"Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 7 шілдедегі № 138 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 2025 жылғы 17 желтоқсандағы № 32 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 22 желтоқсанда № 37628 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістемесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 7 шілдедегі № 138 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14089 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықтың кіріспесі мынадай редакцияда жазылсын:

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-тармағы 5) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі туралы ереженің 15-тармағы 38) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Төрағасының 2020 жылғы 23 қазандағы № 9-нқ бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы туралы ереженің 15-тармағы 24) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістемесінде:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Еңбек құнының индексін есептеу бойынша әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырылатын және "Мемлекеттік статистика туралы" (бұдан әрі – Заң) Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.";

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы халықаралық салыстырулар және елдің әлеуметтік-экономикалық даму болжауында пайдаланатын еңбек құнының индексін есептеу үшін қолданады.";

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Еңбек құнының индексін есептеу үшін бастапқы статистикалық деректерді өңдеу процесі кезінде алынған еңбек статистикасының біріктірілген деректері пайдаланылады.";

4-тараудың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"4-тарау. Еңбек құны индексінің уақыт қатарларын күнтізбелік және маусымдық түзету";

20, 21, 22 және 23-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Еңбек құны индексіндегі негізгі үрдісті анықтау үшін JDemetra+ бағдарламалық жасақтамасында X-13-ARIMA әдісін пайдалану арқылы еңбек құны индексінің динамикалық қатарына маусымдық және күнтізбелік түзету жүргізіледі. Уақыт қатары мына түрде ұсынылуы мүмкін:

Аддитивті модель:

Xₜ = TCₜ + Sₜ + Oₜ + Cₜ + Iₜ,

(11)

Мультипликативті модель:

Xₜ = TCₜ*Sₜ* Oₜ* Cₜ*Iₜ,

(12)

мұнда:

Xₜ - бастапқы уақыт қатар;

TCₜ - трендтік цикл;

Sₜ - маусымдық компонент;

Oₜ - ауытқулар;

Cₜ - күнтізбелік компонент;

Iₜ - тұрақсыз тербелістер.

21. Маусымдық түзету процесі үш кезеңмен орындалады.

Рәсімнің бірінші кезеңінде уақыт қатарын алдын ала түзету орындалады. Алдын ала түзетудің мақсаты – детерминирленген әсерлерді ескере отырып уақыттық қатарды түзету және ең соңғы деректердің маусымдық түзетуін жақсарту үшін қатарды болжамдар арқылы кеңейту. Осы кезеңде ARIMA моделі таңдалады, ал күнтізбелік әсерлер мен ауытқулар анықталып, қатардан жойылады.

	Xₜ = Oₜ + Cₜ + Zₜ немесе Xₜ = Oₜ * Cₜ * Zₜ, мұнда Zₜ процесін ұстанады және	(13)
	Zₜ = TCₜ + Sₜ + Iₜ немесе Zₜ = TCₜ * Sₜ * Iₜ, ұстанады	(14)

мұнда:

Zₜ - ARIMA(p,d,q) бойынша үлгіленген стохастикалық компонент;

Oₜ, Cₜ - анықталған және жойылған ауытқулар және күнтізбелік әсерлер.

Рәсімнің екінші кезеңінде линеаризацияланған уақыт қатарын X-11 жылжымалы орташа сүзгілерін пайдалана отырып компоненттерге бөледі. Жылжымалы орташа реттің сүзгісі p+f+1 және коэффициенттері (салмақтары) {qi} былай анықталады:

(15)

Үшінші кезеңде әртүрлі маусымдылық тесттері, модельдің тұрақтылығы және түзетілген қатарлар негізінде маусымдық түзету процесінің сапасына диагностика жүргізіледі. Сапа диагностикасының негізгі принциптері мыналар:

модельдің/транформациялаудың нақты емес ерекшелігінің болмауы;

қалдық маусымдық/күнтізбелік әсерлердің немесе маусымдық/күнтізбелік әсерлердің шамадан тыс түзетулерінің болмауы;

ауытқуларды/маусымдық үзілістерді жеткіліксіз немесе шамадан тыс өңдеудің болмауы;

трендтік циклде/маусымдық/күнтізбелік компоненттерде тұрақсыздықтың немесе тұрақсыз компоненттегі заңдылықтардың болмауы;

трендтік циклде, маусымдық және күнтізбелік компоненттерде тұрақсыз әсердің ықпалының болмауы;

модель қалдықтарында корреляцияның болмауы.

22. Маусымдық және күнтізбелік түзету үшін қажетті шарт – тоқсандық уақыт қатарлары үшін кемінде бес (5) жылдық бақылаулардың болуы.

