Об утверждении натуральных норм положенности химических реактивов, лабораторной посуды и полевого снаряжения при проведении мониторинга и оценки мелиоративного состояния орошаемых земель

Приказ Министра водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан от 12 июня 2025 года № 132-НҚ

      В соответствии с подпунктом 16) пункта 1 статьи 23 Водного кодекса Республики Казахстан, пунктом 3 статьи 70 Бюджетного кодекса Республики Казахстан, ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить прилагаемые натуральные нормы положенности химических реактивов, лабораторной посуды и полевого снаряжения при проведении мониторинга и оценки мелиоративного состояния орошаемых земель.

      2. Департаменту подземных вод Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) в течение пяти рабочих дней со дня подписания настоящего приказа направление его на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан после его официального опубликования.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Министр Н. Нуржигитов

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство финансов
Республики Казахстан

  Утверждено
приказом Министра водных
ресурсов и ирригации
Республики Казахстан
от 12 июня 2025 года № 132-НҚ

Натуральные нормы положенности химических реактивов, лабораторной посуды и полевого снаряжения при проведении мониторинга и оценки мелиоративного состояния орошаемых земель

№
п/п

Наименование натуральной нормы

Единица измерения

Норма в количественном выражении

Срок эксплуатации, год

Область применения

Область распространения

Характеристики, конкретизирующие определение и применение натуральных норм

1

2

3

4

5

6

7

8

Раздел 1. Нормы положенности химических реактивов для проведения 1 сокращенного химического анализа

Подраздел 1. Лабораторный анализ грунтовых вод

1

Аммоний хлористый

грамм

0, 10

1

для определения магния

Республиканское государственное учреждение "Зональный гидрогеолого-мелиоративный центр" Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан (далее – ЗГГМЦ),
Республиканское государственное учреждение "Южно-Казахстанская гидрогеолого-мелиоративная экспедиция" Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан (далее – ЮКГГМЭ),
Республиканское государственное учреждение "Кызылординская гидрогеолого-мелиоративная экспедиция" Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан (далее – КГГМЭ)

химически чистый, хлорид аммония, нашатырь

2

Аммиак
водный

миллилитр

0, 50

1

для определения магния

25% раствор, особой чистоты, (r=0,8), фасовка 1 литр (далее – л), гидроксид аммония, нашатырный спирт

3

Катионит КУ-2

грамм

0, 50

1

для определения сульфатов

химически чистый

4

Калий хромовокислый

грамм

0, 10

1

для определения хлора

химически чистый, калий хромат

5

Калий хлористый

миллилитр

0, 25

1

для определения водородного показателя

3-х молярный раствор, свободный от ионов серебра, для хлорсеребряного электрода

6

Калий марганцовокислый

грамм

0, 50

1

для мытья посуды

химически чистый, фасовка 0,5 килограмм (далее – кг)

7

Метиловый оранжевый (индикатор)

грамм

0, 01
0, 01

1

для определения сульфатов для определения карбонатов и бикарбонатов

гелиантин, кислотный оранжевый

8

Мурексид (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения кальция

пурпурат аммония

9

Натрий гидроокись

грамм

0, 48

1

для определения кальция

химически чистый, едкая щелочь

10

Натрий хлористый

грамм

0, 125
0, 125

1

для определения кальция для определения магния

химически чистый, поваренная соль, галит, хлорид натрия

11

Соляная кислота

миллилитр

0, 11

1

для определения сульфатов

химически чистый, хлористоводородная кислота,
(r = 1,180 …1,185)

12

Серебро азотнокислое

грамм

0, 02

1

для определения хлора

химически чистый, нитрат серебра

13

Серная кислота

миллилитр

0, 10

1

для мытья посуды

химически чистый, (r=1,75)

14

Стандарт – титр соляной кислоты

миллилитр

0,48

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

нормальность раствора 0,1

15

Стандарт – титр натрия гидроокиси

миллилитр

1,20

1

для определения кальция

нормальность раствора 0,1

16

Стандарт – титр натрия хлористого

миллилитр

0,48

1

для определения хлора

нормальность раствора 0,1

17

Стандарт – титр Трилона Б

грамм

0,060, 06

1

для определения кальция для определения магния

нормальность раствора 0,1

18

Стандарт – титр буферного раствора рН 4

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 4

19

Стандарт – титр буферного раствора рН 7

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 7

20

Стандарт – титр буферного раствора рН 10

миллилитр

0,50

1

для определения водородного показателя

рН 10

21

Спирт этиловый

миллилитр

0, 07

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

особо чистый, 70%

22

Фенолфталеин

грамм

0, 01

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

химически чистый, пурген

23

Эриохром черный (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения магния

химически чистый, хромоген черный ЕТ-00

Подраздел 2. Лабораторный анализ поверхностных вод

24

Аммоний хлористый

грамм

0, 10

1

для определения магния

ЗГГМЦ,
ЮКГГМЭ,
КГГМЭ

химически чистый, хлорид аммония, нашатырь

25

Аммиак водный

миллилитр

0, 50

1

для определения магния

25% раствор, особой чистоты, (r=0,8), фасовка 1 л гидроксид аммония, нашатырный спирт

