О внесении изменений и дополнения в некоторые приказы Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан)

Приказ Руководителя Судебной администрации Республики Казахстан от 3 июня 2025 года № 2. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 июня 2025 года № 36224

      Примечание ИЗПИ!
      Порядок введения в действие см. п. 4.

      ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемый перечень некоторых приказов Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан), в которые вносятся изменения и дополнения (далее - Перечень) согласно приложению к настоящему приказу.

      2. Отделу координации работы местных судов Судебной администрации Республики Казахстан обеспечить:

      1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Верховного Суда Республики Казахстан после его официального опубликования.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Руководителя Судебной администрации Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением абзацев седьмого, восьмого, девятого, десятого, одиннацатого, двенадцатого пункта 2, абзацев двенадцатого, тринадцатого, четырнадцатого, пятнадцатого, шестнадцатого, семнадцатого, восемнадцатого, девятнадцатого, двадцать девятого, тридцатого, тридцать первого и тридцать второго пункта 3 Перечня, которые вводятся в действие с 1 июля 2025 года.

      Руководитель
Судебной администрации
Республики Казахстан 		Н. АХМЕТЗАКИРОВ

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство цифрового развития, инноваций
и аэрокосмической промышленности
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство культуры и информации
Республики Казахстан

  Приложение к приказу
Руководитель
Судебной администрации
Республики Казахстан
от 3 июня 2025 года № 2

Перечень некоторых приказов Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан), в которые вносятся изменения и дополнения

      1. Внести в приказ Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан) от 24 ноября 2015 года № 6001-15-7-6/486 "Об утверждении Правил технического применения средств аудио-, видеозаписи, обеспечивающих фиксирование хода судебного заседания, хранения и уничтожения аудио-, видеозаписи, доступа к аудио-, видеозаписи" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 12457)" следующее изменение:

      в Правилах технического применения средств аудио-, видеозаписи, обеспечивающих фиксирование хода судебного заседания, хранения и уничтожения аудио-, видеозаписи, доступа к аудио-, видеозаписи, утвержденных указанным приказом:

      пункт 5 изложить в следующей редакции:

      "5. В суде кассационной инстанции, Верховном Суде Республики Казахстан протокол не ведется.".

      2. Внести в приказ Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан) от 9 июня 2018 года № 6001-18-7-6/188 "Об утверждении Правил технического применения средств подачи документов в суды в форме электронного документа, их регистрации, обработки, ознакомления с ними" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 17148)" следующие изменения:

      в Правилах технического применения средств подачи документов в суды в форме электронного документа, их регистрации, обработки, ознакомления с ними, утвержденных указанным приказом:

      пункты 6 и 7 изложить в следующей редакции:

      "6. Порядок подачи электронных документов посредством системы электронного документооборота государственных органов, их регистрации, а также оповещения заявителей системы осуществляется в соответствии с Правилами документирования, управления документацией и использования систем электронного документооборота в государственных и негосударственных организациях, утвержденными приказом Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 25 августа 2023 года № 236 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 33339).

      7. Заявитель представляет в суд электронные документы посредством заполнения электронных форм, размещенных в сервисе "Судебный кабинет".

      Для подачи электронных документов в суд необходимо авторизоваться в сервисе "Судебный кабинет" с помощью электронной цифровой подписи или индивидуального идентификационного номера (далее – ИИН)/бизнес-идентификационного номера (БИН) и пароля.";

      пункт 8 изложить в следующей редакции:

      "8. Заявитель после прохождения процедуры авторизации посредством соответствующего раздела уголовного судопроизводства или судопроизводства по административным правонарушениям для направления электронного документа выбирает один из видов судебной инстанции:

      1) производство в суде первой инстанции;

      2) производство в суде апелляционной инстанции;

      3) производство в суде кассационной инстанции;

      4) производство в Верховном Суде.";

      пункт 12 изложить в следующей редакции:

      "12. Каждый электронный документ загружается в систему подачи электронных документов в виде отдельного файла. Наименование файла обеспечивает идентификацию документа.

      Заявитель загружает файлы в формате *doc, *docx, *pdf, *xlsx. Максимальный размер каждого файла не превышает 20 мегабайт.

      Многостраничный документ загружается одним цельным файлом. В случае превышения 20 мегабайтов при загрузке многостраничного документа, допускается его разделение.";

      пункт 24 изложить в следующей редакции:

      "24. Отклонение регистрации документов происходит по следующим основаниям:

      1) вложенные документы являются нечитаемыми;

      2) документ направлен повторно и зарегистрирован ранее в ИС СО, за исключением обращений подлежащих рассмотрению в соответствии с АППК;

      3) при несоответствии подлинности электронной цифровой подписи;

      4) документ не адресован данному суду;

      5) не вложены документы или материалы, указанные в приложении к заявлениям, жалобам, ходатайствам и обращениям;

      6) вложенный документ не соответствует выбранному разделу.".