23. Жұмыс күнінің компонент моделі ресми мереке емес дүйсенбіден жұмаға дейінгі барлық жұмыс күндері ұқсас әсерлер беретінін және демалыс күндері (сенбі, жексенбі және ресми мереке күндері) де ұқсас әсерлер беретінін болжайды.

(16)

мұнда:

LYt - кібісе жыл регрессоры;

Njt - t кезеңнің j аптасының күні;

b0 және b1 - регрессия коэффициенттері.

Уақыт қатарының маусымдық компонентін сенімді бағалауды қамтамасыз ету үшін түзету процесінде Қазақстанның ұлттық күнтізбесі пайдаланылады.

Ұлттық күнтізбелік әсерлерге мыналар кіреді:

1) демалыс күндері;

2) мемлекеттік мерекелер;

3) кібісе жылдың әсері;

4) Құрбан айттың бірінші күні және православ Рождествосы.

Күнтізбелік әсерлер Қазақстан үшін жұмыс күндері әсерлерінің әртүрлі комбинацияларын көрсететін он (10) күнтізбелік регрессордың көмегі арқылы есепке алынады.

10 күнтізбелік регрессордың сипаттамасы

Атауы		Сипаттамасы
1-регрессор	Non-Fixed	Мереке күндері жұмыс істемейді
2-регрессор	Non-Moving	Құрбан айттың бірінші күні мен православ Рождествосында жұмыс істемейді
3-регрессор	Non-Sunday	Жексенбі күндері жұмыс істемейді
4-регрессор	Non Sunday & Fixed	Жексенбі және мереке күндері жұмыс істемейді
5-регрессор	Non Sunday & Moving	Жексенбі күндері, Құрбан айттың бірінші күні және православ Рождествосында жұмыс істемейді
6-регрессор	Non Sunday & Fixed & Moving	Жексенбі күндері, мереке күндері, Құрбан айттың бірінші күні және православ Рождествосында жұмыс істемейді
7-регрессор	Non Saturday & Sunday	Демалыс күндері жұмыс істемейді
8-регрессор	Non Saturday & Sunday & Fixed	Демалыс және мереке күндері жұмыс істемейді
9-регрессор	Non Saturday & Sunday & Moving	Демалыс күндері, Құрбан айттың бірінші күні және православ Рождествосында жұмыс істемейді
10-регрессор	Non Saturday & Sunday & Fixed & Moving	Демалыс күндері, мереке күндері, Құрбан айттың бірінші күні және православ Рождествосында жұмыс істемейді

";

24 және 25-тармақтар алып тасталсын.

2. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы департаменті Заң департаментімен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы департаменті осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының құрылымдық және аумақтық бөлімшелеріне жұмыста басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы басшысының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының басшысы

М. Турлубаев

О внесении изменений в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 июля 2016 года № 138 "Об утверждении Методики по исчислению индекса стоимости труда"

Приказ Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 17 декабря 2025 года № 32. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 декабря 2025 года № 37628

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 7 июля 2016 года № 138 "Об утверждении Методики по исчислению индекса стоимости труда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 14089) следующие изменения:

преамбулу указанного приказа изложить в следующей редакции:

"В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике", подпунктом 38) пункта 15 Положения об Агентстве по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 5 октября 2020 года № 427 и подпунктом 24) пункта 15 Положения о Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного приказом Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 9-нқ, ПРИКАЗЫВАЮ:";

в Методике по исчислению индекса стоимости труда, утвержденной указанным приказом:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Методика по исчислению индекса стоимости труда (далее – Методика) относится к статистической методологии, формируемой в соответствии с международными стандартами и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной статистике" (далее – Закон).";

пункт 3 изложить в следующей редакции:

"3. Настоящая Методика применяется Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан для расчета индекса стоимости труда, который используется для международных сопоставлений и прогнозирования социально-экономического развития страны.";

в пункт 5 внесено изменение на казахском языке, текст на русском языке не меняется;

заголовок главы 4 изложить в следующей редакции:

"Глава 4. Календарная и сезонная корректировка временных рядов индекса стоимости труда";

пункты 20, 21, 22 и 23 изложить в следующей редакции:

"20. Для выявления основной тенденции в индексе стоимости труда проводится сезонная и календарная корректировка динамического ряда индекса стоимости труда с использованием метода X-13-ARIMA в программном обеспечении JDemetra+. Временной ряд может быть представлен в виде:

Аддитивная модель:

Xₜ = TCₜ + Sₜ + Oₜ + Cₜ + Iₜ,

(11)

Мультипликативная модель:

Xₜ = TCₜ*Sₜ* Oₜ* Cₜ*Iₜ,

(12)

где:

Xₜ – исходный временной ряд;

TCₜ – трендово-циклическая компонента;

Sₜ – сезонная компонента;

Oₜ – компонента выбросов;

Cₜ – календарная компонента;

Iₜ – нерегулярная компонента.

