ИПС "Әділет"

Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайларының техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрінің м.а. 2025 жылғы 4 шiлдедегi № 169-НҚ бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2025 жылғы 9 шiлдеде № 36413 болып тіркелді

Қазақстан Республикасының Су кодексінің 23-бабының 1-тармағының 29-тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайларының техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігінің Су шаруашылығы құрылыстарын дамыту департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Су ресурстары және ирригация министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Су ресурстары және ирригация вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Су ресурстары және ирригация министрі м.а.

А. Абдраимов

Қазақстан Республикасы
Су ресурстары және
ирригация министрі м.а.
2025 жылғы 4 шілдедегі
№ 169-НҚ
Бұйрықпен бекітілген

Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Су кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 23-бабы 1-тармағының 29) тармақшасына сәйкес әзірленді және су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың (бұдан әрі – құрылысжайлар) зерттеп-қараудың тәртібі айқындайды.

2. Құрылысжайлардың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізудің негізгі міндеттері:

1) күрделі жөндеуге, реконструкциялауға немесе пайдаланудан шығаруға қажеттілікті анықтау мақсатында құрылысжайлардың нақты жай-күйін және қалдық ресурсын бағалау;

2) апаттық сүзілудің және жер асты сулары деңгейінің көтерілуінің алдын алатын гидрооқшаулағыш қабаттар мен дренаждық жүйелердің сапасы мен тығыздылығын бақылау;

3) техникалық паспорттарды, схемаларды, зерттеп-қарау бойынша мұрағаттық құжаттарды, тексеру актілерін және ағымдағы пайдалану параметрлерін қоса алғанда, түгендеуді жүргізу;

4) сейсмикалық тұрақтылықты, судың жоғары шығындарының өту жағдайында өткізушілік қабілетін және құрғақшылық кезеңіндегі сенімділікті қоса алғанда, қауіпсіздікті кешенді бағалау;

5) қауіпті процестерді, оның ішінде сүзілу мен суффозияны, ығысу мен шөгуді, кернеу дәрежесін, сондай-ақ тұрақтылық пен қауіпсіздікке әсер ететін деформациялық және қиратушы процестерді анықтау және бағалау;

6) апаттық жағдайлардың алдын алу және болдырмау бойынша жүргізілген техникалық іс-шараларды анықтау, талдау және бағалау;

7) құрылысжайлардың және механикалық жабдықтардың қауіпсіздігін төмендететін ақаулар мен зақымдануларды, ақаулықтарды анықтау, сондай-ақ мамандандырылған егжей-тегжейлі тексерулерді одан әрі жүргізу орындары мен бағдарламасын анықтау;

8) қолайсыз процестердің белгілерін, аномальды үлкен жауын-шашындарды, деформацияларды, жылжуларды, сондай-ақ құрылымдық элементтер материалының бұзылу аймақтары мен учаскелерін, сүзгілік ағынның ашық шығуларын анықтау және орындалған жөндеу іс-шараларының сапасын бағалау.

3. Құрылысжайларды зерттеп-қараудың нәтижелері осы Қағиданың 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізудің актісі рәсімделеді, оған құрылыс конструкцияларының және механикалық жабдықтардың ақаулары мен зақымдануларының зерттеп-қараудың карталары, сызбалары, схемалары, фотосуреттері қоса беріледі, құрылысжайлардың сенімділігі мен қауіпсіздігіне қатер төндіретін ақаулар мен зақымдануларды ажырата көрсете отырып.

Зерттеп-қарау актісінің бір данасы меншік иесінде (иеленушіде) сақталады, екінші данасы меншік иесімен (иеленушісімен) 3 жұмыс күні ішінде су ресурстарын қорғау және пайдалану жөніндегі су бассейндік инспекцияға (бұдан әрі – СБИ) жіберіледі.

2-тарау. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайларды зерттеп-қарау өткізудің ұйымдастыру тәртібі

4. Зерттеп-қарауды меншік иесі (иеленуші) кемінде бес жылда бір рет жүргізеді.

5. Зерттеп-қарауды сыртқы ауаның температурасы оң болғанда, сондай-ақ құрылыстарда қар жамылғысы болмаған кезде жүргізіледі.

6. Зерттеп-қарауды жүргізу үшін меншік иесі (иеленуші) құрылысжайлардың құрылымдық және функционалдық ерекшеліктерін, инженерлік-геологиялық, гидрологиялық, геодезиялық және гидрогеологиялық пайдалану жағдайларын, сондай-ақ механикалық жабдықтардың құрамын ескере отырып, комиссия қалыптастырады.

Комиссияға пайдаланушы ұйым қызметкерлерінің арасынан тиісті бейіндегі мамандар, ал штатта мұндай қызметкерлер болмаған жағдайда – шарт негізінде тиісті бейіндегі мамандар, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың (бұдан әрі – ЖАО) және СБИ мамандары кіреді.

7. Комиссия құрамы құрылған сәттен бастап 3 жұмыс күнінен кешіктірмей комиссия құрамы мен оның жұмыс мерзімдері меншік иесінің (иеленушінің) бұйрығымен бекітіледі.

8. Комиссия құрамы қалыптасқан сәттен бастап 3 жұмыс күнінен кешіктірмей зерттеп-қараулар шарт негізінде мамандар, сондай-ақ ЖАО және СБИ мамандарын тарта отырып орындалатын жағдайда, меншік иесі (иеленуші) жобалық және техникалық құжаттамаларды, бұрын орындалған жан-жақты зерттеулердің, нақты бақылаулар мен зерттеулердің материалдарын ұсынуды қамтамасыз етеді.

