Об утверждении Требований к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов

Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 9 ноября 2022 года № 688. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 ноября 2022 года № 30483.

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. п. 5.

В соответствии с пунктом 4 статьи 386 Экологического кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Требования к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов.

2. Признать утратившим силу приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 25 декабря 2015 года № 761 "Об утверждении Требований к собственной системе сбора, переработки и утилизации отходов" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 12669).

3. Департаменту государственной политики управления отходами Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Департамент юридической службы Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

С. Брекешев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии
и инфраструктурного развития
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство национальной экономики
Республики Казахстан

Утверждены приказом Министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 9 ноября 2022 года № 688

Требования к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов

Сноска. Требования – в редакции приказа и.о. Министра экологии и природных ресурсов РК от 10.06.2025 № 155 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Требования к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов (далее – Требования) разработаны в соответствии с пунктом 4 статьи 386 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и устанавливают требования к собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образовавшихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров) (далее – продукции (товаров).

2. Применение собственной системы сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов заключается в обеспечении выполнения обязательств физическими и юридическими лицами (далее – производитель (импортер), осуществляющих производство на территории Республики Казахстан и (или) ввоз на территорию Республики Казахстан отдельных видов продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), согласно приказу Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 9 ноября 2022 года № 689 "Об утверждении перечня отдельных видов продукции (товаров), производимые на территории Республики Казахстан и (или) ввозимые на территорию Республики Казахстан физическими и юридическими лицами, по которым обеспечивают сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку, обезвреживание и (или) утилизацию отходов, образующихся после утраты потребительских свойств такой продукции (товаров)" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 30484).

Глава 2. Требования к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов

3. Собственная система сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов осуществляется путем организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образовавшихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров).

4. При применении собственной системы сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, производитель (импортер) обеспечивает:

1) сбор отходов от физических и юридических лиц в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление;

2) транспортировку отходов, которая осуществляется транспортными средствами, принадлежащими производителю (импортеру) на праве собственности и (или) ином другом законном основании;

3) проверку состояния, очистку и (или) ремонт, посредством которых ставшие отходами продукция или ее компоненты подготавливаются для повторного использования без проведения какой-либо иной обработки, в случае если технологическим регламентом производителя (импортера) на деятельность по сбору, транспортировке, подготовке к повторному использованию, сортировке, обработке, переработке, обезвреживанию и (или) утилизации отходов с описанием использования собственной техники и оборудования для сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов (далее – технологический регламент) предусмотрена подготовка к повторному использованию отходов;

4) разделение отходов по их видам и (или) фракциям либо разбор отходов по их компонентам, осуществляемые отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению отходов, в случае если технологическим регламентом предусмотрена сортировка отходов;

5) подвержение отходов физическим, термическим, химическим или биологическим воздействиям, изменяющим характеристики отходов, в целях облегчения дальнейшего управления ими, которое осуществляется отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению, в случае если технологическим регламентом предусмотрена обработка отходов;

6) переработку отходов на территории Республики Казахстан:

для производителей:

до 2027 года не менее 30 (тридцати) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии;

с 2027 года до 2028 года не менее 32 (тридцати двух) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии;

с 2028 года до 2029 года не менее 34 (тридцати четырех) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии;

с 2029 года до 2030 года не менее 36 (тридцать шести) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии;

с 2030 года до 2031 года не менее 38 (тридцать восьми) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии;

с 2031 года не менее 40 (сорока) процентов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии.

При недостижении указанных в настоящем подпункте показателей переработки отходов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем отчетном полугодии, а также при невыполнении требований настоящего пункта, производителю не подтверждается исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров) путем применения собственной системы, и производитель исполняет расширенные обязательства производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 2) пункта 2 статьи 386 Кодекса.

При достижении показателей переработки отходов от массы продукции (товаров), реализованной в соответствующем полугодии, указанных в настоящем подпункте, а также при выполнении требований настоящего пункта, производителю подтверждается исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров) путем применения собственной системы.

Для импортеров:

до 2027 года не менее 30 (тридцати) процентов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии;

с 2027 года до 2028 года не менее 32 (тридцати двух) процентов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии;

с 2028 года до 2029 года не менее 34 (тридцати четырех) процентов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии;

с 2029 года до 2030 года не менее 36 (тридцати шести) процентов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии;

с 2030 года 2031 года не менее 38 (тридцать восьми) процентов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии;

с 2031 года не менее 40 (сорока) процентов от массы продукции (товаров, импортированной в соответствующем полугодии.