21. Процесс сезонной корректировки выполняется в три этапа.

На первом этапе процедуры выполняется предварительная корректировка временного ряда. Целью предварительной корректировки является корректировка временного ряда с учетом детерминированных эффектов и расширение ряда за счет прогнозов для улучшения сезонной корректировки наиболее недавних данных. На этом этапе выбирается модель ARIMA, а календарные эффекты и выбросы выявляются и удаляются из ряда.

	Xₜ = Oₜ + Cₜ + Zₜ или Xₜ = Oₜ * Cₜ * Zₜ, где Zₜ следует ARIMA процессу и	(13)
	Zₜ= TCₜ + Sₜ + Iₜ или Zₜ= TCₜ * Sₜ * Iₜ,	(14)

где:

Zₜ – стохастическая компонента, моделируемая ARIMA(p, d, q);

Oₜ, Cₜ – выявленные и удалҰнные выбросы и календарные эффекты.

На втором этапе процедуры производится разложение линеаризованного временного ряда на компоненты с использованием фильтров скользящего среднего X-11. Фильтр скользящего среднего порядка p+f+1 и коэффициентами (весами) {qi}определяется как:

(15)

На третьем этапе проводится диагностика качества процесса сезонной корректировки на основе различных тестов сезонности, стабильности модели и скорректированных рядов. Основными принципами диагностики качества являются следующие:

отсутствие неточной спецификации модели/трансформации;

отсутствие остаточных сезонных/календарных эффектов или чрезмерной корректировки сезонных/календарных эффектов;

отсутствие недостаточной/чрезмерной обработки выбросов/сезонных разрывов;

отсутствие нестабильности в трендовом цикле/сезонных/календарных компонентах или закономерностей в нерегулярном компоненте;

отсутствие влияний нерегулярного эффекта в трендовом цикле, сезонном и календарном компонентах;

отсутствие корреляции в остатках модели.

22. Необходимым условием для сезонной и календарной корректировки является наличие как минимум пяти (5) лет наблюдений для квартальных временных рядов.

23. Модель компонента рабочего дня предполагает, что все будние дни с понедельника по пятницу, которые не являются официальными праздничными днями, дают аналогичные эффекты, и отдельно выходные дни (суббота, воскресенье и официальные праздничные дни) также дают аналогичные эффекты:

(16)

где:

LY_t - регрессор високосного года;

Nj_t - день недели j периода t;

b₀ и b₁-коэффициенты регрессий.

Для обеспечения надежной оценки сезонного компонента временного ряда в процессе корректировки используется национальный календарь Казахстана.

Национальные календарные эффекты включают:

1) выходные дни;

2) государственные праздники;

3) влияние високосного года;

4) первый день Курбан-айта и православного Рождества.

Календарные эффекты учитываются с помощью десяти (10) календарных регрессоров, представляющих различные комбинации эффектов рабочих дней для Казахстана.

Описание 10 календарных регрессоров

Наименование		Описание
Регрессор 1	Non-Fixed	Не работают в праздничные дни
Регрессор 2	Non-Moving	Не работают в первый день Курбан-айта и на православное Рождество
Регрессор 3	Non-Sunday	Не работают по воскресеньям
Регрессор 4	Non Sunday & Fixed	Не работают по воскресеньям и в праздничные дни
Регрессор 5	Non Sunday & Moving	Не работают по воскресеньям, в первый день Курбан-айта и на православное Рождество
Регрессор 6	Non Sunday & Fixed & Moving	Не работают по воскресеньям, в праздничные дни, в первый день Курбан-айта и на православное Рождество
Регрессор 7	Non Saturday & Sunday	Не работают по выходным дням
Регрессор 8	Non Saturday & Sunday & Fixed	Не работают по выходным дням и в праздничные дни
Регрессор 9	Non Saturday & Sunday & Moving	Не работают по выходным дням, в первый день Курбан-айта и на православное Рождество
Регрессор 10	Non Saturday & Sunday & Fixed & Moving	Не работают по выходным дням, в праздничные дни, в первый день Курбан-айта и на православное Рождество

";

пункты 24 и 25 исключить.

2. Департаменту статистики труда и уровня жизни совместно с Юридическим департаментом Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан после его официального опубликования.

3. Департаменту статистики труда и уровня жизни Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных и территориальных подразделений Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Руководитель Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

М. Турлубаев