9. Нысанды зерттеп-қарауға дайындау, зерттеп-қарау белгіленген күніне дейін 10 күнтізбелік күннен кешіктірілмей, алдын ала жүргізіледі.

10. Зерттеп-қарауға жататын нысанда құрылысжайға апаратын қауіпсіз жолдарды алдын ала қарастыру, негізгі және қосымша жарықтандырудың жағдайын тексеру, өлшеу құрылғыларын, жөнделген немесе зақымдалған конструкцияларды қарап-тексеру мүмкіндігін қамтамасыз ету, сондай-ақ бақылау өлшемдерін және іріктеп өлшеулерді жүргізу үшін қажет болуы мүмкін жүзу құралдарын, өлшеу құралын және құрал-саймандарды дайындалады.

11. Зерттеп-қарау құрылысжайында су ағызғыштар мен басқа да су тастау құрылыстары арқылы, оларды ішінара немесе толық ашылу кезінде, қысқа мерзімді су жіберуді іске асыру үшін жағдай жасау талап етіледі.

Зерттеп-қарау нысанда қауіпсіздік техникасын қатаң сақтай отырып жүзеге асырылады.

12. Құрылысжайдың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу үшін меншік иесі (иеленуші) осы Қағидалардың 7-тармағына сәйкес бекітілген бұйрыққа қосымша болып табылатын жан-жақты зерттеу кестесі мен бағдарламасын әзірлейді.

13. Құрылысжайларды кезектен тыс техникалық жай-күйіне зерттеп-қарау меншік иесінің (иеленушінің), БСИ немесе ЖАО бастамасы бойынша табиғи сипаттағы төтенше жағдайдан (жер сілкінісі, су тасқыны, сел, негізгі есептік шығындарға жақын немесе одан асатын сел ағындары және тағы басқа), сондай-ақ техногендік сипаттағы төтенше жағдайдың туындауына негізделген қауіп тудыратын белгілер анықталғаннан кейін (сүзгілеу, шөгу, опырылу, шаю, туннельдерде тау жыныстардың шығуы және басқа) 5 күнтізбелік күн ішінде жүргізіледі.

14. Ақаулар анықталған жағдайда комиссия жұмысының бағдарламасына құралдық өлшеулер мен сынақтар таңдамалы зерттеп-қарау тексерулер қамтылады, олардың мақсаттары мен көлемі бағдарламасының зерттеп-қарау және көзбен шолу зерттеп-қараудың нәтижелерімен анықталады. Ақаулардың анықталуы құрылысжайлардың техникалық жағдайына зерттеп-қарау мерзімін ұзартуға негіз болып табылады.

15. Көзбен шолу зерттеп-қарау тексеру өлшемдерімен, сондай-ақ комиссия жұмысының бағдарламасымен анықталатын бақылау сынақтары және есептеулермен бірге қоса жүргізіледі.

16. Зерттеп-қарау барысында бақылау-өлшеу аппаратурасының жұмысқа қабілеттілігі тексеріледі.

17. Көзбен шолу зерттеп-қарау нысандарына олардың әрқайсысының жағдайына байланысты құрылысжайлардың қауіпсіздігі, сондай-ақ жақын маңдағы аумақ пен жағалау түйісулер тәуелді барлық негізгі құрылымдық элементтер болып табылады.

18. Әрбір нақты құрылысжайлардың қауіпсіздігін бағалау зерттеп-қарау кезінде зерттеп-қаралатын жүктемелер мен әсерлердің мәндерін жобада қабылданған мәндермен салыстыру арқылы жүзеге асырылады. Құрылысжайлардың жағдайын зерттеп-қаралатын көрсеткіштерінің тізімі осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес айқындалады.

19. Құрылысжайлар жүйесінің зерттеп-қаралатын көрсеткіштер параметрлерінің мәндерінің өзгеру заңдылықтары мен үрдістері толық көлемде ескеріледі, ол пайдалану барысында бақылау жүргізілетін және олар құрылысжайдың жай-күйін немесе онда болып жатқан процестерді тікелей немесе жанама түрде сипаттауға бақылау жүргізу үшін іргетасы болып табылады.

Қазақстан Республикасы Су
ресурстары және ирригация
министрі м.а.
2025 жылғы 4 шілдедегі
№ 169-НҚ
Су шаруашылық және
гидротехникалық
құрылысжайларының
техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізу қағидасына
1-қосымша

Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың техникалық жай-күйіне зерттеп-қарауды жүргізудің актісі

"_" ______________________________ 20_ ж. (объектінің орналасу орны)
(су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайының атауы)

меншік иесінің (иеленушінің) атауы

___________________________________________________________________

пошта адресі, телефондары, министрлік, ведомство оның басшысы болып табылатын

____________________________________________________________

Т.А.Ә үй мекен-жайы ___________________ тел: ________ факс: ______

Комиссия құрамы:_________________________________________________

Комиссия төрағасы: (тегі, аты-жөні) (лауазымы, ұйымы)

__________________________________________________________________

Комиссия төрағасының орынбасары: __________________________________
(тегі, аты-жөні) (лауазымы, ұйымы)

Комиссия мүшелері _________________________________________________
(тегі, аты-жөні) (лауазымы, ұйымы)

___________________________________________________________________
(тегі, аты-жөні) (лауазымы, ұйымы)

_________________________________________________________________

Алдыңғы жан-жақты зерттеп-қараудың мерзімі ___________________________

Гидротехникалық құрылысжай туралы жалпы мәлімет Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайының қысқаша сипаттамасы

___________________________________________________________________

(жобалық параметрлер) (Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжай

бойынша қайталама және кейінгі зерттеп-қарауларда жобалы параметрлер келтірілмейді. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайын зерттеп-қарау аралығында болған, алғашқы жобамен өзгертулер болған кезде, олар бойынша мәліметтер беріледі).