26

Катионит КУ-2

грамм

0, 50

1

для определения сульфатов

химически чистый

27

Калий хромовокислый

грамм

0, 10

1

для определения хлора

химически чистый, калий хромат

28

Калий хлористый

миллилитр

0, 25

1

для определения водородного показателя

3-х молярный раствор, свободный от ионов серебра, для хлорсеребряного электрода

29

Калий марганцовокислый

грамм

0, 50

1

для мытья посуды

химически чистый, фасовка 0,5 кг

30

Метиловый оранжевый (индикатор)

грамм

0, 01 0, 01

1

для определения сульфатов для определения карбонатов и бикарбонатов

гелиантин, кислотный оранжевый

31

Мурексид (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения кальция

пурпурат аммония

32

Натрий гидроокись

грамм

0, 48

1

для определения кальция

химически чистый, едкая щелочь

33

Натрий хлористый

грамм

0, 125 0, 125

1

для определения кальция для определения магния

химически чистый, поваренная соль, галит, хлорид натрия

34

Соляная кислота

миллилитр

0, 11

1

для определения сульфатов

химически чистый, хлористоводородная кислота, (r =1,180…1,185)

35

Серебро азотнокислое

грамм

0, 02

1

для определения хлора

химически чистый, нитрат серебра

36

Серная кислота

миллилитр

0, 10

1

для мытья посуды

химически чистый, (r=1,75)

37

Стандарт – титр соляной кислоты

миллилитр

0,48

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

нормальность раствора 0,1

38

Стандарт – титр натрия гидроокиси

миллилитр

1,20

1

для определения кальция

нормальность раствора 0,1

39

Стандарт – титр натрия хлористого

миллилитр

0,48

1

для определения хлора

нормальность раствора 0,1

40

Стандарт – титр Трилона Б

грамм

0, 06 0, 06

1

для определения кальция для определения магния

нормальность раствора 0,1

41

Стандарт – титр буферного раствора рН 4

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 4

42

Стандарт – титр буферного раствора рН 7

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 7

43

Стандарт – титр буферного раствора рН 10

миллилитр

0,50

1

для определения водородного показателя

рН 10

44

Спирт этиловый

миллилитр

0, 07

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

особо чистый, 70%

45

Фенолфталеин

грамм

0, 01

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

химически чистый, пурген

46

Эриохром черный (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения магния

химически чистый, хромоген черный ЕТ-00

Подраздел 3. Лабораторный анализ почвы

47

Аммоний хлористый

грамм

0, 10

1

для определения магния

ЗГГМЦ,
ЮКГГМЭ,
КГГМЭ

химически чистый, хлорид аммония, нашатырь

48

Аммиак
водный

миллилитр

0, 50

1

для определения магния

25% раствор, особой чистоты, (r=0,8), фасовка 1 л гидроксид аммония, нашатырный спирт

49

Катионит КУ-2

грамм

0, 50

1

для определения сульфатов

химически чистый

50

Калий хромовокислый

грамм

0, 10

1

для определения хлора

химически чистый, калий хромат

51

Калий хлористый

миллилитр

0, 25

1

для определения водородного показателя

3-х молярный раствор, свободный от ионов серебра, для хлорсеребряного электрода

52

Калий марганцовокислый

грамм

0, 50

1

для мытья посуды

химически чистый, фасовка 0,5 кг

53

Метиловый оранжевый (индикатор)

грамм

0, 01 0, 01

1

для определения сульфатов для определения карбонатов и бикарбонатов

гелиантин, кислотный оранжевый

54

Мурексид (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения кальция

пурпурат аммония

55

Натрий гидроокись

грамм

0, 48

1

для определения кальция

химически чистый, едкая щелочь

56

Натрий хлористый

грамм

0, 125 0, 125

1

для определения кальция для определения магния

химически чистый, поваренная соль, галит, хлорид натрия

57

Соляная кислота

миллилитр

0, 11

1

для определения сульфатов

химически чистый, хлористоводородная кислота, (r =1,180…1,185)

58

Серебро азотнокислое

грамм

0, 02

1

для определения хлора

химически чистый, нитрат серебра

59

Серная кислота

миллилитр

0, 10

1

для мытья посуды

химически чистый, (r=1,75)

60

Стандарт – титр соляной кислоты

миллилитр

0,48

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

нормальность раствора 0,1

61

Стандарт – титр натрия гидроокиси

миллилитр

1,20

1

для определения кальция

нормальность раствора 0,1

62

Стандарт – титр натрия хлористого

миллилитр

0,48

1

для определения хлора

нормальность раствора 0,1

63

Стандарт – титр Трилона Б

грамм

0, 060, 06

1

для определения кальциядля определения магния

нормальность раствора 0,1

64

Стандарт – титр буферного раствора рН 4

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 4

65

Стандарт – титр буферного раствора рН 7

миллилитр

0, 50

1

для определения водородного показателя

рН 7

66

Стандарт – титр буферного раствора рН 10

миллилитр

0,50

1

для определения водородного показателя

рН 10

67

Спирт этиловый

миллилитр

0, 07

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

особо чистый, 70%

68

Фенолфталеин

грамм

0, 01

1

для определения карбонатов и бикарбонатов

химически чистый, пурген

69

Эриохром черный (индикатор)

грамм

0, 01

1

для определения магния

химически чистый, хромоген черный ЕТ-00

Раздел 2. Нормы положенности лабораторной посуды для лабораторных исследований на 1000 условных анализов

70

Бутыль

штука

1

2

для сбора дистиллированной воды

ЗГГМЦ, ЮКГГМЭ, КГГМЭ

стеклянная с пластиковой крышкой, объемом 50000 миллилитров (далее – мл)

