приняты мусоровозы серии КО 427, завода КОММАШ (Россия), с объемом кузова 18,5 м3, технические характеристики которого позволяют уплотнять отходы в 6 раз. При разработке программы был изучен опыт российских и белорусских компаний, которые осуществляют вывоз в рамках действующих региональных программ по управлению отходов. Также принят во внимание опыт мусоровывозящих компаний, работающих в Алматинской области. Уплотнение отходов данным типом мусоровозов, образующихся преимущественно в сельской местности, на практике составляет в 2-3 раза.

      Для организации вывоза ТКО на территории района требуется 27 мусоровоза, оснащенных оборудованием для учета и контроля за объемами вывоза ТКО и их движением. Технико-экономические показатели представлены в таблице ниже (Таблица 25).

      Таблица 25 – Технико-экономические показатели оснащения системы вывоза мусоровозами и контрольным оборудованием

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тенге

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тенге

Мусоровоз КО 427-73 на базе автомобиля МАЗ, с задней загрузкой, объемом кузова 18,5 м3

Шт.

45 900 000,0

18

826 200

Датчик контроля транспортных средств

шт.

60 000,00

18

1080

Датчик уровня топлива

шт.

70 000,00

18

1260

Блок контроля датчиков транспортных средств

шт.

35 000,00

2

70

Итого

828 610

      ПРИМЕЧАНИЕ: * - Ввиду отсутствия казахстанского производителя стоимость оборудования принята от российского производителя в соответствии с коммерческими предложениями.

      Стационарные и мобильные пункты приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов

      В таблице ниже (Таблица 26) приведены технико-экономические показатели обеспечения системы управления отходами мобильными пунктами приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов в Талгарском районе. Строительство стационарных пунктов на территории района в рамках реализации данной программы предусматривается в крупных сельских населенных пунктах.

      Таблица 26 – Технико-экономические показатели строительства и приобретения пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тыс. тенге

Кол-во

Общая стоимость,
тыс. тенге

Талгарский район

Стационарный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов

ед.

4 200

3

12 600

Мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов

ед

12 450

1

12 450

      Затраты на рекультивацию закрытых полигонов

      Ориентировочные затраты по рекультивации полигона приняты по предварительным показателям, предоставленными заказчиком в составе исходных данных. Окончательные проектные решения по объемам строительства и сметной стоимости должны быть приняты на последующих стадиях проектирования (рабочий проект).

      В качестве аналога приняты решения проекта рекультивации затраты на строительство карт складирования отходов полигона в городе Балашиха, Московской области, Россия. В предоставленных исходных данных отсутствует большинство показателей для корректного определения затрат по рекультивации существующих полигонов. Для расчетов принят показатель стоимости затрат на 1 га площади полигона, при этом учитывался средний по области показатель заполненности полигонов -75 %.

      Таблица 27 – Технико-экономические показатели по рекультивации полигона

Наименование

Единица изм.

Показатель

Общая площадь земельного участка,
в том числе:

га

7,34

Общая площадь рекультивируемых земель

га

6,5

Общая сметная стоимость производства работ

тыс. тенге

175 010

      Основные мероприятия по формированию материально-технической базы

      Основные мероприятия по формированию материально-технической базы и финансовых показателей Программы управления отходами Талгарского района Алматинской области представлены в таблице ниже (Таблица 28).

      Таблица 28 - Основные мероприятия по формированию материально-технической базы и финансовых показателей Программы управления отходами

      Талгарского района Алматинской области (включая город Алатау)

Наименование мероприятия

Источник финансирования

Параметры финансового обеспечения, тыс. тенге

Всего

2024 год

2025 год

2026 год

2027 год

2028 год

Раздел. Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы

Разработка схем размещения контейнерных площадок, площадок для сбора крупногабаритных отходов и приемных пунктов вторичного сырья

Республиканский бюджет

5 000

-

-

-

-

-

Местный бюджет

5 000,0

-

-

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

Разработка ПСД на рекультивацию полигона ТБО

Республиканский бюджет

15 910

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

-

-

Иные источники

-

-

4 773,0

4 773,0

6 364,0

Расчет/корректировка норм образования и накопление коммунальных отходов

Республиканский бюджет

2 000

-

-

-

-

-

Местный бюджет

1 000,0

-

-

-

1 000,0

Иные источники

-

-

-

-

-

Расчет/корректировка тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов

Республиканский бюджет

2 000

-

-

-

-

-

Местный бюджет

1 000,0

-

-

-

1 000,0

Иные источники

-

-

-

-

-

Всего по разделу


7 000,0

-

4 773,0

4 773,0

8 364,0

Раздел. Формирование производственно-технологической базы по обращению с отходами

Замена контейнерного парка. Организация раздельного сбора отходов

Республиканский бюджет

249 676,0

-

-

-

-

-

Местный бюджет

99 870,4

74 902,8

74 902,8

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

Строительство контейнерных площадок

Республиканский бюджет

110 065

-

-

-

-

-

Местный бюджет

44 026,0

33 019,5

33 019,5

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

Замена мусоровывозящего автомобильного парка

Республиканский бюджет

828 610

-

-

-

-

-

Местный бюджет

368 275,0

230 185,0

230 150,0

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

Устройство стационарных пунктов приема вторичного сырья и опасных отходов

Республиканский бюджет

12 600

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

-

-

Иные источники

-

4 200,0

4 200,0

4 200,0

12 450,0

Организация мобильных пунктов приема вторичного сырья и опасных отходов

Республиканский бюджет

12 450

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

-

-

Иные источники

-

-

-

-

12 450,0

Рекультивация полигона (санкционированной свалки)

Республиканский бюджет

159 100

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

-

--

Иные источники

-

-

47 730,0

47 730,0

63 640,0

Всего по разделу

1 372 501

512 171

342 307

390 002

51 930

76 090

Всего по мероприятиям

1 397 411

519 171

342 307

394 775

56 703

84 454

      Примечание: Стоимость строительства объектов приведена на основе аналогичных проектов, получивших положительное заключение государственной экспертизы.

      Институциональный раздел

      Организационная модель региональной системы управления отходами

      В данном разделе развитие Региональной системы управления отходами потребления (ТКО) для Алматинской области (далее по тексту – Региональная система) определяет стратегическую цель обеспечения экологически безопасного обращения с отходами на территории подчинения и средства ее достижения. Система управления ТКО Талгарского района является неотъемлемой частью Региональной системы управления коммунальными отходами Алматинской области.

      Основные направления по реализации Региональной системы:

      1)развитие технологий обращения с отходами с использованием наилучших доступных технологий с учетом территориального размещения населенных пунктов и наличия транспортного сообщения, в том числе для малых населенных пунктов, с учетом регионального принципа размещения объектов обращения с отходами;

      2)экономические и финансовые механизмы обеспечения экологически безопасного обращения с отходами;

      3)информационно-аналитическое обеспечение экологически безопасного обращения отходов;

      4)экологическое образование и просвещение в области обращения с отходами.

      Задачи перед системой управления отходами района

      В требования по разработке создания региональной системы управления отходами определены задачи:

      1)создание эффективной системы управления в области обращения с коммунальными отходами на территории района;

      2)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами;

      3)ликвидация несанкционированных объектов размещения отходов

      Для чего на территории района предлагается строительство объектов инфраструктуры на комплексной площадке "Косозен":

      1)строительство полигона;

      2)строительство современного мусоросортировочного комплекса мощностью 300 тыс. тн/год;

      3)участок разборки и переработки КГО

      4)участок для накопления и переработки строительных отходов

      5)создание наиболее прогрессивной модели управления отходами, как единицы Региональной системы управления ТКО Алматинской области.

      В то же время, необходимо отметить, что для Талгарского района конечный результат обращения с отходами и его оценка будут более эффективными при условии, что населенные пункты района будут частью необходимой к созданию Региональной системы управления ТКО Алматинской области. Полномочия по созданию Региональной системы управления ТКО на территории Алматинской области возложены на местные исполнительные органы. Объемы собираемых отходов на территории района позволяют создать полный цикл обращения с ТБО: сбор – вывоз – сортировка - переработка ВМР – выпуск и реализация продукции. Одновременно, на планируемом временном отрезке (до 2029 года) предлагаем выполнить рекомендуемые настоящей Программой мероприятия для безболезненного вхождения в дальнейший процесс создания полноценной отрасли экономики "Обращение с отходами" на территории Алматинской области и Талгарского района как еҰ территориальной единицы.

      Переработка ТКО, как путь к решению задачи

      Перед Заказчиком стоит сложная задача – создать такие условия для бизнеса, чтобы найти дополнительные источники финансирования, позволяющие если и не решить сразу и полностью (это не реально), то хотя бы начать существенное продвижение в сторону с перспективой их достижения. Поиск таких дополнительных источников возможен только внутри самой системы вывоза и утилизации ТКО, поскольку надежды на кардинальное повышение тарифных сборов или бюджетных вложений отодвигают вопрос на неопределенное будущее.

      Равно как и финансирование за счет кредитов или не бюджетных инвестиций, - без чего вопрос тоже заведомо не решаем, также возможно только в случае появления внутри самой системы работы с ТБО той дополнительной прибыли, которая может быть извлечена для расчетов с кредиторами и инвесторами без ущерба для дальнейшей устойчивой работы и развития.

      Таким образом, главная технологическая, - она же экономическая и она же стратегическая – задача: полезная переработка отходов.

      При этом учитывается, что закладывание тех или иных заранее определенных технологий, переработки и утилизации ТБО – не слишком надежно.

      Предложения по развитию системы управления и обращения с ТБО в Талгарском районе направлены на достижение поставленных целей – обеспечение максимально возможной передаче на переработку ВМР. Ввиду небольших объемов, образуемых на территории района ТКО и, соответственно, полученных ВМР, инвестиционная привлекательность переработки ВМР не высокая. ВМР, полученные после сортировки ТКО на комплексном полигоне Талгарского района, могут быть переданы на переработку другим предприятиям, входящим в РСУО Алматинской обла

      Таблица 29 - Институциональная схема Региональная система управления отходами в Алматинской области

№ п/п

Название участника проекта

Информация об участнике проекта

Функции участника проекта

Ответственность участника проекта

1.

Администратор программы

ГУ "Управление энергетики и ЖКХ"

Проведение государственной политики в области управления и обращения с твердо-коммунальными отходами


2.

Соадминистратор программы

ГУ "Управление природных ресурсов и регулирования природопользования"

1)Проведение государственной природоохранной политики в области обращения с отходами на территории области.
2)Разработка природоохранных мероприятий

Природоохранный мониторинг текущей

3

Участник Проекта 1 (Балансодержатель в постинвестиционный период)


1)Организация эффективной системы управления отходами и ВМР, контроль, координация деятельности других участников.
2)Создание Автоматизированной Информатизационной Системы (Региональной системы управления отходами).
3)Инвестирование, проектирование и строительство объектов региональной системы управления отходами и ВМР.
Организация работы филиалов/представительств на территории области.
Проведение соответствующих научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ
Распоряжение потоками отходов, выбор исполнителей всех видов услуг, формирование тарифной политики для населения.
Очистка территории, уборка.
Разработка и представление на утверждение Маслихата норм образования и накопления коммунальных отходов, тарифов для населения.
Разработка и утверждение схемы размещения контейнерных площадок, включая площадки для сбора крупногабаритных отходов, сбора ВМР.
Контроль за содержанием контейнерных площадок.
Взаимодействие с РОП.

1)Разработка пакета документов для конкурсного отбора операторов по управлению объектами инфраструктуры системы (квалификационные требования, тендерная документация, территориальная схема управления отходами с разбивкой и обоснованием территориальных лотов).
2)Проведение тендеров и выбор операторов
3)Нормативно-правовое и финансовое обеспечение Системы в рамках своей компетенции
4)Мониторинг текущей деятельности операторов объектов системы
Реализация принципов ГЧП.
Создание Региональной системы управления отходами (РСУО).
Исполнение Региональной программы обращения с отходами.
Контроль за обращением с отходами, включая ТКО.
Формирование и реализация программ и планов развития санитарной очистки территории, совершенствование нормативно-правовой базы в сфере обращения с отходами, в т. ч. формирование единой технической и тарифной политики в сфере управления отходами Алматинской области.
Создание и ведение АИС "Обращение с отходами", включая единую базу данных по объемам и источникам образования отходов, объектам их переработки и обезвреживания, а также сбору платежей за размещением отходов.
Исключение возможности несанкционированного размещения отходов.
Инвестиционно-строительный процесс по созданию на территории области комплекса объектов по обращению с отходами, вторичным сырьем и вторичной продукцией, последующему обеспечению их эколого-экономически эффективной эксплуатации, организации соответствующего учета и мониторинга.
Заключение соглашений с РОП.
PR-компания

4.

Участник Проекта 2 (Эксплуатирующая организация)

привлеченные по контракту на основе тендера специализированные компании.

Техническое обеспечение функционирования эффективной системы на территориях АТЕ объектов региональной системы управления отходами и ВМР.

Управление объектами системы обращения с отходами и вторичными ресурсами на территории области.

5.

Участник Проекта 3

Департамент экологии по Алматинской области

1)Осуществление контроля за обращением с отходами в рамках своих компетенций.
2)Консультативно-методическое обеспечение системы управления отходами и ВМР

1)Соблюдение установленных норм и правил учета, утилизации и обезвреживания отходов потребления.

6.

Участник Проекта 4

Местные исполнительные органы Талгарского района

1)Организация эффективной системы управления отходами и ВМР на территории АТЕ.
2)Разработка и утверждение территориальной схемы обращения с отходами на территории АТЕ.
3)Заказчик услуг (вывоз мусора из общественных мест, уборке территорий, обслуживание бюджетной сферы)

1)Реализация Региональной программы и схемы обращения с отходами" на территории АТЕ.
2)Выделение земельных участков под места размещения объектов РСУО, подготовка актов выбора участка, проведение общественных слушаний и обсуждения.
Организация учета, контроля, экологически безопасного и экономически обоснованного сбора, накопления, вывоза (транспортирования), обезвреживания и использования ТБО и вторичного сырья в соответствии с региональной Схемой на территории АТЕ.
Организация работ по обеспечению санитарной очистки АТЕ объектов инфраструктуры АТЕ.
Разработка и утверждение территориальных схем обращения с отходами в каждой АТЕ.
Разработка и утверждение МИО порядка обращения с отходами на территории области и территориях района со схемой размещения объектов региональной системы управления отходами (размещение контейнерных площадок, контейнеров для опасных ТБО, бункеров, площадок временного накопления, лагун, полигонов, информационных стендов и пр.).
Воспитательно-пропагандистская работа.

7

Участник Проекта 5

Территориальные подразделения надзорных органов Алматинской области

Контроль соблюдения нормативно-правовых требований при обращении с отходами и ВМР

Соблюдение действующих требований законодательства РК в области обращения с отходами, устройства и содержания объектов по обращению с отходами в соответствии со своими полномочиями и компетенциями.

8

Участник Проекта 6

Оператор РОП (АО "Жасыл Даму)

Совершенствование сферы управления отходами, а также внедрение принципа РОП.

1)Обеспечение переработки наиболее экономически и экологически эффективным способом.
2)Маркировка упаковки, утилизация которой оплачена.
3)Сбор, вывоз и последующая переработка отходов упаковки, помеченной утвержденным символом.
4)Проведение информационных компаний, призванных повысить осведомленность населения о важности осуществления надлежащего сбора отходов.

9

Участник Проекта 7

Хозяйствующие субъекты на территории Алматинской области, вкл. Талгарский район

Обеспечение экологически безопасного обращения с ТКО.

1)Организация учета, производственного контроля и экологически безопасного обращения с ТКО.
2)Заключение договоров на сбор и вывоз ТКО
3)Раздельный сбор отходов инфраструктуры
4)Разработка программ управления отходами производственной деятельности

      Результаты создания Региональной системы управления отходами Алматинской области для Талгарского района:

      1. Автоматизированный коммерческий учет образования и движения ТБО.

      2. Обеспечение управляемости потоками отходов, способами их переработки и обезвреживания.

      3. Снижение негативного воздействия на окружающую природную среду.

      4. Увеличение собираемости платежей за размещение отходов в бюджеты всех уровней.

      5. Создание единой базы данных по объемам и источникам образования отходов, объектам их переработки и обезвреживания, а также сбору платежей за размещение отходов.

      6. Исключение бюджетных затрат на ликвидацию стихийных свалок.

      Реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортҰров)

      Эффективная реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортеров) (далее РОП) невозможна без:

      1. Создания института территориального оператора – организации, ответственной за обращение с ТБО в своей зоне деятельности.

      2. Региональной схемы обращения с отходами – инструмент стратегического планирования и контроля.

      3. Региональной программы обращения с отходами – инструмент финансирования региональной схемы.

      4. Расширенная ответственность производителей – источник средств для переработки отходов потребления.

      5. Обращение с отходами как коммунальная услуга – единые тарифы на обращение с отходами.

      Инструменты реализации модели управления отходами

      Одной из ключевых задач при разработке региональной схемы является сбор и обработка информации. Необходимо в кратчайшие сроки получить достоверные данные обо всех участниках рынка по обращению с отходами. Это сотни и тысячи юридических лиц (компаний-отходообразователей), десяток компаний транспортировщиков отходов (десятки и сотни единиц автотранспорта), и тысячи контейнерных площадок. Ошибки на этом этапе сбора данных могут привести к построению некорректной территориальной схемы по обращению с отходами.

      В целях создания системы управления, мониторинга и принятия решений в сфере обращения отходами должна быть создана АИС региональной системы управления отходами территории Алматинской области, единицей которой должен стать Талгарский район.

      Целью создания АИС является автоматизация процессов сбора, хранения, актуализации, обработки, анализа, планирования, представления визуализации данных о системе организации и осуществления на территории Алматинской области, включая территорию Талгарского района.

      Переработка древесных и растительных отходов

      В целях реализации положений статьи 351 Экологического кодекса Республики Казахстан о стимулировании переработки биоразлагаемых отходов, а также в соответствии с задачами настоящей Программы по снижению объемов захоронения и увеличению доли переработки коммунальных отходов, на территории Талгарского района предусматривается организация системы сбора и переработки древесных и растительных отходов, включая ветки деревьев, сухостой, скошенную траву и аналогичные виды органических отходов.

      Ответственной организацией за осуществление указанных мероприятий определяется Товарищество с ограниченной ответственностью "Талғар тұрғын үй", на которое возлагаются следующие функции:

      -организация и проведение работ по сбору, вывозу и переработке указанных видов отходов;

      -обеспечение соответствия осуществляемой деятельности требованиям экологического и санитарного законодательства Республики Казахстан;

      -развитие и внедрение технологий переработки растительных отходов (в том числе через метод компостирования) с целью последующего их использования в агротехнических и экологических целях.

      Финансирование мероприятий, связанных с переработкой древесных и растительных отходов, может осуществляться за счет средств местного бюджета, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      По результатам проведенного исследования для реализации мероприятий, предлагаемых в данной Программе управления коммунальными отходами в Талгарском районе Алматинской области на период 2024 – 2028 годов, требуются финансовые ресурсы в объеме 1 397 411 тыс. тенге, в том числе 1 197 351тыс. тенге из местного бюджета и 200 060 тыс. тенге – иные, внебюджетные источники.

      Необходимые финансовые ресурсы для реализации мероприятий Программы по управлению коммунальными отходами в Талгарском районе Алматинской области на период 2024 – 2028 годов по годам приведены в таблице ниже (Таблица 30).

      Таблица 30 – Необходимые финансовые ресурсы для реализации мероприятий Программы по управлению коммунальными отходами Талгарского района Алматинской области на период 2024 – 2028 годов

По годам

Всего
тыс. тенге

Республиканск. бюджет
тыс. тенге

Местный бюджет
тыс. тенге

Другие источники финансированиятыс. тенге

2024 г.

519 171

-

519 171

-

2025 г.

342 307

-

338 107

4 200

2026 г.

394 775

-

338 072

56 703

2027 г.

56 703

-

-

56 703

2028 г.

84 454

-

2 000

82 454

Итого:

1 397 411

-

1 197 351

200 060

      ПЕРВООЧЕРЕДНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ И ПЛАН РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      В данном разделе представлены первоочередные мероприятия и план их реализации Программы с целью достижения целевых показателей Программы (раздел 4).

      Первоочередные мероприятия и план реализации Программы управления ТКО разделены на две части (Ошибка! Источник ссылки не найден. и Ошибка! Источник ссылки не найден.):

      1. На уровне Алматинской области, куда входят следующие мероприятия:

      a. Информационные мероприятия

      b. Образовательные мероприятия

      c. Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы

      d. Организационные мероприятия

      e. Системные мероприятия (Мероприятия по совершенствованию нормативно-правовой базы)

      2. На уровне акимата Талгарского района:

      a. Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы.

      b. Формирование производственно-технологической базы по обращению с отходами.

Талғар ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Алматы облысы Талғар аудандық мәслихатының 2025 жылғы 13 маусымдағы № 42-170 шешімі

      Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 365-бабының 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Талғар аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Талғар ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Талғар аудандық мәслихатының төрағасы М. Алибеков

  Талғар аудандық мәслихатының
  2025 жылғы "13" маусымдағы
  № 42-170 шешіміне қосымша

БАҒДАРЛАМА

Алматы облысы Талғар ауданында 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару

      Мазмұны

      БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПАСПОРТ 4

      1 КІРІСПЕ 7

      1.1 Талғар өңірі туралы жалпы мәліметтер 7

      1.2 Географиялық орны және табиғи-климаттық жағдайлары 8

      1.3 Ауданның/өңірдің басым міндеттерінде қалдықтарды басқару 8

      2 Заңнамалық база 15

      2.1 Қолданылатын ережелер 15

      2.2 Қалдықтардың классификациясы 16

      2.3 Бағдарламамен қамтылған қалдықтар 16

      2.4 Полигондар, полигондар 17

      2.5 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастырудағы жергілікті атқарушы органдардың рөлі 17

      3 КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ 18

      3.1 Жалпы ақпарат 18

      3.2 ҚҚҚ өңдеу/ кәдеге жарату инфрақұрылымы 20

      3.3 ТҚҚ жинауды және шығаруды ұйымдастыру 21

      3.4 ҚҚҚ кәдеге жарату қондырғылары 23

      3.4.1 Қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны 23

      3.4.2 Табиғи (рұқсат етілмеген) полигондар 26

      3.5 Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және жою тарифі 28

      3.6 ТЖҚ қалыптастыру және жинақтау нормалары 29

      3.7 Сандық және сапалық көрсеткіштер 31

      3.8 Қалдық материалдармен жұмыс істеудің негізгі мәселелері және қорытындылар 35

      3.9 Бөлінген қаражатты сипаттау және талдау 36

      3.10 Ынталандыру шаралары 36

      4 МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ МАҚСАТТАР 39

      4.1 Бағдарлама мақсаттары: 39

      4.2 Бағдарлама мақсаттары 39

      4.3 Талғар ауданы бойынша нысаналы индикаторлар 41

      5 НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР 42

      5.1 Техникалық және технологиялық шешімдер 42

      5.1.1 Негізгі ақпарат 42

      5.1.2 ТҚҚ басқару жүйесінің ағымдағы жағдайын талдау 43

      5.1.3 ҚҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жетілдіру 46

      5.1.4 Қалдықтарды жинау мен шығарудың логистикалық схемаларын әзірлеу 49

      5.1.5 Салыстырмалы талдау және қалдықтарды басқару жүйесін дамытудың әлеуметтік-экономикалық қолайлы нұсқасын таңдау. 50

      5.1.6 Жабық полигондарды рекультивациялаудың технологиялық шешімдері 54

      5.1.7 Қорытындылар мен ұсыныстар 55

      5.1.8 Облыстық ТҚҚ басқару жүйесінің құрамында Талғар ауданы 55

      5.1.9 Материалдық-техникалық база және қаржылық шығындар көрсеткіштерінің есебі 60

      5.1.10 Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар 66

      5.2 Институционалдық бөлім 68

      5.2.1 Аудандық қалдықтарды басқару жүйесіне қатысты мәселелер 68

      5.2.2 ҚҚҚ-ны қайта өңдеу мәселені шешу жолы ретінде 69

      5.2.3 Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын іске асыру 75

      5.2.4 Қалдықтарды басқару моделін енгізу құралдары 75

      5.2.5 Ағаш және өсімдік қалдықтарын қайта өңдеу 76

      6 ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР 76

      7 БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ БАСЫМДЫҚ ӘРЕКЕТТЕР 77

      БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПАСПОРТ

Бағдарлама атауы

"Алматы облысы Талғар ауданында коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеудің 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы"

Даму негізі

-Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі (365-бап) 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ.
-"Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығы.
-Әрекет ету тәртібі "Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы No 508.
-"Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бағдарламасын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө бұйрығы.
-Қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экологиялық кодексін іске асыру мақсатында бекітілген өзге де қолданыстағы нормативтік құқықтық актілер.