При недостижении указанных в настоящем подпункте показателей переработки отходов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем отчетном полугодии, а также при невыполнении требований настоящего пункта, импортеру не подтверждается исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров) путем применения собственной системы, и импортер исполняет расширенные обязательства производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 2) пункта 2 статьи 386 Кодекса.

При достижении показателей переработки отходов от массы продукции (товаров), импортированной в соответствующем полугодии, указанных в настоящем подпункте, а также при выполнении требований настоящего пункта импортеру подтверждается исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров) путем применения собственной системы.

7) механическую, физико-химическую или биологическую обработку отходов для уменьшения или устранения их опасных свойств, в случае если технологическим регламентом предусмотрено обезвреживание отходов;

8) использование отходов в иных, помимо переработки, целях, в том числе в качестве вторичного энергетического ресурса для извлечения тепловой или электрической энергии, производства различных видов топлива, а также в качестве вторичного материального ресурса для целей строительства, заполнения (закладки, засыпки) выработанных пространств (пустот) в земле или недрах или в инженерных целях при создании или изменении ландшафтов утилизации отходов, в случае если технологическим регламентом предусмотрена утилизация отходов.

Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 688 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 10 қарашада № 30483 болып тіркелді.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 5 т. қараңыз

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 386-бабының 4-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптар бекітілсін.

2. "Қалдықтарды жинаудың, қайта өңдеудің және кәдеге жаратудың меншікті жүйесін қолдану талаптарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 25 желтоқсандағы № 761 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 12669 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Қалдықтарды басқару мемлекеттік саясат департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оның Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалғаны туралы мәліметтердің ұсынылуын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрі

С. Брекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрлігі

Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 688 бұйрығымен бекітілген

Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптар

Ескерту. Талаптар жаңа редакцияда - ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 10.06.2025 № 155 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) Қазақстан Республикасы Экология кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 386-бабының 4-тармағына сәйкес әзірленді және өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнім (тауарлар) (бұдан әрі – өнім (тауарлар) тұтыну қасиеттерін жоғалтқаннан кейін пайда болған қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптар белгіленеді.

2. Қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесін қолдану "Тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайтадан пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды қамтамасыз ететін жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының аумағында өндіретін және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелетін өнімнің (тауарлардың) жекелеген түрлерінің тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 689 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 30484 болып тіркелген) сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында өндіруді және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың (бұдан әрі – өндіруші (импорттаушы) мұндай өнім (тауарлар) тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқаннан кейін пайда болған қалдықтарды пайдалану, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу, залалсыздандыру және (немесе) кәдеге жарату бойынша міндеттемелерін орындауын қамтамасыз етуден тұрады.

2-тарау. Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптар

3. Қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесі өнімнің (тауарлардың) тұтыну қасиеттері жоғалғаннан кейін пайда болған қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру жолымен жүзеге асырылады.

4. Қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесін қолданған кезде өндіруші (импорттаушы):

1) мұндай қалдықтарды одан әрі қалпына келтіруге жіберу мақсатында жеке және заңды тұлғалардан қалдықтарды жинауды;

2) қалдықтарды тасымалдау өндірушіге (импорттаушыға) меншік құқығымен және (немесе) өзге де заңды негізде тиесілі көлік құралдарымен жүзеге асырылады;

3) егер өндірушінің (импорттаушының) технологиялық регламенті жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу, залалсыздандыру жөніндегі қызметке арналған жағдайда, қалдықтарға айналған өнімнің немесе оның компоненттерінің жай-күйін тексеру, тазалау және (немесе) жөндеу жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу үшін меншікті техника мен жабдықты пайдалануды сипаттай отырып, қалдықтарды кәдеге жарату және (немесе) кәдеге жарату, қалдықтарды залалсыздандыру және (немесе) кәдеге жарату (бұдан әрі – технологиялық регламент) қалдықтарды қайта пайдалануға дайындауды;

4) егер технологиялық регламентте қалдықтарды сұрыптау көзделген жағдайда, қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға жататын қалдықтарды жинау процесінде және (немесе) объектілерде қалдықтарды олардың түрлері және (немесе) фракциялары бойынша бөлу не қалдықтарды олардың құрамдас бөліктері бойынша талдауды;