71

Бюретка

штука

2

2

для титрования жидкости

стеклянная с делением, 25 мл

72

Воронка
В-100-150-ХС

штука

2

2

для переливания жидкости

стеклянная, диаметр внешний 100 миллиметров (далее – мм), общая высота 150 мм

73

Воронка
В-100-200-ХС

штука

2

2

для переливания жидкости

стеклянная, диаметр внешний 100 мм в, общая высота 200 мм

74

Воронка
В-150-230-ХС

штука

2

2

для переливания жидкости

стеклянная, диаметр внешний 150 мм, общая высота 230 мм

75

Воронка делительная, ВД-3-500-ХС

штука

6

2

для очистки от различных веществ

стеклянная, 500 мл

76

Груша резиновая, 50

штука

1

2

для быстрого и безопасного дозирования жидких сред

резиновая, с мягким наконечником, 50 мл

77

Груша резиновая, 100

штука

1

2

для быстрого и безопасного дозирования жидких сред

резиновая, с мягким наконечником, 100 мл

78

Колба стеклянная, 250

штука

12

2

для хранения, смешивания и проведения реакций между жидкостями

стеклянная, термостойкая, плоскодонная с длинным горлом, 250 мл

79

Колба стеклянная, 500

штука

12

2

для хранения, смешивания и проведения реакций между жидкостями

стеклянная, термостойкая, плоскодонная с длинным горлом, 500 мл

80

Колба Эрленмейера стеклянная, 50

штука

20

2

для титрования, нагревания химических жидкостей

стеклянная, термостойкая, плоскодонная с широким горлом, 50 мл

81

Колба Эрленмейера стеклянная, 100

штука

25

2

для титрования, нагревания химических жидкостей

стеклянная, термостойкая, плоскодонная с широким горлом, 100 мл

82

Колба Эрленмейера стеклянная, 250

штука

35

2

для титрования, нагревания химических жидкостей

стеклянная, термостойкая, плоскодонная с широким горлом, 250 мл

83

Кружка фарфоровая

штука

5

2

для хранения и перемешивания жидкости кислого, щелочного и нейтрального характера

фарфоровая с носиком, 500 мл

84

Палочка стеклянная

штука

2

2

для перемешивания жидкостей

стеклянная, диаметр 7 мм, длиной 300 мм

85

Пипетка стеклянная, 5

штука

2

2

для точного отмеривания определенных объемов жидкости

стеклянная мерная, 5 мл, цена деления 0,1 мл

86

Пипетка стеклянная, 10

штука

2

2

для точного отмеривания определенных объемов жидкости

стеклянная мерная, 10 мл, цена деления 0,1 мл

87

Пипетка стеклянная, 25

штука

2

2

для точного отмеривания определенных объемов жидкости

стеклянная мерная, 25 мл, цена деления 0,2 мл

88

Пипетка стеклянная, 100

штука

2

2

для отмеривания определенных объемов жидкости

стеклянная, 100 мл, без деления

89

Стакан В-1-50

штука

2

2

для приготовления растворов, подогревания, отмеривания жидкостей

стеклянный, высокий, с носиком и с одной меткой, 50 мл

90

Стакан
В-1-100

штука

2

2

для приготовления растворов, подогревания, отмеривания жидкостей

стеклянный, высокий, с носиком и с одной меткой, 100 мл

91

Стакан
В-1-250

штука

2

2

для приготовления растворов, подогревания, отмеривания жидкостей

стеклянный, высокий, с носиком и с одной меткой, 250 мл

92

Стакан
Н-1-1000

штука

2

2

для приготовления растворов, подогревания, отмеривания жидкостей

стеклянный, высокий, с носиком и с одной меткой, 1000 мл

93

Стакан
В-1-2000

штука

2

2

для приготовления растворов, подогревания, отмеривания жидкостей

стеклянный, высокий, с носиком и с одной меткой, 2000 мл

94

Ступка с пестиком

штука

2

2

для измельчения и тщательного перемешивания твердых веществ

фарфоровая, 500 мл, длина пестика 14 сантиметров (далее – см),

95

Цилиндр 3-50-2

штука 

2

2

для отмеривания определенного объема жидкости и ее хранения

стеклянный, трехмерный с носиком, 50 мл, 2-го класса точности

96

Цилиндр
3-100-2

штука

2

2

для отмеривания определенного объема жидкости и ее хранения

стеклянный, трехмерный с носиком, 100 мл, 2-го класса точности

97

Цилиндр
3-250-2

штука

2

2

для отмеривания определенного объема жидкости и ее хранения

стеклянный, трехмерный с носиком, 250 мл, 2-го класса точности

98

Цилиндр 1-500-2

штука

2

2

для отмеривания определенного объема жидкости

стеклянный, одномерный с носиком, 500 мл, 2-го класса точности

99

Цилиндр 1-1000-2

штука

2

2

для отмеривания определенного объема жидкости

стеклянный, одномерный с носиком, 1000 мл, 2-го класса точности

100

Промывалка

штука

2

2

для промывания лабораторной посуды

стеклянная, со стеклянной насадкой, вместимость 250 мл

101

Капельница

штука

2

2

для дозирования индикаторов и других растворов

стеклянная с пипеткой, 20 мл

102

Фильтр обеззоленный "Белая лента"

штука

100

2

для отделения крупнодисперсных осадков

бумажный, диаметр 18 см, средней фильтрации

103

Фильтр обеззоленный "Синяя лента"