Дамытуға жауапты

Алматы облысының әкімдігі

Орындауға жауапты

1)Алматы облысы Талғар ауданының әкімдігі;
2)Талғар ауданының әкімшілік-аумақтық бірліктердің коммуналдық қалдықтарымен жұмыс істейтін мамандандырылған ұйымдары

Бағдарлама мақсаттары

-тұтыну қалдықтарының қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына кері әсерін азайту;
-елді мекендерде коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің үлгісін құру арқылы коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін кезең-кезеңмен қысқартуға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және полигондарды рекультивациялау үлесін арттыруға бағытталған белгіленген көрсеткіштерге қол жеткізу және оның орындалуы.

Тапсырмалар

1)Аумақта коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің үлгісін қалыптастыру, оның ішінде Қазақстан Республикасы заңнамасының нормативтік талаптарына сәйкес және аймақтың ерекшеліктерін (климат, география, халық саны) ескере отырып, коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру, жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму процестерін қамтитын өсу динамикасы, аумақты дамыту жоспарлары және т.б.);
2)Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті ресурстарды тарту;
3)ұсынылған негізделген ұсыныстар негізінде коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;
4)коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының санын азайту және рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою бойынша ұсыныстар беру.

Іске асыру мерзімдері

2024-2028 жж

Мақсатты индикаторлар

2028 жылы Бағдарламаның аяқталуына қарай:
-93.7% халықтың қалдықтарды жинайтын ұйымдар тұрақты түрде қызмет көрсетеді;
- қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық пункт – 3 дана.
- қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункті – 1 дана.

Қаржыландыру көздері мен көлемі

2024-2028 жылдарға арналған Бағдарламаны іске асыруға жергілікті бюджет қаражаты және өзге де (бюджеттік емес) қаржыландыру көздері (Сурет1). Бағдарламаны іске асыруға жұмсалатын жалпы шығындар 1 397,411 млн теңгені құрайды.
РОП Операторының ("Жасыл Даму" АҚ) құзыреті бойынша технологиялық қолдау және бірлесіп қаржыландыру мүмкін.

  мың теңге

Жылдар бойынша

Барлығы

Р.Б

МБ

Басқа қаржыландыру көздері

2024

519 171


519 171

-

2025

342 307


338 107

4 200

2026

394 775


338 072

56 703

2027

56 703


-

56 703

2028

84 454


2000

82 454

Барлығы:

1 397 411


1 197 351

200 060

      Талғар ауданында 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет бекітілген кезде және басқарманың кіріс мүмкіндіктерін ескере отырып нақтыланатын болады. жергілікті бюджет.

     


      Сурет1- Бағдарламаны қаржыландыру көздері

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің (388-бап) ережелеріне сәйкес ЭҚҚ операторы жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, сұрыптау, қайта өңдеу және қайта өңдеу технологияларын енгізу арқылы қатты қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін дамыта алады. (немесе) қалдықтарды кәдеге жарату, қайта пайдалануға дайындауға, өңдеуге, кәдеге жаратуға арналған зауыттар (өндiрiстер) салу;қалдықтарды сұрыптау және (немесе) кәдеге жарату, қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, қайта өңдеу, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату, қалдықтарды энергетикалық қайта өңдеуді ұйымдастырумен айналысатын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жақсарту.

      КІРІСПЕ

      Талғар өңірі туралы жалпы мәліметтер

      Талғар ауданы Қазақстан Республикасының Алматы облысының оңтүстік бөлігінде орналасқан (Сурет2). Әкімшілік орталығы – Талғар қаласы. Аудан құрамына 10 ауылдық округ және 1 қалалық әкімдік (Талғар) кіреді, барлығы 46 елді мекен бар.

     


      Сурет2- Алматы облысының әкімшілік-аумақтық бөлінісі

      Мемлекеттік статистикаға сәйкес, 2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша халық саны 246,366 мың адамды немесе облыс халқының 16,1 пайызын құрады.

      Аудан аумағы 3,6 мың км2, бұл Алматы облысы аумағының 3,4% құрайды. Халық тығыздығы – 68,4 адам. км2 үшін.

      Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінісі:

Ауылық округ/қал

Елді мекендер

1

Талғар қаласының әкімшілігі

Талғар қаласы

2

Алатау а/о

Қызыл Қайрат, Алмалық, Алтындан, Амангелді, Байбұлақ, Береке, Орман, Рысқұлово, Шымбұлақ

3

Белбұлақ а/о

Белбұлақ, Бірлік, Талдыбұлақ

4

Бесқайнар а/о

Бесқайнар, Қотырбұлақ

5

Бесағаш а/о

Бесағаш, Ақбұлақ

6

Тұздыбастау а/о

Тұздыбастау

7

Қайнар а/о

Еркін, Достық, Еламан, Жалқамыс, Жаңаарна, Жаңалық, Көктал, Қайнар, Сақтан, Тереңқара

8

Гүлдала а/о

Гүлдала, Кіші Бейсерке, Жаңа Қуат

9

Панфилов а/о

Панфилово, Арқабай, Каменское плато, Қарабұлақ, Қызылту, Төңкеріс, Түзусай

10

Кеңдала а/о

Кеңдала, Ақдала, Ақтас, Еңбекші

11

Нұра а/о

Нұра, Қаратоған, Өстемір, Туғанбай

      Географиялық орны және табиғи-климаттық жағдайлары

      Талғар ауданы Алматы облысының оңтүстік бөлігінде орналасқан және солтүстігінде Балқаш ауданымен, оңтүстігінде Райымбек ауданымен және батыста Алматы қаласымен және Іле ауданымен, шығысында Еңбекшіқазақ ауданымен шектеседі. . Ауданның ауданы 3,6 мың км2.

      Аймақтың рельефі үш негізгі формада берілген: таулы (биік таулы, орта таулы және аласа таулы), тау бөктеріндегі жазықтар, оның ішінде қыратты құмдар, рельефтің теріс формалары (ойпаттар, өзен-су аңғарлары).

      Облыстың климаты шұғыл континенттік, қысы суық, жазы ыстық. Қаңтарда орташа жылдық ауа температурасы -8 - -12°С, шілдеде +22 - +24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 - 150 миллиметр.

      Облыс аумағында қара каштан, шалғынды-шалғынды, шалғынды және батпақты топырақтар басым.

      Аудан аумағында Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық паркінің құрамына кіретін ерекше қорғалатын Алматы қорығы бар.

      Ауданның/өңірдің басым міндеттерінде қалдықтарды басқару

      Тұрақты даму мақсаттары (ТДМ)

      Қазақстан қабылдаған БҰҰ Тұрақты даму мақсаттарының (ТДМ) ішінде қалдықтардың қоршаған ортаға және планета тұрғындарының денсаулығына кері әсерін азайтуға байланысты бірқатар мақсаттар мен міндеттер бар. Төмендегі кестеде (

      3-кесте – Қалдықтарды азайту мәселелеріне қатысты ТДМ.), осындай мақсаттар мен сәйкес міндеттер атап көрсетілген.

      ТМД ауқымы бойынша жаһандық құжат бола отырып, жекелеген мемлекеттердің ерекшеліктерін, қажетті инфрақұрылымның ағымдағы жағдайын және т.б. есепке алмастан жалпы шеңберді анықтайды.

      Қазақстан ТМД-ны қабылдады және тиісті мақсаттар мен міндеттерді ескере отырып, даму жоспарларын құруда.

      3-кесте – Қалдықтарды азайту мәселелеріне қатысты ТДМ.

ТДМ

Тапсырма

11.6 2030 жылға қарай жан басына шаққанда қалалардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайту, оның ішінде ауаның сапасына, қалалық және басқа да қалдықтарды басқаруға назар аудару арқылы.

11.6.1 Тұрақты түрде жиналатын және тиісті түрде жойылатын қатты тұрмыстық қалдықтардың жалпы коммуналдық қалдықтардағы үлесі.

12.3 2030 жылға қарай бөлшек және тұтынушылық деңгейде жан басына шаққандағы жаһандық азық-түлік қалдықтарын екі есе қысқарту және егін жинаудан кейінгі ысыраптарды қоса алғанда, құн тізбегіндегі азық-түлік шығындарын азайту.

12.3.1 Азық-түлік шығынының жаһандық индексі

12.5 2030 жылға қарай қалдықтардың пайда болуына жол бермеу, азайту, қайта өңдеу және қайта пайдалану бойынша шаралар қабылдау арқылы олардың көлемін айтарлықтай азайту.

12.5.1 Ұлттық қайта өңдеу нормасы, қайта өңделген материалдардың массасы

12.6 Компанияларды, әсіресе ірі және трансұлттық компанияларды тұрақты өндірістік тәжірибелерді қабылдауға және өз есептерінде тұрақтылық туралы есеп беруге ынталандыру.

12.6.1 Тұрақты даму туралы есептерді жариялайтын компаниялардың саны

12.7 Ұлттық стратегиялар мен басымдықтарға сәйкес мемлекеттік сатып алудың жасыл тәжірибесін ілгерілету

12.7.1 Мемлекеттік сатып алуларды жасылдандыру стратегиялары мен іс-қимыл жоспарларын іске асыратын елдер саны

      Елді одан әрі дамытудың негізгі "тенденциясын" айқындайтын Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы (Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген) экология және ресурстарды тұтыну саласында елде өндірістік және коммуналдық қалдықтарды қамтитын қалдықтарды басқарудың кешенді жүйесін қайта құру қажет екенін көрсетеді.

      Тұжырымдамада сәйкес жүйені құру үшін келесі тәсілдерге сүйену керектігі айтылған:

      -қызметтердің толық кешенін көрсете отырып және ландшафттарды кешенді қорғау арқылы қалдықтарды орналастырудың келісілген жүйесін құру;

      -қайта өңдеу мен кәдеге жаратуды, сондай-ақ пайдалы заттар мен материалдарды өндіруді, қалдықтарды кәдеге жарату арқылы отын алуды кеңінен қолдануға көшумен полигондардың санын азайту;

      -қосылған құн тізбегінің ішінде де, одан тысқары да өнімдерді қайта өңдеумен айналмалы экономиканы дамыту;

      -экологиялық жағдайды жақсарту және қоршаған ортаға техногендік әсерді азайту.

      Сондай-ақ құжатта қалдықтарды басқару саласындағы көрсеткіштерді қамтитын "жасыл экономиканың" ұзақ мерзімді стратегиялық мақсаттары мен нысаналы индикаторлары (Кесте1).

      Кесте1- Қазақстан Республикасы үшін қалдықтарды басқару саласындағы "жасыл экономиканың" мақсаттары мен нысаналы индикаторлары

сектор

Мақсаттың сипаттамасы

2030

2050

Қайта өңдеу

Тұрғындарды қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен қамту

100%


Санитарлық қалдықтарды сақтау

95%


Қайта өңделген қалдықтардың үлесі

40%

50%

      Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу жөніндегі 2021 - 2030 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары(Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 29 шілдедегі № 479 қаулысымен бекітілген).

      Жоспар қалдықтарды, оның ішінде қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық саясатты іске асыру жөніндегі іс-шаралармен бөлімдерді қамтиды.

Атауы

Толтыру формасы

Орындауға жауапты мемлекеттік қызметшілер

Орындау уақыты

Қажетті қаржыландыру көлемі (млн. теңге)

6. Қалдықтарды жинау, шығару, кәдеге жарату, өңдеу және кәдеге жарату

6.1. Тұрғындарды қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен қамту

38

Қазақстан Республикасындағы қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік бағдарлама жобасының Тұжырымдамасын әзірлеу

Мемлекеттік бағдарлама жобасының тұжырымдамасы

МЭГПР (жиынтық), ЭМ, ДСМ, Ауыл шаруашылығы министрлігі, ИДМ, облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

2021

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

39

Елді мекендерде қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру

ақпарат MEGPR

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

жыл сайын

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

40

Энергия қалдықтарын кәдеге жарату объектілерінің құрылысын дамыту және қолдау

ақпарат MEGPR

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

2021 – 2025 жж

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

6.1. Қатты қалдықтарды орналастыру орындары

41

Экологиялық талаптарға, санитарлық ережелерге және құрылыс нормаларына сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жаратуды қамтамасыз ету

орындалған жұмыс туралы есеп беру

Облыстардың, Нұр-Сұлтан және Шымкент қалаларының әкімдіктері, Денсаулық сақтау министрлігі

жыл сайын

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

42

Заң талаптары мен ережелеріне сәйкес келетін жаңа қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын салу

орындалған жұмыс туралы есеп беру

Облыстардың, Нұр-Сұлтан және Шымкент қалаларының әкімдіктері

2021 – 2030 жылдар

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

43

Қалдықтарды кейіннен сұрыптау және өңдеу пункттеріне апара отырып, заңсыз үйінділерді жою

орындалған жұмыс туралы есеп беру

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

жыл сайын

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

6.2. Қайта өңделген қалдықтардың үлесін арттыру

44

Қалдықтарды өңдеу өнеркәсібін, оның ішінде қайта өңдеуді дамытуды қолдаудың арнайы шараларын әзірлеу

орындалған жұмыс туралы есеп беру

Облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

2021 – 2030 жылдар

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

45

Биогаз алу үшін органикалық қалдықтарды өңдеуді дамыту

орындалған жұмыс туралы есеп беру

облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдіктері

2021 – 2030 жылдар

қажет емес * (ескертуді қараңыз)

      Алматы облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспары (облыстық мәслихаттың 2022 жылғы 29 қарашадағы No 30-139 шешімімен бекітілген).

      Жоспар іс-шаралар мен мақсатты индикаторларды қамтиды. Іс-шаралардың бір бөлігі аймақтағы қалдықтармен жұмыс істеу жағдайларын жақсарту мәселелеріне қатысты және 2-мақсатта көрсетілген. "Іле-Балқаш аумағында экологиялық жағдайды жақсарту, жабайы жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің санын қалпына келтіру. Мемлекеттік табиғи қорық және су объектілері мен балық ресурстарының экожүйесін сақтау" (Кесте2).

      Даму жоспарына жету жолдары:

      дәстүрлі және жаңа бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау, жергілікті деңгейде іс-шаралар мен акцияларды өткізу арқылы экологиялық ағарту және ақпараттандырудың медиа-жоспарын жүзеге асыру;

      экологиялық құндылықтарды нығайту мақсатында "Birge-taza Qazaqstan" экологиялық акциясын жүйелі негізде өткізу;

      облыста облыстық қалдықтарды басқару жүйесінің 7 нысанының құрылысы (оның ішінде Еңбекшіқазақ ауданында 1 заманауи тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны, Еңбекшіқазақ, Кеген, Райымбек, Ұйғыр аудандарында 4 сұрыптау желісі, Талғар ауданы мен қалада 2 қалдықтарды тасымалдау желілері) Қонаев атындағы), (2023 ж.- 3, 2024 ж. - 2, 2025 ж. - 2);

      Талғар ауданында қоқыс өңдеу зауытының құрылысы, қуаттылығы жылына 120 мың тонна болатын "WasteEnergyKazakhstan" ЖШС қазақстандық-испандық компаниясымен бірлесіп "Мериолиз" технологиясын қолданатын толық циклді зауыт құрылысы, оның құрылысы өндіріс көлемін арттыруға мүмкіндік береді қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және өңдеу үлесі 26,4%-дан 30%-ға дейін (2023-2024 ж.);

      барлық ауылдарға қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату (2023-600, 2024-500, 2025-500).

      131 сақтау орнының 70-ін қысқарту және оларды экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкес келтіру (жыл сайын – 2023 жылы – 20, 2024 жылы – 20, 2025 жылы – 30);

      барлық рұқсат етілмеген полигондарды жою (жыл сайын кемінде 100 рұқсат етілмеген полигондар).

      Кесте2– Алматы облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарының 2-мақсаты

Жоқ.

Мақсатты индикаторлар

Бірлік өзгерту

Ақпарат көзі

Есепті жыл

Ағымдағы жылға жоспар (нақты).

Жоспарланған көрсеткіштер

Жауапты орындаушылар

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

он бір

12


Макрокөрсеткіштер












Қаржылық шығындармен өзара байланысты мақсатты көрсеткіштер











1.

Экологиялық ақпараттық науқанмен қамтылған азаматтардың саны
(қаржыландыру қажет емес)

%

деректер
ҚР МИОР

-

-

-

15

20

40

50

ОЖБП, УВП, аудандар мен Қонаев қаласы әкімдіктері
Облыс әкімінің орынбасары – Рақымбеков Р.Т.

Адам

-

-

-

172845

230460

460920

576150

2.

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі

%

деректер
ҚР ЭМГР
ТҮКШжАБ
ДСБ









2.1

Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және орналастыру үлесі (түзу көлемінен)

24.1

17.0

17.6

22.0

25.0

28.4

32.5

ТҮКШжАБ, аудандар мен Қонаев қаласы әкімдіктері
Облыс әкімінің орынбасары – Масабаев А.Д.

2.3

қауіпті медициналық қалдықтар (жиналған көлеміне қарай)

-

-

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

ДСБ, ТҮКШжАБ, аудан және Қонаев қаласы әкімдіктері
Облыс әкімінің орынбасары – Масабаев А.Д.

      Алматы облысы бойынша қоршаған орта сапасының мақсатты көрсеткіштері- қоршаған ортаның жекелеген құрамдас бөліктері жай-күйінің сандық және сапалық сипаттамаларының және қоршаған ортаны қорғау және қалдықтарды тиімді басқару жөніндегі іс-шаралармен қамтамасыз ету деңгейін сипаттайтын басқа да көрсеткіштердің жиынтығы, оларға белгілі бір уақыт кезеңінде қол жеткізуге тиіс (ҚР ҚК 37-бап). Қазақстан Республикасының Кодексі).

      Көрсеткіштер қоршаған орта сапасының нысаналы индикаторлары белгіленетін көрсеткіштердің ең төменгі тізбесін қоса алғанда, қоршаған орта сапасының нысаналы индикаторларын әзірлеу қағидаларының (Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының бұйрығымен бекітілген) негізінде әзірленеді. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 19 шілдедегі № 257) .

      Алматы облысының аумағына Бағдарламаны дайындау барысында қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері әзірленбеген және бекітілген жоқ.

      Алматы облысының бюджетінен қаржыландырылатын 2023-2025 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспарында Алматы облысы бойынша 2023-2027 жылдарға арналған қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін әзірлеу көзделген.

      Заңнамалық база

      Қолданылатын ережелер

      Бағдарламаны әзірлеу үшін мыналар негіз болып табылады:

      1. "Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі" Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI Кодексі (27-тарау);

      2. Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы "Қазақстан-2050" Стратегиясы;

      3. "Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығы ;

      4. "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2016 жылғы 28 сәуірдегі No 506-V Қазақстан Республикасының Заңы ;

      5. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы кеңейтілген отырысының хаттамасы;

      6. Әрекет ету тәртібі "Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы No 508;

      7. 05.05.2014 Жаңартылған 3 Мемлекеттік инвестициялық жобаның инвестициялық ұсынысын әзірлеу немесе түзету, қажетті сараптамалар жүргізу, сондай-ақ жоспарлау қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 5 желтоқсандағы No 129 бұйрығы. бюджеттік инвестициялардың іске асырылуын қарау, іріктеу, мониторингілеу және бағалау және бюджеттік кредиттеудің орындылығын айқындау (2022 жылғы 13 сәуірдегі өзгерістер мен толықтырулармен);

      8. Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154п бұйрығы.туралыбекітуЖергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бағдарламасын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсыныстар;

      9. Қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экологиялық кодексін іске асыру мақсатында бекітілген өзге де қолданыстағы нормативтік құқықтық актілер.

      Қалдықтардың классификациясы

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 338-бабына сәйкес қалдықтар қауіпті және қауіпті емес болып бөлінеді. Қалдықтардың түрлері қалдықтар классификаторы негізінде айқындалады (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 6 тамыздағы № 314 бұйрығымен бекітілген). Қалдықтардың классификаторындағы қалдықтардың жекелеген түрлері олардың құрамындағы қауіпті заттардың концентрация деңгейіне немесе қалдықтардың әсер ету дәрежесіне байланысты әртүрлі кодтар ("айна" қалдықтар) тағайындау арқылы бір мезгілде қауіпті және қауіпті емес деп анықталуы мүмкін. қалдықтар түрінің адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға қауіпті сипаттамалары.

      Бағдарламамен қамтылған қалдықтар

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес коммуналдық қалдықтарға келесі тұтыну қалдықтары жатады:

      1. Қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, қаптамалар, электр және электронды жабдықтардың, батареялар мен аккумуляторлардың қалдықтарын қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, аралас қалдықтар және бөлек жиналған тұрмыстық қалдықтар.

      2. Аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар, егер мұндай қалдықтар табиғаты мен құрамы бойынша тұрмыстық қалдықтарға ұқсас болса.

      3. Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынап бар қалдықтар, аккумуляторлар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, қайта қалпына келтіру үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі керек.

      Коммуналдық қалдықтарға жатпайды өндірістік, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық аулау, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды суларды тазарту қондырғыларының қалдықтары, соның ішінде ағынды сулардың шламы, пайдалану мерзімі біткен көліктер немесе құрылыс қалдықтары.

      Тұтыну қалдықтарына адамның әрекеті нәтижесінде пайда болған қалдықтар, тұтынушылық қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) өнімдер, олардың қаптамалары және басқа заттар немесе сақтау немесе пайдалану мерзіміне қарамастан олардың қалдықтары жатады. физикалық жай-күйі, сондай-ақ меншік иесінің өзі физикалық түрде кәдеге жарату немесе тұтыну қалдықтары санатына көшіру құжатталған.

      Полигондар, полигондар

      Бағдарлама шеңберінде қалдықтарды орналастыру полигоны (бұдан әрі – полигон) деп экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға (Экологиялық кодекс) сәйкес қалдықтарды шығару мақсатынсыз тұрақты орналастыруға арналған арнайы жабдықталған орын түсініледі. Қазақстан Республикасының 348-бабы).

      Тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондар– қатты тұрмыстық қалдықтарды оқшаулауға және залалсыздандыруға арналған арнайы құрылымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № 331/2020 бұйрығы. өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау, пайдалану, қолдану, залалсыздандыру, тасымалдау, сақтау және кәдеге жарату").

      № 3.01.016.97 ҚТҚ полигондарын салу және күтіп ұстаудың санитарлық ережелеріне сәйкес (Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерімен 1997 жылғы 29 сәуірде бекітілген) полигондар әдеттегі жетілдірілгенмен салыстырғанда техникалық жағынан заманауи. полигондар.

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 350-бабына сәйкес, қалдықтар полигонының жобасында полигон жабылғаннан кейін оны жабу, жерді рекультивациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі мен ластануды бақылау үшін жою қорын құру көзделуі тиіс. Жою қоры жоқ қалдықтар полигонын пайдалануға тыйым салынады.

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастырудағы жергілікті атқарушы органдардың рөлі

      Қалдықтарды басқаруға қатысты заңнамалық талаптар әдетте қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу/көшіру және кәдеге жарату процестеріне тікелей қатысатын мамандандырылған ұйымдарға бағытталған. Оларға қойылатын талаптар әртүрлі деңгейдегі құжаттарда ұсынылған және жалпы мәселелерді де, жоғары мамандандырылған мәселелерді де қамтиды.

      Сондай-ақ қалдықтарды өңдеу объектілеріне (контейнерлер, көліктер, полигондар, жабдықтар және т.б.) және қызмет көрсету жүйесіне (тарифтер, нормативтер) қойылатын талаптар бар.

      Дегенмен, жергілікті басқару процестерінің негізгі ұйымдастырушысы рөлін жергілікті атқарушы органдар атқарады. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастыру мәселелері бойынша жергілікті атқарушы органдар:

      1)облыстардың, қалалардың жергілікті атқарушы органдарыреспубликалық маңызы бар астана қоршаған орта сапасының бекітілген нысаналы көрсеткіштерін ескере отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жергілікті деңгейде мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыруға жауапты болады (28-бап);

      2)жергiлiктi атқарушы органдар қалдықтардың түзiлуiнiң көлемiн қысқартуды, түзiлетiн қалдықтарды қалпына келтiру үлесiн ұлғайтуды, олардың қауiптiлiгiнiң деңгейiн төмендетудi ынталандыру жөнiндегi шараларды, қалдықтардың көлемiн қысқартуға бағытталған технологияларды енгiзiлетiн кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң шаруашылық қызметiн айқындайды және жүзеге асырады. қалдықтардың түзілуін, өндіріс процесінде (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) пайда болған қалдықтарды қалпына келтіру жоспарын құру, осындай қалдықтарды жинау және дайындау, тиісті кәсіпорындар мен цехтарды салу, сондай-ақ қалдықтарды қайта өңдеуге арналған жабдықтар шығаруды ұйымдастыру, қалдықтардың түзiлуiнiң көлемiн қысқарту және түзiлетiн қалдықтарды қалпына келтiру үлесiн ұлғайту жөнiндегi iс-шараларды қаржыландыру (341-бап);

      3)жергiлiктi атқарушы органдар биогазды және (немесе) энергияны өндiру бойынша, оның iшiнде биогазды және (немесе) энергияны өндiру жөнiндегi iс-шараларды қоса алғанда, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды орналастыруды қысқартуды ынталандыру жөнiндегi iс-шараларды ұйымдастырады, оның iшiнде оларды қайта өңдеу, оның iшiнде компосттау және кәдеге жарату жолымен (351-бап);

      4)аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары (сондай-ақ ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары) коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады. (365-бап).

      КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

      Жалпы ақпарат

      Бұл бөлімде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі және қалдықтарды одан әрі басқару үшін қажетті инфрақұрылым бағаланады.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 367-бабына сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі (бұдан әрі – орталықтандырылған жүйе) – бұл жеке және заңды тұлғаларды қамтамасыз ету шеңберінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын жүйе. меншік нысанына және қызмет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде немесе жекелеген ғимараттарда (құрылыстарда) және меншік құқығы жоқ контейнерлік алаңдар мен контейнерлерде тұратын (орналасқан) және (немесе) өз қызметін жүзеге асыратын, сондай-ақ контейнерлер меншік құқығындағы жалпы пайдаланымдағы жерлерде орналасқан учаскелер мен контейнерлер, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметтер. Контейнер алаңдары – қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдайтын мамандандырылған көліктерге кіреберіс жолдары бар, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орналастырылған, қалдықтарды жинақтауға арналған арнайы алаңдар.

      Облыстағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау

      Алматы облысындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау негізінен қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік экологиялық саясаттың қағидаттарын қолдануға негізделген:

      1)иерархия;

      2)көзге жақындығы;

      3)қалдықтарды өндірушінің жауапкершілігі;

      4)өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері.

      Қалдықтарды басқару жүйесі ел тұрғындарының мүдделері мен экономикалық тиімділік басымдылығына қарай құрылуы керек.

      Қазақстанда қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралардың басымдықтары Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 329-бабында көрсетілген және қоршаған ортаны қорғау мен орнықты даму мүддесінде олардың артықшылығының кему тәртібімен реттелген иерархия болып табылады (Сурет 3). Иерархия ресурстарды ұтымды басқару, шығарындыларды азайту, айналмалы экономика принциптерін қолдану мүмкіндігі тұрғысынан шаралардың экологиялық тазалығын анықтайды.

      Қайнар көзге жақындық қалдықтарды өңдеу, кәдеге жарату немесе жою сияқты қалдықтарды одан әрі басқару үшін орынды таңдаудағы басымдылықты анықтайды. Басқа шарттар тең деп есептесек (өндірістік құрал-жабдық, персонал біліктілігі, баға саясаты және т.б.), мұнда тасымалдау кезінде тәуекелді азайту қажеттілігі маңызды рөл атқарады.

     


      Сурет 3- қалдықтарды басқару шараларының иерархиясы

      Ағымдағы жүйені бағалау кезінде сұрыпталған, өңделген/кәдеге жаратылатын немесе одан әрі пайдалану үшін сатылатын ҚҚҚ құрамдас бөліктерінің түрлері мен көлемін қамту кеңдігі де маңызды.

      ҚҚҚ өңдеу/ кәдеге жарату инфрақұрылымы

      РОП операторы қызметін атқаратын "Жасыл Даму" АҚ ақпаратына сәйкес, Алматы облысының Талғар ауданында 2021 жылы қайталама шикізатты қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша маманданған кәсіпорын пайда болды..

      Талғар ауданы аумағында "Жасыл Даму" АҚ тізіміне енбеген және төменде көрсетілген қайталама шикізатты қабылдауға маманданған кәсіпорындар бар (Кесте3).

      Кесте3- Талғар ауданындағы мамандандырылған кәсіпорындар – қайталама шикізат қалдықтарын қайта өңдеушілер

Бизнес атауы

Мамандық

Жылына қуат

Мекенжай

ЖШС
"НҰР ҚАҒАЗЫ"

Картон және қағаз қаптамасының қалдықтарын кәдеге жарату

2021 жылы 30 000;
2022 жылы 40 мың

Алматы облысы, Талғар ауданы,
бірге. Панфилово,
ст. Жамбыл, 121

      бастапЖоғарыда және төменде келтірілген деректер облыста пластик, шыны, макулатура, алюминий ыдыстар және т.б. қалдықтарын қабылдайтын ұйымдардың бар екенін көрсетеді.қалдықтар ауданда өңделеді немесе одан әрі сату үшін жинақталады.

      Кесте4– Қайталама шикізатты қабылдайтын/өңдейтін компаниялар

Бизнес атауы

Мамандық

Мекенжай

И.П.Сапаров Р.

Қайта өңдеу, LDPE, HDPE, созылатын пленкаларды жинау

Талғар

"Зеко" ЖШС

Шыны ыдыстар мен кесектер, макулатуралар, пластмассалар (PET, HDPE, LDPE, PVC)

Алматы облысы, Талғар ауданы, с.о. Кендалинский, с. Еңбекші

"ПТЗ" ЖШС

Пластикалық қаптамалардың қалдықтары

Алматы облысы, Талғар ауданы, Талғар к. Рысқұлова, 19 жаста

"Дас Голд" ЖШС

Пластмассалар (ПЭТ, HDPE, PVD, PVC)

Алматы облысы, Талғар ауданы, Кеңдалы ауылдық округі

      Медициналық қалдықтар

      Медициналық қалдықтар ҚР Экологиялық кодексінің 351-бабына сәйкес оны полигондарға көмуге де тыйым салынады.

      Әкімдік сайтындағы ақпаратқа сәйкес (2020 жылы жарияланған) ауданда 1 орталық аудандық аурухана, 2 ауылдық аурухана, 1 емхана, 9 фельдшерлік пункт, 12 ауылдық фельдшерлік амбулатория, 11 фельдшерлік-акушерлік пункт бар. Талғар ауданындағы емдеу мекемелерінде 279 дәрігер жұмыс істейді.

      Кеңдала ауылдық округінде, полигон аумағында медициналық, азық-түлік, тоқыма бұйымдарын қоса алғанда, қалдықтарды жағуға арналған өрт сөндіру пеші орнатылған ("ТҚҚ орналастыру орындары" тарауын қараңыз).

      Қалдық электр және электронды жабдық (WEEE)

      Қалдықтардың бұл түрлерін полигондарға көмуге тыйым салынады (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі, 351-бап).

      Талғар ауданында қалдық электр және электронды жабдықтарды (ЭЭБ) қайта өңдеуге/қайта өңдеуге қабылдайтын мекеме жоқ.

      ТҚҚ жинауды және шығаруды ұйымдастыру

      Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы) мәліметтері бойынша 2022 жылы коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша 12 ұйым тартылды. ҚҚҚ жинау және жою.

      Кесте5- ТҚҚ жинау және шығарумен айналысатын ұйымдардың саны

Аты

2020

2021

2022

ТҚҚ жинаумен және жоюмен айналысатын ұйымдар

12

14

14

      Әкімдіктің мәліметінше, Талғар ауданының елді мекендерінде қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен 9 кәсіпорын айналысады: "Марат" ӨК, "Тазар Компани" ЖК, "Абылай" ЖК, "Мұсабеков" ЖК, "Нұршырақ" АЖ, ЖК "Арт", ЖК "Қалжанов", "Алуа" ЖШС, "Бастау 2023" ЖШС.

      Талғар ауданындағы қалдықтарды жинау ұйымдарының паркі туралы мәліметтер төмендегі кестеде берілген (Кесте 6).

      Кесте 6– Талғар ауданы бойынша қоқыс шығаратын ұйымдардың автопаркі

ATO

Қоқыс шығаратын жабдық

Талғар

Камаз-2, самосвал-3, қоқыс таситын көлік-6, Зил-3, жағдайы орташа

Алатау

Камаз 55102. ГАЗ САЗ 3507. Техникалық жағдайы: жүгіру.

Белбұлақ

Қоқыс таситын көлік – 1 дана, Газ 53 – 1 дана, Газель – 1 дана, ЗИЛ – 7 дана.

Бесқайнар

ЗИЛ-130, 1 дана, техникалық жағдайы – жұмыс істейді

Бесағаш

3 КамАЗ қоқыс тасымалдауға арналған нығыздағышпен

Тұздыбастау

4 қоқыс таситын көлік (Камаз, Зил)

Қайнар

3 Автосамосвал Газ 53, Зил ауылшаруашылық, Зил Қоқыс тасушы

Гүлдала

Қоқыс таситын КамАЗ, ЗИЛ-130 борт, жағдайы жақсы.

Панфилов

4 қоқыс тасушы, Камаз, Зил, Трактор, техникалық жағдайы орташа; 2 бірлік (Зил, ГАЗ-53) техникалық жағдайы – орташа; 2 бірлік (Зіл, қоқыс таситын машина)

Кеңдала

КамАЗ самосвалы, ЗИЛ-130 қоқыс таситын көлік, жағдайы орташа

Нұра

-

      Дерек: Талғар ауданының әкімдігі

      2019-2021 және 2023 жылдарға арналған қалдықтарды жинау ұйымдарының (бұдан әрі – ТҚҚ) тұрмыстық қатты қалдықтарды шығару жөніндегі қызметтерін алатын халықтың саны, ТҚҚ шығару бойынша орталықтандырылған қызметтерді алатын халықтың үлесі туралы мәліметтер төменде келтірілген. (Кесте 7).

      Кесте 7– МВО тұрақты түрде қызмет көрсететін халық

Аты

2020

2021

2022

2023

Халқы, мың адам

86,37

89,70

жоқ

254,17*

Аудан тұрғындарының жалпы санынан МВО қызмет көрсететін халықтың үлесі, %*

58,6%

42,8%

жоқ

105,8%*

      2019-2021 жылдарға арналған деректер көзі – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы,

      2023 жылға арналған дерек көзі – аудан әкімдігі

      * - көрсеткіш қалдықтарды жинайтын ұйым тұрақты түрде қызмет көрсететін адамдар санының аудан халқының жалпы санына қатынасы ретінде алынады.

      Орташа (базалық) Талғар ауданы бойынша қалдықтарды жинау ұйымдары тұрақты қызмет көрсететін халықтың үлесі 63,7% құрайды. Базалық көрсеткіш соңғы 3 жыл үшін есептеледі, бұл ретте 2022 жылы тұрғындарды коммуналдық қалдықтарды шығарумен қамту үлесі есепке алынбайды, бұл үшін Алматы облысының барлық аймақтары бойынша деректер жоқ.

      Әкімдіктен алынған бастапқы мәліметтерді талдау тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеу және басқару саласында жергілікті атқарушы органдар тарапынан тиісті есепке алу мен бақылаудың мүлдем жоқтығын көрсетті.

      Облыс өңірлерінде Бағдарламаны әзірлеу барысында облыстың елді мекендерінде орналасқан контейнерлік алаңшаларды цифрландыру жүргізіліп, олардың тізілімі жасалды. Талғар ауданы контейнерлік алаңдарды цифрландыруды жүргізбеген және келесі мәліметтерді келтірген:

      Контейнер алаңдарының саны 392 учаскені құрайды, оның ішінде 265 учаске тұрғын үй қорында, ұйымдарда және басқа да заңды тұлғаларда – 127. Ауданда контейнерлік алаңдарды цифрландыру жұмыстары жүргізілмеген, тізілім де жоқ.

      Аудан әкімдігінің мәліметінше, ауданның елді мекендеріндегі контейнерлердің жалпы саны 1488 дана, металл және пластмасса (тұрғын үй қорында – 1085 дана, ұйымдарда және басқа да заңды тұлғаларда – 403 дана).

      Қорытынды: облыс бойынша әкімдік ұсынған халықты қамту деректері Статистика бюросының деректеріне сәйкес келмейді. Өндіріс көздерінде ТҚҚ түзілу және жинақталу көлемін есепке алу, сондай-ақ олардың қозғалысын бақылау жоқ, сондықтан қалдықтарды басқару саласындағы деректерді талдау мүмкін емес.

      ҚҚҚ кәдеге жарату қондырғылары

      Қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны

      ТҚҚ полигоны Талғар ауданы, Кеңдала ауылдық округінің жерінде орналасқанАқтас ауылының тұрғын үй аймағынан солтүстік-шығысқа қарай 3 шақырым және Талғар қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 6 шақырым жерде оңтүстік-шығыс жағында 600 м қашықтықта саяжайлар орналасқан (кадастрлық нөмірі - 03-051-146-764) (Сурет 4, Сурет 5). Жер учаскесінің нысаналы мақсаты қатты тұрмыстық қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және қайта өңдеу үшін полигон салу және күтіп ұстау болып абылады.

     


      Сурет 4-Талғар ауданындағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының орналасқан жері

      Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі бекіткен 2015 жылғы 20 наурыздағы № 237 СанПиН сәйкес бұл объект санитарлық-қорғау аймағы кемінде 500 м болатын санитарлық қауіптіліктің II класына жатады (11-бөлім, 47-тармақ). көңсіз және нәжіссіз компост қалдықтары).

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес 40-бапқа сәйкес қоршаған ортаға әсерді бағалаудың маңыздылығы мен толықтығы бойынша кәсіпорын I санатқа жатады.

      Уәкілетті органдардың қорытындылары бойынша таңдалған учаске ТҚҚ полигондарын ұйымдастыру алаңдарына қойылатын негізгі санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес келеді.

      Бұл ретте, полигонның әсер ету аймағында Ақтас кентіндегі тұрғын үй алабы мен саяжай учаскелері орналасқанын атап өткен жөн.

      Полигон "EcoServiceGroup" ЖШС жеке меншігінде (БСН 080940002855). Компаниядан алынған мәліметтерге сәйкес, компанияның негізгі қызметі: қабылдау, өңдеу қызметтерін көрсету, соның ішінде. қатты тұрмыстық қалдықтарды полигонға жағу және жою.

     


      Учаске 2008 жылғы 10 қазандағы № 605943 жер учаскесіне жеке меншік құқығы актісі негізінде берілген ауданы 7,4000 га учаскеде орналасқан, 2 учаскеге бөлінген: 1 учаске – 4,68 га. қалдықтарды сұрыптау желісі; 2 учаске – 2,72 га әкімшілік және қосалқы учаскелер үшін.

      Қалдықтар (медициналық қалдықтар, майлы шүберектер, майланған сүзгілер) өртенетін полигонда өрт сөндіру пеші орнатылған.

      Қорытындыға сәйкес, полигонда қолмен сұрыптауға және келешекте жылына 33 868 тоннаға дейін ішінара өңдеуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеуге арналған желі бар. Оның 40 пайызы шикізат болып табыладыал 60% қалдық қалдықтар. Сұрыпталған шикізат: қағаз бен пластмасса престеледі, металл сынықтары мен ағаш қалдықтары қосымша өңдеусіз уақытша сақтау қоймасына жіберіледі.

      Қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны тереңдігі 30 метрге дейін қазылған карьерде орналасқан. Қоршау ретінде биіктігі 1,5 м, ені 2 м периметрлік жағалау және торлы қоршау қолданылады. Төменгі гидрооқшаулағыш материал құм және қиыршық тас материалдары болып табылады. Полигон қатты тұрмыстық қалдықтардың қайта өңделмейтін бөлігін сақтауға, оны тығыздауға, қалдықтардың реттелетін қабатын жергілікті топырақпен жабу арқылы қалдықтарды сыртқы ортадан жылдам оқшаулауды қамтамасыз етуге арналған.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды полигонға жеткізу мамандандырылған көліктермен жүзеге асырылады.

      Тұрмыстық қалдықтар қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына арнайы сұрыпталған түрде қабылданады. Алматы және Алматы облысындағы кәсіпорындардың автомобиль көлігі (Талғар ауданы.)

      Уақытша сақтауға арналған қатты тұрмыстық қалдықтар полигонына қалдық қалдықтарды есепке алғанда келіп түсетін қалдықтардың жылдық көлемі келесідей: макулатура, картон және басқа да қағаз қалдықтары – 50200 т/жыл.

      Түскен қалдықтардың құрамы (%): қағаз және ағаш – 60; шүберек - 7; тамақ қалдықтары -10; куллет - 6; металдар - 5; пластмассалар – 12. Кіріс қалдықтар IV қауіптілік сыныбына жатады

      Нақтырақ айтсақ, сұрыптауды есепке алғанда полигонда жылына 50 200 т немесе 167 333 м3 жиналады.

      Кәсіпорынның жұмыс режимі жылына 300 күн, 1 ауысымда, ұзақтығы 8 сағат (кезекші персонал тәулік бойы жұмыс істейді), жұмысшылар саны 22 адам, оның ішінде 3 инженерлік-техникалық персонал (Қорытынды бойынша) және 30 адам (әкімдіктің мәліметі бойынша).

      Табиғи (рұқсат етілмеген) полигондар

      Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің баяндамасына сәйкес, ғарыштық мониторинг аясында 2023 жылы Алматы облысында 375 полигон анықталып, оның 37%-ға жуығы (142 полигон) жойылды..

     


      Сурет6- Алматы облысының әкімшілік аудандары контекстіндегі қалдықтарды орналастыру объектілері

      Ғарыш мониторингі мердігері "Қазақстан Ғарыш Сапары" ҰК" АҚ-ның онлайн сервисі (https://wasteopen.gharysh.kz/) арқылы тұрғындардың полигондардың жағдайын бақылауға мүмкіндігі бар.

      Рұқсат етілмеген қалдықтарды көму орындары (полигондар) тұрғындар мен жергілікті билік үшін үлкен мәселе.

      Жағымсыз иістер, ауру қаупі, қоғамның құпиясыздандырылған элементтерінің (қаңғыбастар) ықтимал тартылу орны, құстардың (шағалалар, қарғалар және т.б.) және қаңғыбас жануарлардың шоғырлануы көрші үйлердегі өмірдің сыртқы аспектілеріне теріс әсер етеді. Бұл аудандағы жылжымайтын мүліктің құнын төмендетеді және әлеуетті инвесторларды коммерциялық жылжымайтын мүлікті сатып алудан бас тартады.

      Сондай-ақ топырақтың, жер асты суларының және жақын жер үсті суларының, ал биологиялық ыдырайтын қалдықтар жағдайында атмосфераның ластану қаупі бар.

      Әдетте, мұндай полигондар құрылыс немесе көлемді қалдықтарды тастаудан және/немесе қалдықтарды шығару кестесінде үзілістер болған кезде басталады. Полигондар пайда болатын негізгі орындар жеке немесе өндірістік сектордың игерілмеген аумақтары, іргелес жатқан бос жерлер, орманды немесе бұталы аумақтар болып табылады.

      Полигондарды жою процесі қалдықтарды жинау, тасымалдау және сұрыптау, залалсыздандыру, өңдеу, кәдеге жарату немесе кәдеге жарату үшін мамандандырылған ұйымдарға беруді қамтиды.

      Стихиялық полигондардың пайда болуының алдын алу үшін Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі заңнамалық деңгейде бірқатар шараларды қабылдады: шаруашылық жүргізуші субъектілерге қалдықтармен жұмыс істеуге лицензия беру және хабардар ету тәртібі енгізілді, міндеттеме жүктелді. қалдықтарды бөлу бойынша бөлек жинауға енгізілді, сондай-ақ қалдықтарды басқару талаптарын бұзғаны үшін жеке тұлғаларға айыппұлдар 10 АЕК-тен 50 АЕК-ке дейін (шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін – 100 АЕК, орта – 100 % және ірі – 200 АЕК) дейін өсірілді. пайдасы). Сондай-ақ, әкімдіктерге қалдықтарды жинайтын ұйымдарды "Е-құрылыс" ақпараттық жүйесінде жұмыс істеуге қосу ұсынылды", GPS сенсорларын пайдалану арқылы қоқыс шығаруға арналған арнайы жабдықтың қозғалысын бақылауға болады.