5) егер технологиялық регламентте қалдықтарды өңдеу көзделген жағдайда қалдықтарды одан әрі басқаруды жеңілдету мақсатында қалдықтардың сипаттамаларын өзгертетін және оларды жинағанға дейін, жинау процесінде және (немесе) қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектілерде жеке немесе қалдықтар жинақталған кезде жүзеге асырылатын физикалық, термиялық, химиялық немесе биологиялық әсерлерге ұшырауы;

6) Қазақстан Республикасының аумағында қалдықтарды қайта өңдеуді:

өндірушілер үшін:

2027 жылға дейін тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 30 (отыз) пайызы;

2027 жылдан бастап 2028 жылға дейін тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 32 (отыз екі) пайызы;

2028 жылдан бастап 2029 жылға дейін тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 34 (отыз төрт) пайызы;

2029 жылдан бастап 2030 жылға дейін тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 36 (отыз алты) пайызы;

2030 жылдан бастап 2031 жылға дейін тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 38 (отыз сегіз) пайызы;

2031 жылдан бастап тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасының кемінде 40 (қырық) пайызы.

Осы тармақшада көрсетілген көрсеткіштерге, тиісті есепті кезеңде өнім (тауар) массасынан өткізілген қалдықтарды қайта өңдеу көрсеткіштеріне қол жеткізілмеген кезде, сондай-ақ осы тармақтың талаптары орындалмаған кезде өндірушіге меншікті жүйесін қолдану арқылы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің орындалуы расталмайды және өндіруші Кодекстің 386-бабы 2-тармағының 2-тармақшасына сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындайды.

Осы тармақшада көрсетілген қалдықтарды қайта өңдеу көрсеткіштеріне қол жеткізген кезде тиісті жартыжылдықта өткізілген өнім (тауар) массасынан, сондай-ақ осы тармақтың талаптары орындалған кезде өндірушіге меншікті жүйесін қолдану арқылы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің орындалуы расталады.

Импорттаушылар үшін:

2027 жылға дейін тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасының кемінде 30 (отыз) пайызы;

2027 жылдан бастап 2028 жылға дейін тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасының кемінде 32 (отыз екі) пайызы;

2028 жылдан бастап 2029 жылға дейін тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасының кемінде 34 (отыз төрт) пайызы;

2029 жылдан бастап 2030 жылға дейін тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасының кемінде 36 (отыз алты) пайызы;

2030 жылдан бастап 2031 жылы тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасының кемінде 38 (отыз сегіз) пайызы;

2031 жылдан бастап өнім (тиісті жартыжылдықта импортталған тауарлар) массасының кемінде 40 (қырық) пайызы.

Осы тармақшада көрсетілген көрсеткіштерге, тиісті есепті кезеңде импортталған өнім (тауар) массасынан қалдықтарды қайта өңдеу көрсеткіштеріне қол жеткізілмеген кезде, сондай-ақ осы тармақтың талаптары орындалмаған кезде импорттаушыға меншікті жүйесін қолдану арқылы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің орындалуы расталмайды және импорттаушы Кодекстің 386-бабы 2-тармағының 2-тармақшасына сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындайды.

Осы тармақшада көрсетілген қайта өңдеу көрсеткіштеріне қол жеткізген кезде тиісті жартыжылдықта импортталған өнім (тауар) массасынан, сондай-ақ осы тармақтың талаптары орындалған кезде өндірушіге меншікті жүйесін қолдану арқылы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің орындалуы расталады.

7) егер технологиялық регламентте қалдықтарды залалсыздандыру көзделген жағдайда, қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайту немесе жою үшін оларды механикалық, физика-химиялық немесе биологиялық өңдеуді;

8) қалдықтарды қайта өңдеуден басқа өзге де мақсаттарда, оның ішінде жылу немесе электр энергиясын алу, отынның әртүрлі түрлерін өндіру үшін қайталама энергетикалық ресурс ретінде, сондай-ақ жердегі немесе жер қойнауындағы немесе жер қойнауындағы қазылған кеңістіктерді (бос орындарды) салу, толтыру (төсеу, толтыру) мақсаттары үшін қайталама материалдық ресурс ретінде пайдалану егер технологиялық регламентте қалдықтарды кәдеге жарату көзделген жағдайда, қалдықтарды кәдеге жарату ландшафттарын құру немесе өзгерту кезінде инженерлік мақсаттар көзделеді.