1.1. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайының атауы, тағайындалуы және орналасу орны

1.2. Құрылыс мерзімі, уақытша және тұрақты пайдалануға беру жылдары

__________________________________________________________________

1.3. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайының мемлекеттік

қабылдау комиссиясымен пайдалануға қабылдау актісінің болуы

___________________________________________________________________

1.4. Меншік иесі (иеленуші)

___________________________________________________________________

1.5. Пайдаланушы ұйым

___________________________________________________________________

1.6. Құрылысжайдың классы

___________________________________________________________________

1.7. Тегеуірінді шептің жалпы ұзындығы

___________________________________________________________________

1.8. Ағынсу: атауы

___________________________________________________________________

орташа көпжылдық ағыны, км3

орташа көпжылдық шығыны, м3/с ___________

максималды бақылау шығыны, м3/с ________

мерзімі _______ есепті мақсималды су шығыны – қамтамасыз етілуімен: негізгі

есептік жағдай, % _________; м3/с _____________ бақылау есептік жағдай,

% _________; м3/с _____________

1.9. Су тораптың барлық су өткізгіш құрылысжайлар арқылы судың жинақтық

ағызу шығыны (су қоймасына өзен ағысының бөлігінің трансформациялау есебімен):

негізгі есептік жағдай, м3/с __________________

бақылау есептік жағдай, м3/с _________________

2. Тұстама аумағында табиғи-климаттық жағдай: климат _________________

топография ___________________, геология ____________________________

сейсмикалығы ______________________ (жобада) (ҚНмЕ бойынша)

2.1. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайының сипаттамасы

Сутежегіш құрылысжай (бөгет, бөгетше).

Құрылысжай түрі ____________________________________

Іргетас топырағы __________________________________________________

Қыр белгісі ________________________________________________________

Максималды қысым, м _______________________________________________

Құрылыс биіктігі, м _______________________________________________

Қыр бойынша ұзындығы, м ___________________________________________

Қыр бойынша ені, м __________________________________________________

Табаны бойынша ені, м ________________________________________________

Сүзілуге қарсы және дренажды құрылғылар ______________________________

Қосылатын құрылғының конструкциясы _________________________________

Орналасу және конструкцияның негізгі ерекшеліктері ____________________

Топырақты материалдардан соғылған бөгеттер үшін______________________

Бөгет денесінің материалы ___________________________________________

Беткейлер еңісінің салынуы __________________________________________

Беткейлерді бекіту түрі _______________________________________________

Бетонды суағар (су ағызғыш) бөгеттер үшін _____________________________

Суағар еденінің белгісі _______________________________________________

Суағардың тесіктерінің саны және олардың негізгі өлшемдері _____________

Суағар тесіктері арқылы судың жинақтық есептік шығыны: қалыпты тіреу деңгейі кезінде, м3/с, көтеріңкі тіреулі деңгейі кезінде, м3/с _______________

Суұрма және рисбермалар конструкциясы

3. Құрылысжайдың механикалық құрылғылары.

Жапқыштар. Жапқыштар түрі ________________________________________

Орналасу орны ____________________________________________________

Саны ___________________________________________________________

Максималды қысым, м ________________________________________________

Жапқыш массасы, т ___________________________________________________

Негізгі өлшемдері ___________________________________________________

Төсегіш және тірек-жүріс бөліктерінің конструкциясы ____________________

Тығыздалу түрі _____________________________________________________

Қысқыштар және ұстау құрылғыларының саны _________________________

Көтергіш механизмдерінің түрі, саны және жүк көтергіштігі _______________

4. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайларды салу, пайдалануға беру кезеңінде және пайдалану кезеңдерінде орын алған істен шығулар, зақымданулар және апаттар. Оларды жою жөнінде қабылданған шаралар және олардың техникалық тиімділігі.

Тексеріс актілері бойынша қысқаша тарихи анықтама

Күні	Істен шығудың, зақымданудың, апаттық жағдайдың қысқаша сипаттамасы	Істен шығуларды, зақымдануларды, апаттық жағдайларды жою жөніндегі іс-шаралар және олардың техникалық тиімділігі
1	2	3

5. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайлардың өлшегіш құралдармен жабдықталуы

5.1. Табиғи байқау бағдарламасының және жобаның болуы

5.2. Бақылау-өлшегіш аппаратурасының номенклатурасы мен санының жоба және нормалардың талаптарына сәйкес келуі

Құрылыс-жай атауы және БӨА орналасу орны	Аппаратура атауы	Аппаратуралардың саны			Ескерту
Құрылыс-жай атауы және БӨА орналасу орны	Аппаратура атауы	жоба бойынша	орнатылғанның	қолданыс-тағының	Ескерту
1	2	3	4	5	6

6. Бақылау-өлшегіш аппаратурасының жеткіліктілігін және жағдайын бағалау

___________________________________________________________________

6.1. Өлшемдердің нәтижелерін өңдеу және жинақтау автоматтандырылған бақылау жүйесі мен құралдарының жұмысын бағалау (автоматтандырылған бақылау болмаған жағдайда оны енгізу қажеттілігі туралы ұсыныс беру)