      Облыстағы қалдықтарды көму орындарын (полигондарын) далалық зерттеулер мен мәліметтерді талдау олардың заң талаптарына сәйкес келмеуі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

      Жаңа полигондардың пайда болуын болдырмау және ағымдағы полигондарды кеңейту ұсынылады:

      1. Алматы облысында қалдықтарды басқарудың автоматтандырылған ақпараттық жүйесін (бұдан әрі – ААЖ) құру және оларға қызмет көрсету, қалдықтарды басқаруға кешенді және жүйелі көзқарасты қамтамасыз ету;

      2. өңірде қалдықтардың қозғалысының автоматтандырылған коммерциялық есебін енгізу және кез келген уақыт кезеңі үшін қалдықтар балансын алу мүмкіндігімен;

      3. қоса отырып, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларына (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 28 желтоқсандағы No 508 бұйрығы) сәйкес қалдықтарды жинауға арналған жабдықты спутниктік навигация жүйелерімен міндетті түрде қамтамасыз ету. олардың "Қалдық" ААЖ;

      4. қалдықтарды көздерден шығарудың бекітілген кестесін қатаң сақтау;

      5. рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын (полигондарды) тұрақты анықтау/бақылау;

      6. аумақты рекультивациялай отырып, рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын (полигондарын) жою;

      7. құрылыс және ірі көлемдегі қалдықтарды жинауды (учаскелерді, контейнерлерді) және шығаруды ұйымдастыру талаптарының сақталуы (ҚР СТ 3780-2022. "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар");

      8. Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде жауапкершілікті көрсете отырып, тиісті емес орындарға қалдықтарды орналастыруға жол бермеу бойынша халықпен және ұйымдармен жұмыс жүргізу;

      9. жазалау шараларын қолдана отырып, қалдықтарды рұқсатсыз орналастырудың алдын алу немесе анықтау жағдайлары туралы халықты хабардар ету (полигонды табу және қабылданған шаралар туралы мақаланың мысалы:https://www.gov.kz/memleket/entities/ecogeo/press/news/details/498656?lang=ru).

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және жою тарифі

      Қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының бекітілген нормативтері, сондай-ақ облыстың елді мекендерінде оларды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру тарифтері туралы мәліметтер ұсынылмаған.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша халыққа тарифті есептеу Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 14 қыркүйектегі бұйрығымен бекітілген әдістемеге сәйкес жүзеге асырылады. 2021 жылғы № 377.

      Тарифті есептеу кезінде калькуляция баптары бойынша топтастырылған ҚҚҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және кәдеге жарату бойынша нарық субъектілерінің нақты және/немесе нормативті шығындарының құны есепке алынады. Сонымен, тариф 3 бөліктен тұрады: 1) жинау және тасымалдау, 2) сұрыптау, 3) кәдеге жарату.

      Қолданыстағы тарифтік әдістеме қалдықтарды өңдеу кезеңіне байланысты шығындарды есепке алуға мүмкіндік береді. Шығындарды сұрыпталған қайталама шикізатты сату және/немесе қызметтердің бір бөлігін ҚҚҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесіне кірмейтін үшінші тарап ұйымдарына беру арқылы оңтайландыруға болады. Бұл ретте тиісті инфрақұрылымды құру және/немесе дамыту, арнайы жабдықталған көлік құралдарын және қаржыландыру көздерін міндетті түрде пайдалану қажеттілігін ескеру қажет.

      Бастапқы мәліметтерді, соның ішінде статистикалық есептілік мәліметтерін талдау ауданда қалдықтарды басқару бойынша коммерциялық есепке алу және бақылау жүргізілмейтінін көрсетті. Демек, облыстың елді мекендерінде ТҚҚ жинау, әкету және кәдеге жарату бойынша жинақтау нормативтері мен "әділ" тарифтерінің негізділігі мәселесі өте өткір болып табылады және оны қалыптастыру және өңдеу үшін автоматтандырылған коммерциялық есепке алуды енгізу бойынша шаралар қабылдау қажет. ТҚҚ қозғалысын бақылау.

      ТҚҚ жинауға, әкетуге және кәдеге жаратуға "әділ" тарифті анықтау үшін келесі шаралар қолданылуы мүмкін:

      1.ТҚҚ генерациясының және қозғалысының көлемінің автоматтандырылған коммерциялық есебін енгізу.

      Осы тармақ Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасының ережелерін іске асыру жөніндегі қажетті шаралардың бір бөлігі болып табылады, келесі мәселеде – "ТҚҚ проблемаларын шешу үшін келесі іс-шараларды жүзеге асыру қажет:

      5) қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару саласындағы нысаналы индикаторларға қол жеткізуді бақылау үшін статистикалық ақпаратты жинауды, өңдеуді және ұсынуды жетілдіру"

      2. Бәсекелестік нарықты дамыту үшін ТҚҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесінің объектілерін конкурстық бөлу.

      3. Өндіріс үшін қайталама шикізат ретінде одан әрі сатумен сұрыпталған қалдықтардың үлесін арттыруға ұмтылу.

      4. ҚҚҚ мен сұрыпталған қайталама шикізатты басқару процесінде шығындарды азайтуға ұмтылу, оның ішінде ең жақсы қолжетімді техникаларды (технологияларды) енгізу, қалдықтарды логистиканы оңтайландыру.

      5. Триаждау процесіне тартылған халықтың үлесін арттыру. ТЖҚ қалыптастыру және жинақтау нормалары

      Коммуналдық қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуының нормаларыүлгілік қағидалар негізінде есептеледі (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 1 қыркүйектегі No 347 бұйрығымен бекітілген) және тұрғын үй объектілері мен тұрғын емес үй-жайлардың келесі түрлерін қамтуы тиіс. төмендегі кестеге сәйкес (Кесте8).

      Қағидалардың 2014 жылдан бері (1-шығарылым) болғанына қарамастан, облыстың көптеген елді мекендерінде ТҚҚ түзілу және жинақтау нормаларын есептеу әлі жүргізілмеген.

      Жоғарыда аталған стандарттар бекітілген Ережелерге сәйкес маусымдық өлшеулерден кейін анықталады, яғни. Есептеу үшін 11-12 айдан астам жұмысты орындау қажет. Олардың пайда болу көздерінде түзілетін қалдықтар көлемінің толық коммерциялық есебі жүргізілмеген жағдайда бекітілген нормативтердің болмауы ТҚҚ жинауға, әкетуге, сұрыптауға және кәдеге жаратуға әділ тарифті есептеуге мүмкіндік бермейді.

      Кесте8- тұрғын үйлер мен тұрғын емес үй-жайлардың коммуналдық қалдықтарын қалыптастыру және жинақтау нормалары

Жоқ.

Коммуналдық қалдықтарды жинайтын мекеме

Есеп бірлігі

Есептелген
нормалар
жинақтау, м3/жыл

1

Жақсы жабдықталған және жабдықталмаған үй шаруашылықтары

1 тұрғын


2

Жатақхана, мектеп-интернат, балалар үйі, қарттар үйі, т.б.

1 орын


3

Қонақ үйлер, санаторийлер, демалыс үйлері

1 орын


4

Балабақшалар, балабақшалар

1 орын


5

Мекемелер, ұйымдар, кеңселер, кеңселер, жинақ кассалары, пошта бөлімшелері

1 қызметкер


6

Клиникалар

1 келу


7

Ауруханалар, санаторийлер, басқа емдеу мекемелері

1 төсек


8

Мектептер және басқа оқу орындары

1 оқушы


9

Мейрамханалар, кафелер, қоғамдық тамақтану орындары

1 орын


10

Театрлар, кинотеатрлар, концерт залдары, түнгі клубтар, казинолар, ойын автоматтары залдары

1 орын


он бір

Мұражайлар, көрмелер

Жалпы ауданы 1 м2


12

Стадиондар, спорт алаңдары

Жоба бойынша 1 орын


13

Спорт, би және ойын залдары

Жалпы ауданы 1 м2


14

Азық-түлік дүкендері

1 м2 сауда алаңы


15

Машиналардан сауда жасау

1 м2 сауда алаңы


16

Әмбебап дүкендер, супермаркеттер

1 м2 сауда алаңы


17

Базарлар, сауда павильондары, дүңгіршектер, науалар

1 м2 сауда алаңы


18

Көтерме сауда орталықтары, азық-түлік қоймалары

Жалпы ауданы 1 м2


19

Көтерме сауда базалары, өнеркәсіптік тауарлар қоймалары

Жалпы ауданы 1 м2


20

Тұрмыстық қызметтер: мемлекеттік қызметтер

Жалпы ауданы 1 м2


21

Теміржол вокзалдары, автовокзалдар, әуежайлар

Жалпы ауданы 1 м2


22

Жағажайлар

Жалпы ауданы 1 м2


23

Дәріханалар

1 м2 сауда алаңы


24

Автотұрақтар, көлік жуу орындары, жанармай құю станциялары, гараждар

1 тұрақ орны


25

Автокөлік жөндеу шеберханалары

1 қызметкер


26

Гараждық кооперативтер

1 гараж үшін


27

Шаштараздар, сұлулық салондары

1 жұмыс орны


28

Кір жуу, химиялық тазалау, тұрмыстық техника жөндеу, тігін ательелері

Жалпы ауданы 1 м2


29

Зергерлік бұйымдар, аяқ киім және сағат жөндеу шеберханалары

Жалпы ауданы 1 м2


отыз

Шағын жөндеу және қызмет көрсету (кілттерді кесу және т.б.)

1 жұмыс орны


31

Ванналар, сауналар

Жалпы ауданы 1 м2


32

Облыс аумағында бұқаралық іс-шараларды ұйымдастырушы заңды тұлғалар

1000 қатысушы


33

Бау-бақша кооперативтері

1 учаске


      Ұсынылатын әрекеттер: Ауданда ТҚҚ басқару жүйесін құру, оның ішінде автоматтандырылған коммерциялық есепке алуды енгізу Талғар ауданы аумағының ішкі жүйесін қамтитын, олардың қалыптасу көздеріндегі ТҚҚ ағымдағы қалыптасу және жинақталу қарқынын анықтауға мүмкіндік беретін "Қалдық" ААЖ ұсынылып отырған ТҚҚ-ның қалыптасуы мен қозғалысы туралы; және "әділ" тарифті анықтауға әсер етеді.

      Сандық және сапалық көрсеткіштер

      Ағымдағы бөлімде аудан әкімдігінен алынған қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару бойынша деректер және Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі – МКҚК) интернет-ресурсында еркін орналастырылған статистикалық материалдар берілген. ҚР Ұлттық статистикалық бюросы ретінде).

      Статистика бюросының мәліметі бойынша (Сурет 7) аудан бойынша 2022 жылы жиналған қалдықтардың жалпы көлемі 2020 жылмен салыстырғанда 0,03%-ға, ал үй шаруашылықтарынан 1,26 есеге өсті; Қалдықтарды кәдеге жарату объектілеріне 1,8 есе көп түсті, сонымен бір мезгілде халық саны кезең ішінде 14,3%-ға өсті. 2021 жылға арналған статистикалық мәліметтерді олардың дұрыс еместігіне байланысты пайдалану мүмкін емес (6 тонна – жиналған және экспортталған қалдықтардың жалпы көлемі, үй шаруашылықтарынан осыншама сома және полигонға кеткен сома).

      2021 және 2022 жылдардағы сұрыпталған қалдықтардың көлемі туралы мәліметтер сәйкесінше 12 684 тонна және 13 052 тоннаны құрап, 2022 жылы өткен жылмен салыстырғанда 102,9%-ға өсті.

      Деректерді талдау (Сурет 7, Кесте11, Кесте12) қалдықтардың түзілу көлемінің, оны өңдеу мен қозғалысының толық есебі жоқ деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Бағдарламаны әзірлеу барысында әкімдіктен алынған мәліметтер, сондай-ақ мемлекеттік статистика органдарына келіп түскен есептілік деректері ауданда қалдықтарды басқарудың толық болмауын растайды, бұл қалдықтарды басқару жүйесін құруға бағытталған іс-шараларды әзірлеуді талап етеді.

      Заңнамада әлеуетті қайталама шикізатты кәдеге жаратуға тыйым салынған кезде ауданда жиналған коммуналдық қалдықтардың бір бөлігі сұрыпталмай полигондарға/полигондарға жіберіледі. Түзілген қалдықтардың бір бөлігі тұрғындарды ТҚҚ шығару қызметімен толық қамтымағандықтан, рұқсат етілмеген полигондарға жөнелтілуі мүмкін, ауылдағы шаруашылық учаскелерінде өртенген азық-түлік қалдықтары әдетте малды азықтандыруға пайдаланылады;

     


      Сурет 7– Аудандағы ТҚҚ басқару динамикасы

      Кесте9- Алматы облысы Талғар ауданы бойынша қайта өңделген және көмілген (орналастырылған) қалдықтардың көлемі, мың тонна

2020

2021

2022

10.79

5,788

8 089

      дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистикалық бюросы

      Кесте10- үшінші тұлғаларға өңдеуге жіберілген қалдықтардың көлемі, мың тонна

2020

2021

2022

x

8 526

9.327

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (Х – құпия деректер)

      Жоғарыдағы кесте (Ошибка! Источник ссылки не найден.) сұрыптау қалдықтарын өңдеу/кәдеге жарату немесе кәдеге жарату үшін одан әрі беру (өткізу) арқылы коммуналдық қалдықтарды сұрыптау фактісін көрсетеді. Қалдықтарды сұрыптау кестесінен көрініп тұрғандай (Кесте12), тіпті құпиялылық мақсатында нақты көлемдер көрсетілмесе де, аймақта және одан тыс жерлерде сынықтарға/қайта өңделген материалдарға сұраныс бар екенін түсінуге болады.

      Кесте11- Алматы облысы Талғар ауданы бойынша жиналған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі 2022 ж

Аймақ

Жиналған қалдықтардың жалпы көлемі, соның ішінде өзін-өзі жинайтын кәсіпорындардың қалдықтары

Олардың ішінен

Соның ішінде

Жиналған тұрмыстық қалдықтардың көлемі

жиналған ҚТҚ көлемі

тамақ қалдықтары

макулатура, картон және қағаз қалдықтары

Сынған әйнек

қалдық пластмасса, пластмасса, полиэтилен және полиэтилентерефталат қаптамалары

электрондық және электр жабдықтары

металдар

шиналар

киім, тоқыма

көше тазалау қалдықтары

нарық қалдықтары

басқа да аралас қалдықтар

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

он бір

12

13

14

15

Талғар ауданы

20 636

20 249

-

-

-

-





2568

47

17 634

11 776

Аймақтар

Тасымалданатын коммуналдық қалдықтардың көлемі

Соның ішінде

қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарына

үшінші тұлғаларға/қалдықтарды өңдеу зауыттарына беріледі

қалдықтарды өңдеу объектілеріне иелік ету

басқа

16

17

18

19

20

21

Талғар ауданы

20 249

20 249

-

-

-

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы

      Кесте12- 2022 жылға қалдық түрлері бойынша сұрыпталған қалдықтардың жалпы көлемі*, тонна

Аймақ

Барлығы

Соның ішінде

Сұрыптау қондырғысының жобалық қуаты, жылына тонна

тамақ қалдықтары

макулатура, картон және қағаз қалдықтары

шыны сындырғыш

қалдық пластмасса, пластмасса, полиэтилен және полиэтилентерефталат қаптамалары

электрондық және электр жабдықтары

түсті және қара металдардың сынықтары

шиналар

ағаш, жапырақтар

киім, тоқыма

басқа қалдықтар


Алматы облысы

70 348

13 579

17 323

2899

8 945

-

1 116

-

24 145

2 341

-

140 000

Қонаев қ.

17 564

-

5,971

1 633

6 463

-

260

-

896

2 341

-

30 000

Талғар ауданы

13 052

x

5 612

906

1999

-

810

-

x

-

-

70 000

Іле ауданы

X**

x

x

x

x

-

x

-

x

-

-

x

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (x – құпия деректер)

      *- Алматы облысына енгізілген А.Т.Е. контекстінде түрі бойынша сұрыптау бойынша бұл материалдар тек 2022 жылға арналған.

      **- Деректер құпиялылығы күйі бастапқы көздің сұрауы бойынша қолданылады және әдетте, біз мұндай деректердің жалғыз көзі туралы айтып отырмыз.

      Қалдық материалдармен жұмыс істеудің негізгі мәселелері және қорытындылар "Сандық және сапалық көрсеткіштер" бөлімінде келтірілген деректер коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен өңделуінің жағдайын келесідей сипаттайды:

      -қалалық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі облыс тұрғындары мен заңды тұлғаларын 100% қамтуды қамтамасыз етпейді;

      -Мемлекеттік статистика органдарына тиісті есеп беру деректерінің және құрылыс салушының талабы бойынша әкімдік ұсынатын мәліметтердің болмауына байланысты аудандағы коммуналдық қалдықтарды басқаруға толық талдау жүргізу мүмкін емес.

      Жоғарыда айтылғандардың негізінде Алматы облысы Талғар ауданындағы ТҚҚ басқарудың қолданыстағы тәртібі туралы мынадай қорытынды жасауға болады:

      1. Ауданда ТҚҚ басқару және өңдеу жүйесі жасалмаған. ТҚҚ қозғалысының коммерциялық есебі және олардың кез келген уақыт аралығындағы теңгеріміне мониторинг жүргізілмейді.

      2. Әкімдіктің қарауындағы аумақтарда ТҚҚ-мен жұмыс істеу тәртібін айқындайтын жергілікті маңызы бар нормативтік құқықтық актілер әзірленбеген.

      3. Әкімдіктерде ТҚҚ түзілу және жинақталу нормативтерін айқындау бойынша жүйелі жұмыс жүргізілмейді, бұл қалдықтарды жинау, шығару, сұрыптау және кәдеге жарату тарифтерін есептеу мен бекітуге кедергі келтіреді. Экология министрлігінің 2021 жылғы 1 қыркүйектегі № 347 және 2021 жылғы 14 қыркүйектегі No 377 бұйрықтары орындалмай отыр.

      4. ТҚҚ түзу мен жинақтаудың бекітілген нормативі, қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және кәдеге жарату тарифі болмаған жағдайда, қалдықтарды жинайтын кәсіпорындарды анықтау бойынша конкурстар өткізу мүмкін емес.

      5. Қалдықтарды жинау ұйымдарының қызметінің ережелері мен тәртібі, полигондар мен рұқсат етілген үйінділерді пайдалану ережелері әзірленбеген.

      6. Қолданыстағы қалдықтарды орналастыру объектілері (полигондар, рұқсат етілген полигондар) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының, нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарына сәйкес келмейді. Полигон Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 351-бабына сәйкес көмуге тыйым салынған қалдықтарды қабылдайды.

      7. Полигон/рұқсат етілген қатты тұрмыстық қалдықтар үйіндісін пайдалану жөніндегі ұйым анықталмаған.

      8. ТҚҚ басқару саласындағы мемлекеттік статистикалық есептілік деректері кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметін талдауға мүмкіндік бермейді, бұл облыстың елді мекендерінде ТҚҚ басқару саласындағы қызметті жоспарлау мен болжамдауға кедергі келтіреді.

      9. Полигонда биологиялық ыдырайтын қалдықтар компоненттерінің (тағамдық, өсімдік, органикалық) бақыланбайтын ыдырауы полигон газының (негізінен метан) бөлінуіне алып келеді және нәтижесінде полигон денесінде өрт шығу және парниктік газдармен ластану қаупі артады.

      10. Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың қолданыстағы тәртібі қоршаған ортаны қорғау және қоршаған ортаны қорғаудың тұрақты дамуын қамтамасыз ету мүддесінде қалдықтардың түзілуін болдырмау және түзілетін қалдықтарды артықшылықтың кему тәртібімен басқару жөніндегі іс-шаралардың иерархиясы қағидатын толық сақтауға мүмкіндік бермейді. Қазақстан Республикасы.

      11. ТҚҚ сұрыптауға және қайта өңдеуге мүдделі халықпен жұмыс жасау бойынша іс-шаралар әзірленбеген және жүргізілмейді. Бөлінген қаражатты сипаттау және талдау

      Алматы облысының бюджетінен қаржыландырылатын 2023-2025 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау іс-шараларының жоспарықалдықтарды басқару жөніндегі іс-шараларды және тиісті бюджеттерді қамтиды (Кесте13).

      Жоспарда Талғар ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару инфрақұрылымын дамытуға жеткілікті қаражат қарастырылмаған.

      Кесте13- Алматы облысының қоршаған ортаны қорғау жоспарының қалдықтарын басқару бойынша іс-шаралар (2023-2025 жж.)

Оқиға атауы

Орындауға жауапты

Орындау уақыты

Болжалды шығындар (мың теңге)

Қаржыландыру көздері

2023

2024

2025


Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер сатып алу

Алматы облысының энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы

2023-2025 жж

37000000

20000000

20000000

Жергілікті бюджет

Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Ақбастау ауылында қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының құрылысы

Алматы облысының энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы

2024-2025 жж

0,000

35463 000

1000000000

Жергілікті бюджет

Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылындағы стихиялық қоқыс алаңдарын рекультивациялау

Еңбекшіқазақ ауданының әкімдігі

2024-2025 жж

0

80 000

80 000

Жергілікті бюджет

      Ынталандыру шаралары

      Экономиканың басым секторын субсидиялау

      Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау шаралары (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 31 желтоқсандағы № 1060 қаулысымен бекітілген) кәсіпкерлікті дамытудың ұлттық жобасы шеңберінде сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігін субсидиялауды көздейді. 2021 - 2025 жж. экономиканың басым секторларында, олар мыналарды қамтиды:

      -қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату; материалдарды қайта өңдеу (қалпына келтіру);

      -тазалау және басқа да қалдықтарды жою қызметтері.

      Бұл мемлекеттік қолдау шаралары өңдеу өнеркәсібі мен қызмет көрсету саласындағы жобалар аясында несиелерді субсидиялауды көздейді:

      -Қауіпті емес тұрмыстық және өндірістік қатты қалдықтарды (яғни қоқыстарды) жинақтау орындарынан, қоқыс жәшіктерінен, жылжымалы қоқыс контейнерлерінен, жәшіктерден, контейнерлерден және т.б. және аралас қайта өңдеуге болатын материалдардан жинау. Қайта өңдеуге болатын материалдарды жинау.

      -Қоғамдық орындардағы қоқыс жәшіктерінен қалдықтарды жинау.

      -Құрылыс және ыдырау қалдықтарын жинау. Қылшықтар және басқа құрылыс қоқыстары сияқты құрылыс қалдықтарын жинау және шығару. Тоқыма өнімдерінің өндірісінің қалдықтарын жинау. Қауіпті емес қалдықтарды қайта өңдеу орындарына қалдықтарды шығару бойынша іс-шаралар.

      ТҚҚ басқару саласындағы мемлекеттік-жекешелік әріптестік (МЖӘ).

      ТҚҚ басқару шараларын іске асырудың бұл нысаны Қазақстан Республикасының мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуы мүмкін (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 366-бабы).

      Іс-шаралар бастапқы кезеңдерді де қамтуы мүмкін - қалдықтарды және қайталама шикізатты басқару объектілерін жобалау, салу және тікелей іске асыру және пайдалану, сондай-ақ өздігінен пайда болатын полигондарды жою.

      Жобалардың бастамашылары жергілікті атқарушы органдар болып табылады, олар сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша конкурстық құжаттаманы әзірлейді және бекітеді.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары шеңберінде жеке әріптесті қаржыландыру халыққа қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру тарифі, сондай-ақ басқа да көздер есебінен жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған қаржыландыру.

      Жаңартылатын энергия көздерінен энергияны сатып алу

      Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес энергия қалдықтарын кәдеге жарату объектілері өндіретін электр энергиясының жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығының кепілдік берілген сатып алуы (Қазақстан Республикасының Заңы) Қазақстан Республикасының 21.01.21 № 401-VI "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы").