      3. Внести в приказ Руководителя Департамента по обеспечению деятельности судов при Верховном Суде Республики Казахстан (аппарата Верховного Суда Республики Казахстан) от 29 июля 2020 года № 18 "Об утверждении Технических требований к электронному документу и Правил его обращения в автоматизированной информационной системе суда" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21065)" следующие изменения:

      в Технических требованиях к электронному документу и Правилах его обращения в автоматизированной информационной системе суда, утвержденных указанным приказом:

      пункты 5 и 6 изложить в следующей редакции:

      "5. Допустимыми форматами прилагаемых к электронному документу копий документов являются:

      1) PDF;

      2) DOC, DOCX - текстовый формат;

      3) XLS, XLSX - табличный формат.

      6. Каждый отдельный документ представляется в виде отдельного файла. Наименование файла обеспечивает идентификацию документа. Размер каждого файла электронного документа не превышает 20 мегабайт.

      Многостраничный документ загружается одним цельным файлом. В случае превышения 20 мегабайтов при загрузке многостраничного документа, допускается его разделение.";

      пункт 15 изложить в следующей редакции:

      "15. Порядок подачи электронных документов посредством системы электронного документооборота государственных органов, их регистрации, а также оповещения заявителей системы осуществляется в соответствии с Правилами документирования, управления документацией и использования систем электронного документооборота в государственных и негосударственных организациях, утвержденными приказом Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 25 августа 2023 года № 236 (зарегистрирован Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 33339).";

      пункт 17 изложить в следующей редакции:

      "17. Заявитель после прохождения процедуры авторизации посредством соответствующего раздела гражданского или административного судопроизводства для направления электронного документа выбирает один из видов судебной инстанции:

      1) производство в суде первой инстанции;

      2) производство в суде апелляционной инстанции;

      3) производство в суде кассационной инстанции;

      4) производство в Верховном Суде.";

      пункт 19 изложить в следующей редакции:

      "19. Заявитель заполняет электронную форму иска (заявления), жалобы, кассационной жалобы, отзыва и других документов, соответствующих требованиям, установленным ГПК и (или) Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее - АППК).";

      дополнить пунктом 20-1 следующего содержания:

      "20-1. При подаче иска посредством сервиса "Судебный кабинет" отсрочка по уплате государственной пошлины может быть предоставлена физическому лицу исходя из его имущественного положения, или юридическому лицу, за исключением субъекта крупного предпринимательства, исходя из финансового положения, при наличии одного из следующих оснований, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс):

      1) причинение ущерба в результате стихийного бедствия, технологической катастрофы;

      2) несвоевременная выплата заработной платы физическому лицу;

      3) постановка на учет в качестве безработного лица;

      4) наличие тяжелой болезни физического лица и нахождение на лечении более трех месяцев;

      5) неуплата юридическому лицу денег за поставленный товар, выполненные работы, оказанные им услуги;

      6) сезонный характер производства и (или) реализации товаров, работ или услуг юридическим лицом;

      7) предоставление адресной социальной помощи.";

      пункт 24 изложить в следующей редакции:

      "24. Статус регистрации и ход рассмотрения иска (заявления), жалобы, кассационной жалобы, отзыва и других документов просматриваются во вкладке "Мои дела".";

      пункт 27 изложить в следующей редакции:

      "27. При подаче иска, апелляционных, кассационных жалоб в электронном виде, подписанных ЭЦП, все документы, приложенные к ним, оформляются в соответствии с требованиями, установленными ГПК и (или) АППК.";

      пункт 63 изложить в следующей редакции:

      "63. Порядок передачи документов в национальный архивный фонд на постоянное хранение в государственный архив осуществляется согласно Правилам приема, хранения, учета и использования документов Национального архивного фонда и других архивных документов ведомственными и частными архивами, утвержденными приказом Министра культуры и спорта Республики Казахстан от 25 августа 2023 года № 235 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 33338).".