штука

100

2

для отделения мелкозернистых осадков

бумажный, диаметр 18 см, медленной фильтрации

104

Фильтровальная бумага

упаковка

1

2

для фильтрации жидкостей

бумажная

Раздел 3. Нормы положенности полевого снаряжения

Подраздел 1. Общего пользования (на 1 полевую бригаду)

105

Палатка 4-х местная

штука

1

4

для защиты от неблагоприятных погодных условий, временного размещения работников в полевых условиях

ЗГГМЦ, ЮКГГМЭ,
КГГМЭ

водонепроницаемая с антимоскитной сеткой, каркас из разборных легкосплавных трубок, размеры палатки не менее 220*285*235 см

106

Набор складной мебели

комплект

1

4

для хозяйственно-бытовых нужд

стол и 4 стула из легкоплавкого материала, разборный в чехле

107

Газовая плита

штука

1

4

для приготовления пищи в полевых условиях

2- конфорочная, в комплекте с газовым баллоном 5 л, полевая

108

Рулетка

штука

1

2

для измерений линейных размеров предметов в полевых условиях

лента из нержавеющей стали, с ценой деления 1 см, на барабане, с рукояткой длиной до 30 метров (далее – м)

109

Фонарь

штука

1

2

для освещения в полевых условиях

переносной аккумуляторный, влагостойкий, светодиодный, тип заряда от сети

110

Лампа
паяльная

штука

1

1

для хозяйственно-бытовых нужд

лампа форсуночного типа, тепловая мощность в пределах 0,5-3 киловатт, с регулировкой подачи топлива

111

Котелок

штука

1

2

для хозяйственно-бытовых нужд

металлический, полевой с ручкой, объемом до 5 л

112

Доска разделочная

штука

1

2

для хозяйственно-бытовых нужд

деревянная, размер 40х25 см

113

Нож

штука

1

1

для хозяйственно-бытовых нужд

из нержавеющей стали с пластиковой рукояткой

114

Термос

штука

1

2

для хранения продуктов питания или воды в полевых условиях

из нержавеющей стали, переносной, объемом до 5 л

115

Чайник

штука

1

3

для подогрева и кипячения воды в полевых условиях

металлический, с ручкой, объем до 3 л

116

Кастрюля

штука

1

3

для приготовления пищи в полевых условиях

металлическая с ручками, объем 5 л

117

Лопата штыковая

штука

1

3

для выполнения земляных работ

ковш из закаленного металла, покрытый матовой краской, размеры 280 х 220 мм, эргономичный черенок

118

Лопата совковая

штука

1

3

для работы с сыпучими материалами

ковш из закаленного металла, покрытый матовой краской, размеры 280 х 230 мм, эргономичный черенок

119

Топор

штука

1

3

для хозяйственно-бытовых нужд

с металлическим лезвием, жестко закрепленным на деревянной или пластиковой рукоятке, походный

120

Веревка

штука

1

1

для хозяйственно-бытовых нужд

из лубяных или химических волокон, длиной до 10 м

121

Ведро оцинкованное

штука

1

2

для хозяйственно-бытовых нужд

оцинкованное, объем до 12 л

122

Ведро пластиковое

штука

1

2

для хозяйственно-бытовых нужд

пластиковое с крышкой, объем до 12 л

123

Аптечка универсальная

штука

1

1

для оказания первой медицинской помощи в полевых условиях

набор медикаментов для оказания первой медицинской помощи, в пластиковом футляре

Подраздел 2. Индивидуального пользования (на 1 работника)

124

Раскладушка

штука

1

4

для бытовых нужд

ЗГГМЦ, ЮКГГМЭ,
КГГМЭ

каркас из прочной легкосплавной трубы, максимальная нагрузка до 90 кг, вес до 5,5 кг

125

Постельное белье

комплект

1

2

для бытовых нужд

хлопчатобумажное, размеры: пододеяльник- 160*220 см, простыня – 180*260 см, наволочка – 70*70 см

126

Спальный мешок

штука

1

4

для бытовых нужд

синтетический наполнитель двухслойный, длина до 230 см, вес до 2,5 кг

127

Рюкзак

штука

1

2

для переноски различных грузов в полевых условиях

анатомическая "спина", чехол-дождевик, объем до 70 л

128

Полотенце

штука

1

1

для гигиенических нужд

махровое, 120х60 см

129

Фляжка

штука

1

3

для хранения питьевой воды в полевых условиях

металлическая, походная, объем до 2 л

130

Кружка 

штука

1

1

для бытовых нужд

металлическая, 0,5 л

131

Ложка-вилка

штука

1

1

для бытовых нужд

из нержавеющей стали


Суармалы жерлердің мониторингі мен мелиоративтік жай-күйіне бағалауды жүргізу барысындағы химиялық реактивтер, зертханалық ыдыс және далалық жабдық тиістілігінің заттай нормаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрінің 2025 жылғы 12 маусымдағы № 132-НҚ бұйрығы

      Қазақстан Республикасы Су кодексінің 23-бабы 1-тармағының 16) тармақшасына, Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 70-бабының 3-тармағына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

      1. Қоса беріліп отырған суармалы жерлердің мелиоративтік жай-күйіне мониторинг және бағалау жүргізу кезінде химиялық реактивтердің, зертханалық ыдыстар мен далалық жабдықтардың тиістілігінің заттай нормалары бекітілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігінің Жерасты сулары департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрыққа қол қойылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