___________________________________________________________________

7. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайына бақылауды ұйымдастыру

____________________________________________________________________

7.1. Құрылысжайлардың және олардың механикалық құрылғыларына бақылауды жүзеге асыратын бөлімшелердің өндірістік құрылымы туралы қорытынды

____________________________________________________________________

7.2. Құрылысжайлардың техникалық бақылау бөлімшелерінің табиғи байқауды өткізу бойынша арнайы нормативтік құжаттармен, әдістемелік ұсынымдарымен, кітапшалармен, нұсқаулықтармен жабдықталуын бағалау _______________________________________

(құжаттардың тізбесін келтіру, жеткіліктілігін бағалау)

7.3. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайларға және олардың элементтеріне бақылау жүргізу іс-шаралары бойынша, мерзімдері мен көлемі бөлігінде, басшылық ететін материалдар мен әдістемелік ұсынымдардың талаптардың орындалуын бақылау _________________________________________________________________

7.4. Объектілерде су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың қауіпсіз жұмысының әзірленген критерийлері мен көрсеткіштерінің болуы, қашан және кіммен әзірленген _________________________________________________________

7.5. Табиғи байқалар бойынша (бағалаудың жиілігі, кім өткізеді, қызметкерлердің біліктілігі, техникалық есептерді бағалау, жұмыстың жеделдігі) су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың қауіпсіздігі мен пайдалану сенімділігін.

____________________________________________________________________

7.6. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайының қауіпсіздігі мен сенімділігін бақылау деректерін талдау, оларды пайдалану және бақылаудың қиын мәселелерін шешу үшін (ғылыми-техникалық сүйемелдеу) жобалаушы және мамандандырылған ғылыми-зерттеу ұйымдарын тарту

7.7. Су шаруашылығы мен гидротехникалық құрылысжайлардың және табиғи бақылау деректерінің банкісіне мониторинг жүргізу (техникалық бақылау бөлімшелері немесе ғылыми-зерттеу ұйымдарының қатысуымен)

______________________________________________________________________

7.8. Құрылысжайлардың жағдайы _______________________________________

8. Құрылысжайлардың жай-күйін бағалау шөгінділердің, көлденең жылжытулардың, кернеулердің, деформациялардың және сүзгілеу параметрлеріннің нақты мәндеріне сүйене отырып, оларға геотехникалық, гидрологиялық көрсеткіштердің әсерін ескере отырып беріледі

8.1. Құрылысжайлар және олардың жекелеген элементтерінің беріктігі мен орнықтылығын бағалау

____________________________________________________________________

8.2. Су тораптарының тұстамасында су өткізгіш имараттарының нақты қабылетін бағалау

____________________________________________________________________

8.3. Құрылысжайлар қырының және сүзгілеуге қарсы элементтердің қалыпты тірек (үдемелі) деңгейінен артуының жеткіліктілігін бағалау

____________________________________________________________________

8.4. Су шаруашылық және гидротехникалық құрылысжайлардың конструктивті элементтерінің жағдайын талдау

____________________________________________________________________

8.5. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылыстардың түйісу аймақтарының жай-күйін бағалау

____________________________________________________________________

8.6. Құрылысжайлардың арнайы болат конструкциялары мен механикалық құрылғыларының тұрақтылығы мен жұмысқа жарамдылығын бағалау

____________________________________________________________________

8.7. Құрылысжайларда орнатылған автоматика және апатқа қарсы қорғау құралдарының жұмысын бағалау

____________________________________________________________________

8.8. Жолдар мен оолардағы құрылысжайлардың жай-күйін бағалау; көпірлер бойынша көпірді пайдалануға берген жылы, көпірдің схемасы, аралық құрылыстың материалдары, тіректер, конструкциялардың жай-күйі, бар шектеулер, соңғы тексеруді жүргізу жылы және оның нәтижелері туралы, тексеруді жүргізген ұйым туралы мәліметтерді келтірген жөн

_____________________________________________________________________

9. Құрылысжайды жөндеу және реконструкциялау бойынша іс-шаралардың орындалуы

____________________________________________________________________

9.1. Соңғы бес жылда пайдалану сенімділігі мен қауіпсіздігіні артыруға бағытталған су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың жоспарлы жөндеу және реконструкциялау жұмыстары туралы мәлімет

Құрылысжайдың атауы және жұмыс құрамы	Жұмыстарды өткізу мерзімдері		Сметалық бағасы	Нақты шығыстар	Ескерту
Құрылысжайдың атауы және жұмыс құрамы	басталуы	аяқталуы	миллион теңге	миллион теңге

10. Құрылысжайларда жөндеу және реконструкциялау бойынша жұмыстардың

жоспарланған көлемдерінің уақытылы орындалуы және жеткіліктілігін бағалау

_____________________________________________________________________

11. Құрылысжай қауіпсіздігі және сенімділігі бөлігінде орындалған реконструкциялау және жөндеу іс-шараларының техникалық тиімділігін бағалау

____________________________________________________________________

12. Құрылысжайларды жөндеу және техникалық қызмет көрсетілуін ұйымдастыру, көлемдердің жеткіліктілігі мен жұмыстардың уақыттылығы туралы қорытынды

____________________________________________________________________

13. Техникалық құжаттарды жүргізу

______________________________________________________________________

13.1. Техникалық құжаттамалардың бар болуы туралы мәлімет

____________________________________________________________________

13.2. Техникалық құжаттамалардың жүргізілуін бағалау

____________________________________________________________________

14. Құрылысжайлардың сенімділігін қамтамасыз ететін іс-шаралардың орындалуы (алдындағы зерттеп-қарау комиссиясының ұсынысының орындалуы туралы мәлімет келтіріледі).