      Қалдықтарды энергетикалық қайта өңдеу – қалдықтарды қайталама және (немесе) энергия ретінде пайдалануды қоса алғанда, олардың көлемін азайту және энергияны ("қалдықтардан энергияға" технологиясы – қалдықтарды энергияға айналдыру) өндіру мақсатында оларды термиялық өңдеу процесі. органикалық қалдықтардан биогаз және басқа да отын алуды қоспағанда, ресурстар (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі, 324-бап).

      Әлемдік деңгейде бұл технология жаңартылмайды. Қазақстанда 2020 жылы қалдықтарды "термиялық қайта өңдеу" терминін қамтитын "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Заң қабылданды. Мұндай қайта өңдеудің негізгі мақсаты – полигондардағы/полигондардағы қалдықтардың көлемін азайту және энергияны қалпына келтіру.

      Жасыл таксономия ("жасыл" жобалардың классификациясы)

      Қазақстанда Жасыл таксономия әзірленді және бекітілді ("Жасыл облигациялар және жасыл несиелер арқылы қаржыландыруға жататын жасыл жобалардың сыныптамасын (таксономиясын) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 31 желтоқсандағы № 996 қаулысы).

      Жасыл облигациялар мен жасыл несиелер арқылы қаржыландырылатын жасыл жобалардың жіктелуі (таксономиясы) суды және қалдықтарды тұрақты пайдалану санатын (тұрақты суды пайдалану және суды үнемдеу, ағынды және сарқынды суларды, ресурстарды сақтау және қалпына келтіру) қамтиды.

      Құрылыс материалдарын, металл сынықтарын, пластмассаларды, шыныларды, қағазды, электрониканы (қауіпті компоненттерді қоспағанда), шиналардың қалдықтарын өңдеуге арналған жабдықты қоса алғанда, қайталама шикізатты (жануды қоспағанда), қайталама шикізатты қалпына келтіруге және қайта өңдеуге арналған жабдықтар.

      Шекті индикатор - кем дегенде 80% жиналған қайталама шикізатты өңдеу.

      ROP операторы ("Жасыл Даму" АҚ)

      2022 жылдың қаңтар айынан бастап "Жасыл Даму" АҚ ЭПР Операторының құзыреті шегінде қалдықтарды және қайталама шикізатты басқару инфрақұрылымын дамытумен айналысады.

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің (388-бап) ережелеріне сәйкес ЭҚҚ операторы ТҚҚ басқарудың өңірлік жүйесінҚазақстан Республикасында қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, сұрыптау, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату технологияларын енгізу, қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, қайта өңдеуге, сұрыптауға және (немесе) дайындауға арналған зауыттар (өндірістер) салу қалдықтарды кәдеге жарату, қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, қайта өңдеуді, қайта өңдеуді және (немесе) кәдеге жаратуды, қалдықтарды энергияны қалпына келтіруді ұйымдастыруды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жақсарту.

      Бағдарламаны әзірлеу бойынша жұмыстардың басталу күніне ЭПР Операторының Қазақстандағы қалдықтарды/қайта өңделетін заттарды басқару процесіне субсидиялауы ЭҮҚ операторының құқықтық мәртебесінің өзгеруіне және қажетті құжаттарды әзірлеуге байланысты тоқтатылды. . Қаржылық қолдаудың жоғалуы салаға кері әсерін тигізді және қайта өңделетін материалдарды жинауға және өңдеуге/сатуға маманданған кейбір компаниялар қалдықтарды сұрыптау және тасымалдау бойынша қызметін тоқтатты немесе толығымен аяқтады.

      Экономикалық емес ынталандырулар

      2021 жылы Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексінің қолданысқа енгізілуімен қалдықтарды міндетті түрде бөлек жинау шараларын келесі фракцияларға бөлу көзделеді:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2) "дымқыл" (тағам қалдықтары, органикалық заттар және т.б.).

      Бөлек жинау қайталама шикізат көлемін ұлғайтады және нәтижесінде ТҚҚ шығару көлемін азайтады. Бұл қайта өңделетін материалдарды өңдеуге маманданған компаниялардың дамуына ықпал етеді.

      ТҚҚ басқару жүйесін одан әрі дамыту үшін күшті ынталандыру азық-түлікті, құрылыс қалдықтарын және бірқатар басқа қалдықтарды – қайталама шикізат көздерін (картон, пластмасса, шыны) кәдеге жаратуға тыйым салуды енгізу болып табылады.

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтарды, оның ішінде азық-түлікті компостқа айналдыру немесе биогаз және баламалы энергия өндіру немесе қалдықтарды кәдеге жаратудан басқа басқа технологияларды пайдалану үшін заманауи технологияларды қолдану жоспарлануда.

      Компостты химиялық тыңайтқыштарды толықтыру және кейіннен ығыстыру үшін пайдалануға болады. Топырақты байыту және жақсарту арқылы компост органикалық ауыл шаруашылығының және айналмалы экономиканың негізі болып табылатын жемшөп пен ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру процесіне қайтарылады.

      "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі № 165-IV Заңы тамақ қалдықтарын, сондай-ақ биологиялық ыдырайтын қалдықтардың басқа да түрлерін (бақтар, саябақ қалдықтары) өңдеуді ынталандыруға бағытталған. , тамақ дайындау, тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын, макулатура) биогаз немесе баламалы энергия өндірумен.

      Қоғамдық ақпарат

      Елді мекендерде қалдықтарды ұтымды басқару, оларды азайтуға және қайталама материалдарды барынша көбейтуге ұмтылу Қазақстанның коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік саясатының бір бөлігі болып табылады.

      Техникалық жарақтандыру, әдістемелік материалды әзірлеу және заңнамалар үшін жағдай жасайдықажетті орталықтандырылған қалдықтарды жинау жүйесінің және кәдеге жаратудан кейін қалдықтарды басқару инфрақұрылымының пайда болуы.

      Бұл ретте қайталама шикізат үлесін арттыру және рұқсат етілмеген үйінділерді азайту бойынша ең жоғары тиімділікке қалдықтардың пайда болу көзінде қол жеткізуге болады.

      Сондықтан барлық деңгейдегі жергілікті атқарушы және өкілді органдардың халықты қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, көмудің және қайта өңдеудің, оның ішінде бөлек жинаудың ұтымды жүйесі туралы ақпараттандыру жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруы маңызды (ҚР Экологиялық кодексінің 365-бабы). ).

      МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ МАҚСАТТАР

      Бағдарлама мақсаттары:

      тұтыну қалдықтарының қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына кері әсерін азайту;

      Алматы облысының елді мекендерінде, соның ішінде Талғар қаласында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің моделін құру арқылы коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін кезең-кезеңмен азайтуға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және полигондарды рекультивациялау үлесін арттыруға бағытталған белгіленген көрсеткіштерге қол жеткізу. оның есеп бірлігі ретінде аудан және оны жүзеге асыру.

      Бағдарлама мақсаттары

      Бағдарламаның негізгі мақсаттары:

      1)нормативтiк құқықтық актiлерге сәйкес коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру, жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және кәдеге жарату процестерiн қоса алғанда, Алматы облысының аумағында, оның iшiнде Талғар ауданының аумағында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиiмдi жүйесiнiң моделiн қалыптастыру. Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары және аймақтың ерекшеліктерін ескере отырып (климат, география, халық санының өсу динамикасы, аумақты дамыту жоспарлары және т.б.);

      2)бағдарламаны іске асыру үшін қажетті ресурстарды тарту;

      3)ұсынылған негізделген ұсыныстар негізінде коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;

      4)коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының санын азайту және рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою бойынша ұсыныстар беру.

      5)Бағдарлама бес жылға есептелген, іске асыру мерзімі 2024-2028 жж. Бұл әдістемелік ұсынымдарға сәйкес осындай Бағдарламалар үшін қолайлы ең аз мерзім (Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154б бұйрығымен бекітілген).

      Бағдарлама тұрғын үй секторында және Алматы облысындағы кәсіпорындарда тұтыну кезінде пайда болатын қатты тұрмыстық қалдықтарға (ҚҚҚ) қатысты. Құжатта сондай-ақ орталықтандырылған ҚҚҚ жинау жүйесіне кіретін қалалық полигондар мен полигондар кіретін коммуналдық қалдықтарды өңдеу объектілеріндегі ағымдағы жағдайдың сипаттамасы да қамтылған. Өнеркәсіптік кәсіпорындар мен тазарту құрылыстарының ведомстволық қалдықтарды орналастыру орындары бұл құжатта қарастырылмаған.

      Сонымен бірге, коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйін талдап, облыстағы қалдықтардың қозғалысының логистикалық моделін әзірлей отырып, Бағдарламаны іске асырудан максималды нәтиже алу үшін әзірлеушілер қалашық құрылысын салу туралы шешімді ұсынды. Қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесі (бұдан әрі – Жүйе) жеке аудандар мен қалаларда емес, және аймақтық деңгейде шешім қабылдау принципін қолдана отырып – жалпыдан нақтыға қарай. Әрбір әкімшілік аудан, қала және облыс орталығы дербес бірлік, бірақ жалпы Жүйенің элементтері болып табылады. Оңтайлы логистикалық модельді әзірлеу критерийі қалдықтарды жинау, шығару, сұрыптау және кәдеге жарату тарифі болды, оның құны заң талаптарына сәйкес болуы керек. Инфрақұрылым объектілерін орналастыру аумақтық мүмкіндіктерге, көліктік қолжетімділікке, жобалау нормаларына, Қазақстан Республикасының санитарлық және экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкестігіне негізделеді. Жобалау нормаларына және Қазақстан Республикасының санитарлық және экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтін қолданыстағы қалдықтарды орналастыру объектілері рекультивациялауға жатады. Сондай-ақ, күрделі учаскелердің (полигондар + сұрыптау/қалдықтарды өңдеу кешендері + құрылыс қалдықтарын орналастыру орындары + биологиялық ыдырайтын қалдықтарды қайта өңдеу алаңдары және т.б.) орналастыру орындарын таңдау кезінде оларды ауданаралық пайдалану туралы шешімдер қабылданғанын атап өткен жөн. Мұнда "көзге жақындық" принципі (ҚР Экологиялық кодексінің 328-бабы), аудандардың әкімшілік шекаралары соншалықты маңызды емес логистиканың экономикалық тиімділігі және инвестициялық тартымдылығы қолданылды. мұндай объектілер айтарлықтай артады, сонымен қатар Бағдарламада белгіленген нысаналы индикаторларға қол жеткізу ықтималдығы артады.

      Облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы екі деңгейдегі іс-шараларды қамтиды: жалпы аймақтық іс-шаралар деңгейі және әрбір ауданның, оның ішінде Талғар ауданы бойынша деңгейі, сондай-ақ облыс бойынша нысаналы индикаторлар. Жалпы өңірлік бағдарламамен қатар әрбір әкімшілік аудан үшін олардың (аудандық) мақсатты көрсеткіштеріне қол жеткізу бойынша ұсыныстар мен іс-шаралар жоспары, сондай-ақ оларды іске асыру үшін қажетті бюджетті қамтитын Бағдарлама дайындалды. Нысаналы индикаторлар аудандағы коммуналдық қалдықтарды басқарудағы ағымдағы жағдайды, сондай-ақ технологиялық жабдықтау және қалдықтарды басқару процестерін ұйымдастыру бойынша таңдалған шешімдердің мүмкіндіктерін ескере отырып әзірленді.

      Талғар ауданы бойынша нысаналы индикаторлар

      Бағдарламада ұсынылған нысаналы индикаторлар Қазақстан Республикасы үшін қалдықтарды басқару саласындағы "жасыл экономиканың" мақсаттары мен нысаналы индикаторларына қол жеткізуге бағытталған (қараңыз).Кесте1). Негізгі мәндер Бағдарламаны әзірлеу жылының алдындағы үш жылдағы ТҚҚ басқарудағы ағымдағы жағдайды ескереді немесе қажетті деректер болмаған жағдайда базалық көрсеткіш анықталмайды.

      Кесте14– Бағдарлама бойынша Талғар ауданының көрсеткіштері

Көрсеткіштер

Бағдарламаны іске асыру басындағы базалық көрсеткіш

Жыл бойынша көрсеткіш мәндері

2024

2025

2026

2027

2028

№1 көрсеткіш.
Қалдықтарды жинайтын ұйым тұрақты түрде қызмет көрсететін халық.

63,7%

77,0%

85,4%

93,7%

93,7%

93,7%

№2 көрсеткіш.Тұрмыстық қатты қалдықтарды сұрыптау объектілерінің құрылысы (қуаты, т/жыл)*

-

-

-

-

-

-

№3 көрсеткіш. Заң талаптарына сәйкес келетін коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының саны**

-

-

-

-

-

-

№4 көрсеткіш. Халықты ТҚҚ-мен ұтымды өңдеу және басқару шаралары туралы хабардар ету бойынша ақпараттық-ағартушылық іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге қаражат бөлінді (мың теңге) ***

-

26 172,0

25 872,0

25 872,0

25 872,0

25 872,0

      *- ТҚҚ сұрыптау деңгейі ұсынылған технологиямен анықталады.

      **- полигондар құрылысының жоспарларына жобалық құжаттаманы әзірлеу (2024 ж.), 2025 жылы полигон құрылысын (негізгі инфрақұрылым және қалдықтарды қабылдауға арналған бірінші ұяшықтар) объектіні одан әрі дамытумен (2026-2028 жж.).

      ***- бұл көрсеткіш Алматы облысының барлық аумағына ортақ және облыстық бюджет аясында жүзеге асырылатын болады.

      ****- нысанды салудың міндетті шарты техникалық-экономикалық негіздемеге мемлекеттік сараптамадан оң қорытынды алу болып табылады.

      НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

      Техникалық және технологиялық шешімдер

      Негізгі ақпарат

      Бағдарламаның осы бөлімінде қалдықтарды басқару саласындағы қалыптасқан жағдайды және қабылданған даму моделін талдауды ескере отырып, алдын ала техникалық және технологиялық шешімдер қабылданды. ТҚҚ басқаруды дамыту моделінің негізгі бағыттарының белгіленген мақсаттары мен міндеттері негізінде техникалық шаралар мен оларды іске асыру құралдары әзірленетін болады.

      Қаладағы өндірістік және тұтыну қалдықтарын басқару жүйесін құрудың қабылданған тұжырымдамалық тәсілдерін және қабылданған даму моделін ескере отырып, қалдықтарды басқарудың технологиялық схемасын құрудың келесі негізгі қағидаттарын тұжырымдауға болады.

      Қалдықтардың ресурстық әлеуетін барынша пайдалану. Бұл принцип қалдықтарды түпкілікті кәдеге жарату алдында бөлек жинауды, механикалық өңдеуді және энергияны қалпына келтіруді енгізу арқылы қайталама шикізаттың максималды мөлшерін алуға бағытталған қалдықтарды басқару жүйесін құруды қамтиды.

      Полигонға жіберілетін қалдықтардың көлемін азайту.Қалдықтарды орналастыру орындарының қоршаған ортаға кері әсерін азайтуға екіншілік шикізат түріндегі қалдықтардың фракцияларын таңдау арқылы қол жеткізуге болады деп болжануда.

      Қалдықтарды орналастыру объектілерін шоғырландыру және объектілердің жалпы санын қысқарту.Саланы дамытуға бағытталған инвестициялардың экономикалық тиімділігі артып, неғұрлым жетілдірілген нысандарды салу және қалдықтарды кәдеге жарату сатысында жағымсыз әсерлерді барынша азайту болжануда.

      Қалдықтарды өңдеудің заманауи технологияларын енгізу.Қомақты инвестиция қажет болады. Әртүрлі деңгейдегі бюджеттерге түсетін жүктемені азайту үшін қалдықтарды басқару жүйесін дамыту қалдықтарды басқару жүйесіне жеке инвесторларды барынша тартуға негізделуі керек.

      Белгілі бір технологиялық шешімдерді енгізудің орындылығы жергілікті жағдайлар мен әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, ең жақсы экологиялық және экономикалық тиімді технологияларды таңдау негізінде анықталады. Таңдалған технологиялардың аналогтары ретінде қалдықтарды басқарудың қолданыстағы интеграцияланған жүйелерінің жалпы қабылданған әлемдік тәжірибесі қабылданды. Еуропалық және ТМД елдеріндегі қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу және өңдеу тәжірибесі егжей-тегжейлі зерттелген және қолданылған. Ресейлік және беларусьтік аймақтық операторлардың, әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы ұқсас елдердің тәжірибесін зерделеуге ерекше назар аударылды. Бұл бөлімде тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және кәдеге жарату процестерінің қолданыстағы тәжірибесі қарастырылған.

      Әзірлеудің мақсаты – тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, өңдеу және кәдеге жарату процестерін қамтитын қалалық қалдықтарды басқару жүйесін құруға бағытталған шешімдерді саналы түрде таңдау. Қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін барынша азайту және оларды шаруашылық айналымға барынша тарту мақсатында шешімдер Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес қабылдануы тиіс.

      Бөлім шартты түрде екі бөлікке бөлінеді.

      Бірінші бөлімде қалдықтарды жинау, тасымалдау және қайта өңдеудің ең жақсы таралған технологиялары мен әдістерінің сипаттамасы берілген.

      Екінші бөлімде қаланың әлеуметтік-экономикалық, жоспарлау және табиғи жағдайларын ескере отырып, қалдықтармен жұмыс істеудің ұсынылған әдістерін талдау нәтижелері бойынша жүйенің техникалық құралдарының технологиялық негізделген және экономикалық мақсатқа сай жиынтығы әзірленеді. ұсынылған.

      ТҚҚ басқару жүйесінің ағымдағы жағдайын талдау

      Талғар ауданы Алматы облысының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан және құрамына 10 ауылдық округ (31 елді мекен) кіреді. Аудан орталығы – Өтеген батыр ауылы. Облыс аумағының үлкендігімен, елді мекендердің орташа санымен және халықтың орташа тығыздығымен сипатталады. Орташа халық саны Алматы қаласына жақын орналасқан қалалар мен ауылдар болып табылады. Автомобиль көлігі желісінің дамуы мен жағдайы қанағаттанарлық.

      Осы Бағдарламаның 3-бөлімінде өңірлік басқару жүйесіндегі ағымдағы жағдай бойынша негізгі қорытындылар берілген.

      Негізгі қорытындылар облыс тұрғындары мен заңды тұлғаларын жинау және шығарумен төмен қамтуды, қалдықтарды тікелей шығарудың жоғары пайызын, қалдықтарды кәдеге жарату және кәдеге жарату үшін қажетті инфрақұрылымның жеткіліксіздігін көрсетеді.

      Сондай-ақ, соңғы жылдары тұрғындардың қоқыс жинайтын компаниялармен қарым-қатынасының ретсіздігі мен негізсіз жоғары тарифтік ставкалардың салдарынан қалдықтарды жинау және сұрыптау көлемінің төмендеуі байқалғанын айта кеткен жөн. Коммуналдық қалдықтар бойынша есеп берудің қазіргі жағдайы толық коммерциялық есепке алуға мүмкіндік бермейді.

      Алматы облысының полигондарына Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес көмуге тыйым салынған бақылаусыз қалдықтар түседі.

      Төмендегі кестеде Алматы облысындағы қалдықтардың ағымдағы жағдайы туралы жалпы ақпарат берілген.

      23-кесте – Алматы облысындағы қалдықтардың қазіргі жағдайы туралы жалпы мәліметтер

Жарату

Жинау және жинақтау

Өңдеу және жою

Тұрмыстық қатты қалдықтар

Контейнерлерге жинау, ыдыссыз жинау.

Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтін ТҚҚ полигонына көму.

Көлемді қалдықтар

Контейнер алаңдарының жанында сақтау.

Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында кәдеге жарату.

Құрылыс қалдықтары

Көбінесе контейнер алаңдарының жанында сақтау, қалдықтарды полигонға тікелей шығару.

Қалдықтарды нығыздаушы қабаттар ретінде ішінара пайдалана отырып, ТҚҚ полигонына шығару.

Көлік қалдықтары

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Кәсіпорындар қалдықтарды келісім-шарт негізінде мамандандырылған ұйымдарға береді.

Батареяларды, қалдық майларды және т.б. пайдалану/ кәдеге жарату. Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында орналастыру.

Тұрмыстық қауіпті қалдықтар

Бөлек төлем жоқ.

Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында кәдеге жарату.

Құрамында сынап бар қалдықтар

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Арнайы контейнерлер жоқ. Кәсіпорындар қалдықтарды келісім-шарт негізінде мамандандырылған ұйымдарға береді.

Демеркуризация қондырғылары жоқ.

Медициналық қалдықтар

Медициналық мекемелерде кейіннен мамандандырылған ұйымға жеткізу үшін бөлек жинау жүргізіледі.

Медициналық және қауіпті биологиялық қалдықтарды термиялық бейтараптандыруға арналған қондырғы.

Биологиялық қалдықтар

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Кәсіпорындар өз коллекциясын ұйымдастырады.

Мал қорымдары, биотермиялық шұңқырлар, термиялық бейтараптандыру қондырғылары. Көбінесе табиғи полигондарға орналастырылады.

Көше тазалаудан және аумақты жөндеуден шыққан қалдықтар

Осы аумақтарды тазалау және күтумен бір мезгілде жинау

Өсімдік қалдықтарын компосттау жоқ. ТҚҚ полигонында орналастыру.

Суды тазарту, сарқынды суларды тазарту және суды пайдалану қалдықтары

Құбыр және арнайы көліктер арқылы тасымалдау.

Шұңқырлы карталарда орналастыру. ТҚҚ полигонында орналастыру.

      Төменде аудандағы қалдықтарды жинау, тасымалдау және кәдеге жарату саласындағы ағымдағы жағдай туралы ақпарат берілген (Ошибка! Источник ссылки не найден.). Бағдарламаны әзірлеушінің сұранысы бойынша аудан әкімдігі ұсынған ақпарат.

      24-кесте – Алматы облысы Талғар ауданындағы қалдықтарды жинау, шығару және кәдеге жарату саласындағы ағымдағы жағдай туралы ақпарат

Аты

Статус-кво

Қалдықтарды жинау

Талғар қаласы мен халық саны бойынша ірі ауылдар 885 бірлік көлемінде контейнерлермен (0,75 м3) қамтамасыз етілген.
Қала және ауылдық округтер бойынша 403 ұйымдастырылған ҚҚҚ жинау учаскелерінің (контейнер алаңдары) бар екендігі туралы ақпарат берілген.

Қалдықтарды шығару

Қоқыс жинайтын тоғыз компания аудандағы елді мекендерге қызмет көрсетеді.
Дұрыс және Қоқыс жинайтын қондырғылардың саны мен техникалық жағдайы туралы мәлімет жоқ.
Көпқабатты үйлердің аумақтарында ТҚҚ жинау әдісі контейнерлік, жеке тұрғын үй құрылысы және ауылдар – маршруттық, нұсқаулық болып табылады.