      2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Министр Н. Нұржігітов

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасы

      Қаржы министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Су ресурстары және
ирригация министрінің
2025 жылғы 12 маусымдағы
№ 132-НҚ бұйрығымен
бекітілген

Суармалы жерлердің мониторингі мен мелиоративтік жай-күйіне бағалауды жүргізу барысындағы химиялық реактивтер, зертханалық ыдыс және далалық жабдық тиістілігінің заттай нормалары

№
р/с

Заттай норманың атауы

Өлшем бірлігі

Сандық түрдегі норма

Пайдалану мерзімі, жыл

Пайдалану саласы

Таралу саласы

Заттай нормаларды анықтау мен қолдануды нақтылайтын сипаттамалар

1

2

3

4

5

6

7

8

1 бөлім. Қысқартылған химиялық талдауды жасау үшін химиялық реактивтер тиістілігінің нормалары

1-кіші бөлім. Ыза суларын зертханалық талдау

1

Хлорлы аммоний

грамм

0,10

1

магнийді анықтау үшін

Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігі "Аймақтық гидрогеологиялық-мелиоративтік орталық" республикалық мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі - АГГМО),
Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігі "Оңтүстік Қазақстан гидрогеологиялық-мелиоративтік экспедициясы" республикалық мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі - ОҚГГМЭ),
Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігі "Қызылорда гидрогеологиялық-мелиоративтік экспедициясы" республикалық мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі - ҚГГМЭ)

химиялық таза, аммоний хлориді, мүсәтір

2

Сулы аммиак

миллилитр

0,50

1

магнийді анықтау үшін

25% ерітінді, ерекше таза, (r=0,8) 1литрден өлшеп құйылған (бұдан әрі – л) аммоний гидрооксиді, мүсәтір спирті

3

КУ-2 катиониті

грамм

0,50

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза

4

Хром қышқылды калий

грамм

0,10

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, калий хромат

5

Хлорлы калий

миллилитр

0,25

1

сутектік көрсеткішті анықтау үшін

3 молярлы ерітінді, күміс иондарынан таза, хлоркүмісті электрод үшін

6

Марганец қышқылды калий

грамм

0,50

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, 0,5 килограмм (бұдан әрі – кг) өлшеп оралған

7

Метилдік қызғылт-сары (индикатор)

грамм

0,010,01

1

сульфаттарды анықтау үшін карбонаттарды және бикарбонаттарды анықтау үшін

гелиантин, қышқылды қызғылт-сары

8

Мурексид (индикатор)

грамм

0,01

1

кальцийді анықтау үшін

аммоний пурпураты

9

Натрий гидрототығы

грамм

0,48

1

кальцийді анықтау үшін

химиялық таза, күйдіргіш сілті

10

Хлорлы натрий

грамм

0,1250,125

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

химиялық таза, ас тұзы, галит, натрий хлориді

11

Тұз қышқылы

миллилитр

0,11

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза, хлор сутекті қышқыл, (r=1,180…1,185)

12

Азот қышқылды күміс

грамм

0,02

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, күмістің нитраты

13

Күкірт қышқылы

миллилитр

0,10

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, (r=1,75)

14

Тұз қышқылының стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

15

Натрий гидрототығының стандарт-титрі

миллилитр

1,20

1

кальцийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

16

Хлорлы натрийдің стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

хлорды анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

17

Трилон Б стандарт-титрі

грамм

0,060,06

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

18

рН 4 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 4

19

рН 7 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 7

20

рН 10 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 10

21

Этил спирті

миллилитр

0,07

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерекше таза, 70%

22

Фенолфталеин

грамм

0,01

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

химиялық таза, пурген

23

Қара эриохром (индикатор)

грамм

0,01

1

магнийді анықтау үшін

химиялық таза, хромоген қара ЕТ-00

2-кіші бөлім. Жерүсті суларын зертханалық талдау

24

Хлорлы аммоний

грамм

0,10

1

магнийді анықтау үшін

АГГМО, ОҚГГМЭ,
ҚГГМЭ

химиялық таза, аммоний хлориді, мүсәтір

25

Сулы аммиак

миллилитр

0,50

1

магнийді анықтау үшін

25% ерітінді, ерекше таза, (r =0,8) 1л өлшеп құйылған аммоний гидрооксиді, мүсәтір спирті

26

Катионит КУ-2

грамм

0,50

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза

27

Хром қышқылды калий

грамм

0,10

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, калий хромат

28

Хлорлы калий

миллилитр

0,25

1

сутектік көрсеткішті анықтау үшін

3 молярлы ерітінді, күміс иондарынан таза, хлоркүмісті электрод үшін

29

Марганец қышқылды калий

грамм

0,50

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, 0,5 кг-нан өлшеп оралған

30

Метилдік қызғылт-сары (индикатор)

грамм

0,010,01

1

сульфаттарды анықтау үшін карбонаттарды және бикарбонаттарды анықтау үшін

гелиантин, қышқылды қызғылт сары

31

Мурексид (индикатор)

грамм

0,01

1

кальцийді анықтау үшін

аммоний пурпураты

32

Натрий гидрототығы

грамм

0,48

1

кальцийді анықтау үшін

химиялық таза, күйдіргіш сілті

33

Хлорлы натрий

грамм

0,1250,125

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

химиялық таза, ас тұзы, галит, натрий хлориді

34

Тұз қышқылы

миллилитр

0,11

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза, хлор сутекті қышқыл, (r=1,180…1,185)