Іс-шаралар және құжаттың атауы	Орындалу нәтижесі	Орындалған күні	Ескерту
1	2	3	4

15. Объектінің құрылысжайлардағы апаттық жағдайларды оқшаулауға және жоюға дайындығын бағалау

____________________________________________________________________

16. Объектіде құрылысжайлардың тәндік істен шығуы, жарамсыздықтары мен апаттарының сипаттамалары, олардың туындау себептері мен дамуының алғашқы барысындағы көрініс белгілері бойынша құжаттардың бар болуы; аталған мәліметтердің падаланушы персоналдың білу деңгейі;

_____________________________________________________________________

17. Құрылысжайларда қауіпті зақымданулар мен апаттық жағдайлардың дамуын болдырмау (басу) және жою бойынша үлгілік инженерлік-технологиялық шешімдердің, жобалық әзірлемелердің немесе техникалық ұсынымдардың объектіде болуы; пайдаланушы персоналдың көрсетілген мәліметтерді білу деңгейі

______________________________________________________________________

(қандай құжаттар, материалдар және техникалық ұсыныстар барын көрсету; персонал білімін тексеру)

18. Құрылысжайлардағы апаттық жағдай мен қауіпті жарамсыздықты жедел жою үшін объектіде құрылыс материалдардың резервінің (ашық карьерлер мен топырақ үйінділері, цемент және металл), жер қазу техникалардың (экскаваторлар және бульдозердер), автокөліктер мен басқа механизмдердің болуы

_______________________________________________________________________

(не барын атап өту, жеткіліктілігін бағалау)

_____________________________________________________________________

19. Объектіде Құрылысжай қыры арқылы су асу қауіпі туындауындаған, штаттық механизмдерінің және құрылғылардың істен шығу жағдайында барлық ашық су ағызу тесіктер мен трактардың және апаттық құралдарының болуын және жұмыс қабілеттілігін бағалау

_____________________________________________________________________

20. Гидротехникалық құрылысжай аумағы мен ауданында жолдардың, көпірлердің және өткелдердің жағдайы, объектіде пайдаланушы персонал үшін апаттық шығулардың жағдайы

______________________________________________________________________

21. Объектіде құрылысжайлар мен жабдықтардың су асты зақымдануларын жоюға арналған құралдардың болуы

______________________________________________________________________

22. Құрылысжайларда апаттық жағдайды жою кезінде пайдаланушы персоналдың жедел әрекет ету жоспарының болуы, персоналдың осы жоспарды білу деңгейі

______________________________________________________________________

23. Апаттық жағдайлар кезінде құрылысжайдың персоналымен апаттық байланыс құралдарының болуы

______________________________________________________________________

24. Құрылысжайдың қауіпсіздігі мен пайдалану мәселелері бойынша қоғамды және халықты хабарландыру әдісі

______________________________________________________________________

25. Құрылысжайлардың пайдалану деңгейін бағалау

______________________________________________________________________

26. Құрылысжайларда апаттық жағдайларды және қауіпті жарамсыздықтарды оқшаулау және жоюға объектінің дайындығы туралы жалпы қорытынды

____________________________________________________________________

27. Қорытындылар мен ұсыныстар

_____________________________________________________________________

28. Құрылысжайлардың техникалық жағдайы және оларды әрі қарай қауіпсіз пайдалану мүмкіншілігі туралы жалпы қорытынды

_____________________________________________________________________

29. Құрылысжайларда апаттық жағдайлар мен қауіпті жарамсыздықтарды оқшаулау және жоюға объектінің дайындығы туралы жалпы қорытынды

____________________________________________________________________

30. Су шаруашылығы және гидротехникалық құрылысжайлардың қауіпсіздігі мен сенімділігін арттыруды қамтамасыз етуге бағытталған іс-шаралар, жөндеу, реконструктивтік және басқа жұмыс түрлері, олардың орындалу мерзімімен

______________________________________________________________________

31. Судың ысырабы мен ағуларын төмендетуге бағытталған іс-шаралар

______________________________________________________________________

Комиссия төрағасы: ____________________ _____________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

Комиссия мүшелері: _________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

_________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

_________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

_________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

Толтырылды ____ данада, қосымша ______ парақта

№ 1 дана ____, № 2 дана ____, № 3 дана _____

Актімен таныстым және бір данасын алдым 20 ___ ж. "___" "__"

_______________________________________________________________

(қолы) (тегі, аты-жөні)

Құрылысжайлардың жағдайын зерттеп-қаралатын көрсеткіштерінің тізімі

1. Механикалық жабдықтарды көзбен шолып зерттеп-қарау:

1) тартқыш арқандардың, тізбектердің, тірек конструкцияларының, қаптамалардың, жүрісті және механизмдердің көтергіш металл конструкциялардың механикалық және коррозиялық зақымданылуын;

2) бекіту бөліктері мен аралық кран астындағы жолдарының тіректері бекітілген жерлердегі бетонның жағдайын, қақпақтардың тығыздалу сапасын анықтайды.