Қайта өңдеу

Аумағы 7,4 га болатын қалдықтарды орналастыруға арналған қолданыстағы полигон туралы ақпарат берілді.
Полигонның сыйымдылығы мен оның толтырылу дәрежесі туралы мәлімет жоқ.
Қалдықтарды сұрыптау және қайталама шикізатты қайта өңдеу туралы ақпарат жоқ

      Қолданыстағы полигон Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес емес, қажетті техникалық құрылымдар және бақылау құралдары жоқ;

      ТҚҚ қалдықтарын басқару жағдайын талдау Алматы облысының Талғар ауданында қалдықтардың қозғалысын толық есепке алу мен бақылауды қоса алғанда, тұтыну қалдықтарын (ТҚҚ) басқару жүйесі жоқ деген қорытындыға келуге мүмкіндік береді. мемлекеттік статистикаға бастапқы деректер мен есеп беру деректерін берді. ТҚҚ қалыптастыру және жинақтау бойынша бекітілген нормативтердің, ТҚҚ қызметтеріне және полигонға тарифтердің болмауы ТҚҚ басқару саласындағы қызметтердің толыққанды нарығын құруға мүмкіндік бермейді.

      Қалдықтардың түзілу көлемі

      ТҚҚ басқару жүйесін құру бойынша Бағдарламаның қажетті іс-шараларын одан әрі негіздеу үшін ТҚҚ қалыптастыру мен жинақтаудың қолданыстағы және болжамды стандарттары бойынша есептелген деректер пайдаланылды.

      Осы Бағдарламаны іске асыру кезеңінде (2028 жылға дейін қоса алғанда) 2000 адамнан астам халқы бар елді мекендерді қалдықтарды орталықтандырылған жинаумен, тасымалдаумен және көмумен қамту жоспарлануда. Одан кейінгі кезеңдерде (2029 жылдан бастап немесе одан бұрын, Бағдарламаның нысаналы индикаторларына қол жеткізгеннен кейін) облыстың барлық елді мекендерінен ТҚҚ жинау мен әкетуді кезең-кезеңімен енгізу және ұйымдастыру қажет.

      Төменде Талғар ауданындағы халық саны мен қалдықтардың түзілу көлемінің көрсеткіштері берілген.

      Кесте15- ТҚҚ басқару жүйесінің негізгі көрсеткіштері

Жоқ.

Көрсеткіштердің атауы

Е.И

2023

2028

1

Халық, адамдар

адамдар

247 179

277 503

2

Шығарылатын қалдықтардың мөлшері

м³/жыл

369 780

512 508

т/жыл

73 956

102 502

      ҚҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жетілдіру

      ТҚҚ жинау жүйесін ұйымдастыру

      ТҚҚ түзілуін талдау ауданда түзілетін қалдықтар көлемінің 39%-ға, халық санының 12%-ға өскенін көрсетті (Сурет 8). Айта кету керек, түзілетін қалдықтардың көлемін болжау кезінде заңды тұлғалар мен туризм нысандарының қатты тұрмыстық қалдықтарына теңестірілген қалдықтар ескерілді.

      Қолданылатын контейнерлердің екі нұсқасы қарастырылады - 0,75 м3 және 1,1 м3 жинақтау көлемі ең аз контейнер опциясы сатып алынатын контейнерлер санының ұлғаюын және контейнер алаңдарының құрылысын білдіреді. Қолданыстағы ескі контейнерлерді алдыңғы және артқы жағындағы қоқыс машиналарының тиеу құрылғылары арқылы босатылатын сыйымдылығы 1,1 м3 заманауи контейнерлерге кезең-кезеңімен ауыстыру жоспарлануда. Контейнерлік паркті сандық қамтамасыз ету туралы шешім аудандағы ағымдағы жағдай мен экономикалық орынды ескере отырып қабылданды.

      Бағдарлама Қазақстан Республикасының заңнамасы мен нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын ескере отырып, контейнер алаңдарының схемасын әзірлеуді, оның ішінде қолданыстағы контейнер алаңдарына түгендеуді жүргізуді және жаңаларын салу орындарын анықтауды ұсынады. Схеманы іске асыру үшін алдымен контейнер алаңдарын міндетті сертификаттаумен орналастыру әдістемесі әзірленуі керек.

     


      Сурет 8– ҚТҚ генерациясының динамикасы

      ТҚҚ бөлек жинауды ұйымдастыру үшін барлық жерде қайталама шикізатты және қауіпті қалдықтарды жылжымалы және стационарлық жинау орындарында жинауды ұйымдастырған жөн. Сонымен қатар, бағдарламада облыс тұрғындарының экологиялық мәдениетінің деңгейін көтеру және қалдықтардың пайда болу көздеріне бөлек жиналу қажеттілігін ынталандыру бойынша шаралар қабылдау ұсынылады.

      Жаңадан салынған полигонда құрылыс, көлемді және қауіпті тұрмыстық қалдықтарды басқару үшін осындай қалдықтарды уақытша сақтау үшін қажетті жабдықтары бар учаске ұйымдастыру ұсынылады. Ұсақтау және сұрыптау кешендері ірі құрылыс қалдықтарын өңдеу үшін қолданылады. Қауіпті құрылыс қалдықтары түрлері бойынша бөлек контейнерлерде жиналып, кейіннен қауіпті қалдықтармен жұмыс істеуге тиісті рұқсаты/лицензиясы бар коммерциялық құрылымдарға берілуі керек.

      Көлемді қалдықтарды (ҚҚҚ) басқарудың заманауи схемасы ұсынылады, ол оларды жинау орындарын жабдықтау және шығаруды ұйымдастырудан тұрады. Талғар ауданы үшін контейнерлік алаңдарды орналастыру схемасын іске асыру шеңберінде ірі көлемдегі қалдықтарды кейіннен өңдей отырып, негіздеу және жинау алаңдарын орналастыру ұсынылады. Көлік қалдықтары ҚГО-ның бөлшектеу учаскелеріне қабылдануы мүмкін, олар қолмен бөлшектеледі, түрі бойынша сұрыпталады және қажет болған жағдайда ұсақтағыштарда алдын ала ұсақтағаннан кейін өңдеуге жіберіледі.

      Тұрмыстық қауіпті қалдықтарды (мысалы, жарамсыз майлар, май сүзгілері, дәрі-дәрмектер, бояулар, лактар мен еріткіштер, аккумуляторлар, сондай-ақ сынапты шамдар мен термометрлер) ұйымдасқан түрде жинау керек. Қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және қауіпті қалдықтарды жинау орындарында жинауды ұйымдастырған жөн.

      Құрамында сынап бар қалдықтарды (RSW - пайдаланылған люминесцентті лампалар, құрамында сынап бар құрылғылар) жинау көліктік партияларды жинақтау және кейіннен кәдеге жарату үшін мамандандырылған кәсіпорындарға беру үшін бөгде адамдардың кіруін болдырмайтын орындарда арнайы контейнерлерде жүзеге асырылады. Ол үшін қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды стационарлық және жылжымалы жинау орындарында ҚҚ жинауды ұйымдастырған жөн.

      ЕО елдерінде қала аудандарында тұрғындардан ірі көлемдегі қалдықтарды, соның ішінде жиһаз қалдықтарын, тұрмыстық заттарды (тоңазытқыштар және т.б.), көлік қалдықтарын (резеңке, аккумуляторлар), құрылыс қалдықтарын қабылдау үшін арнайы алаңдарды құру және пайдалану тәжірибесі дамыған. т.б., сондай-ақ қауіпті тұрмыстық қалдықтар (улы сұйықтықтар, құрамында сынап бар шамдар, батареялар және т.б.). Осы Бағдарламаны іске асыру шеңберінде мұндай тәжірибені енгізу ұсынылып отыр.

      Төмендегі кестелерде Алматы облысы Талғар ауданындағы ТҚҚ жинау жүйесінің негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері көрсетілген.

      Кесте16- Контейнерлердің қажетті саны

Көрсеткіштердің атауы

Саны

Ескерту

1-нұсқа (0,75 м3)

2249

Қара немесе тот баспайтын болаттан жасалған

2-нұсқа (1,1 м3)

1687

Қара немесе тот баспайтын болаттан жасалған

Контейнерді басқару сенсорлары

-

саны таңдалған контейнер түріне байланысты

Контейнер алаңдарын салу

365

түрі мен дизайны кейінгі жобалау кезеңдерінде анықталатын болады

Қайта өңдеу пункттері

4

қайталама шикізатты қабылдау үшін он алты стационарлық және бір жылжымалы пункт қарастырылған

Көлемді қалдықтарға арналған аумақ

2

түрі мен дизайны кейінгі жобалау кезеңдерінде анықталатын болады

Құрылыс қалдықтарына арналған алаң

-

жаңадан салынған полигонда учаскені қамтамасыз ету

      ТҚҚ шығару жүйесін ұйымдастыру

      Бұл бөлімде тек қана қалдықтарды тікелей шығару нұсқасы қарастырылады, бұл ұсыныстың екі сатылы нұсқасы қалдықтарды жинау мен шығарудың қысқа арақашықтықтарына байланысты экономикалық тұрғыдан мүмкін емес; Қоқыс шығаратын көліктерді жинау арқылы қалдықтарды тікелей шығару (шанақ көлемі 12-18 м3) көму орнына дейінгі қашықтық 70 км-ге дейін болса ғана қолданылады, әйтпесе оларды пайдалану экономикалық тұрғыдан тиімсіз болады.

      Қоқыс контейнерлерінен қоқыс жинайтын көліктермен шығарылады. "Евроконтейнерлер" немесе GMT типті контейнерлер (60-240 л) арқылы жоғарыда сипатталған қатты қалдықтарды жинауға арналған контейнерлік паркке қызмет көрсету үшін артқы тиейтін қоқыс машиналарын пайдалану оңтайлы.

      Қоқыс таситын көліктердің бір түрі – кузов түрі бойынша шешім қабылданды. Кузов қоқыс шығаратын көліктер – КО 427 сериясының жаңа буын машиналары қабылданды. Осылайша, легирленген болаттың 10 маркасы HSND екі корпустың қабығында да қолданылады, RAEX400 жоғары берік болат қабылдау бункерінде, престеу және қоректендіру тақталарында қолданылады.

      Қоқыс таситын машина тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинауға, нығыздауға және көму орнына тасымалдауға арналған. Тұрмыстық қалдықтарды нығыздау итергіш пластинаның қысымымен жүзеге асырылады, бұл тиелген ҚҚҚ көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Қоқыс таситын көліктер бүйірлік немесе артқы тиеу болуы мүмкін. Қоқыс таситын көліктер тиелген қалдықтардың сәйкесінше шанақ көлемі мен салмағы бойынша ерекшеленеді. Бұл көрсеткіштер сәйкесінше 7,5 м3-ден 20 м3-ге дейін, ал 3 тоннадан 9 тоннаға дейін өзгереді. Қоқыс шығаратын машинаның жұмысының тағы бір маңызды көрсеткіші тығыздау коэффициенті болып табылады - ол қарапайым машиналар үшін 2,5-тен көп функциялы қоқыс таситын машиналар үшін 6-ға дейін ауытқиды.

      Соңғы кездері ауыстырылатын контейнерлерді артқы тиейтін қоқыс таситын көліктерге артықшылық берілуде. Бұл дизайнның артықшылықтары келесі факторларға байланысты:

      престеу жүйесі қалдықтарды нығыздау коэффициентін 5-ке дейін арттыруға мүмкіндік береді, ал бүйірлік жүктеме кезінде бұл коэффициент 1,5-2-ден аспайды;

      Контейнерді тиеу кезінде қоқыстың төгілуін жояды;

      Төңкеру механизмімен жұмыс істеу механизатор үшін әлдеқайда қауіпсіз, өйткені контейнер жерден тек 1,5-1,8 м биіктікке көтеріледі;

      доңғалақтардағы контейнерлерді пайдалану оларды көлік жақын жүре алмайтын жерлерден түсіру пунктіне жеткізуге мүмкіндік береді;

      әрбір нақты ҚҚҚ қабылдау пункті үшін контейнерлердің саны мен көлемін оңтайландыру мүмкіндігі;

      Қолмен де, алдыңғы тиегішпен де жүктеу мүмкіндігі.

      Төменде Алматы облысы Талғар ауданының елді мекендерінде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау мен шығаруды ұйымдастыру үшін қоқыс шығаратын көліктердің қажетті саны көрсетілген.

      Кесте17- Қоқыс шығаратын көліктердің қажетті саны

Көрсеткіштердің атауы

Саны

Ескерту

Көлемі 18,5 м3 қоқыс таситын көлік

18


Көлікті басқару сенсоры

18

Қоқыс таситын көліктердің қозғалысын онлайн бақылау үшін

      Қалдықтарды жинау мен шығарудың логистикалық схемаларын әзірлеу

      Талғар ауданының Алматы облысы жүйесінде орналасуы, облыстағы елді мекендердің орналасуын талдау, облыс пен облыстың қолданыстағы көлік инфрақұрылымы ТҚҚ жинау мен шығаруды ұйымдастыру бойынша қабылданған шешімдерді алдын ала анықтады. Осы Бағдарламаны іске асыру кезеңінде қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын (полигонын) рекультивациялау және қатты тұрмыстық қалдықтарды "Қосөзен" (Іле ауданы), "Қонаев" (Қонаев қ.), "Ақбастау" кешенді учаскелеріне тасымалдау ұсынылады. (Еңбекшіқазақ ауданы), салуға ұсынылған. ТҚҚ сұрыптау мен кәдеге жаратудың орындылығы мен экономикалық тиімділігі критерийіне негізделеді.

      ТҚҚ басқарудың ағымдағы жай-күйін талдау ТҚҚ басқару жүйесіне алдымен 2000-нан астам тұрғыны бар ірі елді мекендерді, кейін қалғандары – 2000 тұрғынға дейін кезең-кезеңімен енгізу қажеттілігін көрсетеді. Бағдарламаны іске асыру барысында аудан халқының 93,7%-ы тұратын 25 елді мекенді (немесе аудандағы барлық елді мекендердің 53,2%-ын) қамту күтілуде (2029 жылдың басындағы болжамды халық саны 260 036 адам).

      Ұсынылып отырған өңірлік деңгейдегі қалдықтарды басқару жүйесінде логистикалық тәсілді қолдану өңірдегі ТҚҚ қозғалысын болжау және мониторингілеу процестерін олардың қозғалысына және жекелеген субъектілерді ақпараттық қамтамасыз етуге шығындарды азайтумен байланыстыруға мүмкіндік береді. Логистикалық сызба қалдықтарды басқару жүйесінің техникалық операцияларының бүкіл кешенін Бағдарламаның техникалық шешімдеріне сәйкес ТҚҚ пайда болу көздерінен бастап оларды кәдеге жарату объектілеріне дейін қамтамасыз етеді.

      Шешімдерде бірінші кезеңде бүкіл аумақты және екінші кезеңде оның әсер ету аймағын жоспарлы және жүйелі түрде тазартумен толық қамту үшін қажетті шаралар қарастырылған.

      Аймақтарды бөлу схемасы қалдықтар көздерінің желісін, қайта өңдеу объектілерін және арнайы көліктерге арналған гараждарды орналастыруға арналған күрделі учаскелер желісін анықтайтын қатты қалдықтарды жинау аймақтарына бөлуді көздейді. Бағдарламаны әзірлеу кезінде аумақтық жол қозғалысы схемалары бойынша оңтайлы шешімдер қабылдау және қалдықтарды жинау мен тасымалдауға арналған жабдықты таңдау үшін ТҚҚ жинау мен шығарудың жалпы қабылданған әдістері ескерілді.

      ТҚҚ жинаудың оңтайлы жолдарының ұзындығын есептеу үшін кіріс деректері Алматы облысының, оның ішінде Талғар ауданындағы жолдардың сапалы графигі болып табылады. Желілік деректер жиынының негізгі элементтері қосылған жол сегменттері (екі түйін арасындағы жол учаскесі, түйіндер (жол сегменттерінің қиылысулары), жол сегменттерінің атрибуттары, топология. ArcGIS Pro үшін Network Analyst модулін пайдалану арқылы жол графигі құрылды - Network Dataset) және желі деректері конфигурацияланған атрибуттар болды - саяхат режимдері, шығындар, айналымдар, шектеулер және саяхат иерархиясы.

      ГАЖ бағдарламалық кешенінің жол желісін кеңістіктік талдау алгоритмдерін қолдану әдісі ТҚҚ жинау және ТҚҚ сақтау орындарына жеткізу маршруттарының ұзақтығын есептеуге мүмкіндік берді.

      Бағдарлама аясында Талғар ауданындағы контейнерлік алаңдарда деректерді жинау үдерісіне арналған мобильді қосымша құрылды, ол ArcGIS Field Maps қосымшасы, ArcGIS Online бұлттық платформасы негізінде әзірленді. ArcGIS Field Maps – нақты уақытта орналасқан жерді түсіріп, мобильді құрылғылар арқылы жұмысшыларға деректерді жинауға және өңдеуге көмектесу үшін карталар мен теңшелген пішіндерді пайдаланатын барлығы бір қолданба.

      Салыстырмалы талдау және қалдықтарды басқару жүйесін дамытудың әлеуметтік-экономикалық қолайлы нұсқасын таңдау.

      Қалдықтарды басқару жүйесін құру принциптеріне сәйкес қалдықтарды өңдеу мен залалсыздандырудың бірнеше негізгі схемалары қарастырылған:

      - кәдеге жарату жолының бойындағы даму схемасы;

      - қалдықтарды қайта өңдеуді дамыту схемасы;

      - механобиологиялық өңдеу жолы бойынша даму схемасын;

      - энергияны қайта өңдеу жолындағы даму схемасы.

      Экономикалық критерийлер бойынша ТҚҚ өңдеудің іргелі әдістерін салыстырмалы сапалық бағалау тікелей жану технологиясын, сондай-ақ ТҚҚ-ны тікелей компосттауды қолданатын зауыттарды салу экономикалық тұрғыдан ең аз орынды (ТМД тәжірибесі) екенін көрсетеді. Заманауи технологияларды қолдану және нормативтік техникалық талаптарды міндетті түрде орындау арқылы экологиялық проблемаларды жоюға болады.

      Қалдықтарды басқару саласы мен оларды залалсыздандыру және қайта өңдеу технологиялары дамуының осы кезеңінде саланы дамытудың қазіргі кездегі ең қолайлы жолы болып түзілетін қалдықтарды сұрыптауға бағытталған қалдықтардың ресурстық әлеуетін пайдалану тұжырымдамасын жүзеге асыратын схема болып табылады. оның қалыптасу көзінде (біртіндеп дамыту), және қалдықтарды сұрыптау объектілерінде (қалдықтарды сұрыптау желілері, станциялар, кешендер) және ТҚҚ сұрыптағаннан кейін қалдық қоймаларын орналастыру және қазіргі заманғы полигондарда ҚМЖ өңдеу бойынша әзірлеу схемасы.

      Талдау көрсеткендей, қазіргі уақытта Алматы облысында өнеркәсіпті дамытудың ең қолайлы жолы түзілетін қалдықтарды бастапқыда да сұрыптауға бағытталған қалдықтардың ресурстық әлеуетін пайдалану тұжырымдамасын біріктіретін кешенді модель болып табылады (ТҚҚ бөлек жинау). ) және қалдықтарды сұрыптау объектілерінде (қалдықтарды сұрыптау желілері, станциялары, кешендері), қалдықтарды бір уақытта орналастыру және ілеспе қалдықтардың ыдырау өнімдерін одан әрі залалсыздандыру (газсыздандыру, сүзу және басқа да шаралар) процестерімен заманауи жоғары технологиялық полигондарда.

      Қазіргі уақытта қалдықтарды қайта өңдеу жүйесі заманауи аумақтық кешендер, соның ішінде полигондар мен сұрыптау станциялары немесе қалдықтарды өңдеу зауыттары үшін алаңдарды құру бағытында жаңғыртуды талап етеді. Кешендер қалдықтарды, қайталама шикізат қоспаларын сұрыптауға, қайталама шикізаттың әртүрлі фракцияларын өнімге және жартылай фабрикаттарға өңдеуге, сұрыпталғаннан кейін қалдықтарды жоюға мүмкіндік береді.

      Аймақтың әрбір полигоны үшін 70 км-ге дейінгі көліктік қолжетімділік радиусында орналасқан 2000 адамнан астам халқы бар елді мекендерді қамтитын жинау аймақтары анықталды.

      Есептік талдау Талғар ауданында қалдықтарды сұрыптау және көму кешенін салудың қажеті жоқ екенін көрсетті. Критерий ретінде шартты шығындар қабылданды, оған жинау, тасымалдау шығындары, полигондарды салудың сметалық құны кіреді. Талғар ауданының екі ауылы Қонаев кешені учаскесіне ТҚҚ тасымалдайды (Кесте18, Сурет 9). Талғар ауданы мен Талғар қаласының оңтүстік бөлігіндегі он жеті ауыл Ақбастау кешені учаскесінің (Еңбекшіқазақ ауданы) қызмет көрсету аймағына кіреді.Кесте19,Сурет 10). Ауданның солтүстік бөлігіндегі 5 елді мекен үшін жиналған ТҚҚ Қосөзен кешені учаскесіне (Іле ауданы) тасымалдау жоспарлануда (Кесте20,Сурет 11).

      Кесте18– Қонаев кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағына кіретін елді мекендер

Қонаев қ.

Қонаев қаласы

Заречное

Шеңгелді

Талғар ауданы

Жаңалық

Дәулет

Іле ауданы

Жетіген

     


      Сурет 9- Қонаев кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағының диаграммасы

      Кесте19- Қосөзен кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағына кіретін елді мекендер

Іле ауданы

Бейсерке

Қоянқұс

Жаңадауыр

Междуреченское

Жаңаталап

Мұхаметжан Түймебаева

Жәпек батыр

Нұрғиса Тілендиев

Қара су

Өтеген батыр

Қараой

Покровка

Көкқайнар

Чапаево

Қосөзен

Ынтымақ


Талғар ауданы

Еркін

Көктал

Кіші Бейсерке

Жаңа Қуат

Қызылту


     


      Сурет 10– Қосөзен кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағы

      Кесте20- Ақбастау кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағына кіретін елді мекендер

Еңбекшіқазақ ауданы

Есік қаласы

Бәйтерек

Көктөбе

Ават

Балтабай

Ғарыш

Азат

Бөлек

Қызылжар

Аймен

Жанашар

Орикти

Ақши

олар. Қайыпова Ж

Раха

Алмалы

Қазақстан

Саймасай

Амангелді

Қайназар

Ташкентсаз

Ащыбұлақ

Қаракемер

Төле би

Бәйдібек би

Қарасай

Түрген


Талғар ауданы

Талғар қаласы

Жалқамыс

Панфилово

Бесағаш

Қарабұлақ

Рысқұлово

Белбұлақ

Кендала

Талдыбұлақ

Бірлік

Қызылқайрат

Төңкеріс

Гүлдала

Нұра

Туғанбай

Еңбекші

Өстемір

Тұздыбастау

     


      Сурет 11– "Ақбастау" кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағы Жабық полигондарды рекультивациялаудың технологиялық шешімдері

      Қалдықтарды басқарудың ұсынылып отырған схемасы қазіргі заманғы нормативтік талаптарға сәйкес келмейтін орналастыру орындарын кезең-кезеңмен жабу және рекультивациялау қажеттілігін қарастырады.

      Жабық ТҚҚ полигондарын және рұқсат етілмеген үйінділерді рекультивациялау – қалпына келтірілген аумақтардың өнімділігі мен экономикалық құндылығын қалпына келтіруге, сондай-ақ қоршаған ортаның сапасын жақсартуға бағытталған жұмыстар кешені. Бұл жұмыстарға полигонды салу, пайдалану және жабу кезінде жүргізілетін және жабық полигондарды тұрақтандыру – полигон топырағын нығайту және тұрақты тұрақты күйге жету процесі аяқталғаннан кейін жүргізілетін экологиялық және инженерлік іс-шаралар жатады. Оның үстіне бұл іс-шараның шығындары тіпті ҚҚҚ полигондарын жобалау кезеңінде де бағаға қосылуы керек.