35

Азот қышқылды күміс

грамм

0,02

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, күмістің нитраты

36

Күкірт қышқылы

миллилитр

0,10

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, (r =1,75)

37

Тұз қышқылының стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

38

Натрий гидрототығының стандарт-титрі

миллилитр

1,20

1

кальцийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

39

Хлорлы натрийдің стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

хлорды анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

40

Трилон Б стандарт-титрі

грамм

0,060,06

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

41

рН 4 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 4

42

рН 7 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 7

43

рН 10 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 10

44

Этил спирті

миллилитр

0,07

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерекше таза, 70%

45

Фенолфталеин

грамм

0,01

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

химиялық таза, пурген

46

Қара эриохром (индикатор)

грамм

0,01

1

магнийді анықтау үшін

химиялық таза, хромоген қара ЕТ-00

3-кіші бөлім. Топырақты зертханалық талдау

47

Хлорлы аммоний

грамм

0,10

1

магнийді анықтау үшін

АГГМО, ОҚГГМЭ,
ҚГГМЭ

химиялық таза, аммоний хлориді, мүсәтір

48

Сулы аммиак

миллилитр

0,50

1

магнийді анықтау үшін

25% ерітінді, ерекше таза, (r =0,8) қалталауы 1л аммоний гидрооксиді, мүсәтір спирті

49

КУ-2 катиониті

грамм

0,50

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза

50

Хром қышқылды калий

грамм

0,10

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, калий хромат

51

Хлорлы калий

миллилитр

0,25

1

сутектік көрсеткішті анықтау үшін

3 молярлы ерітінді, күміс иондарынан еркін, хлоркүмісті электродқа

52

Марганец қышқылды калий

грамм

0,50

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, қалталауы 0,5 кг

53

Метилдік қызғылт-сары (индикатор)

грамм

0,010,01

1

сульфаттарды анықтау үшін карбонаттарды және бикарбонаттарды анықтау үшін

гелиантин, қышқылды қызғылт сары

54

Мурексид (индикатор)

грамм

0,01

1

кальцийді анықтау үшін

аммоний пурпураты

55

Натрий гидрототығы

грамм

0,48

1

кальцийді анықтау үшін

химиялық таза, күйдіргіш сілті

56

Хлорлы натрий

грамм

0,1250,125

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

химиялық таза, ас тұзы, галит, натрий хлориді

57

Тұз қышқылы

миллилитр

0,11

1

сульфаттарды анықтау үшін

химиялық таза, хлор сутекті қышқыл, (r =1,180…1,185)

58

Азот қышқылды күміс

грамм

0,02

1

хлорды анықтау үшін

химиялық таза, күмістің нитраты

59

Күкірт қышқылы

миллилитр

0,10

1

ыдысты жуу үшін

химиялық таза, (r =1,75)

60

Тұз қышқылының стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

61

Натрий гидрототығының стандарт-титрі

миллилитр

1,20

1

кальцийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

62

Хлорлы натрийдің стандарт-титрі

миллилитр

0,48

1

хлорды анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

63

Трилон Б стандарт-титрі

грамм

0,060,06

1

кальцийді анықтау үшін магнийді анықтау үшін

ерітіндінің қалыптылығы 0,1

64

рН 4 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 4

65

рН 7 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 7

66

рН 10 буферлі ерітіндісінің стандарт-титрі

миллилитр

0,50

1

сутегі көрсеткішін анықтау үшін

рН 10

67

Этил спирті

миллилитр

0,07

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

ерекше таза, 70%

68

Фенолфталеин

грамм

0,01

1

карбонат пен бикарбонатты анықтау үшін

химиялық таза, пурген

69

Қара эриохром (индикатор)

грамм

0,01

1

магнийді анықтау үшін

химиялық таза, хромоген қара ЕТ-00

2-бөлім. 1000 шартты талдауларға зертханалық зерттеу жүргізуге арналған зертханалық ыдыстар тиістілігінің нормалары

70

Бөтелке

дана

1

2

тазартылған суды жинау үшін

АГГМО, ОҚГГМЭ,
ҚГГМЭ

шыныдан жасалған пластик қақпағы бар, сыйымдылығы 50000 милилитр (бұдан әрі – мл)

71

Бюретка

дана

2

2

сұйықтықты титрлеу үшін

шыныдан жасалған, бөлгіші бар, 25 мл

72

В-100-150-ХС құйғышы

дана

2

2

сұйықтықты құю үшін

шыныдан жасалған, сыртқы диаметрі 100 милиметр (бұдан әрі – мм), жалпы биіктігі 150 мм