2. Қысымды майданның құрамында бетон және топырақ бөгеттері, су тастау құрылыстары бар құрылысжайларда көзбен шолу зерттеп-қарау нысандарының қатарына мыналар кіреді:

1) қыр, бермалар, бөгеттің тікжақтауы;

2) дренаждық құрылғылар;

3) суағарлық беттердің суқашыртқы құрылысжайлары;

4) осы құрылысжайлардың төменгі бъеф жағындағы құрылымдық элементтер, оның ішінде суұрмалық құдық пен қабырғалар, энергия бәсеңдеткіштер;

5) бетон құрылыстарының топырақ құрылыстарына және жағалауларға жанасатын аймақтары;

6) бөгеттің денесінде, жағалауларда және іргетасында салынған галереялар;

7) жеткізуші және бұрма каналдар;

8) жерасты құрылысжайлары мен өндірулер;

9) бөгеттің төменгі беткейі жанасатын жағалау беткейлері мен аумақтары;

10) жоғарғы және төменгі бьефтердегі жағалаулардың абразивті аймақтары;

11) беткейлердің толқынға қарсы және басқа да бекітпелері;

12) механикалық жабдықтар.

3. Анықталатын және тіркелетін бетон қалауының негізгі зақымдану түрлерінің қатарына мыналар жатады:

1) агрессивті ортамен жанасу немесе судың сүзілуі салдарынан болатын бетонның тоттануы;

2) бетон қалауында шоғырланған сүзілу ошақтары болып табылатын тесік жарықтардың болуы (бұл ретте мұндай жарықтардың ашылуын және олар арқылы сүзілген судың шығынын бағалау қажет);

3) бетонның қарқынды шаймалануы (сүзілген сумен әктің жуылуы);

4) құрылымдардың су бетіндегі бетонның қыста кезектесіп қату-еру және жылы мезгілде қызу-салқындау әсерінен тоттануға ұшырауы, күн радиациясын әсерін қоса алғанда;

5) су деңгейі ауыспалы аймақтағы суға қаныққан бетонның кезектесіп қату және еруінен тоттануға ұшырауы;

6) суөткізгіш құрылысжайлар бетонының кавитация немесе суабразивті тозу әсерінен бұзылуы, көбінесе қату-еру әсерінен болған кезде;

7) бетон қалауының механикалық зақымдануы (элементтер бұрыштарының үгітілуі, жеке аймақтарда бетонның ұсақталуы);

8) температуралық және басқа әсерлерден (табанның шөгуі, жер сілкінісі және басқалары) жіктердің қайтымсыз ашылуы;

9) күштік жүктемелерден, біркелкі емес жауын-шашындардың немесе температуралық әсерлерден пайда болған жарықтар.

4. Темірбетон және болат-темірбетон құрылысжайларда бетон конструкцияларына тән зақымданулардан басқа, мынадай зақымданулар болуы мүмкін:

1) элементтің созылу аймағында нормативтермен рұқсат етілгеннен үлкен ашылуы бар тік, көлденең және көлбеу жарықтар;

2) элементтің қысылған аймағы бойымен жарықтар, соның ішінде қос еңісті арқалықтардың соңында;

3) бетонның арматураға қатысты қорғаныш қасиеттерін жоғалтуы (бетонның қорғаныш қабатының бүкіл қалыңдығы бойынша карбонизациясы, бетонның шаймалануы);

4) арматура өзегі бойымен бетонның қорғаныш қабатындағы жарықтар және бетонның қорғаныш қабатының бөлінуі;

5) арматураның коррозиясы;

6) арматураның механикалық зақымдануы;

7) болат қаптаманың зақымдануы (металл мен тігістердің коррозиясы, жарықтар, тозу, қоршаған темірбетон массивімен жанасу салдарынан қалыңдықтың азаюы).

5. Топырақ бөгеттері мен құрылысжайлардың іргетастарында мыналар анықталып, бағаланады:

1) төменгі бъефтегі сүзгілік сулардың ашық шығу орындары, оның ішінде іргетас пен жағалау беткейлері, қыста олардың қату мүмкіндігін бағалануымен;

2) бөгеттен, іргетастан, жағалау және жайылма массивінен топырақтың суффозиялық шығарылуы;

3) пьезометриялық желілердің жағдайы;

4) дренаждық бөгеттің, су бұру шығарылымдарының, арықтар мен кюветтердің жағдайы;

5) бөгеттің төменгі беткейі табанына жақын аумақтың батпақтануы;

6) бөгет жотасының және бермаларының беткейлерінің, сондай-ақ жанасулардағы жағалау беткейлерінің жергілікті деформациялары;

7) жотада, беткейлерде және бермаларда жарықтар мен жаңбыр шаюларының болуы;

8) жоғарғы және төменгі беткейлердің бекітпелерінің, сондай-ақ жағалауларды бекітудің жағдайы (егер бар болса);

9) төменгі беткейде және оған жақын аумақта еріген жерлер мен мұздың пайда болуы;

10) бөгет беткейлерінің аязды үгілуі.

11) бөгеттің төменгі бьефіндегі шайылу аймақтары және жағалаулардың шайылуы;

12) бөгеттің уақыт өте келе, оның су асты бөліктерін қоса өзгеруі (пайдаланушы ұйымның мәліметтері бойынша);

13) құрылысжайдың бөгет денесінен ажырау (қабаттану) және төменгі бьефтің сырғуы.