      Мелиорацияға дайындық кезеңінде жұмыс көлемін анықтау, технология мен құрал-жабдықты таңдау үшін полигон арнайы көліктердің, абаттандыру зауыттарының және т.б есеп беру деректері бойынша аттестацияланады. бағыныстылығы бойынша жабық полигонды пайдаланудың барлық кезеңіне. Бастапқыда рекультивациялау үшін жобалық-сметалық құжаттар әзірленеді. Полигон алаңының геометриялық көрсеткіштері және материалдар қабаттарының мөлшері, тасымалдау қашықтығы, полигонның жұмыс істеу уақыты, өсімдіктердің түрлері, климаттық аймақты ескере отырып, жабық полигондар үшін тұрақтандыру кезеңдері рекультивацияның негізгі бастапқы деректері болып табылады.

      Бүлінген жерлерді рекультивациялау бойынша жұмыстар кезең-кезеңімен жүзеге асыруды және Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларын сақтауды талап ететін іс-шаралар жүйесін құрайды.

      Мелиорацияланатын аумақтарды одан әрі мақсатты пайдалануды (ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, рекреациялық немесе құрылыс) анықтайтын рекультивациялау бағыттары әрқашан екі кезеңде жүзеге асырылады және мелиорациялау жұмыстарының дәйекті орындалатын кешендерін білдіреді - техникалық, оны пайдаланушы ұйым жүзеге асырады. мелиорацияны жүзеге асыратын кәсіпорынның қаражаты есебінен мамандандырылған коммуналдық, ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы кәсіпорындары жүзеге асыратын полигон және биологиялық.

      Бағдарлама Талғар ауданындағы (алаңы 7,4 га) қолданыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын (полигон) рекультивациялауды көздейді.

      Қорытындылар мен ұсыныстар

      Облыста "Сұрыптау-қайта пайдалану" схемасы бойынша қалдықтарды басқару жүйесін дамыту арқылы ол:

      -полигонға жіберілетін қалдықтардың көлемін барынша азайту;

      -қалдықтардың 30%-ға дейін ресурстық айналымға қайтарылуы (қайталама шикізат түрінде);

      -қоршаған ортаға ең аз шығарындыларды қамтамасыз ету;

      -барынша әлеуметтік қолдауға қол жеткізу;

      -қайта өңдеу объектілерін шоғырландыру үшін жағдай жасау;

      -қалдықтарды өңдеу/көшіру қондырғылары орналасқан жерлерде әлеуметтік және экологиялық шиеленістерді жеңілдету.

      -Ұсынылып отырған нұсқа коммуналдық қалдықтарды басқару жүйелерін нормативтік талаптар деңгейіне дейін жетілдіру жөніндегі іс-шараларды іске асырудың бірінші кезеңін (тұрғындық қалдықтарды жоспарлы және жүйелі түрде жинаумен және шығарумен, тұрмыстық қатты қалдықтар полигондарын рекультивациялаумен, сатып алумен халықты 100%-ға дейін қамту) қамтамасыз етеді. заманауи арнайы техника).

      Талғар ауданының елді мекендерінде келесі іс-шаралар жоспарланған:

      1)контейнерлердің қажетті санын алу және орналастыру;

      2)мамандандырылған кәсіпорындарды қалдықтарды шығаруға арналған заманауи жабдықтармен жабдықтау;

      3)қайталама шикізатты қабылдау үшін жылжымалы және стационарлық пункттер желісін құру;

      Облыстық ТҚҚ басқару жүйесінің құрамында Талғар ауданы

      Объектілерді орналастыруды оңтайландырудың негізгі көрсеткіштері жүйелік объектілерді орналастырудың қабылданған тұжырымдамасын және елді мекендерді қалдықтарды орталықтандырылған жинаумен барынша қамтуды ескере отырып таңдалады. Осы мақсатта Алматы облысында мынадай негізгі оңтайландыру шарттары белгіленген:

      1)түзілетін қалдықтарды барынша орталықтандырылған жинау;

      2)қалдықтарды жаңа немесе реконструкцияланған заманауи полигондарға орналастыру;

      3)қалдықтарды жинау, шығару, кәдеге жарату және кәдеге жарату бойынша шығындарды оңтайландыру.

      4)Қалдықтарды басқару жүйесінің объектілерін орналастыру кезінде келесі сандық және сапалық көрсеткіштер ескеріледі:

      5)барлық елді мекендердің халқы;

      6)қалдықтардың түзілу көлемдерін есептеу;

      7)жинау және жинақтау орындарынан қалдықтарды көму (көшіру) орындарына дейінгі қашықтық;

      8)жүйелік объектілерді орналастыру аймақтарын анықтаудың оңтайлы критерийлері.

      Алматы облысының географиялық жағдайының ерекшелігі (еуропалық стандарттар бойынша облыстың үлкен аумағы, дала және шөлейт жерлермен қиылысатын таулы рельеф және сәйкесінше елді мекендердің айтарлықтай шашыраңқы орналасуы) макетті салу үшін аудандастыру принципін таңдауды алдын ала анықтады. қалдықтарды басқару объектілерінің (Сурет 12).

      Бұл принцип қалдықтар ағынының көздерін және бағытын анықтауға ыңғайлы болу үшін облыс аумағын аумақтық аймақтарға бөлуді болжайды, оның шекарасын анықтаудың негізгі критерийі ТҚҚ жинау және тасымалдау тарифі болып табылады.

      Бағдарламаны әзірлеу кезінде жоғарыда аталған критерийлерді ескере отырып, Талғар ауданының елді мекендеріндегі ТҚҚ басқару жүйесі бойынша шаралар қарастырылды. Талғар ауданы Алматы облысының қалдықтарды басқару жүйесіне оның дербес бөлімшесі ретінде енгізілген, бұл Алматы облысының қалдықтарды басқару жүйесін құру және дамыту бойынша ұсынылған шараларда (7-бөлім) көрсетілген. "Қонаев", "Ақбастау", "Қосөзен" кешендерінің қызмет көрсету аймағына кіретін елді мекендердің тізбесі жоғарыдағы кестелерде келтірілген (5.1.5-бөлім).

      Күрделі ТҚҚ учаскелерінің оңтайлы орналасуын анықтау

      Өңірдегі күрделі учаскелердің (КП) оңтайлы орналасуын анықтау үшін келесі факторлар ескерілді:

      -командалық пункттің ықтимал орналасқан жері ретінде аумақтық бірліктің әкімшілік орталығының мәртебесі;

      -ықтимал бақылау пункті қызмет көрсететін елді мекендердегі халық саны мен қалдықтардың массасы;

      -логистикалық желілердің болуы және қызмет көрсетілетін елді мекендердің басқару пунктіне дейінгі қашықтығы;

      -командалық пункттердi орналастыру үшiн, әсiресе халық көп шоғырланған жерлерде бос жер учаскелерiнiң болуы;

      -басқа факторлар.

      Осы критерийлерді талдау нәтижесінде аймақтағы бақылау пункттерінің орналасуы және олардың оңтайлы саны белгіленді.

     


      Сурет 12- Алматы облысында кешенді учаскелерді және оларға қызмет көрсету аймақтарын орналастыру

      Талғар ауданындағы қалдықтарды өңдеу объектілерінің аумақтық схемасы

      Жасалған аймақтарға бөлу схемасы негізінде аудандық аумақтық кешендер анықталды. Аумақтық кешендерде қарастырылған барлық қалдықтарды өңдеу объектілері өңірдің 5 жылдық болжамды даму мерзімін ескере отырып қабылданды. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер 15 жыл талап етілетін стандартты қызмет ету мерзіміне есептелген параметрлерге пропорционалды түрде қабылданады.

      Талғар ауданына арналған бұл бағдарлама қалдықтарды жинауды, шығаруды және қатты тұрмыстық қалдықтарды көршілес аудандардағы полигондарға тасымалдауды ұйымдастыруды көздейді. Оңтүстік бөлігінде қалдықтарды Ақбастау кешені учаскесіне (Еңбекшіқазақ ауданы), солтүстік бөлігінде Қосөзен және Қонаев КП-не тасымалдау жоспарлануда.

      Талғар аудандық аумақтық кешенінде келесі қалдықтарды өңдеу объектілері орналасқан ().

      30-кесте -Талғар аудандық аумақтық кешені объектілерінің тізбесі

Аты

ҚҚҚ басқару құралдары

Қолданыстағы нысандар

Аумағы 7,34 га болатын қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны.

Қажетті әрекеттер:

1. Жаңа бақылау пункттері салынғаннан кейін қолданыстағы полигонды/үйіндіні жабу және рекультивациялау.
2.Талғар қаласында мыналар бар:
- қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын 3 стационарлық пункт.
- қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын бір жылжымалы пункт.

     


      Сурет 13- Талғар ауданындағы ТҚҚ басқару жүйесінің объектілерінің макетін.

      Материалдық-техникалық база және қаржылық шығындар көрсеткіштерінің есебі

      Инфрақұрылым объектілері

      Қайта өңдеу және қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинау пункттері

      Қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды қабылдаудың бір стационарлық пунктін құруға арналған сметалық шығындар шамамен 4 200 мың теңгені құрайды және модульдік ғимараттың, оны жайластырудың және қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтардың әртүрлі түрлеріне арналған мамандандырылған контейнерлердің шығындарын қамтиды.

      Қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды жинаудың бір жылжымалы пунктін құруға арналған сметалық шығындар шамамен 12 450 мың теңгені құрайды және оған көлік пен оның жабдықтарының құны кіреді. Бұл жылжымалы пункттер шағын қалалардағы қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған.

      Талғар ауданы аумағында қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды қабылдау үшін 3 стационарлық пункт пен 1 ​​жылжымалы пункт ұйымдастыру қажет.

      Қалдықтарды жинау

      ТҚҚ-ның қалыптасу көздерінде жиналуын қамтамасыз ету Бағдарламасын әзірлеу кезінде ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтау нұсқалары қарастырылды, қазақстандық өндірушілердің кез келген сыйымдылығы бар машиналарға жарамды әр түрлі көлемдегі типтік жобалары ұсынылды.

      Алдыңғы және артқы жағындағы қоқыс таситын көліктердің тиеу құрылғылары арқылы босатылатын сыйымдылығы 1,1 м3 заманауи контейнерлерді сатып алу жоспарлануда. Контейнерлер жоғары сапалы болаттан жасалған және орташа қалыңдығы 80 мкм болатын коррозияға қарсы қорғаныс жабынымен жабылған, ыстық мырышпен қапталған. Контейнердің төрт тұтқасы, төрт өздігінен жүретін дөңгелектері бар, олардың біреуінде тежегіш бар. Сондай-ақ ылғалды кетіруге арналған дренаждық құрылғы бар. Тапсырыс берушінің өтініші бойынша контейнер қабырғаларын қосымша нығайту немесе тігістерді тығыздау мүмкін. Контейнердің корпусын RAL түс кестесінде кез келген түске бояуға болады, сонымен қатар қоқыс жинайтын компанияның логотипін және сериялық нөмірін қолдануға болады;

      Мырышпен қапталған болат нұсқасы ауданның табиғи-климаттық жағдайлары - жауын-шашынның айтарлықтай мөлшері бар күрт континенттік климат, тәуліктік температураның кенеттен өзгеруі және жел жағдайлары негізінде қабылданды. Сонымен қатар, контейнерлер жақсы эстетикалық көрініс пен ұтқырлыққа ие.

      Барлық контейнерлер басқару сенсорларымен (ONLINE) жабдықталған, олар орналасу деректерін, сәйкестендіру деректерін, контейнердің толтырылуын жібереді және контейнерді босату туралы ақпаратты көрсетеді. Сонымен қатар, әрбір контейнерге көлік келген кезде ғана ақпаратты жіберетін сенсорларды (OFFLINE) орнатуға болады. Танкті басқару деректеріне мыналар кіреді: танк координаттары, мекен-жайы, шағын аудан, қала, географиялық қоршау атауы, танк нөмірі, танктің меншік құқығы туралы ақпарат.

      Қызмет көрсету аймақтарының айтарлықтай бөлшектенуін, аулалардағы тар және апатқа бейім жол төсемдерін, техникалық қызмет көрсетудің қарапайымдылығын және қызмет ету мерзімін ұзарту мүмкіндігін ескере отырып, әзірлеуші ​​​​көлемі 1,1 м3 контейнерлерді пайдалану нұсқасын ұсынады. Бөлек жинауды енгізудің кезең-кезеңімен жүргізілетін үдерісін, сондай-ақ ТҚҚ өңдеудің халықаралық тәжірибесін ескере отырып, контейнерлер санын 10-15%-ға арттыру қажет. Қалалар мен ірі елді мекендер үшін контейнерлер саны 5%-ға ұлғайтылды. Облыстағы елді мекендер үшін көлемі 1,1 м3 болатын 1687 контейнер сатып алу қажет.

      Сонымен қатар, уақытша қалдықтарды жинақтау орындарында болашақта көлемі 8 м3, бункерлік типті контейнерлерді пайдалануды болжауға болады.

      Барлығы MSW көлемі кіреді халықтан және заңды тұлғалардан жинақталған қалдықтардың көлемін қамтиды. Төмендегі кестеде (Кесте21) облыс бойынша және елді мекендер жағдайында ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері келтірілген (Кесте22).

      Кесте21– ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Е.И

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

Контейнер 1,1 м3 қалыңдығы 2 мм мырышталған ST3 парақтан жасалған

ДК.

113 000

1687

190631

Контейнерлерді бақылау сенсоры (ОНЛАЙН)

ДК.

35 000

1687

59045

Барлығы

249 676

      Ескерту: * - Қазақстандық өндірушінің жабдықтары қабылданды.

      Кесте22- Контейнерлердің қажетті саны

Жоқ.

Елді мекен

Контейнерлердің саны

Жалпы құны, мың теңге

1

Талғар

520

76 960 000

2

Белбұлақ

71

10 508 000

3

Бесағаш

186

27 528 000

4

Бірлік

28

4 144 000

5

Гүлдала

74

10 952 000

6

Дәулет

20

2 960 000

7

Еңбекші

14

2 072 000

8

Еркін

33

4 884 000

9

Жалқамыс

28

4 144 000

10

Жаңа Қуат

27

3 996 000

он бір

Жаңалық

35

5 180 000

12

Қарабұлақ

34

5 032 000

13

Кендала

79

11 692 000

14

Кіші Бейсерке

16

2 368 000

15

Көктал

22

3 256 000

16

Қызылқайрат

59

8 732 000

17

Қызылту

48

7 104 000

18

Нұра

38

5 624 000

19

Өстемір

14

2 072 000

20

Панфилово

86

12 728 000

21

Рысқұлово

25

3 700 000

22

Талдыбұлақ

47

6 956 000

23

Төңкеріс

17

2 516 000

24

Туғанбай

15

2 220 000

25

Тұздыбастау

151

22 348 000


БАРЛЫҒЫ:

1687

249 676 000

      Елді мекендердегі жергілікті атқарушы органдар (шаруашылықтардың, ұйымдардың, мәдениет мекемелерінің, демалыс орындарының және т.б. аумақтарында) тұрғын үйлер мен қоғамдық орындардан санитарлық алшақтықты қамтамасыз ете отырып, ғимараттардың, көппәтерлі үйлердің және жеке тұрғын үйлердің маңында учаскелер салуды (қайта жаңартуды) ұйымдастырады. ғимараттар, балалар мекемелері, спорт алаңдары мен тұрғындар үшін демалыс аймақтары және мамандандырылған көлікке ыңғайлы асфальт қолжетімділігі. Учаскенің негізі қатты, асфальтталған немесе бетонды, температураның өзгеруіне төзімді болуы керек, жабынның қалыңдығы кемінде 100 мм алаңға еркін қол жеткізуге қарай еңіспен.

      Пайдаланылатын қалдықтардың құрамдас бөліктерін бөлу тиімділігін арттыру ұсынылады, бастапқы кезеңде ТҚҚ бөлек жинауды қамтамасыз ету.

      ҚҚҚ жалпы көлемінің 30%-ын құрайтын "дымқыл" қалдықтарды (негізінен тамақ қалдықтары) жинауға арналған контейнерлер.

      ҚҚҚ жалпы көлемінің 70%-ын құрайтын "құрғақ қалдықтарды" жинауға арналған контейнерлер.

      Халықтың қауіпті тұрмыстық қалдықтары қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық немесе жылжымалы жинау пункттерімен (облыстың шалғай елді мекендерінде) қабылданады.

      Контейнерлерді орналастыру алаңдарының орны мен саны, олардың дизайны мен жабдықталуы бағдарламаның келесі кезеңдерінде анықталады. Облыстағы елді мекендер аумағындағы контейнерлік алаңшалардың схемасы санитарлық нормалар мен қала құрылысы нормаларына сәйкес әзірленуі тиіс. Сондай-ақ контейнерлік алаңдардың электрондық төлқұжатын әзірлеу және автоматтандырылған тізілімді жүргізу жүйесін енгізу қажет.

      Облыстағы елді мекендер үшін сыйымдылығы 4 және 6 контейнерлік контейнер алаңдарының түрі қабылданды (контейнер алаңдарының схемасын әзірлеу кезінде әрбір контейнер алаңының өлшемдері мен сыйымдылығы анықталып, негізделуі керек) (Кесте23). Контейнер алаңдарының макетін әзірлеу кезінде қолданыстағылардың алдын ала түгендеуімен құрылымдардың қажетті саны есептелуі керек.

      Жобалаудың кейінгі кезеңдерінде қалдықтардың желмен таралуын және аумақтың ретсіз көрінісін болдырмайтын, жақсырақ жабық типтегі контейнер алаңдарының типтік жобаларын жасауды қамтамасыз ету қажет.

      Кесте23– Контейнер алаңдарын салудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

Талғар ауданы

4 контейнерді орналастыруға арналған контейнерлік платформалар

ДК.

287 000

253

72 611

6 контейнерді орналастыруға арналған контейнерлік платформалар

ДК.

362 200

112

40 454

Барлығы

113 065

      Ескерту: * - Қазақстандық өндірушінің жабдықтары қабылданды.

      Қалдықтарды тасымалдау

      Артқы тиейтін қоқыс таситын көліктер жинау көлігі ретінде ұсынылады, өйткені олар қоқыс жинайтын контейнерлерге қызмет көрсетуге мүмкіндік береді және бүйірден тиейтін қоқыс таситын көліктерге қарағанда айқын артықшылықтарға ие.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға және шығаруға арналған машиналарға арналған арнайы жабдық әдетте әртүрлі жүк көтергіштігі бар көлік шассиіне орнатылады, сондықтан қоқыс машиналарын олардың жүк көтергіштігіне, тасымалдау жүйесіне және тиеу принципіне негіздеген жөн. дене. Қоқыс таситын көліктерге кейбір озық техникалық шешімдер енгізілді: қоректендіру тақтасын жылжыту үшін роликтердің орнына фторопластикалық сырғытпалар қолданылады; эжектор тақтасы тек бір орталық бағыттаушы арқалық бойымен қозғалады, бұл пластинаның кептелу мүмкіндігін болдырмайды және оған техникалық қызмет көрсетуді жеңілдетеді; престеу гидравликалық цилиндрлердің поршеньдік қуысымен қамтамасыз етіледі, бұл престеу күшін 27 тоннадан 35 тоннаға дейін арттырады; гидравликалық цилиндр штангалары қатты қалдықтармен жанасу аймағынан шығарылады. Көліктің гидравликалық жүйесі де жетілдірілді.

      Қоқыс таситын көліктерді: сапарларды, тұрақтарды, тоқтауларды, тоқтап тұруды, жүгірістерді, қозғалтқыш сағаттарын, сапарлар санын, рұқсат етілген және тыйым салынған полигондарға баруды, көлік салмағын онлайн бақылауға мүмкіндік беретін заманауи көлік құралдарын бақылау жүйесін енгізу ұсынылады. Сонымен қатар, жүйе жанармай құюды, отын шығынын, отынның төгілуін және техникалық қызмет көрсетуді бақылауға мүмкіндік береді.

      Аудандар бойынша деректердің толық болмауы жалпы облыс бойынша ҚҚҚ жою жүйесін бағалауды қиындатады. ТҚҚ морфологиялық құрамы туралы ақпарат алу үшін орташа алынған статистикалық мәліметтер пайдаланылды. Ауданда түзілетін қалдықтардың құрамын дәлірек сипаттайтын көрсеткіштерді алу үшін қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамын анықтау әдістемесі бойынша ТҚҚ қалдықтарының құрамын талдау қажет.

      Жалпы облыс бойынша есептеулер үшін "КОММАШ" зауытында (Ресей) шығарылған, техникалық сипаттамалары қалдықтарды 6 есе нығыздауға мүмкіндік беретін шанақ көлемі 18,5 м3 КО 427 сериялы қоқыс таситын көліктер пайдаланылды. Бағдарламаны әзірлеу кезінде қалдықтарды басқарудың қолданыстағы өңірлік бағдарламалары аясында шығаруды жүзеге асыратын ресейлік және беларусь компанияларының тәжірибесі зерттелді. Сондай-ақ Алматы облысында жұмыс істейтін қалдықтарды жинайтын компаниялардың тәжірибесі де назарға алынды. Негізінен ауылдық жерлерде пайда болатын қоқыс шығаратын көліктің бұл түрімен қалдықтарды нығыздау іс жүзінде 2-3 есеге жетеді.

      Аудан бойынша ТҚҚ шығаруды ұйымдастыру үшін ТҚҚ шығару көлемдерін және олардың қозғалысын есепке алатын және бақылайтын құрал-жабдықтармен жабдықталған 27 қоқыс шығаратын көлік қажет. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер төмендегі кестеде берілген (Кесте24).

      Кесте24– Тасымалдау жүйесін қоқыс таситын машиналармен және бақылау құралдарымен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

Қоқыс тасушы КО 427-73 МАЗ автокөлігінің негізінде, артқы тиеумен, шанақ көлемі 18,5 м3

ДК.

45 900 000,0

18

826 200

Көлікті басқару сенсоры

ДК.

60 000,00

18

1080

Жанармай деңгейінің сенсоры

ДК.

70 000,00

18

1260

Көлік сенсорын басқару блогы

ДК.

35 000,00

2

70

Барлығы

828 610

      ЕСКЕРТУ: * - Қазақстандық өндірушінің болмауына байланысты жабдықтың құны коммерциялық ұсыныстарға сәйкес ресейлік өндірушіден қабылданды.

      Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық және жылжымалы жинау пункттері

      Төмендегі кестеде (Кесте25) Талғар ауданында қалдықтарды басқару жүйесін қайталама шикізат пен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункттерімен қамтамасыз етудің техникалық-экономикалық көрсеткіштері берілген. Ауданда осы бағдарламаны жүзеге асыру аясында ірі ауылдық елді мекендерде стационарлық пункттер салу қарастырылған.

      Кесте25– Қайталама шикізат пен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қабылдау пункттерін салу мен алудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, мың теңге

Саны

Жалпы құны,
мың теңге

Талғар ауданы

Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинаудың стационарлық пункті

бірлік

4 200

3

12 600

Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинайтын жылжымалы пункт

бірлік

12 450

1

12 450

      Жабық полигондарды рекультивациялауға кеткен шығындар

      Полигонды рекультивациялауға арналған болжамды шығындар бастапқы деректердің бөлігі ретінде тапсырыс беруші ұсынған алдын ала көрсеткіштерге негізделеді. Құрылыс көлемдері мен сметалық шығындар бойынша түпкілікті жобалық шешімдер жобалаудың келесі кезеңдерінде (ежей-тегжейлі жобалау) қабылдануы тиіс.