73

В-100-200-ХС құйғышы

дана

2

2

сұйықтықты құю үшін

шыныдан жасалған, сыртқы диаметрі 100 мм, жалпы биіктігі 200 мм

74

В-150-230-ХС құйғышы

дана

2

2

сұйықтықты құю үшін

шыныдан жасалған, сыртқы диаметрі 150 мм, жалпы биіктігі 230 мм

75

ВД-3-500-ХС бөліп құйғышы

дана

6

2

әр түрлі заттардан тазарту үшін

шыныдан жасалған, 500 мл

76

Резеңке үрімше, 50

дана

1

2

сұйық заттарды тез әрі қауіпсіз мөлшерлеу үшін

резеңке, ұшы жұмсақ, 50 мл

77

Резеңке үрімше, 100

дана

1

2

сұйық заттарды тез әрі қауіпсіз мөлшерлеу үшін

резеңке, ұшы жұмсақ, 100 мл

78

Шыны колба, 250

дана

12

2

сақтау, араластыру мен сұйықтықтар арасында реакция жүргізу үшін

шыныдан жасалған, термиялық төзімді, жалпақ түпті қылтасы ұзын, 250 мл

79

Шыны колба, 500

дана

12

2

сақтау, араластыру мен сұйықтықтар арасында реакция жүргізу үшін

шыныдан жасалған, термиялық төзімді, жалпақ түпті мойны ұзын, 500 мл

80

Эрленмейердің шыны колбасы, 50

дана

20

2

химиялық сұйықтықтарды титрлеу, қыздыру үшін

шыныдан жасалған, термиялық төзімді, жалпақ түпті қылтасы кең, 50 мл

81

Эрленмейердің шыны колбасы, 100

дана

25

2

химиялық сұйықтықтарды титрлеу, қыздыру үшін

шыныдан жасалған, термиялық төзімді, жалпақ түпті қылтасы кең, 100 мл

82

Эрленмейердің шыны колбасы, 250

дана

35

2

химиялық сұйықтықтарды титрлеу, қыздыру үшін

шыныдан жасалған, термиялық төзімді, жалпақ түпті қылтасы кең, 250 мл

83

Фарфор саптыаяқ

дана

5

2

қышқыл, сілті және бейтарап сипаттағы сұйықтықты сақтау және араластыру үшін

фарфордан жасалған, шүмегі бар, 500 мл

84

Шыны таяқша

дана

2

2

сұйықтықтарды араластыру үшін

шыныдан жасалған, диаметрі 7 мм, ұзындығы 300 мм

85

Шыны тамшуыр, 5

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін дәл өлшеу үшін

шыныдан жасалған өлшегіші бар, 5 мл, өлшем бағамы 0,1 мл,

86

Шыны тамшуыр, 10

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін дәл өлшеу үшін

шыныдан жасалған өлшегіші бар, 10 мл, өлшем бағамы 0,1 мл

87

Шыны тамшуыр, 25

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін дәл өлшеу үшін

шыныдан жасалған өлшегіші бар, 25 мл, өлшем бағамы 0,1 мл

88

Шыны тамшуыр, 100

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу үшін

шыныдан жасалған, 100 мл, бөлгішсіз

89

В-1-50 стаканы

дана

2

2

ерітінділерді дайындау, қыздыру, сұйықтықтарды өлшеу үшін

шыныдан жасалған, биік, шүмегі және бір белгісі бар,50 мл

90

В-1-100 стаканы

дана

2

2

ерітінділерді дайындау, қыздыру, сұйықтықтарды өлшеу үшін

шыныдан жасалған, биік, шүмегі және бір белгісі бар, 100 мл

91

В-1-250 стаканы

дана

2

2

ерітінділерді дайындау, қыздыру, сұйықтықтарды өлшеу үшін

шыныдан жасалған, биік, шүмегі және бір белгісі бар, 250 мл

92

Н-1-1000 стаканы

дана

2

2

ерітінділерді дайындау, қыздыру, сұйықтықтарды өлшеу үшін

шыныдан жасалған, биік, шүмегі және бір белгісі бар, 1000 мл

93

В-1-2000 стаканы

дана

2

2

ерітінділерді дайындау, қыздыру, сұйықтықтарды өлшеу үшін

шыныдан жасалған, биік, шүмегі және бір белгісі бар, 2000 мл

94

Келсабы бар ұнтақтағыш

дана

2

2

қатты заттарды ұнтақтау және жақсылап араластыру үшін

фарфордан жасалған, 500 мл, келсабының ұзындығы 14 сантиметр (бұдан әрі – см)

95

3-50-2 цилиндрі

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу және оны сақтау үшін

шыныдан жасалған, 3-өлшемді, шүмегі бар, 50 мл, дәлдіктің 2- классы

96

3-100-2 цилиндрі

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу

шыныдан жасалған, 3-өлшемді, шүмегі бар, 100 мл, дәлдіктің 2- классы

және оны сақтау үшін

97

3-250-2 цилиндрі

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу және оны сақтау үшін

шыныдан жасалған, 3-өлшемді, шүмегі бар, 250 мл, дәлдіктің 2- классы

98

1-500-2 цилиндрі

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу үшін

шыныдан жасалған, 1-өлшемді, шүмегі бар, 500 мл, дәлдіктің 2- классы

99

1-1000-2 цилиндрі

дана

2

2

сұйықтықтың белгілі бір мөлшерін өлшеу үшін

шыныдан жасалған, 1-өлшемді, шүмегі бар, 1000 мл, дәлдіктің 2- классы

100

Шайқауыш

дана

2

2

зертханалық ыдысты жуу үшін

шыны, шыны саптамамен,

сиымдылығы 250 мл

101

Тамызғыш

дана

2

2

индикаторлар мен басқа ерітінділерді мөлшерлеу үшін

шыныдан жасалған тамшуыры бар, 20 мл

102

"Белая лента" күлсіздендірілген сүзгіші

дана

100

2

ірі дисперсиялық тұнбаларды бөлу үшін

қағаздан жасалған, диаметрі 18 см, орташа сүзгішті

103

"Синяя лента" күлсіздендірілген сүзгіші

дана

100

2

ұсақ түйірлі тұнбаларды бөлу үшін

қағаздан жасалған, диаметрі 18 см, баяу сүзгішті

104

Сүзгіш қағаз

қорап

1

2

сұйықтықтарды сүзгілеу үшін

қағаздан жасалған

3-бөлім. Далалық жабдық тиістілігінің нормалары

1-кіші бөлім. Жалпы пайдаланатын ( 1 далалық бригадаға)