6. Жер асты құрылысжайларда визуалды зерттеп-қарау кезінде:

1) қабырғалар мен күмбездердің қаптамаларындағы (темірбетон, торкрет, металл) және басқа да бетон конструкцияларындағы жарықтардың болуы және ашылуы;

2) бетонның коррозиясы және бұзылуы, бетонның қорғаныш қабатының арматурадан ажырауы, оның томпаюы және коррозиялық бұзылу дәрежесі;

3) қабырғалардан және анкерлік күмбездерден жартас блоктарының шығуы, блоктардың бір-біріне қатысты қозғалысы;

4) жартас жыныстары бекітпелерінің болат анкерлердің үзілуі немесе жұлынуы;

5) жер асты құрылысжайларына сүзілген судың шығындары;

6) дренаждық құрылғылар мен дренаждық суды сору станцияларының жұмысқа жарамдылығы;

7) су жеткізу жолдарындағы тастардың, тұзақтардағы және қоқыс ұстағыш торлардың алдындағы тас шөгінділердің болуы;

8) су өткізгіш жолдардың бетон қаптамалары және жартасты қабырғаларының балдырлармен және микроорганизмдермен қаптап кетуі;

9) апаттық шығу жолдарының, жарықтандырудың және желдетудің жағдайы анықталады және бағаланады.

7. Төменгі бьефті зерттеп-қарау кезінде:

1) су ағызу жұмысы кезінде бьефтердің түйісу режимдері;

2) су ағызуда пульсациялық және кавитациялық құбылыстар;

3) ағынның бұзылуы, су бұру каналындағы (арнадағы) жағалаулар мен түбінің шайылуы;

4) қуатты бәсендетушілер мен рисберманың жағдайы;

5) шайылу өнімдер шөгінділерінің мөлшері мен пішіні;

6) арнаның (жағалаулардың) және топырақты құрылысжайларының шайылу орындары, олардың максималды тереңдігі және даму динамикасы анықталады және бағаланады.

8. Механикалық жабдықтарды зерттеп-қарау кезінде оның жалпы жағдайы бағаланады және келесі ақаулар тіркеледі:

1) металл конструкцияларының механикалық зақымдануы (ойықтар, иілулер, үзілулер, жарықтар);

2) металл конструкциялардың коррозияға қарсы жабынының тозуы;

3) қернеу шоғырланған жерлердегі жарықтар;

4) дәнекерлеу тігістерінің үзілуі, болтты және тойтармалы қосылыстардың үзілуі мен әлсіреуі;

5) үйкеліс процесіндегі жұптардың тозуы (жүріс доңғалақтары мен қақпақ жолдары, тісті дөңгелектердің тістері, втулкалар);

6) тартқыш арқандар мен пластиналы шынжырлардың коррозиялық және механикалық тозуы;

7) дөңгелекті қақпақтар мен жетек механизмдерде інің подшипниктеріндегі бостықтар;

8) қақпақ және су жетек тығыздағыштарының ағуы;

9) қоқыс ұстағыш торлардың, қақпақ ойықтары және ойықтарға жақын бетонды жылыту жүйесінің бұзылуы;

10) қақпақтың тіреуіш конструкцияларын, ойық конструкциялары мен тығыздағыштар бекітілген жерлердегі бетонның бұзылуы;

11) кран және электр жабдықтарының, көтергіш механизмдер мен электрлі жылыту жүйелерінің ақаулары.

Об утверждении Правил проведения обследования технического состояния водохозяйственных и гидротехнических сооружений

Приказ и.о. Министра водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан от 4 июля 2025 года № 169-НҚ. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 июля 2025 года № 36413

В соответствии с подпунктом 29) пункта 1 статьи 23 Водного кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила проведения обследования технического состояния водохозяйственных и гидротехнических сооружений.

2. Департаменту развития водохозяйственных сооружений Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан после его официального опубликования.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

И.о Министр водных ресурсов и
ирригации Республики Казахстан

А. Абдраимов

Утвержден приказом
И.о Министр водных
ресурсов и ирригации
Республики Казахстан
от 4 июля 2025 года № 169-НҚ

Правила проведения обследования технического состояния водохозяйственных и гидротехнических сооружений

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения обследования технического состояния водохозяйственных и гидротехнических сооружений (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 29) пункта 1 статьи 23 Водного кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и определяют порядок обследования водохозяйственных и гидротехнических сооружений (далее – сооружения).

2. Основными задачами обследования технического состояния сооружений являются:

1) оценка фактического состояния и остаточного ресурса сооружений с целью определения потребности в капитальном ремонте, реконструкции или выводе из эксплуатации;

2) контроль за качеством и герметичностью гидроизоляционных слоев и дренажных систем, предотвращающих аварийную фильтрацию и повышение уровня грунтовых вод;

3) проведение инвентаризации, включая технические паспорта, схемы, архивные документы по обследованиям, акты проверок и текущие эксплуатационные параметры;

4) комплексная оценка безопасности, включая сейсмическую устойчивость, пропускную способность в условиях прохождения повышенных расходов воды и надежности в период засухи;

5) выявление и оценка опасных процессов, в том числе фильтрация и суффозия, смещение и осадки, степень напряжений, а также деформационные и разрушительные процессы, влияющие на устойчивость и безопасность;

6) выявление, анализ и оценка проведенных технических мероприятий по предупреждению и исключению аварийных ситуаций;

7) выявление дефектов и повреждений, неисправностей конструкций и механического оборудования сооружений, снижающих их безопасность, а также определение мест и программы проведения в дальнейшем специализированных детальных обследований;

8) выявление признаков неблагоприятных процессов, аномально больших осадок, деформаций, перемещений, а также зон и участков разрушения материала конструктивных элементов, открытых выходов фильтрационного потока и оценка качества выполненных ремонтных мероприятий.