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты аппараты) басшысының кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Сот әкімшілігі басшысының 2025 жылғы 3 маусымдағы № 2 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 9 маусымда № 36224 болып тіркелді

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4 т. қараңыз

      БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Аппараты) басшысының кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтыру енгізілетін осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес тізбесі (бұдан әрі - Тізбе) бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Сот әкімшілігінің жергілікті соттардың жұмысын үйлестіру бөлімі:

      1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуін;

      2) осы бұйрықты ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының ресми интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Сот Әкімшілігі басшысының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

      4. Осы бұйрық 2025 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін Тізбенің 2-тармағының жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы, он бірінші, он екінші абзацын, 3-тармағының он екінші, он үшінші, он төртінші, он бесінші, он алтыншы, он жетінші, он сегізінші, он тоғызыншы, жиырма тоғызыншы, отызыншы, отыз бірінші және отыз екінші абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасының
Сот әкімшілігінің басшысы 		Н. АХМЕТЗАКИРОВ

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Цифрлық даму, инновациялар

      және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Ұлттық экономика министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Мәдениет және ақпарат министрлігі

  Қазақстан Республикасының
Сот әкімшілігінің басшысы
2025 жылғы 3 маусымдағы
№ 2 Бұйрыққа
қосымша

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) басшысының өзгерістер мен толықтыру енгізілетін кейбір бұйрықтарының тізбесі

      1. "Сот отырысының барысын түсіріп алуды қамтамасыз ететін аудио-, бейнежазба құралдарын техникалық қолдану, аудио-, бейнежазбаны сақтау және жою, аудио-, бейнежазбаға қол жеткізу қағидаларын бекіту туралы" 2015 жылғы 24 қарашадағы № 6001-15-7-6/486 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) басшысының бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12457 болып тіркелді) мынадай өзгеріс енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Сот отырысының барысын түсіріп алуды қамтамасыз ететін аудио-, бейнежазба құралдарын техникалық қолдану, аудио-, бейнежазбаны сақтау және жою, аудио-, бейнежазбаға қол жеткізу қағидаларында:

      5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "5. Кассациялық сатыдағы сотта, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотында хаттама жүргізілмейді.".

      2. "Соттарға құжаттарды электрондық құжат нысанында беру құралдарын техникалық қолдану, оларды тіркеу, өңдеу, олармен танысу қағидаларын бекіту туралы" 2018 жылғы 9 маусымдағы № 6001-18-7-6/188 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) басшысының бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17148 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Соттарға құжаттарды электрондық құжат нысанында беру құралдарын техникалық қолдану, оларды тіркеу, өңдеу, олармен танысу қағидаларында:

      6 және 7-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

      "6. Мемлекеттік органдардың электрондық құжат айналымының жүйесі арқылы электрондық құжаттарды беру, оларды тіркеу, сондай-ақ жүйенің арыз берушілерді хабардар ету тәртібі Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2023 жылғы 25 тамыздағы № 236 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарда құжаттама жасау, құжаттаманы басқару және электрондық құжат айналымы жүйелерін пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33339 болып тіркелген).

      7. Арыз беруші сотқа электрондық құжаттарды "Сот кабинеті" сервисінде орналастырылған электрондық нысандарды толтыру арқылы ұсынады.

      Сотқа электрондық құжаттарды беру үшін "Сот кабинеті" сервисіне авторизациялау электрондық цифрлық қолтаңба немесе жеке сәйкестендіру нөмірі (бұдан әрі – ЖСН)/бизнес сәйкестендіру нөмірі (БСН) мен пароль арқылы жүзеге асырылады.";

      8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      8. Арыз беруші қылмыстық іс жүргізудің немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізудің тиісті бөлімдері арқылы авторизациядан кейін мына сот сатыларының біреуін таңдайды:

      1) бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу;

      2) апелляциялық сатыдағы сотта іс жүргізу;

      3) кассациялық сатыдағы сотта іс жүргізу;

      4) Жоғарғы Сотта іс жүргізу.";

      12-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "12. Әрбір электрондық құжат жеке файл түрінде электрондық құжаттарды беру жүйесіне жүктеледі. Файл атауы құжаттың сәйкестендірілуін қамтамасыз етеді.

      Арыз беруші файлдарды *doc, *docx, *pdf, *xlsx форматында жүктейді. Әрбір файлдың ең үлкен мөлшері 20 мегабайттан аспауға тиіс.";

      Көп бетті құжат біртұтас файл ретінде жүктеледі. Көп бетті құжатты жүктеу кезінде 20 мегабайттан асқан жағдайда, оны бөлуге рұқсат етіледі.";

      24-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "24. Мына жағдайларда құжаттарды тіркеуден бас тартылады:

      1) орналастырылған құжатты оқу мүмкін болмағанда;

      2) ӘРПК-ға сәйкес қаралуға жататын өтініштерді қоспағанда, құжат қайта жіберілгенде және бұрын СО АЖ-де тіркелгенде;

      3) электрондық цифрлық қолтаңбаның төлнұсқалығы сәйкес келмеген кезде;

      4) құжат осы сотқа арналмаған кезде;

      5) арыздарда, шағымдарда, өтінішхаттарда және өтініштерде қосымшада көрсетілген құжаттар немесе материалдар салынбағанда;

      6) қоса берілген құжат таңдалған бөлімге сәйкес келмеген кезде.".