      Аналог ретінде рекультивация жобасының шешімдері қабылданды, Ресей, Мәскеу облысы Балашиха қаласында полигон қалдықтарын сақтау карталарын салу шығындары. Ұсынылған бастапқы деректерде қолданыстағы полигондарды рекультивациялау шығындарын дұрыс анықтауға арналған көрсеткіштердің көпшілігі жоқ. Есептеулер үшін полигон алаңының 1 га шығындарының көрсеткіші алынды, бұл ретте облыс бойынша полигондар бойынша орташа толтыру коэффициенті – 75%.

      Кесте26– Полигонды рекультивациялаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Бірлік

Индекс

Жер учаскесінің жалпы ауданы,
соның ішінде:

га

7.34

Қалпына келтірілген жердің жалпы ауданы

га

6.5

Жұмыстың жалпы сметалық құны

мың теңге

175 010

      Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар

      Алматы облысы Талғар ауданының Қалдықтарды басқару бағдарламасының материалдық-техникалық базасын және қаржылық көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар төмендегі кестеде көрсетілген (Кесте27).

      Кесте27- Алматы облысы Талғар ауданының (Алатау қаласын қоса алғанда) қалдықтарды басқару бағдарламасының материалдық-техникалық базасын және қаржылық көрсеткіштерін қалыптастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар

Оқиға атауы

Қаржыландыру көзі

Қаржылық қамтамасыз ету параметрлері, мың теңге

Барлығы

2024

2025

2026

2027

2028

Бөлім. Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

Контейнер алаңдарын, ірі көлемдегі қалдықтарды жинау алаңдарын және қайталама шикізатты жинау пункттерін орналастыру схемаларын әзірлеу

Республикалық бюджет

5000

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

5 000,0

-

-

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

ҚТҚ полигонын рекультивациялау бойынша жобалық құжаттаманы әзірлеу

Республикалық бюджет

15 910

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

-

-

Басқа көздер

-

-

4 773,0

4 773,0

6 364,0

Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормативтерін есептеу/түзету

Республикалық бюджет

2000

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

1000,0

-

-

-

1000,0

Басқа көздер

-

-

-

-

-

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру бойынша халыққа тарифтерді есептеу/түзету

Республикалық бюджет

2000

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

1000,0

-

-

-

1000,0

Басқа көздер

-

-

-

-

-

Бөлім бойынша жалпы


7 000,0

-

4 773,0

4 773,0

8 364,0

Бөлім. Қалдықтарды басқарудың өндірістік-технологиялық базасын қалыптастыру

Контейнер паркін ауыстыру. Қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру

Республикалық бюджет

249 676,0

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

99 870,4

74 902,8

74 902,8

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

Контейнер алаңдарын салу

Республикалық бюджет

110 065

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

44 026,0

33 019,5

33 019,5

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

Қалдықтарды жинау машиналарын ауыстыру

Республикалық бюджет

828 610

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

368 275,0

230 185,0

230 150,0

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

Қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды қабылдаудың стационарлық пункттерін орнату

Республикалық бюджет

12 600

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

-

-

Басқа көздер

-

4200,0

4200,0

4200,0

12 450,0

Қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункттерін ұйымдастыру

Республикалық бюджет

12 450

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

12 450,0

Полигонды рекультивациялау (рұқсат етілген полигон)

Республикалық бюджет

159 100

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

-

--

Басқа көздер

-

-

47 730,0

47 730,0

63 640,0

Бөлім бойынша жалпы

1 372 501

512 171

342 307

390 002

51 930

76 090

Оқиғалар бойынша жалпы

1 397 411

519 171

342 307

394 775

56 703

84 454

      Ескерту: объектілерді салу құны мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын алған ұқсас жобаларға негізделген.

      Институционалдық бөлім

      Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесінің ұйымдық моделі

      Осы бөлімде Алматы облысы бойынша тұтыну қалдықтарын басқарудың өңірлік жүйесін (бұдан әрі – Өңірлік жүйе) әзірлеу ведомстволық бағынысты аумақта қалдықтарды экологиялық таза басқаруды қамтамасыз етудің стратегиялық мақсатын және оған қол жеткізу құралдарын анықтайды. . Талғар ауданының ТҚҚ басқару жүйесі Алматы облысының облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады.

      Өңірлік жүйені енгізудің негізгі бағыттары:

      1)елді мекендердің аумақтық орналасуын және көліктік байланыстардың, оның ішінде шағын елді мекендер үшін қалдықтарды өңдеу объектілерін орналастырудың өңірлік қағидатын ескере отырып, қолжетімді үздік технологияларды пайдалана отырып, қалдықтарды басқару технологияларын әзірлеу;

      2)қалдықтарды экологиялық қауіпсіз басқаруды қамтамасыз етудің экономикалық және қаржылық тетіктерін;

      3)қалдықтарды экологиялық таза басқаруды ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету;

      4)экологиялық білім беру және қалдықтарды басқару саласында білім беру.

      Аудандық қалдықтарды басқару жүйесіне қатысты мәселелер

      Қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін құруға қойылатын талаптар келесі міндеттерді анықтайды:

      1)ауданда коммуналдық қалдықтарды басқару саласында тиімді басқару жүйесін құру;

      2)коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;

      3)рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою

      Неліктен аудандағы Қосөзен кешені алаңында инфрақұрылым нысандарын салу ұсынылды?

      1)полигон салу;

      2)қуаттылығы жылына 300 мың тонна қоқыс сұрыптау кешенін салу;

      3)CGO бөлшектеу және өңдеу аймағы

      4)құрылыс қалдықтарын жинақтау және өңдеу алаңы

      5)Алматы облысының Өңірлік қалдықтарды басқару жүйесінің бірлігі ретінде қалдықтарды басқарудың ең прогрессивті моделін құру.

      Бұл ретте, Талғар ауданы үшін облыстың елді мекендері ТҚҚ ӨБ құруға қажетті құрамдас бөлігі болған жағдайда қалдықтарды басқарудың соңғы нәтижесі және оны бағалау тиімдірек болатынын атап өткен жөн. Алматы облысының жүйесі. Ауданда жиналған қалдықтардың көлемі қатты тұрмыстық қалдықтарды басқарудың толық циклін құруға мүмкіндік береді: жинау – шығару – сұрыптау – қалдықтарды өңдеу – өнімді өндіру және өткізу. Сонымен бірге, жоспарланған мерзімде (2029 жылға дейін) экономиканың "Қалдықтарды басқару" толыққанды секторын құрудың одан әрі процесіне ауыртпалықсыз кірісу үшін осы Бағдарламада ұсынылған шараларды жүзеге асыруды ұсынамыз. Алматы облысының аумағы және оның аумақтық бірлігі ретінде Талғар ауданы.

      ҚҚҚ-ны қайта өңдеу мәселені шешу жолы ретінде

      Тапсырыс беруші алдында күрделі міндет тұр – бизнеске қосымша қаржыландыру көздерін табу, егер оны дереу және толық шешпесе (бұл шындыққа жанаспайды), ең болмағанда бастауға мүмкіндік беретіндей жағдай жасау. жетістіктерге жету перспективасымен оларға қатысты айтарлықтай прогресс. Мұндай қосымша көздерді іздеу ҚҚҚ шығару және кәдеге жарату жүйесінің өзінде ғана мүмкін, өйткені тарифтік алымдарды немесе бюджеттік инвестицияларды түбегейлі арттыруға деген үміт мәселені белгісіз болашаққа итермелейді.

      Несиелер немесе бюджеттік емес инвестициялар арқылы қаржыландыру сияқты, біз онсыз мәселені шеше алмайтынымыз анық, қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу жүйесінде несие берушілермен және инвесторлармен ымырасыз есеп айырысу үшін алынуы мүмкін қосымша пайда болған жағдайда ғана мүмкін болады. одан әрі тұрақты жұмыс және даму.

      Сонымен, негізгі технологиялық – бұл экономикалық және сонымен бірге стратегиялық – міндет: қалдықтарды пайдалы қайта өңдеу.

      Бұл ретте қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша алдын ала белгіленген белгілі бір технологияларды енгізу аса сенімді емес екені ескеріледі.

      Талғар ауданында қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару және өңдеу жүйесін дамыту бойынша ұсыныстар алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуге – қалдықтарды қайта өңдеуге барынша мүмкін беруді қамтамасыз етуге бағытталған. Ауданда түзілетін ТҚҚ көлемі аз болғандықтан және тиісінше алынған ТҚҚ, СМР өңдеудің инвестициялық тартымдылығы жоғары емес. Талғар ауданының кешенді полигонында сұрыпталған ТҚҚ алынған СМР Алматы облысының РСДУ құрамына кіретін басқа кәсіпорындарға өңдеуге берілуі мүмкін.

      Кесте28- Алматы облысындағы қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесі институционалдық схемасы

Жоқ.

Жобаға қатысушының аты

Жобаға қатысушы туралы ақпарат

Жобаға қатысушының функциялары

Жобаға қатысушының жауапкершілігі

1.

Бағдарлама әкімшісі

"Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі" мемлекеттік мекемесі

Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару және өңдеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру


2.

Бағдарламаның тең әкімшісі

"Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы" мемлекеттік мекемесі

1)Облыста қалдықтарды басқару саласында мемлекеттік экологиялық саясатты жүзеге асыру.
2)Қоршаған ортаны қорғау шараларын әзірлеу

экологиялық мониторинг

3

Жобаға қатысушы 1 (инвестициядан кейінгі кезеңдегі теңгерім ұстаушы)


1)Қалдықтарды және қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру, басқа қатысушылардың қызметін бақылау, үйлестіру.
2)Автоматтандырылған ақпараттық жүйені құру (Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесі).
3)Облыстық қалдықтарды басқару және қалдықтарды басқару жүйесі объектілерін инвестициялау, жобалау және салу.
Облыстағы филиалдардың/өкілдіктердің жұмысын ұйымдастыру.
Тиісті ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізу
Қалдық ағындарын басқару, қызмет көрсетудің барлық түрін жеткізушілерді таңдау, халық үшін тарифтік саясатты қалыптастыру.
Аймақты тазалау, тазалау.
Коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру және жинақтау нормативтерін, халыққа арналған тарифтерді әзірлеу және Мәслихатқа бекітуге ұсыну.
Контейнер алаңдарын орналастыру схемасын әзірлеу және бекіту, оның ішінде ірі көлемдегі қалдықтарды жинау және СМР жинау алаңдары.
Контейнер алаңдарын күтіп ұстауды бақылау.
ROP-пен әрекеттесу.

1)Жүйелік инфрақұрылым объектілерін басқару үшін операторларды конкурстық іріктеу үшін құжаттар пакетін әзірлеу (біліктілік талаптары, конкурстық құжаттама, аумақтық лоттарды бөлу және негіздеумен аумақтық қалдықтарды басқару схемасы).
2)Тендер өткізу және операторларды таңдау
3)Өз құзыреті шегінде Жүйені нормативтік-құқықтық және қаржылық қамтамасыз ету
4)Жүйелік қондырғы операторларының ағымдағы қызметін бақылау
МЖӘ қағидаттарын енгізу.
Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесін (ҚҚБЖ) құру.
Қалдықтарды басқарудың өңірлік бағдарламасын іске асыру.
Қалдықтарды, соның ішінде ҚҚҚ басқаруды бақылау.
Аумақты санитарлық тазалауды дамыту бағдарламалары мен жоспарларын қалыптастыру және іске асыру, қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіру, оның ішінде Алматы облысында қалдықтарды басқару саласында бірыңғай техникалық және тарифтік саясатты қалыптастыру.
Қалдықтардың пайда болу көлемдері мен көздері, оларды қайта өңдеу және орналастыру объектілері, сондай-ақ қалдықтарды орналастыру үшін төлемдерді жинау туралы бірыңғай дерекқорды қамтитын "Қалдықтарды басқару" ААЖ құру және жүргізу.
Қалдықтарды рұқсатсыз тастау мүмкіндігін жою.
Облыста қалдықтарды, қайталама шикізатты және қайталама өнімдерді басқару объектілерінің кешенін құру, олардың экологиялық және экономикалық тиімді жұмыс істеуін кейіннен қамтамасыз ету, тиісті есепке алу мен мониторингті ұйымдастыру бойынша инвестициялық және құрылыс процесі.
РОП-пен келісімдер жасау.
PR компаниясы

4.

Жобаға қатысушы 2 (Операциялық ұйым)

тендер негізінде келісім-шарт бойынша тартылған мамандандырылған компаниялар.

Өңірлік қалдықтарды басқару жүйесі мен СМР АЭҚ объектілерінің аумақтарында тиімді жүйенің жұмыс істеуін техникалық қамтамасыз ету.

Облыстағы қалдықтарды және қайталама ресурстарды басқару жүйесінің объектілерін басқару.

5.

Жобаға қатысушы 3

Алматы облысы бойынша экология департаменті

1)Өз құзыреті шегінде қалдықтарды басқаруға бақылауды жүзеге асыру.
2)Қалдықтарды басқару және қалдықтарды басқару жүйесін консультативтік және әдістемелік қамтамасыз ету

1)Тұтыну қалдықтарын есепке алу, қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша белгіленген нормалар мен ережелерді сақтау.

6.

4 жобаның қатысушысы

Талғар ауданының жергілікті атқарушы органдары

1)АТЭ аумағында қалдықтар мен қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру.
2)АТЭ аумағында қалдықтарды басқарудың аумақтық схемасын әзірлеу және бекіту.
3)Қызметтердің тұтынушысы (қоғамдық орындардан қоқыс шығару, аумақты тазалау, мемлекеттік сектор қызметтері)

1)АТЭ аумағында Аймақтық бағдарламаны және қалдықтарды басқару схемасын іске асыру.
2)РМУО объектілерін орналастыру үшін жер телімдерін бөлу, учаскені таңдау актілерін дайындау, қоғамдық тыңдаулар мен талқылаулар өткізу.
АТЭ аумағында облыстық Схемаға сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды және қайталама шикізатты есепке алуды, бақылауды, экологиялық қауіпсіз және экономикалық тұрғыдан тиімді жинауды, жинақтауды, әкетуді (тасымалдауды), залалсыздандыруды және пайдалануды ұйымдастыру.
АТЭ инфрақұрылым объектілерін санитарлық тазалауды қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.
Әрбір АТҚ-да қалдықтарды басқарудың аумақтық схемаларын әзірлеу және бекіту.
Облыстық және аудандық аумақтарда қалдықтарды басқарудың облыстық жүйесі объектілерінің (контейнер алаңдарының, қатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған контейнерлердің, бункерлердің, уақытша сақтау орындарының, лагуналардың, полигондардың, полигондардың орналасуы) орналасуымен қалдықтарды басқару тәртібін әзірлеу және жергілікті атқарушы органдармен бекіту. ақпараттық стендтер және т.б.).
Тәрбие және үгіт-насихат жұмыстары.

7

5 жобаның қатысушысы

Алматы облысының қадағалау органдарының аумақтық бөлімшелері

Қалдықтарды басқару және SMR бойынша нормативтік талаптардың сақталуын бақылау

Қазақстан Республикасының қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы заңнамасының қолданыстағы талаптарын сақтау, олардың өкілеттіктері мен құзыреттеріне сәйкес қалдықтарды өңдеу объектілерін орнату және оларға техникалық қызмет көрсету.

8

6 жобаның қатысушысы

ROP операторы ("Жасыл Даму" АҚ)

Қалдықтарды басқаруды жетілдіру, сондай-ақ EPR принципін енгізу.

1)Қайта өңдеуді қамтамасыз ету ең үнемді және экологиялық тиімді жолмен жүзеге асырылады.
2)Кәдеге жарату ақысы төленген қаптаманы таңбалау.
3)Бекітілген таңбамен белгіленген қаптама қалдықтарын жинау, жою және кейіннен қайта өңдеу.
4)Қалдықтарды дұрыс жинаудың маңыздылығы туралы халықты хабардар ету мақсатында ақпараттық науқандарды өткізу.

9

7 жобаның қатысушысы

Алматы облысындағы кәсіпкерлік субъектілері, соның ішінде. Талғар ауданы

ТҚҚ экологиялық қауіпсіз басқаруды қамтамасыз ету.

1)ТҚҚ есепке алуды, өндірістік бақылауды және экологиялық қауіпсіз басқаруды ұйымдастыру.
2)ТҚҚ жинау және шығару бойынша келісім-шарттар жасау
3)Инфрақұрылым қалдықтарын бөлек жинау
4)Өндірістік қалдықтарды басқару бағдарламаларын әзірлеу

      Талғар ауданы үшін Алматы облысының қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін құрудың нәтижелері:

      1.Тұрмыстық қатты қалдықтардың пайда болуы мен қозғалысының автоматтандырылған коммерциялық есебі.

      2.Қалдықтардың ағынын, оларды өңдеу және кәдеге жарату әдістерін бақылауды қамтамасыз ету.

      3.Табиғи ортаға теріс әсерді азайту.

      4.Барлық деңгейдегі бюджеттерге қалдықтарды орналастыру үшін төлемдерді жинауды ұлғайту.

      5.Қалдықтардың пайда болу көлемдері мен көздері, оларды қайта өңдеу және орналастыру объектілері, сондай-ақ қалдықтарды орналастыру үшін төлемдерді жинау туралы бірыңғай деректер базасын құру.

      6.Спонтанды полигондарды жоюға арналған бюджеттік шығындарды жою.

      Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын іске асыру

      Өндірушінің (импорттаушының) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын (бұдан әрі – ЭПР) тиімді іске асыру мыналардысыз мүмкін емес:

      1.Аумақтық оператор институтын құру – оның қызмет ету аймағында қатты тұрмыстық қалдықтарды басқаруға жауапты ұйым.

      2.Қалдықтарды басқарудың аймақтық схемасы стратегиялық жоспарлау мен бақылау құралы болып табылады.

      3.Өңірлік қалдықтарды басқару бағдарламасы аймақтық схеманы қаржыландыру құралы болып табылады.

      4.Өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі тұтыну қалдықтарын қайта өңдеуге арналған қаражат көзі болып табылады.

      5.Қалдықтарды басқару мемлекеттік қызмет ретінде – қалдықтармен жұмыс істеуге арналған бірыңғай тарифтер.

      Қалдықтарды басқару моделін енгізу құралдары

      Аймақтық схеманы жасау кезіндегі негізгі міндеттердің бірі ақпаратты жинау және өңдеу болып табылады. Қалдықтарды басқару нарығының барлық қатысушылары туралы сенімді деректерді мүмкіндігінше тезірек алу қажет. Бұл жүздеген және мыңдаған заңды тұлғалар (қалдық шығаратын компаниялар), ондаған қалдықтарды тасымалдайтын компаниялар (ондаған және жүздеген көліктер), мыңдаған контейнер алаңдары. Мәліметтерді жинаудың осы кезеңіндегі қателіктер қалдықтарды басқарудың дұрыс емес аумақтық схемасын құруға әкелуі мүмкін.

      Қалдықтарды басқару саласында басқару, мониторинг және шешімдер қабылдау жүйесін құру базасында Алматы облысының өңірлік қалдықтарды басқару жүйесіне арналған ААЖ құру қажет, оның бөлімшесі Талғар ауданы болуы тиіс.

      ААЖ құрудың мақсаты – Алматы облысының аумағында, оның ішінде Талғар облысының аумағында ұйымдастыру және енгізу жүйесі туралы деректерді жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу, талдау, жоспарлау, визуализациялау процестерін автоматтандыру.

      Ағаш және өсімдік қалдықтарын қайта өңдеу

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 351-бабында көзделген биологиялық ыдырайтын қалдықтарды қайта өңдеуді ынталандыру жөніндегі ережелерді іске асыру мақсатында, сондай-ақ осы Бағдарламаның коммуналдық қалдықтарды көму көлемін азайту және қайта өңдеу үлесін арттыру жөніндегі міндеттеріне сәйкес, Талғар ауданының аумағында ағаш және өсімдік қалдықтарын, оның ішінде ағаш бұтақтары, қураған ағаштар, шабылған шөп және ұқсас органикалық қалдықтарды жинау және қайта өңдеу жүйесін ұйымдастыру көзделеді.

      Аталған іс-шараларды іске асыру жөніндегі жауапты ұйым ретінде "Талғар тұрғын үй" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі айқындалады, оған келесі функциялар жүктеледі:

      -аталған түрдегі қалдықтарды жинау, шығару және қайта өңдеу жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу;

      -жүргізілетін қызметтің Қазақстан Республикасының экологиялық және санитарлық заңнамасының талаптарына сәйкестігін қамтамасыз ету;

      -өсімдік қалдықтарын (оның ішінде компосттау әдісі арқылы) агротехникалық және экологиялық мақсаттарда одан әрі пайдалану үшін қайта өңдеу технологияларын дамыту және енгізу.

      Ағаш және өсімдік қалдықтарын қайта өңдеуге байланысты іс-шараларды қаржыландыру жергілікті бюджет қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да көздер есебінен жүзеге асырылуы мүмкін.

      ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша Алматы облысының Талғар ауданында 2024 – 2028 жылдар кезеңінде осы Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасында көзделген іс-шараларды жүзеге асыру үшін 1 397 411 мың теңге қаржы қаражаты қажет, оның ішінде 1 197 351 теңге. мың. теңге жергілікті бюджеттен және 200 060 мың теңге басқа да бюджеттен тыс көздер есебінен.

      Алматы облысы Талғар ауданында 2024 - 2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының іс-шараларын іске асыру үшін қажетті қаржы ресурстары төмендегі кестеде көрсетілген (Кесте29).

      Кесте29– Алматы облысы Талғар ауданында 2024 – 2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру үшін қажетті қаржы ресурстары

Жылдар бойынша

Барлығы
мың теңге

республикалық. бюджет
мың теңге

Жергілікті бюджет
мың теңге

Басқа қаржыландыру көздері мың. теңгені құрады

2024

519 171

-

519 171

-

2025

342 307

-

338 107

4 200

2026

394 775

-

338 072

56 703

2027

56 703

-

-

56 703

2028

84 454

-

2000

82 454

Барлығы:

1 397 411

-

1 197 351

200 060

      БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ БАСЫМДЫҚ ӘРЕКЕТТЕР

      Бұл бөлімде Бағдарламаның нысаналы индикаторларына қол жеткізу мақсатындағы басым іс-шаралар және оларды іске асыру жоспары берілген (4-бөлім).

      ҚТҚ басқару бағдарламасының басымды іс-шаралары мен іске асыру жоспары екі бөлікке бөлінген (Ошибка! Источник ссылки не найден.ЖәнеОшибка! Источник ссылки не найден.):

      1.Келесі іс-шараларды қамтитын Алматы облысы деңгейінде:

      a.Ақпараттық оқиғалар

      b.Тәрбиелік іс-шаралар

      c.Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

      d.Ұйымдастырушылық іс-шаралар

      e.Жүйелік шаралар (Нормативтік құқықтық базаны жетілдіру бойынша шаралар)

      2.Талғар ауданы әкімдігі деңгейінде:

      a.Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар.

      b.Қалдықтарды басқарудың өндірістік-технологиялық базасын қалыптастыру.