105

4-орынды шатыр

дана

1

4

ауа райының қолайсыз жағдайларынан қорғану, далалық жағдайларда жұмысшылрды уақытша орналастыру үшін

АГГМО, ОҚГГМЭ, ҚГГМЭ

масаға қарсы торы бар су өтпейтін, бөлшектенетін жеңіл құйылған тірек, шатырдың өлшемдері 220*285*235 см кем емес

106

Жиналмалы жиһаздың жиынтығы

жиынтық

1

4

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

үстел және 4 орындық жеңіл құйылған материалдан, жиналмалы, тысы бар

107

Газ плитасы

дана

1

4

далалық жағдайларда ас дайындау үшін

2 конфорлы, жиынтықта 5 л газ баллонымен, далалық

108

Өлшеуіш

дана

1

2

далалық жағдайларда заттардың ұзындық өлшемдерін өлшеу үшін

тот баспайтын болаттан лента, бөлу бағамы 1 см, барабанда, ұзындығы 30 метрге (бұдан әрі – м) дейін сабы бар

109

Қол шам

дана

1

2

далалық жағдайларда жарықтандыру үшін

тасымалданатын аккумуляторлы, ылғалға төзімді, жарықдиодты, қуат түрі желіден

110

Дәнекерлейтін шам

дана

1

1

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

форсунка түріндегі шам, жылу қуаты 0,5— 3 киловатт шамасында, отын беруді реттеу

111

Қазанша

дана

1

2

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

металлды, сыйымдылығы 5 л, тұтқасы бар, далалық

112

Турайтын тақтайша

дана

1

2

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

ағаш, өлшемі 40х25см

113

Пышақ

дана

1

1

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

тот баспайтын болаттан, сабы пластиктен жасалған

114

Термос

дана

1

2

далалық жағдайларда азық-түліктер мен суды сақтау үшін

тот баспайтын болаттан жасалған, тасымалданатын, сыйымдылығы 5 л дейін

115

Шәйнек

дана

1

3

далалық жағдайларда суды ысыту мен қайнату үшін

металл, тұтқасы бар, сыйымдылығы 3 л дейін

116

Кәстрөл

дана

1

3

далалық жағдайларда ас дайындау үшін

металлдан жасалған, тұтқалары бар, сыйымдылығы 5 л

117

Үшкір күрек

дана

1

3

жер қазу жұмыстарын орындау үшін

шөміші болат металлдан, күңгірт бояумен сырланған, өлшемдері 280 х 220 мм, эргономикалық сап

118

Қалақты күрек

дана

1

3

сусымалы материалдармен жұмыс істеу үшін

шөміші болат металлдан, күңгірт бояумен сырланған, өлшемдері 280 х 230 мм, эргономикалық сап

119

Балта

дана

1

3

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

металл жүзді, ағаш немесе пластик сапқа берік бекітілген, жорыққа арналған

120

Бау

дана

1

1

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

тінті немесе химиялық талшықтардан, ұзындығы 10 м дейін

121

Мырыш шелек

дана

1

2

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

мырышталған, сыйымдылығы 12 л дейін

122

Пластик шелек

дана

1

2

шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктер үшін

пластик қақпағы бар, сыйымдылығы 12 л дейін

123

Дәрі қобдишасы

дана

1

1

далалық жағдайларда алғашқы медициналық көмекті көрсету үшін

алғашқы медициналық көмекті көрсету үшін арналған дәрі-дәрмек жиынтығы, пластик қапта

2-кіші бөлім. Жеке пайдаланатын (1 жұмысшыға)

124

Жиналмалы төсек

дана

1

4

тұрмыстық қажеттіліктер үшін

АГГМО, ОҚГГМЭ,
ҚГГМЭ

тірегі жеңіл құйылған берік түтіктен, ең үлкен жүк салмағы – 90 кг, салмағы 5,5 кг дейін

125

Төсек-орын тысы

жиынтық

1

2

тұрмыстық қажеттіліктер үшін

мақталы қағазды, өлшемдері:
сейсеп - 160*220 см,жайма - 180*260 см,жастық қап - 70*70 см

126

Қап төсек

дана

1

4

тұрмыстық қажеттіліктер үшін

синтетикамен толтырылған екі қабатты, ұзындығы 230 см дейін, салмағы 2,5 кг дейін

127

Иыққап

дана

1

2

далалық жағдайларда түрлі жүктерді тасымалдау үшін

анатомиялық "арқа", жаңбыр өткізбейтін тыс,сыйымдылығы 70 л дейін

128

Сүлгі

дана

1

1

гигиеналық қажеттіліктер үшін

түкті, 120х60 см

129

Құты

дана

1

3

далалық жағдайларда ауызсуды сақтау үшін

металл, жорыққа арналған, сыйымдылығы 2 л дейін

130

Саптыаяқ

дана

1

1

тұрмыстық қажеттіліктер үшін

металл, 0,5 л

131

Қасық-шанышқы

дана

1

1

тұрмыстық қажеттіліктер үшін

тот баспайтын болаттан