      3. "Электрондық құжатқа қойылатын техникалық талаптар және оның соттың автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде айналыс қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаменті (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының аппараты) басшысының 2020 жылғы 29 шілдедегі № 18 бұйрығына келесі өзгерістер енгізілсін (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21065 болып тіркелген):

      көрсетілген бұйрықпен бекітілген Электрондық құжатқа қойылатын техникалық талаптар және оның соттың автоматтандырылған ақпараттық жүйесінде айналыс қағидаларында:

      5 және 6-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

      "5. Электрондық құжатқа қоса берілетін құжаттар көшірмелерінің рұқсат етілетін форматтары:

      1) PDF;

      2) DOC, DOCX – мәтіндік формат;

      3) XLS, XLSX – кестелік формат.

      6. Әрбір жеке құжат жеке файл түрінде ұсынылады. Файл атауы құжаттың сәйкестендірілуін қамтамасыз етеді. Электрондық құжаттың әрбір файлының өлшемі 20 мегабайттан аспайды.

      Көп бетті құжат біртұтас файл ретінде жүктеледі. Көп бетті құжатты жүктеу кезінде 20 мегабайттан асқан жағдайда, оны бөлуге рұқсат етіледі.";

      15-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "15. Мемлекеттік органдардың электрондық құжат айналымының бірыңғай жүйесі арқылы электрондық құжаттарды беру, оларды тіркеу, сондай-ақ жүйенің өтініш берушілерін хабардар ету тәртібі Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2023 жылғы 25 тамыздағы № 236 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарда құжаттау, құжаттаманы басқару және электрондық құжат айналымы жүйелерін пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33339 болып тіркелген).";

      17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "17. Өтініш беруші электрондық құжатты жіберу үшін азаматтық немесе әкімшілік сот ісін жүргізудің тиісті бөлімі арқылы авторизациялау рәсімінен өткеннен кейін сот сатысының бір түрін таңдайды:

      1) бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу;

      2) апелляциялық сатыдағы сотта іс жүргізу;

      3) кассациялық сатыдағы сотта іс жүргізу;

      4) Жоғарғы Сотта іс жүргізу.";

      19-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "19. Өтініш беруші талап қоюдың (арыздың), шағымның, кассациялық шағымның, кері қайтарып алудың және АПК-де және (немесе) Қазақстан Республикасының әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде (бұдан әрі – ӘРПК) белгіленген талаптарына сәйкес келетін басқа да құжаттардың электрондық нысанын толтырады.";

      мынадай мазмұндағы 20-1-тармақпен толықтырылсын:

      "20-1. Талап қоюды "Сот кабинеті" сервисі арқылы берген кезде жеке тұлғаға оның мүліктік жағдайына немесе заңды тұлғаға, ірі кәсіпкерлік субъектісін қоспағанда, қаржылық жағдайына қарай мемлекеттік бажды төлеуді кейінге қалдыру "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) көзделген мынадай негіздердің бірі болған кезде берілуі мүмкін:

      1) дүлей зілзаланың, технологиялық апаттың салдарынан залал келтіру;

      2) жеке тұлғаға жалақыны уақытылы төлемеу;

      3) жұмысы жоқ адам ретінде есепке қою;

      4) жеке тұлғаның ауыр сырқатының болуы және үш айдан астам емделуі;

      5) заңды тұлғаға жеткізілген тауар, орындалған жұмыстар, ол көрсеткен қызметтер үшін ақша төлемеу;

      6) заңды тұлғаның тауарларды, жұмыстарды немесе көрсетілетін қызметтерді өндірудің және (немесе) өткізудің маусымдық сипаты;

      7) атаулы әлеуметтік көмек беру.";

      24-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "24. Талап қоюды (арызды), шағымды, кассациялық шағымды, кері қайтарып алуды және басқа құжаттарды тіркеу мәртебесі және қарау барысы "Менің істерім" қосымша бетінде қаралады.";

      27-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "27. ЭЦҚ қойылған талап қоюды, апелляциялық, кассациялық шағымдарды электрондық түрде берген кезде оларға қоса берілген барлық құжаттар АПК-нің және (немесе) ӘРПК-нің талаптарына сәйкес ресімделеді.";

      63-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

      "63. Құжаттарды ұлттық мұрағат қорына мемлекеттік мұрағатқа тұрақты сақтауға беру тәртібі Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2023 жылғы 25 тамыздағы № 235 бұйрығымен бекітілген Ұлттық архив қорының құжаттарын және басқа да архивтік құжаттарды ведомстволық және жеке архивтердің қабылдау, сақтау, есепке алу мен пайдалану қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 33338 болып тіркелген).".