3. Результаты обследований сооружений оформляются акт обследования технического состояния водохозяйственного и гидротехнического сооружения по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам с приложением карт обследования, чертежей, схем, фотографий дефектов, повреждений строительных конструкций и механического оборудования с выделением дефектов и повреждений, представляющих угрозу для надежности и безопасности сооружений.

Один экземпляр акта обследования хранится у собственника (владельца), второй экземпляр собственником (владельцем) в течении 3 рабочих дней направляется в бассейновую водную инспекцию по охране и использования водных ресурсов (далее – БВИ).

Глава 2. Порядок организации обследования водохозяйственных и гидротехнических сооружений

4. Обследования проводятся собственником (владельцем), не реже одного раза в пять лет.

5. Обследования проводится при положительных температурах наружного воздуха, а также при отсутствии снежного покрова на сооружениях.

6. Для проведения обследования собственник (владелец) формирует комиссию с учетом конструктивных и функциональных особенностей сооружений, инженерно-геологических, гидрологических, геодезических и гидрогеологических условий эксплуатации, а также состава механического оборудования.

В состав комиссии включаются специалисты соответствующего профиля из числа сотрудников эксплуатирующей организации, а при отсуствии в штате таких сотрудников – специалисты соответствующего профиля на договорной основе, а также специалисты местных исполнительных органов (далее – МИО) и БВИ по согласованию.

7. Состав комиссии и сроки ее работы утверждаются приказом собственника (владельца) не позднее 3 рабочих дней с момента формирования состава комиссии.

8. В случаях когда обследования выполняются с привлечением специалистов на договорной основе, а также с привлечением специалистов МИО и БВИ собственник (владелец) обеспечивает предоставление проектной и технической документации, материалов ранее выполненных обследований, натурных наблюдений и исследований не позднее 3 рабочих дней с момента привлечения специалистов.

9. Подготовка объекта к обследованию производится заблаговременно, не позднее, чем за 10 календарных дней до установленной даты обследования.

10. На объекте, подлежащем обследованию, заблаговременно предусмотреть безопасные подходы к сооружению, проверить состояние основного и дополнительного освещения, обеспечить возможность осмотра измерительных устройств, отремонтированных или поврежденных конструкций, а также подготовить плавсредства, измерительный инструмент и инвентарь, которые могут понадобиться для проведения контрольных замеров и выборочных измерений.

11. На обследуемом сооружении требуется создать условия для осуществления кратковременных попусков воды через водосливы и другие водосбросные сооружения при их частичных или полных открытиях.

Обследование осуществляется при строгом соблюдении техники безопасности на объекте.

12. Для проведения обследования технического состояния сооружения собственник (владелец) разрабатывает график и программу обследования, являющийся приложением приказа, утвержденного согласно пункту 7 настоящих Правил.

13. Внеочередное техническое обследование сооружений проводится по инициативе собственника (владельца) БВИ или МИО в течение 5 календарных дней после сложившейся чрезвычайной ситуации природного характера (землетрясения, паводки, наводнения, селевые потоки с расходами, близкими или превышающими основной расчетный и другие), а также при выявлении признаков, вызывающих обоснованные опасения возникновения чрезвычайной ситуации техногенного характера (фильтрация, просадки, провалы, подмывы, размывы, выходы пород в туннелях и другие).

14. В случае обнаружения дефектов в программу работы комиссии включаются выборочные поверочные инструментальные измерения и испытания, цели и объем которых определяются программой обследования и результатами визуального обследования. Обнаружение дефектов являются основанием продления срока проведения обследования технического состояния сооружений.

15. Визуальное обследование сопровождается поверочными измерениями, а также контрольными испытаниями и расчетами, цели и объем которых определяются программой работы комиссии.

16. В ходе обследования проверяется работоспособность контрольно-измерительной аппаратуры.

17. Объектами визуального обследования являются все основные конструктивные элементы, от состояния каждого из которых зависит безопасность сооружений, а также близлежащая территория и береговые примыкания.

18. Оценка безопасности каждого конкретного сооружения осуществляется путем сопоставления имеющих место на момент обследования значений обследуемых нагрузок и воздействии с принятыми в проекте. Перечень обследуемых показателей состояния сооружений, определяется согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

19. В полной мере учитываться закономерности и тенденции изменения значений обследуемых параметров системы сооружения – основание, за которыми ведутся наблюдения в ходе эксплуатации и которые прямо или косвенно характеризуют состояние сооружения или происходящие в нем процессы.

	И.о Министр водных ресурсов и ирригации Республики Казахстан от 4 июля 2025 года № 169-НҚ
	Приложение 1 к правилам проведения обследования технического состояния водохозяйственных и гидротехнических сооружений

Акт обследования технического состояния водохозяйственного и гидротехнического сооружения

"____" _________________________________________20_____ г.

(местонахождение объекта)

(наименование водохозяйственного и гидротехнического сооружения)

____________________________________________________________________

наименование собственника (владельца)

____________________________________________________________________

почтовый адрес, телефоны, министерство, ведомство руководителем которого является

_____________________________________________________

Ф.И.О домашний адрес_______________ тел:________ факс: ________

Состав комиссии:

___________________________________________________________________

Председатель комиссии: